hải mất ba ngày tìm kiếm và thăm dò mới đến được chỗ lội qua lòng sông Limpopo. Thế nhưng họ vẫn không chắc liệu có tìm thấy không, nếu không nhờ một số dân nam Phi Macalacca, đang lang thang dọc bờ sông, chịu hướng dẫn cho cuộc hành trình.

Những người nam Phi ấy, là những kẻ khốn khổ cùng cực bị tộc người Betchouana thượng đẳng hơn chiếm giữ làm nô lệ, ép buộc họ làm việc không trả lương, đối xử với họ tàn nhẫn đến cực độ, và quan trọng hơn nữa, cấm họ ăn thịt bằng án tử hình. Những người Macalacca bất hạnh có thể hoàn toàn thoải mái giết thú săn họ gặp trên đường đi, nhưng với điều kiện mang nó về cho lãnh chúa hoặc ông chủ của họ. Các vị ấy chỉ dành lại cho họ mấy bộ lòng - gần giống như các thợ săn châu Âu cư xử với lũ chó săn của họ.

Một người Macalacca chẳng sở hữu gì riêng, thậm chí không có lấy một quả bầu hoặc một túp lều. Anh ta ra đi gần như trần trụi, gầy còm, xương xẩu, quàng chéo qua vai lủng lẳng mấy bọng nước mà từ xa người ta tưởng là những đoạn[21] lòng dồi đen, nhưng thực ra đấy là những túi da thuộc chứa nước dự trữ.

Tài năng kinh doanh của Bardik đã sớm bộc lộ trong nghệ thuật thỏa thuận khôn khéo khi cậu ta phát hiện những người kia, dù nghèo khổ, vẫn có một số lông đà điểu cất giấu cẩn thận trong một bụi cây gần đó. Ngay lập tức cậu đề nghị mua chúng, cuộc hẹn cho việc trao đổi đã được thống nhất vào tối hôm đó.

“Vậy là cậu có tiền để trao đổi với họ à?” Cyprien khá ngạc nhiên hỏi cậu ta.

Và Bardik, cười ngoác miệng, đưa cho chàng xem một nắm cúc bằng đồng mà cậu sưu tầm từ một hai tháng nay, cậu ta cất chúng trong một chiếc túi vải.

“Đấy đâu phải tiền thật,” Cyprien đáp, “và ta không thể cho phép cậu trả cho những kẻ đáng thương kia bằng vài tá cúc cũ kỹ ấy!”

Nhưng chàng đã không thể làm Bardik hiểu tại sao dự định trao đổi ấy đáng bị quở trách.

“Nếu những người Macalacca chấp nhận đổi cúc lấy lông vũ, ai có thể bắt bẻ gì chuyện này?” cậu trả lời. “Ông biết rõ rằng có được lông chim với họ chẳng tốn kém gì! họ còn chẳng có quyền sở hữu chúng, vì rằng họ chỉ có thể khoe chúng một cách giấu giếm! Một chiếc cúc, ngược lại, là một vật hữu ích, còn có ích hơn cả chiếc lông đà điểu! Vậy thì tại sao tôi không được đổi một tá hay hai tá cúc để lấy cũng chừng ấy số lượng lông chim?”

Cách lập luận chỉ đúng bề ngoài, nhưng cũng chẳng giá trị hơn bao nhiêu. Điều cậu bé nam Phi không nhìn thấy, chính là những người Macalacca sẽ chấp nhận những chiếc cúc đồng của cậu ta, không phải để sử dụng chúng theo đúng chức năng, bởi rằng họ hầu như không mặc quần áo gì, mà vì giá trị giả định mà họ ước chừng cho những mẩu kim loại tròn rất giống với tiền xu. Như vậy trong việc đổi chác này đúng là có sự lừa dối.

Tuy vậy, Cyprien phải thừa nhận rằng ý nghĩa ấy quá tinh tế để một cậu chàng có đầu óc hoang dã kia có thể hiểu được, cậu vốn rất thoáng trong mọi thương lượng, và chàng để mặc cậu ta tự do hành động theo ý muốn.

