ồ nước phẳng lặng; không gian không một gợn gió. Hai người đàn ông ngồi cùng nhau trên những chiếc ghế đặt trên bến tàu nổi. Một chiếc bè gỗ nhỏ được buộc ở bến; Graff móc chân vào sợi dây thừng buộc bè và lôi nó vào, để nó trôi ngược ra, rồi lại lôi nó vào.

“Anh sụt ký đấy.”

“Một kiểu căng thẳng làm tăng cân, một kiểu khác lại làm sụt. Tôi chỉ là nạn nhân của hóa chất mà thôi.”

“Chắc phải khó khăn lắm.”

Graff nhún vai. “Cũng không hẳn. Tôi vẫn biết mình sẽ được tha bổng mà.”

“Có vài người trong số chúng tôi không chắc như anh. Cả một thời gian dài mọi người ở đó cứ điên hết cả lên. Ngược đãi trẻ con, lờ đi án mạng – mấy cái băng hình quay cái chết của Bonzo và Stilson trông cũng kinh khủng thật. Cứ nhìn thấy một đứa trẻ làm điều đó với một đứa trẻ khác.”

“Tôi thì nghĩ mấy cái băng hình đó giúp tôi cũng nhiều như những thứ khác. Bên công tố biên tập chúng, nhưng chúng tôi thì chiếu hết tất cả. Rõ ràng là Ender không phải phía gây hấn. Sau đó thì chỉ còn công đoạn đoán biết qua lại. Tôi nói rằng tôi đã làm những gì tôi tin là cần thiết để bảo vệ sự tồn vong của loài người, và nó đạt được hiệu quả; chúng tôi thuyết phục được thẩm phán đồng ý rằng bên công tố phải chứng minh một cách không thể chối cãi Ender đã có thể thắng cuộc chiến mà không trải qua chương trình huấn luyện chúng tôi soạn ra. Sau đó thì đơn giản rồi. Sự ác liệt của chiến tranh mà.”

“Gì thì gì, Graff, chúng tôi cũng nhẹ cả người. Tôi biết chúng ta có cãi nhau, và tôi biết bên công tố dùng băng ghi âm cuộc nói chuyện giữa chúng ta chống lại anh. Nhưng đến lúc đó thì tôi đã hiểu là anh đúng, và tôi có đề nghị được làm chứng biện hộ cho anh.”

“Tôi biết, Anderson. Luật sư có nói với tôi.”

“Vậy giờ anh làm gì?”

“Tôi không biết. Vẫn còn đang thư giãn. Tôi tích lũy được cũng vài năm nghỉ phép rồi. Đủ để nghỉ hưu sớm, và tôi còn có đầy lương ra đó chưa bao giờ dùng, vẫn còn để trong ngân hàng. Tôi có thể sống chỉ bằng tiền lãi. Có lẽ tôi sẽ chẳng làm gì cả.”

“Nghe cũng hay. Nhưng mà tôi thì không chịu được. Tôi đã được mời làm hiệu trưởng ba trường đại học rồi, trên cái lý thuyết tôi là một nhà giáo dục. Họ không tin tôi khi tôi bảo tất cả những gì tôi từng quan tâm ở Trường Chiến đấu là trò chơi. Tôi nghĩ tôi sẽ nhận lời đề nghị kia.”

“Làm ủy viên hội đồng á?”

“Chiến tranh kết thúc rồi, giờ là lúc để lại chơi trò chơi. Cũng gần giống như đi nghỉ thôi ấy mà. Chỉ là là gồm hai mươi tám đội một bảng. Sau tất cả những năm ngồi xem bọn trẻ đó bay, xem bóng đá cũng chỉ giống như nhìn mấy con sên đụng độ mà thôi.”

Họ cười. Graff thở dài và đưa chân đẩy cái bè.”

“Cái bè đó, chắc không chở nổi người đâu nhỉ.”

Graff lắc đầu. “Ender làm đấy.”

“À đúng rồi. Đây là chỗ anh đưa nó tới.”

“Chỗ này còn được chuyển nhượng cho nó rồi cơ. Tôi đã đảm bảo rằng nó được tưởng thưởng đầy đủ. Nó sẽ có tất cả tiền bạc nó cần.”

“Nếu họ có bao giờ để nó trở lại mà dùng tiền.”

“Họ sẽ không.”

“Ngay cả với Demosthenes khuấy động đòi đưa nó về?”

“Demosthenes không còn trên mạng nữa.”

Anderson nhướn mày. “Thế nghĩa là sao?”

“Demosthenes nghỉ hưu rồi. Vĩnh viễn.”

“Anh biết gì đó, đồ khốn già. Anh biết Demosthenes là ai.”

“Từng là ai.”

“Rồi, nói xem nào!”

“Không.”

“Anh chẳng còn vui gì nữa, Graff.”

“Tôi chưa từng vui gì hết.”

“Ít nhất thì anh cũng có thể cho tôi biết tại sao. Rất nhiều người trong số chúng tôi nghĩ rằng một ngày kia Demosthenes sẽ trở thành Hegemon.”

“Chưa bao giờ có khả năng đó. Không, ngay cả đám chính trị gia đần độn của Demosthenes cũng không thể thuyết phục được Hegemon đưa Ender trở về Trái Đất. Ender quá nguy hiểm.”

“Nó chỉ mới mười một tuổi. Giờ là mười hai.”

“Thế càng nguy hiểm hơn bởi nó có thể dễ dàng bị điều khiển. Trên cả thế giới này, cái tên Ender có thể dùng để niệm ra vàng. Đứa trẻ vàng, người làm ra phép màu, trên tay nắm chắc cả sống chết. Tất cả những kẻ muốn làm bạo chúa đều muốn thằng bé, đưa nó ra trước một đạo quân và nhìn cả thế giới hoặc là ngả hết về phía chúng hoặc là co quắp lại vì sợ. Nếu Ender quay lại Trái Đất, nó sẽ muốn đến đây nghỉ ngơi, cố cứu vãn những gì còn lại của tuổi thơ nó. Nhưng họ sẽ không bao giờ để nó nghỉ ngơi.”

“Tôi hiểu rồi. Ai đó giải thích điều này cho Demosthenes à?”

Graff mỉm cười. “Demosthenes giải thích cho một người. Một người hẳn đã có thể sử dụng Ender hơn hẳn tất cả những người khác, để thống trị thế giới và khiến thế giới biết điều đó.”

“Ai?”

“Locke.”

