ại úy Piltchard và đại úy Wren là những sĩ quan tác chiến hiền lành của phi đoàn, cả hai đều là những người hòa nhã, nhẹ nhàng với chiều cao khiêm tốn, thích bay chiến đấu và không cầu xin gì từ cuộc đời này cũng như từ đại tá Cathcart ngoài cơ hội được tiếp tục bay ra trận. Họ đã bay hàng trăm trận và muốn được bay thêm hàng trăm trận nữa. Họ xung phong bay tất cả các trận. Đối với họ chiến tranh là điều tuyệt vời nhất từng xảy ra; và họ cứ sợ nó sẽ không bao giờ xảy ra nữa. Họ thực hiện nhiệm vụ của mình khiêm tốn và trầm lặng, hầu như không chút nhặng xị, và cố gắng hết sức không gây thù kết oán với ai. Họ nhanh chóng mỉm cười với bất cứ ai đi ngang qua. Khi nói chuyện, họ chỉ lầm bầm. Họ giảo hoạt, vui vẻ, khúm núm, và chỉ thực sự thoải mái khi chỉ có riêng họ với nhau, họ chưa từng nhìn thẳng vào mắt ai, kể cả mắt Yossarian ở buổi họp ngoài trời khi họ công khai trách móc y vì đã bắt Kid Sampson quay lại trong trận Bologna.

“Các anh,” đại úy Piltchard nói, gã có mái tóc đen khá thưa và nụ cười gượng gạo. “Khi các anh quay lại, làm ơn hãy đảm bảo rằng đó là vì một lý do quan trọng, được chứ hả. Đừng vì một lý do vớ vẩn… như kiểu hệ thống điện đàm nội bộ hỏng hay gì đấy tương tự thế. Được không? Đại úy Wren sẽ nói thêm với các anh về chuyện này.”

“Đại úy Piltchard nói đúng đấy, các anh ạ,” đại úy Wren nói. “Và đó cũng là tất cả những gì tôi muốn nói với các anh về chuyện này. Chậc, rốt cuộc hôm nay chúng ta cũng đã tới được Bologna, và chúng ta đã thấy trận này chỉ là một màn đưa sữa. Tất cả chúng ta đều hơi hồi hộp, tôi đoán vậy, và đều không đánh phá được nhiều. Chậc, nghe này. Đại tá Cathcart đã xin phép cho chúng ta quay lại. Để ngày mai chúng ta sẽ cho những kho đạn kia ra bã. Nào, các anh thấy sao?”

Và để chứng tỏ cho Yossarian rằng họ không thù hận gì y, họ đã phân y làm người cắt bom trưởng cùng với McWatt ở đội bay đầu tiên khi trở lại Bologna ngày hôm sau. Y đã bay tới mục tiêu như Havermeyer, và tự tin không tháo chạy một chút nào, và bất chợt ăn nhiều đạn đến vãi linh hồn!

Súng phòng không hạng nặng có ở khắp mọi nơi! Y đã bị ru ngủ, bị dụ dỗ và sập bẫy, và y chẳng thể làm gì ngoài việc ngồi đó như một thằng ngu nhìn những luồng đen sì xấu xí phụt lên để giết y. Từ bây giờ tới lúc bom thả xong y chẳng thể làm gì ngoài cứ nhìn lại vào máy ngắm, nơi hai đường vuông góc trong ống ngắm dính chặt trên mục tiêu ở chính xác chỗ y dự tính, giao điểm nằm hoàn hảo sâu trong sân của dãy nhà kho ngụy trang nằm trước tòa nhà đầu tiên. Người y đều đặn rung lên khi máy bay lết về phía trước. Y nghe thấy tiếng bùm bùm bùm bùm trống rỗng của đạn phòng không dộng khắp quanh mình, loạt bốn tiếng này chồng lên loạt bốn tiếng khác, rồi tiếng đoàng! chói tai buốt óc của một quả đạn pháo đơn bất ngờ nổ rất gần y! Đầu y như nổ tung với hàng nghìn xung động trái ngược khi y cầu nguyện mong sớm thả bom xong. Y muốn nức nở khóc. Tiếng động cơ rì rì đều đặn như một con ruồi béo lười biếng. Cuối cùng thì những chỉ số trên máy ngắm đã khớp, theo sau là lần lượt những quả bom 500 pound nối đuôi nhau rơi xuống. Máy bay tròng trành vui vẻ bay lên khi trút bớt được gánh nặng. Yossarian xoay người khỏi máy ngắm để nhìn đồng hồ bên trái. Khi kim chạm số không thì y đóng cửa khoang bom lại và, qua điện đàm nội bộ, y hét to hết mức có thể:

“Rẽ phải ngay lập tức!”