Chính là vào buổi tối, dưới ánh sáng ngọn đuốc, vụ trao đổi của Bardik diễn ra. Những người Macalacca hẳn nhiên đã mang nỗi lo rất chính đáng bị người bán hàng lừa, vì họ không bằng lòng với ánh lửa sáng của những người da trắng, họ đến, mang đầy những bó thân cây ngô, cắm chúng xuống đất rồi đốt sáng.

Thế là những tay bản xứ này bày lông đà điểu ra và bắt đầu kiểm tra những chiếc cúc của Bardik.

Lúc này, giữa bọn họ, với nhiều cử chỉ và những tiếng la, một cuộc thảo luận sôi nổi nhất bắt đầu về bản chất và giá trị của những miếng kim loại tròn ấy.

Chẳng ai hiểu nổi từ nào mà họ nói trong ngôn ngữ liến thoắng của họ; nhưng chỉ cần nhìn những gương mặt họ đỏ rần, những cái nhăn mặt đầy biểu cảm của họ, vẻ giận dữ rất nghiêm trọng của họ, thì chắc chắn với họ cuộc tranh luận là mối quan tâm lớn nhất.

Đột nhiên, cuộc tranh luận say sưa bị gián đoạn vì một sự xuất hiện ngoài mong đợi.

Một tay da đen cao lớn - trang nghiêm khoác chiếc áo choàng tồi tàn bằng vải bông đỏ, trán quấn một loại vành đầu bằng dây ruột cừu, loại các chiến binh nam Phi thường quấn - chui ra từ lùm cây ngay gần nơi diễn ra vụ trao đổi; sau đó, hắn ta lao như tên về phía những người Macalacca đang bị bắt quả tang trao đổi buôn bán.

“Lopèpe!... Lopèpe!...” những con người Hoang dã bất hạnh hét lên rồi chạy dạt khắp mọi phía như một bầy chuột.

Nhưng một nhóm chiến binh da đen mai phục theo hình tròn, bất ngờ vụt ra từ các bụi cây bao quanh chỗ đóng trại, siết chặt vòng vây rồi bắt họ.

Ngay lập tức Lopèpe buộc họ đưa cúc áo; anh ta cẩn thận xem xét chúng dưới ánh đuốc bắp, rồi nhét chúng vào cùng túi đựng tiền bằng da của mình với vẻ thỏa mãn không giấu giếm. Rồi, anh ta tiến đến gần Bardik, sau khi lấy lại từ tay cậu mấy chiếc lông chim đà điểu đã được giao hàng, anh ta cũng cất vào túi như đã làm với mấy chiếc cúc.

Những người da trắng có mặt đứng bất động chứng kiến cảnh ấy, và họ đang không biết có nên can thiệp vào chuyện này hay không, thì Lopèpe đã giải quyết khúc mắc ấy bằng cách tiến về phía họ. Thế là, dừng chân cách vài bước, bằng một giọng hống hách anh ta diễn thuyết với họ khá dài, cho dù họ hoàn toàn không hiểu.

James Hilton chỉ biết một vài từ thổ ngữ betchouana, tuy vậy cũng hiểu được đại ý của bài nói ấy và truyền đạt lại cho các bạn hữu của mình. Nội dung chính của bài diễn thuyết ấy chính là vị thủ lĩnh nam Phi trách họ để mặc Bardik buôn bán lừa bịp với người Macalacca, những người này vốn không thể sở hữu thứ gì cho riêng họ. Để kết thúc, anh ta tuyên bố tịch thu những hàng hóa phi pháp ấy và hỏi liệu người da trắng có điều gì chê trách mình không.

Mấy người bọn họ, ai nấy đều có cùng quan điểm. Annibal Pantalacci muốn rằng tạm thời họ nhường bước để không gây bất hòa với thủ lĩnh Betchouana. James Hilton và Cyprien, dù đều cùng thừa nhận rằng phương cách ấy có mặt tốt, lại lo sợ nếu tỏ ra quá dĩ hòa vi quý trong vụ việc sẽ càng khơi gợi thêm tính cao ngạo của Lopèpe, và có thể, nếu những yêu sách của hắn đi xa hơn nữa, nguy cơ xảy ra một cuộc ẩu đả là không tránh khỏi.

Trong cuộc hội ý thì thầm, chớp nhoáng, họ nhất trí chấp thuận mất mấy chiếc cúc vào tay thủ lĩnh Betchouana, nhưng họ đòi những chiếc lông chim.