“Locke là người cãi cho Ender ở lại Eros.”

“Mọi thứ không phải luôn như vẻ bề ngoài.”

“Anh quá sâu sắc rồi đó, Graff. Cho tôi cái tên. Luật lệ ngắn gọn rõ ràng. Trọng tài. Bắt đầu và kết thúc. Kẻ thắng và người thua và tất cả mọi người đều được về nhà với vợ.”

“Thỉnh thoảng cho tôi vé vài trận đấu nhé?”

“Anh sẽ không thực sự ở lại đây nghỉ hưu đâu phải không?”

“Không.”

“Anh sẽ gia nhập Hegemony, phải không?”

“Tôi là Bộ trưởng Bộ Thuộc địa mới.”

“Vậy là họ đang làm thế thật.”

“Ngay khi chúng ta nhận được báo cáo về những thế giới[1] thuộc địa của bọn người bọ. Ý tôi là, chúng nằm ngay đó, phì nhiêu sẵn rồi, với đầy đủ nhà cửa và nền công nghiệp sẵn sàng ở đó, và bọn người bọ đều đã chết. Quá tiện lợi. Chúng ta sẽ xóa bỏ bộ luật giảm thiểu dân số – “

“- mà tất cả mọi người đều ghét – “

“- và rồi tất cả những đứa con thứ ba hay thứ tư hay thứ năm sẽ lên tàu không gian tiến đến những thế giới chúng ta đã biết hoặc chưa biết.”

“Người ta sẽ đi thật sao?”

“Người ta vẫn luôn đi. Lúc nào cũng vậy. Họ luôn luôn nghĩ rằng mình sẽ có thể tạo dụng một cuộc sống tốt đẹp hơn là trên thế giới cũ.”

“Và có chết không, có thể người ta đúng.”

Lúc đầu Ender cứ tin là họ sẽ đưa cậu trở lại Trái Đất ngay khi mọi chuyện lắng xuống. Thế nhưng giờ mọi chuyện đã lắng xuống rồi, đã lắng xuống cả một năm rồi, và giờ cậu đã thấy rõ rằng họ sẽ không bao giờ đưa cậu về nữa, rằng cậu có giá trị như một cái tên và một câu chuyện nhiều hơn là nếu cậu trở thành chỉ một kẻ người trần mắt thịt phiền phức.

Và rồi còn vụ tòa án quân sự xử lý những tội danh của Đại tá Graff. Đô đốc Chamrajnagar cố ngăn Ender xem vụ đó, nhưng thất bại – Ender cũng đã được thưởng chức danh đô đốc, và đó là một trong những lần hiếm hoi cậu sử dụng đến quyền lợi chức danh đó mang lại. Vậy là cậu xem lại băng hình vụ đánh nhau với Stilson và Bonzo, nhìn thấy ảnh chụp xác chúng được trưng bầy, nghe các nhà tâm lý và luật sư cãi nhau xem đó là giết người hay là tự vệ chính đáng vô ý làm chết người. Ender có ý kiến riêng, thế nhưng không ai hỏi cậu. Cả vụ kiện, thật ra chính Ender mới là người bị tấn công. Bên công tố quá thông minh để kết tội cậu một cách trực tiếp, nhưng họ cũng cố gắng hết sức để khiến cậu trông có vẻ bệnh hoạn, đồi bại, điên rồ đến mức tội phạm.

“Đừng quan tâm,” Mazer Rackham bảo. “Đám chính trị gia sợ cậu, thế nhưng họ chưa hủy diệt danh tiếng của cậu được đâu. Chuyện đó còn phải chờ đến các sử gia viết về cậu trong ba mươi năm nữa.”

Ender chẳng quan tâm đến danh tiếng. Cậu xem đoạn băng một cách vô cảm, nhưng thực tế cậu lại cảm thấy buồn cười. Trong khi chiến đấu mình giết mười tỉ người bọ, những kẻ cũng sống và thông minh như bất cứ con người nào, những kẻ thậm chí còn không tấn công chúng ta lần thứ ba, và không ai coi đó là tội cả.

Tất cả những tội lỗi của cậu đều đè nặng lên cậu, cái chết của Stilson và Bonzo không nặng hơn mà cũng không nhẹ hơn tất cả những cái chết khác.

Vậy nên, với gánh nặng đó, cậu chờ suốt những tháng ngày trống rỗng cho đến khi cái thế giới cậu đã cứu quyết định cậu có thể về nhà.

Từng người một, các bạn cậu miễn cưỡng rời đi, bị gọi về với gia đình, để được quê nhà chúng chào đón như những người anh hùng. Ender xem những đoạn băng quay cảnh chào mừng chúng, và thấy thật cảm động khi chúng giành thật nhiều thời gian ca ngợi Ender Wiggin, người đã dạy chúng mọi thứ, chúng bảo, người đã chỉ bảo và dẫn dắt chúng dành chiến thắng. Thế nhưng nếu chúng có kêu gọi đưa cậu về nhà, những lời đó của chúng đều đã bị cắt khỏi băng hình và chẳng có ai nghe thấy lời cầu khẩn ấy.

Suốt một thời gian, công việc duy nhất trên Eros là dọn dẹp sau cuộc Chiến tranh Liên đoàn và nhận báo cáo từ những con tàu vũ trụ, một thời từng là tàu chiến, giờ đang khám phá những thế giới thuộc địa bọn người bọ để lại.

Nhưng giờ thì Eros lại bận rộn hơn bao giờ hết, đông người còn hơn hồi còn chiến tranh, bởi những người dân định cư mới đều được đưa đến đây để chuẩn bị cho cuộc du hành đến những thế giới không người của bọn người bọ. Ender cũng tham gia làm việc, nhiều hết mức họ để cậu làm, nhưng họ không hề nghĩ tới chuyện cậu bé mười hai tuổi này có lẽ cũng giỏi khi hòa bình như trong lúc chiến tranh vậy. Thế nhưng cậu cũng kiên nhẫn chịu đựng thói quen lờ tảng cậu đi của họ, và học cách đưa những đề xuất và gợi ý những kế hoạch của cậu qua những người lớn hiếm hoi lắng nghe cậu, và để họ đề xuất chúng như là của chính họ. Cậu không quan tâm chuyện được ghi công, chỉ cần công việc được làm tốt.

Có một thứ cậu không thể chịu nổi, đó là sự sùng bái của những người dân định cư. Cậu học được cách tránh những đường hầm nơi họ ở, bởi họ sẽ luôn nhận ra cậu – cả thế giới đều nhớ mặt cậu – và họ sẽ hò reo và hét tướng lên và ôm cậu và chúng mừng cậu và cho cậu thấy những đứa trẻ họ đặt theo tên cậu và bảo cậu cậu còn trẻ đến độ làm họ đau lòng và rằng họ đều không trách cậu về bất cứ người nào cậu đã giết bởi đó không phải lỗi của cậu cậu chỉ là một đứa trẻ –

Cậu trốn tránh họ hết sức có thể.

Dù vậy, có một người dân định cư cậu không thể tránh được.

Ngày hôm đó cậu không ở Eros. Cậu đã bắt chiếc tàu nội bộ lên trạm ISL mới, nơi cậu học cách xử lý bề mặt cho tàu du hành; một sĩ quan chỉ huy mà làm mấy công việc máy móc thì không được hay cho lắm, Chamrajnagar bảo cậu, thế nhưng Ender trả lời rằng giờ đây khi mà cái nghề cậu đã thành thục không còn được dùng đến nhiều nữa, đã đến lúc cậu học một kỹ năng mới.

Họ thông báo cho cậu qua điện đài gắn trong mũ bảo hiểm rằng có người đang chờ gặp cậu ngay khi cậu trở lại. Ender không thể nghĩ ra nổi ai cậu có thể muốn gặp, vậy nên cậu cũng cứ từ tốn. Cậu hoàn thành việc lắp đặt vòm bảo hộ cho hệ thống ansible của con tàu và rồi dùng móc để di chuyển theo suốt mặt ngoài con tàu và kéo mình vào phòng chuyển giao.

Cô đứng chờ cậu ngay ngoài phòng thay đồ. Trong một chốc cậu thấy bực rằng họ lại để một người dân định cư đến làm phiền cậu ở đây, nơi cậu đến để được ở một mình; rồi cậu nhìn lại lần nữa, và nhận ra rằng nếu người phụ nữ trẻ này là một cô bé, cậu đã nhận ra cô.

“Valentine,” cậu gọi.

“Chào, Ender.”

“Chị làm gì ở đây?”

“Demosthenes nghỉ hưu rồi. Giờ chị đang trên đường tới thuộc địa đầu tiên.”

“Mất năm mươi năm mới tới được đó-“

“Chỉ hai năm thôi nếu em ở trên tàu.”

“Nhưng mà nếu chị có bao giờ trở lại, tất cả mọi người chị biết trên Trái Đất đều đã chết-“

“Đó là điều chị muốn mà. Thế nhưng, chị cũng đang hi vọng rằng có ai đó chị biết trên Eros sẽ đi cùng chị.”

“Em không muốn đến sống ở một thế giới chúng ta cướp của bọn người bọ. Em muốn về nhà.”

“Ender, em sẽ không bao giờ trở lại Trái Đất. Chị đã đảm bảo điều đó trước khi chị đi.”

Cậu im lặng nhìn cô.

“Giờ chị nói luôn với em, để nếu em có muốn ghét chị, em có thể ghét chị ngay từ đầu.”

Chúng quay lại căn phòng nhỏ bé của Ender ở ISL và cô giải thích. Peter muốn Ender trở lại Trái Đất, dưới sự bảo hộ của Hội đồng Hegemon. “Cứ như hiện giờ, Ender, điều đó sẽ đặt em ngay dưới quyền điều khiển của Peter, bởi giờ cả nửa hội đồng đều chỉ làm những điều Peter muốn. Những ai không phải là tay sai cho Locke thì đều bị hắn điều khiển theo một cách nào đó.”

“Họ có biết hắn thực sự là ai không?”

“Có. Anh ấy không được biết đến một cách công khai, thế nhưng những người có vị trí cao đều biết anh ấy. Giờ thì chuyện đó không còn ý nghĩa gì nữa. Anh ấy nắm trong tay quá nhiều quyền lực để họ còn có thể lo lắng tới chuyện độ tuổi. Anh ấy đang làm nên những điều không thể tin được, Ender ạ.”

“Em có để ý thấy bản hiệp ước một năm về trước mang tên Locke.”

“Đó là bước ngoặc của anh ấy. Anh ấy đưa ra đề nghị đó qua những người bạn trên mạng chính trị quần chúng, và rồi cả Demosthenes cũng ủng hộ nó. Đó là giây phút anh ấy hằng chờ đợi, sử dụng ảnh hưởng của Demosthenes lên quần chúng và ảnh hưởng của Locke lên giới trí thức để đạt được một thành tựu quan trọng. Bản hiệp ước đó ngăn chặn được một cuộc chiến đẫm máu có thể đã kéo dài hàng thập kỷ.”

“Anh ấy quyết định trở thành lãnh tụ chính trị à?”

“Chị nghĩ vậy. Thế nhưng trong những phút cay độc, mà với anh ấy thì có đầy, anh ấy chỉ ra cho chị rằng nếu anh ấy có để cho Liên đoàn hoàn toàn tan rã, anh ấy đã phải chinh phục thế giới từng chút một. Chừng nào Hegemony còn tồn tại, anh ấy có thể một bước gom luôn toàn bộ.”

Ender gật đầu. “Đó mới là Peter mà em biết.”

“Cũng buồn cười thật, phải không? Peter lại cứu lấy hàng triệu sinh mạng.”

“Còn em thì giết hàng tỉ.”

“Chị không định nói thế.”

“Vậy là anh ấy muốn lợi dụng em?”

“Anh ấy có đầy kế hoạch dành cho em, Ender. Anh ấy sẽ công khai tiết lộ thân phận mình khi em về tới nơi, gặp em trước mặt đầy rẫy máy quay. Anh trai của Ender Wiggin, người tình cờ lại cũng chính là Locke vĩ đại, người xây dựng hòa bình. Đứng bên cạnh em, anh ấy trông sẽ trưởng thành lắm. Và những điểm giống nhau giữa hai người lại đang rõ ràng hơn bao giờ hết. Lúc đó sẽ khá đơn giản để anh ấy lên nắm quyền.

“Tại sao chị lại ngăn anh ấy?”

“Ender, em sẽ không được hạnh phúc sống hết phần đời còn lại như con tốt của Peter.”

“Sao lại không? Em đã sống cả đời như con tốt của người khác rồi.”