Chính James Hilton vội vàng giải thích cho anh ta, khi thì dùng điệu bộ, khi thì dùng một vài thổ ngữ nam Phi.

Lopèpe trước tiên tỏ vẻ ngoại giao và có vẻ do dự. Nhưng khi thấy những nòng súng châu Âu sáng loáng trong bóng tối, anh ta đã sớm quyết định, đưa trả lông chim.

Từ lúc ấy, vị thủ lĩnh này, trên thực tế rất thông minh, tỏ ra mềm mỏng hơn. Anh ta tặng ba người da trắng, Bardik và Lee, một nhúm trong hộp to đựng thuốc hít của mình, rồi ngồi lại trong trại. Một ly rượu mạnh do gã Napôli mời rốt cuộc cũng giúp tâm trạng anh ta vui vẻ; sau đó, khi anh ta đứng dậy, sau một tiếng rưỡi đồng hồ gần như trôi qua trong sự im lặng hoàn toàn với bên này cũng như bên kia, là để mời cả đoàn đến thăm anh ta vào ngày hôm sau, tại làng của anh ta.

Họ hứa với anh ta, và sau khi bắt tay chào từ biệt, Lopèpe oai nghiêm rút lui.

Một lát sau khi anh ta đi, mọi người ngả lưng, ngoại trừ Cyprien, sau khi đã cuộn mình trong chăn, vừa ngắm sao vừa mơ mộng. Đêm đó không trăng, nhưng có vô số vì tinh tú đang lấp lánh. Lửa đã tắt mà chàng kỹ sư không để ý đến.

Chàng nghĩ đến những người thân của chàng, những người chẳng hề ngờ, vào khoảnh khắc này, một chuyến phiêu lưu thế này đưa chàng đến giữa sa mạc của nam Phi, nghĩ đến nàng Alice kiều diễm, nàng cũng vậy, có lẽ đang ngắm sao, sau cùng nghĩ đến tất cả những ai thân thiết với chàng. Rồi thả mình lang thang trong cơn mộng mơ êm dịu được sự tĩnh lặng tuyệt đối nơi đồng bằng thi vị hóa êm đềm, chàng chuẩn bị thiếp đi thì nghe có tiếng giẫm móng guốc, một tiếng náo động kỳ lạ, vẳng lại từ phía bãi nhốt đám bò thắng xe, đánh thức chàng khiến chàng đứng bật dậy.

Khi đó Cyprien ngỡ đã nhìn thấy trong bóng đêm một bóng dáng thấp hơn, mập tròn hơn bóng của mấy con bò, và hẳn nhiên, chính nó đã gây nên sự náo động này.

Không nhận biết rõ đấy là con gì, Cyprien vơ lấy một ngọn roi nằm ngay tầm tay chàng rồi thận trọng đi về phía bãi nhốt thú.

Chàng không hề lầm. Rõ ràng ở kia, giữa đám bò, một con vật ngoài mong đợi đã đến quấy rối giấc ngủ bọn chúng.

Nửa mê nửa tỉnh, thậm chí trước khi kịp suy nghĩ nên làm gì, Cyprien giơ cao roi, và, phỏng chừng, chàng quất một cú thật mạnh vào mõm của con vật lạ.

Một tiếng gầm khủng khiếp đột ngột tiếp đáp lại vụ tấn công này!... Đó là một con sư tử mà chàng kỹ sư trẻ vừa xử lý như một con chó bông.

Thế nhưng chàng mới chỉ kịp đặt tay lên khẩu súng đang đeo ở thắt lưng và thình lình nhảy sang một bên, thì con thú sau khi bật lên lao hụt phía chàng, vội lao tiếp về phía cánh tay chàng đang đưa ra.

Cyprien cảm nhận được những móng vuốt nhọn hoắt cào lên da thịt chàng, và chàng lăn tròn trong bụi đất cùng với con mãnh thú đáng gờm. Một tiếng nổ chợt vang lên. Cơ thể con sư tử giãy giụa trong cơn co giật kinh khiếp rồi đờ ra và rớt xuống bất động.

Bằng bàn tay thoải mái cử động còn lại, Cyprien, không hề mất bình tĩnh, đã áp súng vào tai con quái vật, và một viên đạn nổ đã bắn nát đầu nó.