“Cả chị cũng vậy. Chị đưa ra cho Peter thấy tất cả những bằng chứng chị đã gom góp được, đủ để chứng minh trước con mắt của công luận rằng anh ấy là một kẻ sát nhân điên loạn. Bao gồm cả ảnh hụp màu mấy con sóc bị tra tấn và băng hình từ máy quan sát cái cách anh ấy đối xử với em. Chị chỉ muốn tự do cho cả chị và em.”

“Ý tưởng về tự do của em không phải là đến sống trong nhà của những người em giết.”

“Ender, chuyện gì cũng đã qua rồi. Thế giới của chúng giờ trống rỗng, mà của chúng ta thì đã đầy. Và chúng ta có thể mang theo bên mình những gì thế giới của chúng chưa bao giờ biết đến – những thành phố đầy những con người có cuộc sống riêng, độc lập với nhau, yêu ghét nhau vì những lý do riêng. Trên tất cả những thế giới của bọn người bọ, chưa bao giờ có hơn một câu chuyện để kể; khi chúng ta tới đó, thế giới sẽ đầy những câu chuyện, và ngày qua ngày chúng ta sẽ tạo ra những đoạn kết mới. Ender, Trái Đất thuộc về Peter. Và nếu giờ em không đi với chị, anh ấy sẽ giữ em lại đó, và sử dụng em đến cạn kiệt cho đến khi em ước em chưa bao gì được sinh ra. Giờ là cơ hội duy nhất để em rời đi.”

Ender không nói gì.

“Chị biết em đang nghĩ gì, Ender. Em đang nghĩ chị cũng đang cố điều khiển em như Peter hay Graff hay những người khác.”

“Em có nghĩ đến điều đó.”

“Chào mừng đến với loài người. Không có ai tự điều khiển cuộc sống của mình cả, Ender. Điều tốt nhất em có thể làm là chọn để được điều khiển bởi những người tốt, những người yêu quý em. Chị không đến đây vì chị muốn em trở thành một người dân định cư. Chị đến đây vởi chị đã sống cả đời bên cạnh người anh trai chị ghét. Giờ chị muốn một cơ hội để biết người em trai chị yêu, trước khi quá muộn, trước khi chúng ta không còn là trẻ con nữa.”

“Đã quá muộn cho điều đó rồi.”

“Em sai rồi, Ender. Em cứ nghĩ rằng em đã lớn và mệt mỏi và chán chườn với tất cả mọi thứ, nhưng trong tim em vẫn còn là một đứa trẻ như chị. Chúng ta có thể giữ bí mật điều đó với tất cả những người khác. Trong lúc em cai trị thuộc địa còn chị thì viết sách về triết học chính trị, họ sẽ không bao giờ đoán được rằng trong bóng tối của màn đêm chúng ta lẻn vào phòng nhau chơi cờ đam và đánh nhau bằng gối.”

Ender bật cười, thế nhưng cậu có để ý thấy một vài điều cô nhắc tới một cách quá tự nhiên để có thể là vô ý. “Cai trị á?”

“Chị là Demosthenes, Ender, chị đi cũng phải gây tiếng vang. Thông báo chính thức là chị tin vào động thái di cư đến thuộc địa mới đến mức chính chị cũng sẽ leo lên con tàu đầu tiên. Cùng lúc đó, Bộ trưởng Bộ Thuộc địa, nguyên là Đại tá Graff, tuyên bố rằng phi công chuyến tàu đến thuộc địa sẽ là Mazer Rackham vĩ đại, và vị lãnh đạo danh dự sẽ là Ender Wiggin.”

“Đáng lý họ phải hỏi em.”

“Chị muốn chính mình hỏi em.”

“Thế nhưng đã tuyên bố rồi mà.”

“Chưa. Họ sẽ ra tuyên bố vào ngày mai, nếu em nhận lời. Mazer nhận lời vài tiếng đồng hồ trước rồi, ở Eros.”

“Chị sẽ bảo tất cả mọi người rằng chị là Demosthenes? Một đứa con gái mười bốn tuổi?”

“Ta sẽ chỉ bảo họ rằng Demosthenes sẽ đi cùng lên thuộc địa đầu tiên. Cứ để họ dùng hết năm mươi năm tới ngâm cứu danh sách hành khách, cố mà tìm ra xem ai là kẻ mị dân vĩ đại của Thời đại Locke.”

Ender bật cười và lắc đầu. “Chị đang vui quá đấy, Val.”

“Chị không thấy lý do gì để không vui.”

“Được rồi,” Ender bảo. “Em đi. Có thể sẽ làm cả lãnh đạo, chỉ cần có chị và Mazer ở đó giúp đỡ em. Khả năng của em hiện giờ hơi kém sử dụng.”

Cô ré lên và ôm chầm lấy cậu, nhìn y như thể một thiếu nữ bình thường vừa mới nhận được món quà ưa thích từ em trai mình.

“Val,” cậu bảo, “em chỉ muốn làm rõ một điều. Em không đi vì chị. Em không đi để trở thành lãnh đạo, hay là vì em phát chán ở đây. Em đi vì em hiểu bọn người bọ hơn bất kỳ sinh linh sống nào, và có lẽ nếu em đến đó em sẽ càng hiểu chúng hơn nữa. Em đã cướp đi của bọn chúng tương lai; em chỉ có thể đền bù lại bằng cách tìm xem mình có thể học được gì từ quá khứ của chúng.”

Chuyến đi dài thực dài. Đến cuối hành trình, Val đã hoàn thành tập đầu tiên trong bộ sách của cô về lịch sử những cuộc chiến tranh người bọ và gửi nó qua ansible, dưới cái tên Demosthenes, trở lại Trái Đất, còn Ender thì đã đạt được một điều tuyệt vời hơn nhiều so với trò nịnh hót ban đầu nơi những hành khách khác. Giờ họ biết rõ cậu, và cậu đã giành được tình yêu và lòng kính trọng từ phía họ.

Ở thế giới mới cậu làm lụng chăm chỉ, lãnh đạo bằng cách thuyết phục hơn là ra lệnh, và làm việc cũng nhiều như ai trong việc dựng nên một nền kinh tế tự cung tự cấp. Thế nhưng công việc quan trọng nhất của cậu, tất cả mọi người đều đồng tình, lại là khám phá những gì bọn người bọ còn để lại, cố gắng tìm kiếm trong những công trình kiến trúc, máy móc và những đồng ruộng đã bỏ hoang từ lâu điều gì đó con người có thể học, có thể sử dụng. Không có sách gì để đọc – bọn người bọ không cần đến chúng. Với tất cả mọi thứ giữ trong trí nhớ, mọi lời nói đều dưới dạng suy nghĩ, khi bọn người bọ chết đi kiến thức của chúng biến mất cùng với chúng.