Những người đang ngủ, bị đánh thức bởi tiếng gầm rồi cả tiếng súng nổ sau đó, đến ngay hiện trường. Họ giải thoát cho Cyprien đang bị đè bẹp nửa người dưới trọng lượng của con thú khổng lồ, họ xem xét những vết thương trên người chàng, may mắn chỉ là những vết thương ngoài da. Lee băng bó chúng bằng vài mảnh vải có tẩm rượu mạnh, sau đó chàng được dành riêng chỗ ngủ tốt nhất ở cuối toa xe, lát sau mọi người đều ngủ lại trong sự canh giữ của Bardik, cậu muốn thức đến sáng.

Ánh dương chỉ vừa ló lên cũng là lúc có tiếng của James Hilton, cầu xin bạn hữu đến giúp mình, cho họ thấy lại xảy ra một sự cố. James Hilton vốn nằm ngủ để nguyên quần áo ở ngang tấm bạt, phía trước xe chở đồ, đang nói với giọng khiếp sợ run rẩy nhất, không dám phác một cử động nào.

“Có con rắn đang quấn quanh đầu gối chân phải, dưới ống quần của tôi!” anh ta nói. “Các anh đừng động đậy nếu không tôi sẽ chết mất! Tuy nhiên, các anh xem có thể làm được gì không!” Đôi mắt anh ta trợn tròn vì khiếp sợ, khuôn mặt anh ta xanh mét. Ở đầu gối chân phải của anh ta, quả nhiên họ nhìn rõ dưới lớp vải quần xanh có một vật thể lạ - một loại dây cáp quấn quanh cẳng chân anh ta.

Tình hình quả rất nghiêm trọng. Đúng như James Hilton nói, chỉ cần anh ta nhúc nhích, con rắn sẽ không chần chừ cắn anh ngay!

Thế nhưng, giữa tâm trạng lo âu và do dự chung, Bardik chịu trách nhiệm hành động. Sau khi rút con dao săn của chủ cậu ra mà không gây tiếng động, cậu tiến đến gần James Hilton, với một động tác gần như rất khó nhận thấy được, như kiểu sâu bò. Sau đó, ghé mắt đúng ngang tầm với con rắn, trong vài giây, cậu dường như nghiên cứu cẩn thận vị trí của loài bò sát nguy hiểm kia. Chắc hẳn, cậu đang cố xem cái đầu của con vật đặt ở đâu.

Đột nhiên, bằng động tác chớp nhoáng, cậu ta đứng vụt lên, cánh tay cậu nhanh chóng phạt xuống, và lưỡi dao thép cắt một nhát nhanh và mạnh vào đầu gối của James Hilton.

“Ông có thể hất con rắn xuống!... Nó chết rồi!” Bardik vừa nói vừa cười ngoác miệng khoe hết cả hai hàm răng.

James Hilton máy móc làm theo và rung cẳng chân anh ta... Con bò sát rơi xuống bàn chân anh ta.

Đó là một con rắn độc đầu đen, đường kính khoảng một tấc, nhưng một vết cắn nhỏ nhất của nó cũng đủ gây chết người. Cậu bé nam Phi đã cắt đầu nó với một độ chính xác tuyệt hảo. Chiếc quần dài của James Hilton chỉ cho thấy một vết rạch vừa vặn sáu xentimét và da anh ta thậm chí không hề bị trầy xước.

Có một điều kỳ cục khiến Cyprien bất bình sâu sắc, đó là James Hilton dường như không hề nghĩ đến chuyện cảm ơn người đã cứu mình. Giờ đây khi đã hết bị lôi thôi rồi thì anh ta thấy việc làm ấy cũng hoàn toàn đương nhiên thôi. Anh ta cũng chẳng hề có ý cầm lấy cánh tay đen nhẻm của một người da đen nam Phi rồi nói với anh ta: Tôi mang ơn cứu mạng của anh!

“Dao của cậu sắc thật đấy!” anh ta chỉ nhận xét đơn giản như vậy trong lúc Bardik cất nó lại vào bao, cả cậu nữa, cậu bé dường như cũng không cho rằng việc cậu vừa làm là quan trọng.