Vậy mà từ độ chắc chắn của những chiếc mái che trên chuồng gia súc và nguồn thức ăn, Ender biết được rằng mùa đông sẽ rất khắc nghiệt, nhiều tuyết. Từ những dãy rào đầy những cọc gỗ vót nhọn cắm hướng ra ngoài, cậu biết rằng chúng từng phải đuổi đi những loài thú gây hại cho mùa màng hay súc vật. Từ chiếc cối xay cậu hiểu rằng những thứ trái cây dài thòng có mùi vị khó chịu mọc đầy trong những vườn cây ăn trái um tùm kia được phơi khô và nghiền thành thức ăn. Và từ những dây quàng từng được dùng để mang trẻ con theo người lớn ra đồng ruộng, cậu biết rằng cho dù bọn người bọ không quan trọng cá tính riêng cho lắm, chúng thật sự rất yêu trẻ con của giống loài mình.

Cuộc sống dần ổn định, và năm tháng dần trôi qua. Những người dân thuộc địa mới sống trong nhà gỗ và dùng những đường hầm từng là thành phố của bọn người bọ để làm kho chứa và nơi sản xuất. Giờ đây họ được lãnh đạo bởi một hội đồng, quản trị được bầu cử, khiến cho Ender, mặc dù họ vẫn gọi cậu là lãnh đạo, thực tế chỉ còn là một thẩm phán. Cùng với tình thương và sự hợp tác có cả tội phạm và tranh cãi; có những người yêu thương nhau và những người không thế; đó là một thế giới của con người. Họ không còn thiết tha chờ từng buổi phát sóng từ ansible nữa; những cái tên nổi tiếng ở Trái Đất giờ vô nghĩa đối với họ. Cái tên duy nhất họ biết đến là của Peter Wiggin, Hegemon của Trái Đất; những tin tức duy nhất họ biết là tin về hòa bình, thịnh vượng, về những con tàu rời khỏi vùng lân cận hệ mặt trời của Trái Đất, qua khỏi vành đai sao chổi, đưa người đến lấp đầy những thế giới bọn người bọ để lại. Sớm thôi, trên cả thế giới này, Thế giới của Ender, cũng sẽ có những thuộc địa khác; sớm thôi họ sẽ có hàng xóm làng giềng; họ đã đi được nửa đường rồi; thế nhưng chẳng ai quan tâm. Họ sẽ giúp những người mới đến khi họ đến, chỉ dạy lại những gì họ đã học được, thế nhưng những điều quan trọng trong cuộc sống hiện tại lại là ai sắp lấy ai, ai bị ốm bệnh, khi nào thì là lúc gieo trồng, và tại sao tôi lại phải trả tiền cho anh ta khi mà con bê non đó chết chỉ ba tuần sau khi tôi mua nó về.

“Họ đã trở thành dân bản địa rồi,” Valentine nói. “Không ai quan tâm đến chuyện hôm nay Demosthenes sẽ gửi về cuốn sách lịch sử thứ bảy. Chẳng có ai ở đây sẽ đọc nó cả.”

Ender bấm nút và bàn cậu cho trang tiếp theo hiện ra. “Rất sâu sắc đó, Valentine. Còn bao nhiêu tập nữa thì chị xong?”

“Chỉ còn một. Câu chuyện về Ender Wiggin.”

“Chị sẽ làm gì, chờ tới khi em chết rồi mới viết à?”

“Không. Cứ viết thôi, rồi tới khi tới thời điểm hiện tại, chị sẽ dừng.”

“Em có ý tưởng hay hơn này. Cứ viết tới cái này chúng ta thắng trận chiến cuối cùng. Dừng ở đó. Từ đó trở đi em chẳng làm được gì đáng để viết cả.”

“Có thể thế,” Valentine bảo. “Mà cũng có thể không.”

Hệ thống ansible chuyển lời đến cho họ rằng con tàu thuộc địa mới chỉ còn cách đó một năm nữa. Họ yêu cầu Ender tìm một chỗ để những người đó định cư, đủ gần với thuộc địa của Ender để hai nơi có thể trao đổi hàng hóa, nhưng cũng đủ xa để chúng có thể được cai trị một cách độc lập. Ender dùng một chiếc trực thăng và bắt đầu khám phá. Cậu mang theo một đứa trẻ, một cậu bé mười một tuổi tên Abra; nó chỉ mới ba tuổi lúc thuộc địa này được thành lập, chẳng nhớ nổi một thế giới nào khác. Nó và Ender bay xa hết mức chiếc trực thăng có thể chở được, và rồi hạ trại trú qua đêm để buổi sáng hôm sau còn khám phá vùng đất mới bằng đường bộ.

Đến buổi sáng ngày thứ ba thì Ender đột nhiên cảm thấy bất an, như thể cậu đã từng đến đây rồi. Cậu nhìn quanh; đây là vùng đất mới, cậu chưa từng nhìn thấy nó. Cậu gọi Abra.

“Ho, Ender!” Abra gọi. Nó đang đứng trên đỉnh một ngọn đồi dốc. “Anh lên đây!”

Ender bò lên đồi, lớp đất đá yếu cứ trượt dài nơi cậu đặt bước. Abra đang chỉ xuống dưới.

“Anh tin nổi cái này không?” nó hỏi.

Ngọn đồi rỗng lòng. Có một lỗ hổng sâu nằm ở giữa, ngập một phần trong nước, được bao bọc bởi những đường cong chĩa một cách nguy hiểm ra phía mặt nước. Ở một hướng ngọn đồi nối với hai mỏm đá dài tạo thành một thung lũng hình chữ V: ở một hướng khác nó lại nối với một tảng đá trắng, nhìn như một cái đầu lâu đang cười với một cái cây mọc ra từ miệng.

“Cứ như thể có một người khổng lồ chết ở đây,” Abra bảo, “và mặt đất nổi lên để che cái xác.”

Giờ thì Ender đã hiểu tại sao nơi này trông lại quen như vậy. Cái xác của Người Khổng lồ. Cậu đã chơi ở đây quá nhiều lần hồi còn là trẻ con để có thể không nhận ra nơi này. Nhưng điều này là không thể được. Máy tính của Trường Chiến đấu không thể từng thấy nơi này. Cậu dùng ống nhòm để nhìn về cái hướng cậu từng biết rõ, vừa sợ mà vừa hi vọng nhìn thấy những gì đáng ra phải ở đó.