Bữa ăn sáng nhanh chóng xóa tan những ấn tượng về một đêm đầy biến động. Bữa ấy, chỉ có duy nhất một quả trứng đà điểu trộn bơ nhưng quá đủ để thỏa mãn cơn đói của năm người ăn.

Cyprien sốt nhẹ và những vết thương làm chàng hơi đau. Tuy nhiên chàng cố nài nỉ để đi cùng Annibal Pantalacci và James Hilton đến làng của Lopèpe. Do đó trại được giao lại cho Bardik và Lee canh giữ, họ phụ trách lột da con sư tử - một con quỷ dữ thực thụ thuộc loài mõm chó. Ba chàng kỵ sĩ bắt đầu lên đường.

Thủ lĩnh người Betchouana đứng đợi họ ở cổng làng, xung quanh là những chiến binh của anh ta. Sau lưng họ, đứng ở hàng thứ hai, là phụ nữ và trẻ em xúm xít lại vì tò mò muốn xem người nước ngoài. Tuy thế, một vài người trong số những bà nội trợ da đen ấy vẫn tỏ vẻ thờ ơ. Ngồi trước căn lều hình bán cầu của mình, các bà tiếp tục chăm chú vào công việc. Vài ba bà đan lưới bằng đoạn cỏ sợi dài xe lại thành sợi như dây thừng.

Quang cảnh chung thật khốn khổ, dù rằng những căn lều được xây khá vững chắc. Căn của Lopèpe, dựng tại nơi gần như trung tâm của làng, rộng hơn những căn khác, bên trong trải thảm rơm bện.

Vị thủ lĩnh mời khách vào nhà, chỉ cho họ ba cái ghế đẩu và đến phiên anh ta ngồi xuống trước mặt họ, trong khi đội lính gác danh dự đứng vây tròn sau lưng anh ta.

Họ bắt đầu bằng những phép xã giao thông thường. Tóm lại, nghi thức thường chỉ là uống một tách đồ uống lên men, do chính xưởng thủ công của thủ lĩnh tự sản xuất lấy; nhưng, để chứng minh phép xã giao ấy không che giấu những dự định hiểm ác, anh ta luôn bắt đầu bằng cách nhấp đôi môi dày của mình vào ly trước khi chuyển các bạn người ngoại quốc. Từ chối uống sau lời mời duyên dáng đến thế có lẽ là sự sỉ nhục chết người. Thế nên ba người khách da trắng uống cạn thứ bia nam Phi kia, Annibal Pantalacci không phải không nhăn mặt, như gã quay ra nói đổng rằng gã thích uống “một ly rượu Lệ Chúa lacryma-christi hơn là tách sâm banh betchouana xoàng xĩnh vô vị này!”

Sau đó, họ nói về công việc. Lopèpe muốn mua một khẩu súng trường. Thế nhưng họ không thể thỏa mãn yêu cầu này của anh ta, cho dù anh ta muốn đổi bằng một con ngựa khá được và một trăm năm mươi đồng tiền ngà. Trên thực tế, luật pháp xứ thuộc địa rất nghiêm ngặt về vấn đề này đã cấm người châu Âu không được chuyển nhượng vũ khí cho người nam Phi ở biên giới, trừ khi được sự cho phép đặc biệt từ quan toàn quyền. Bù lại, ba vị khách của Lopèpe đã mang cho anh ta một chiếc sơ mi vải flanen, một sợi dây xích bằng thép và một chai rượu rum, tất cả tạo thành một món quà tuyệt diệu đã khiến anh ta thích thú thấy rõ.

Phải chăng vì thế nên vị thủ lĩnh Betchouana tỏ ra hoàn toàn sẵn sàng cung cấp mọi thông tin mà mọi người hỏi anh ta, theo cách rất dễ hiểu, thông qua James Hilton.

Và trước tiên, có một lữ khách mang đủ dấu hiệu tương đồng với Matakit đã đi qua khu làng năm ngày trước. Đó là tin đầu tiên về kẻ chạy trốn mà đoàn du hành có được từ hai tuần nay. Thế nên họ đón nhận tin ấy vui vẻ. Cậu bé nam Phi có lẽ đã mất vài ngày để tìm nơi lội qua dòng Limpopo, và giờ thì cậu ta đi về phía dãy núi phương Bắc.

Còn phải đi mấy ngày đường trước khi đến được dãy núi kia?

Nhiều nhất là bảy hoặc tám ngày.

Lopèpe có phải là bạn của thống lĩnh của vùng đất ấy, nơi Cyprien và những bạn đồng hành sắp bị buộc phải dấn bước vào không?

Lopèpe thì lấy làm hãnh diện về điều này! Vả lại, ai lại không muốn làm người bạn đáng kính và kẻ liên minh trung thành của người hùng onaïa, kẻ chinh phạt bất khả chiến bại những vùng đất nam Phi?

Tonaïa có đón tiếp niềm nở những người da trắng không? Có chứ, vì rằng, anh ta cũng như những thống lĩnh khác của vùng, biết rằng người da trắng không bao giờ ngại trả thù nếu người của họ bị xúc phạm. Có ích gì khi muốn chống lại người da trắng chứ? Chẳng phải họ luôn mạnh hơn nhờ những khẩu súng trường sạc tự động sao? Cách tốt nhất là hòa bình với họ, đón tiếp họ chu đáo và thật lòng trao đổi chui hàng hóa với họ.

Tóm lại, những thông tin Lopèpe cung cấp là như thế đấy. Thông tin duy nhất quan trọng: Matakit đã phải mất vài ngày đi bộ trước khi băng qua được sông, và nhờ thế họ luôn theo sát dấu của hắn.

Khi trở về trại, Cyprien, Annibal Pantalacci và James Hilton thấy Bardik và Lee đang kinh sợ hãi hùng.

Họ kể lại, một chiến binh nam Phi lực lưỡng của một bộ tộc khác với bộ tộc Lopèpe đến hỏi thăm, lúc đầu ông ta vây hai người lại, sau đó tiến hành một cuộc hỏi cung thực sự. Cả bọn đến vùng này làm gì? Phải chăng để theo dõi người Betchouana, thu thập thông tin về họ, nhận biết số lượng bọn họ, sức mạnh của họ, vũ khí của họ? Bọn nước ngoài thật sai lầm khi dấn thân vào công việc như thế! Dĩ nhiên đại thủ lĩnh Tonaïa chẳng có gì để nói chừng nào họ chưa xâm nhập vào lãnh thổ của ngài; thế nhưng ngài cũng có thể nhìn mọi việc bằng con mắt khác nếu bọn họ có ý định xâm nhập.

Đại ý những lời họ nói là như vậy đó. Anh chàng người Hoa không hề tỏ ra xúc động quá mức. Nhưng Bardik, thường ngày điềm đạm là thế, hết sức điềm tĩnh là thế trong mọi tình huống, tỏ vẻ bị giày vò bởi một nỗi kinh hãi thực sự, mà Cyprien không thể hiểu nổi.

“Các chiến binh rất hung tợn, cậu ta vừa nói vừa đảo qua đảo lại cặp mắt to, các chiến binh ghét người trắng và sẽ khiến họ ‘chết rất dã man’!...”

Đó là cụm từ mà mọi dân nam Phi nửa văn minh đều hiểu, khi họ muốn diễn đạt về cái chết thê thảm.

Làm gì đây? Có nên coi trọng sự cố này không? hẳn nhiên là không. Những chiến binh ấy mặc dù đông đến khoảng ba chục người, theo lời kể của Bardik và anh chàng người Hoa, nhưng bọn họ tập kích mà không có vũ khí và đã không gây hại gì và cũng chẳng có ý định cướp bóc. Lời đe dọa của họ hẳn nhiên không phải là những lời vô bổ, vì những cư dân hoang dã khá đề phòng người lạ. Chỉ cần vài lời nói và hành động lễ độ đối với vị thống lĩnh Tonaïa, vài lời giải thích thành thật về ý định thúc đẩy ba kẻ da trắng đến vùng này, là đủ để làm tiêu tan những hoài nghi của ông ta, nếu có, và đảm bảo lòng từ tâm của ông ta.

Thống nhất với nhau xong, họ đồng ý cùng lên đường. Hy vọng sớm đuổi kịp Matakit và lấy lại viên kim cương bị đánh cắp khiến họ quên hết những lo lắng khác.