Xích đu và cầu trượt. Thanh treo. Giờ đều đã mọc đầy cỏ, nhưng hình dáng thì vẫn không nhầm đi đâu được.

“Ai đó xây dựng chỗ này,” Abra nói, “Anh nhìn, chỗ cái đầu lâu này, không phải đá đâu, nhìn đi. Đây là bê tông đó.”

“Anh biết,” Ender bảo. “Chúng xây dựng nó cho anh.”

“Cái gì cơ?”

“Anh biết chỗ này, Abra. Bọn người bọ xây dựng nó cho anh.”

“Bọn người bọ chết sạch năm mươi năm trước khi chúng ta đến đây rồi.”

“Em nói đúng, điều đó là không thể được, thế nhưng anh biết những gì anh biết. Abra, anh không nên mang em đi cùng. Nếu chúng hiểu anh đủ rõ để dựng nên chỗ này, có thể chúng đang tính-“

“Trả thù anh.”

“Vì đã giết chúng.”

“Vậy thì đừng đi, Ender. Đừng làm những gì chúng muốn anh làm.”

“Nếu chúng muốn trả thù, Abra, thì anh cũng chẳng để tâm. Nhưng có thể không phải thế. Có thể đây là chúng cố gắng nói chuyện. Ghi lại cho anh một lời nhắn.”

“Bọn chúng không biết đọc biết viết.”

“Có lẽ trước lúc chết chúng đã học.”

“Được rồi, chắc chắn là em sẽ không ngồi lần sờ ở đây nếu anh lại mò đi chỗ nào đó. Em đi cùng với anh.”

“Không được. Em còn quá nhỏ để có thể liều-“

“Thôi nào! Anh là Ender Wiggin. Đừng có bảo em một đứa mười một tuổi thì làm được gì!”

Chúng bay cùng nhau trên trực thăng, qua khỏi sân chơi, qua khỏi khu rừng, qua khỏi cái giếng nước nơi khoảng trống giữa rừng cây. Và rồi đột nhiên xuất hiện một dốc đá, dĩ nhiên rồi, với một cái hang ở lưng chừng dốc và một cái rìa nơi hẳn phải là Nơi Tận cùng Thế giời. Và đằng xa xa kia, cũng như trong trò chơi, là tòa tháp lâu đài.

Cậu bỏ Abra lại với chiếc trực thăng. “Đừng đi theo anh, trở về nhà sau một tiếng đồng hồ nếu anh không quay lại.”

“Kệ anh, Ender, em đi với anh.”

“Kệ em ấy, Abra, hoặc là anh cho em ăn bùn.”

Abra nhận ra được rằng đằng sau giọng điều đùa cợt của Ender, cậu rất nghiêm túc, thế nên nó ở lại.

Tường tòa tháo đầy những rìa đá và vết khứa được cố tình tạo nên để dễ leo trèo. Chúng muốn cậu vào đây.

Căn phòng vẫn y như trước kia. Ender nhớ rõ đủ để trông chừng con rắn nằm trên sàn, thế nhưng ở đó chỉ có mỗi một tấm thảm với bột bức chạm đầu rắn ở một góc. Mô phỏng, không phải tái lập; với một giống loài không biết đến nghệ thuật, chúng đã làm rất tốt. Chúng hẳn đã lôi những hình ảnh này từ chính tâm trí của Ender, tìm thấy cậu và nhìn thấy những giấc mơ đen tối nhất của cậu cách đó nhiều năm ánh sáng. Nhưng mà để làm gì? Tất nhiên là để dẫn dắt cậu tới căn phòng này. Để để lại cho cậu một thông điệp. Thế nhưng thông điệp đó là gì, và làm sao để cậu hiểu được nó?

Tấm gương đang đứng chờ cậu ở trên tường. Đó chỉ là một tấm kim loại mờ, ở giữa có một gương mặt người được khắc thô. Chúng đã cố vẽ lại hình ảnh mà mình đáng lẽ phải nhìn thấy trong gương.

Và nhìn thấy tấm gương đó, cậu nhớ lại những khi cậu đập vỡ nó, tháo nó ra khỏi tường, và rắn rít nhảy bổ ra khỏi nơi ẩn náu, tấn công cậu, cắn cậu bất cứ chỗ nào những chiếc nanh độc của chúng có thể bám lấy được.

Chúng hiểu mình đến thế nào, Ender tự hỏi. Liệu có đủ để biết mình thường xuyên nghĩ tới cái chết như thế nào, hiểu rằng mình không hề sợ hãi nó? Hẳn là đủ để biết rằng ngay cả nếu mình có sợ cái chết, điều đó cũng sẽ không ngăn cản mình nhấc tấm gương đó ra khỏi tường.

Cậu bước tới chỗ tấm gương, nhấc nó đặt qua một bên. Chẳng có gì nhảy bổ vào cậu từ ô trống đằng sau đó cả. Thay vào đó, trong cái hốc đá là một quả cầu tơ lụa trắng với vài sợi tơ xổ ra ngoài. Một quả trứng? Không phải. Là một con nhộng nữ chúa người bọ, đã được những ấu trùng đực thụ tinh, sẵn sàng để, khi thoát ra khỏi kén, sinh hàng trăm nghìn người bọ mới, trong đó có cả vài nữ chúa và con đực. Ender có thể nhìn thấy những con đực trông như con sên bám trên tường một đường hầm tối, và một người bọ trưởng thành mang nữ chúa mới sinh vào phòng giao phối; từng con đực một lần lượt giao phối với nữ chúa vẫn còn là nhộng, run lên vì sung sướng, rồi chết, rơi xuống sàn đường hầm và quằn mình lại. Rổi nữ chúa mới được đưa tới đặt trước mặt nữ chúa cũ, một sinh linh vĩ đại trên mình phủ những đôi cánh mỏng lung linh, từ lâu đã mất đi khả năng bay lượn nhưng vẫn tràn đầy vẻ uy nghi. Nữ chúa cũ hôn nàng với đôi môi mang nọc độc dịu nhẹ, rồi quấn lấy nàng bằng thứ tơ rút ra từ chính bụng bà, và ra lệnh cho nàng trở thành chính mình, trở thành một thành phố mới, một thế giới mới, sinh ra thật nhiều nữ chúa mới và thế giới mới.

Sao mình lại biết chuyện này, Ender nghĩ. Sao mình lại nhìn thấy được những điều này, cứ như thể ký ức trong chính tâm trí mình?

Như thể để trả lời, cậu nhìn thấy cuộc chiến đầu tiên của cậu với hạm đội người bọ. Bọn người bọ lập thành đội hình quả cầu, và rồi những chiến cơ kinh khủng kia bước ra từ bóng tối và Bác sĩ Nhỏ tiêu diệt chúng với một luồng sáng. Cậu cảm thấy điều mà nữ chúa cảm thấy, nhìn qua đôi mắt của những người thợ của bà khi cái chết ập đến với chúng quá nhanh để có thể tránh khỏi, nhưng lại không quá nhanh để có thể thấy trước được. Thế nhưng không có ký ức gì về nỗi đau hay sự sợ hãi. Những gì nữ chúa cảm thấy chỉ là sự buồn bã, và một cảm giác cam chịu. Bà không nghĩ bằng lời khi nhìn thấy con người tiến đến tiêu diệt mình, thế nhưng Ender hiểu bằng lời: Họ không tha thứ cho chúng ta, bà nghĩ. Chúng ta sẽ chết mất thôi.

“Làm sao để người sống lại?” cậu hỏi.

Nữ chúa trong cái kén bằng tơ không trả lời được bằng từ ngữ; thế nhưng khi cậu nhắm mắt lại và cố nhớ, thay vì ký ức, những hình ảnh mới đến với cậu. Đặt cái kén vào một nơi mát mẻ, một nơi tối, nhưng phải có nước, để nàng không bị khô; không, không chỉ là nước, mà là nước trộn với nhựa của một loài câu đặc biệt, để con nhộng bên trong có thể biến đổi. Và rồi, khi cái kén đã hóa thành một màu nâu như đất, Ender nhìn thấy chính mình rạch mở cái kén, và giúp nữ chúa nhỏ bé mỏng manh thoát ra ngoài. Cậu nhìn thấy chính mình cầm lấy chi trước của nàng và giúp nàng bước từ chỗ nước đã sinh ra nàng tới chỗ làm tổ, mềm mại với lá khô trải trên mặt cát. Rồi ta sẽ sống, suy nghĩ đó tới bên cậu. Rồi ta sẽ tỉnh giấc. Rồi ta sẽ sinh ra hàng vạn đứa con.

“Không,” Ender bảo. “Tôi không thể.”

Đau đớn.

“Con cái người giờ đã là quái vật trong ác mộng của chúng tôi rồi. Nếu tôi đánh thức người, chúng tôi sẽ lại phải giết người lần nữa.”

Hàng tá hình ảnh con người bị giết bởi bọn người bọ vụt qua tâm trí cậu, thế nhưng cùng với những hình ảnh đó là một nỗi đau nát lòng đến độ cậu không thể chịu nổi, và cậu khóc thay cho chúng.

“Nếu các người có thể khiến cho họ cảm thấy những gì người khiến tôi cảm thấy, thì có lẽ họ sẽ có thể tha thứ cho cái người.”

Chỉ có mình, cậu nhận ra. Chúng tìm thấy mình qua hệ thống ansible, lần theo đó và náu lại trong tâm trí mình. Và trong cơn đau đớn khi bị những giấc mơ hành hạ chúng hiểu mình, ngay cả khi mình bỏ hết thời gian ra tiêu diệt chúng. Trong vài tuần lễ ít ỏi chúng có, chúng xây nên nơi này cho mình, cả cái xác Người Khổng lồ và sân chơi và mỏm đá ở Nơi Tận cùng Thế giới, để mình có thể theo mắt nhìn mà tìm được nơi này. Mình là người duy nhất chúng biết, vậy nên chúng chỉ có thể nói chuyện với mình, và thông qua mình. Chúng tôi cũng giống cậu; suy nghĩ đó ép lên tâm trí cậu. Chúng tôi không định giết người, và khi chúng tôi hiểu ra, chúng tôi không bao giờ quay lại nữa. Chúng tôi cứ nghĩ chúng tôi là sinh vật duy nhất biết suy nghĩ trong cả vũ trụ, cho tới khi chúng tôi gặp các bạn, nhưng chưa bao giờ chúng tôi lại tưởng tượng được một loài thú không thể mơ giấc mơ của nhay lại có thể có suy nghĩ. Làm sao chúng tôi biết được? Chúng tôi có thể chung sống với các bạn trong hòa bình. Tin chúng tôi, tin chúng tôi, tin chúng tôi.

Cậu với vào cái hốc và đưa cái kén ra. Nó nhẹ một cách lạ lùng, khi phải chứa đựng tất cả những hi vọng và tương lai của cả một giống loại vĩ đại trong lòng mình.

“Tôi sẽ mang người theo,” Ender bảo, “tôi sẽ đi từ thế giới này sang thế giới khác cho đến khi tôi tìm được một nơi để người có thể thức giấc an toàn. Và tôi sẽ kể câu chuyện của người cho đồng loại mình, để đến một lúc nào đó có thể họ sẽ tha thứ cho các người. Giống như các người đã tha thứ cho tôi.”

Cậu quấn lấy cái kén của nữ chúa vào áo khoác và đưa nàng ra khỏi tòa tháp.

“Cái gì trong đó thế?” Abra hỏi.

“Câu trả lời,” Ender nói.

“Trả lời cho cái gì?”

“Điều anh hỏi.” Và đó là tất cả những gì cậu chịu nói về vấn đề này; chúng tìm kiếm thêm năm ngày nữa và rồi chọn địa điểm cho thuộc địa mới xa về phía tây nam tòa tháp.

Nhiều tuần sau đó, cậu tìm đến chỗ Valentine và bảo cô đọc thử một thứ cậu đã viết; cô gọi tập tin cậu bảo lên từ máy tính của tàu, và đọc.

Nó được viết nên như thể nữ chúa đã lên tiếng, kể cho họ tất cả những gì chúng đáng lẽ đã phải làm, tất cả những gì chúng đã làm. Đây là những thất bại của chúng tôi, còn đây là sự vĩ đại; chúng tôi không định làm hại các bạn, và chúng tôi tha thứ cho các bạn cái chết của chúng tôi. Từ những ngày đầu tiên chúng có ý thức cho đến những trận chiến khủng khiếp đã quét qua thế giới nhà chúng, Ender kể câu chuyện một cách chóng vánh, như thể một ký ức cổ xưa. Khi cậu tiến tới câu chuyện về người mẹ vĩ đại, nữ chúa của tất cả giống loài, người đầu tiên học được cách giữ lại và dạy dỗ một nữ chúa mới thay vì giết nàng hoặc đẩy nàng đi, thì cậu lại nấn ná ở đó, kể lại bao nhiêu lần bà đã phải giết chết một sinh linh từ chính cơ thể bà, một cái tôi không phải là chính bà, cho tới khi bà sinh ra được một sinh linh hiểu được lý tưởng hòa thuận của bà. Đó là một điều mới lạ trên cả thế giới, khi hai nữ chúa yêu thương và giúp đỡ nhau thay vì chiến tranh, và cùng với nhau họ mạnh hơn tất thảy các tổ khác. Họ trở nên phồn thịnh; họ sinh thêm nhiều đứa con gái cùng với họ sống trong hòa bình; đó là sự bắt đầu của sự thông thái.

Giá như chúng tôi đã có thể nói chuyện với các bạn, nữ chúa bảo bằng lời của Ender. Thế nhưng vì điều đó là không thể được, chúng tôi chỉ yêu cầu một việc: rằng các bạn nhớ đến chúng tôi, không phải như kẻ thù, mà như những người chị em yểu mệnh, bị biến thành hình dáng kỳ dị bởi Số phận hay Chúa trời hay sự Tiến hóa. Nếu chúng ta có thể hôn nhau, đó đã là phép màu biến chúng ta thành con người trong đôi mắt mỗi giống loài. Thay vào đó chúng ta giết hại lẫn nhau. Thế nhưng chúng tôi vẫn chào mừng các bạn như khách quý. Hãy đến với ngôi nhà của chúng tôi, những người con gái của Trái Đất; hãy sống trong những đường hầm, thu hoạch từ những ruộng đồng của chúng tôi; những gì chúng tôi không thể làm, các bạn giờ là đôi tay giúp chúng tôi làm điều đó. Cây cối, hãy nở hoa; ruộng đồng, hãy chín tới; mặt trời, hãy sưởi ấm cho họ; hành tinh, hãy mỡ màu: họ là những người con gái nuôi của chúng tôi, và giờ họ đã về nhà.

Cuốn sách Ender viết không dài, nhưng trong đó chứa đựng tất cả những điều tốt xấu mà nữ chúa biết. Và cậu ký tên vào đó, không phải bằng tên cậu, mà là một danh hiệu:

NGƯỜI PHÁT NGÔN CỦA NGƯỜI CHẾT

Ở Trái Đất, cuốn sách được xuất bản trong im lặng, và cũng trong im lặng nó được chuyền từ người này sang người khác, cho tới khi thật khó mà tưởng tượng được có ai trên Trái Đất lại chưa từng đọc cuốn sách này.

Phần lớn người đọc cho rằng cuốn sách thú vị – một số người thậm chí còn không bỏ nó sang một bên được. Họ bắt đầu sống theo lời cuốn sách hết mức có thể, và khi một người thân yêu mất đi, một tín đồ sẽ đứng dậy bên mộ phần để trở thành Người Phát ngôn của Người chết, và nói những gì người chết hẳn đã nói, nhưng là một cách thật thà, không giấu đi lỗi lầm nào mà cũng không giả vờ có đức hạnh nào. Những người đến dự những buổi tang lễ như vậy có lúc cảm thấy điều đó thật đau đớn và khó chịu, thế nhưng cũng có rất nhiều người cho rằng cuộc đời mình đã đủ xứng đáng, ngay cả với những lỗi lầm đã phạm, để khi chết đi một Người Phát ngôn nên kể cho đời sự thực về họ.

Ở Trái Đất đó trở thành chỉ một tôn giáo khác trong số nhiều tôn giao. Thế nhưng đối với những người du hành tới những hang động vĩ đại trong vũ trụ và sống cả đời mình trong những hang động của nữ chúa và thu hoạch từ những cánh đồng của nữ chúa, đó là tôn giáo duy nhất. Không có thuộc địa nào sinh ra mà không có cho mình một Người Phát ngôn của Người chết.

Không ai biết và cũng không ai thực sự muốn biết Người Phát ngôn đầu tiên là ai. Ender cũng không định nói cho họ.

Khi Valentine hai mươi lăm tuổi, cô hoàn thành tập cuối cùng trong bộ sách lịch sử về các cuộc chiến tranh người bọ. Ở cuối cuốn sách cô đính kèm toàn văn cuốn sách nhỏ của Ender, nhưng không nói rằng chính Ender là người viết ra nó.

Từ hệ thống ansible cô nhận được câu trả lời từ vị Hegemon đã cao tuổi, Peter Wiggin, bảy mươi bảy tuổi với trái tim suy nhược.

“Anh biết ai viết ra nó,” ông bảo. “Nếu nó có thể nói được cho bọn người bọ, hẳn nó cũng nói được cho anh.”

Ender và Peter trò chuyện qua lại hệ thống ansible, Peter kể hết câu chuyện về những năm tháng của ông, tất cả những tội ác và việc tốt ông từng làm. Và khi ông chết đi, Ender viết cuốn sách thứ hai, một lần nữa ký tên Người Phát ngôn của Người chết. Cùng với nhau, hai cuốn sách của cậu được gọi là Nữ Chúa và Hegemon, và được sùng bái như kinh thánh.

“Đi nào,” một ngày nọ cậu bảo Valentine. “Hãy bay khỏi đây và sống vĩnh viễn.”

“Chúng ta không thể sống vĩnh viễn đượng,” cô bảo. “Có những phép màu ngay cả tính tương đối cũng không thực hiện nổi, Ender.”

“Chúng ta phải đi. Ở đây em cảm thấy gần như hạnh phúc ấy.”

“Vậy thì ở lại đây.”

“Em đã sống với nỗi đau quá lâu rồi. Em không biết mình là ai nếu không có nó.”

Vậy là chúng lên một con tàu và đi từ thế giới này sang thế giới khác. Cứ nơi nào chúng dừng chân, cậu lại là Andrew Wiggin, người phát ngôn lưu động của người chết, và cô luôn là Valentine, sử gia lang thang, viết nên những câu chuyện của người sống trong khi Ender kể lại câu chuyện của người đã chết. Và luôn luôn Ender mang theo bên mình một cái kén trắng, tìm lấy một thế giới nơi nữ chúa có thể tỉnh lại và sống trong hòa bình. Cậu tìm rất lâu.

HẾT Ender’s Game.