McWatt phản ứng ngay tức thì. Cùng với tiếng động cơ rú lộng óc, gã lật nghiêng máy bay về một bên và không thương tiếc quay ngoắt đi để tránh luồng đạn phòng không đôi mà Yossarian phát hiện ra đang phóng về phía họ. Sau đó Yossarian bắt McWatt nâng độ cao, nâng lên mãi cho đến khi cuối cùng họ đã thoát tới được bầu trời bình yên màu xanh kim cương với nắng rực rỡ tinh khiết ở khắp mọi nơi và bỏ lại đằng xa những dải khói trắng dài mỏng mảnh. Gió mơn man các ô cửa kính, và y hân hoan thư giãn cho đến khi họ lại tăng tốc và ra lệnh cho McWatt rẽ trái và lao xuống trở lại, một chút tự hào thoáng qua khi thấy những chùm đạn phòng không nhiều như nấm nhảy vọt lên phát nổ cao phía trên đầu y và phía sau bên trên vai phải y, ngay tại chỗ mà nếu như y không rẽ trái và bổ nhào xuống thì đã lãnh trọn. Y lại hét lạc cả giọng bắt McWatt đưa máy bay trở lại thăng bằng rồi lại thúc gã lao lên cao và quay đầu trở lại vào một mảnh trời xanh tả tơi trong vắt đúng vào lúc những quả bom mà y ném xuống bắt đầu nổ. Quả đầu tiên rơi vào sân, đúng nơi y đã ngắm, sau đó những quả còn lại từ máy bay y cũng như những máy bay khác cùng đội cũng nổ tung trên mặt đất thành những chớp sáng màu cam khắp trên nóc các tòa nhà, chúng lập tức sụp xuống trong một trận sóng khổng lồ cuồn cuộn khói tím, xám và đen hỗn loạn tràn về mọi hướng, trong lòng trận sóng ấy rung chuyển dữ dội như thể vừa trúng phải những tia sét dữ dội màu đỏ, trắng và vàng.

“Chà, xem kìa,” Aarfy thốt lên kinh ngạc ngay bên cạnh Yossarian, khuôn mặt tròn bầu bĩnh ánh lên vẻ mê say rạng rỡ. “Chắc chắn phải có một kho đạn ở đó.”

Yossarian đã quên bẵng Aarfy. “Ra khỏi đây!” y hét lên.

“Ra khỏi khoang mũi ngay!”

Aarfy mỉm cười lịch sự và chỉ tay xuống dưới mục tiêu với vẻ hào phóng mời Yossarian xem. Yossarian bắt đầu tát gã liên tục và điên cuồng xua gã quay lại cửa lối trườn.

“Về ngay!” y gào lên điên dại. “Về khoang của anh ngay!”

Aarfy nhún vai đầy thân ái. “Tôi không nghe thấy anh nói gì cả,” gã giải thích.

Yossarian túm chặt lấy dây buộc dù của gã và đẩy gã quay lại lối trườn đúng lúc máy bay bị chấn động một cú chói óc khiến cho xương y như vỡ rạn và tim như ngừng đập. Y biết ngay là tất cả bọn họ sẽ chết.

“Vọt lên!” y hét vào điện đàm ra lệnh cho McWatt khi thấy ra gã vẫn còn sống. “Lên đi, đồ chết tiệt! Lên, lên, lên, lên!”

Máy bay đột ngột phóng vọt lên trong một cú nâng độ cao chớp nhoáng và căng thẳng, cho đến khi y lại gào lên với McWatt đòi đưa máy bay thăng bằng trở lại và bẻ lái bắt nó gầm lên quay ngoắt không thương tiếc một góc bốn mươi lăm độ làm ruột gan lộn tùng phèo và y bị treo lơ lửng bất động giữa không trung cho đến khi y lại bắt McWatt đưa máy bay thăng bằng trở lại đủ lâu để ném y trở lại về bên phải, sau đó rít lên bổ nhào xuống. Y tăng tốc xuyên qua những đốm bất tận khói đen ma quái, một vệt đen bay phất phới trên lớp kính thủy tinh trơn nhẵn của mũi máy bay như một làn hơi nước quỷ quái, ẩm ướt, ám muội phảng phất bên má y. Tim y đang nện thình thịch trong kinh hoàng khi y cứ văng lên văng xuống liên tục xuyên qua những loạt đạn phòng không không mắt vãi tua tủa lên trời như muốn giết y, đoạn chùng xuống như ngưng hẳn. Mồ hôi túa ra từ cổ y như những dòng nước lũ, trào xuống ngực rồi xuống thắt lưng, cảm giác như dầu nhớt ấm. Y mơ hồ nhận ra trong một khoảnh khắc rằng những chiếc máy bay khác trong đội bay của y không còn ở đó nữa, và rồi y chỉ còn nhận biết được mỗi bản thân. Cổ họng y đau như vừa bị chém toang vì y đã phải gào hết sức mỗi khi ra lệnh cho McWatt. Động cơ rống lên inh ỏi, tru tréo, quằn quại mỗi lần McWatt chuyển hướng. Và ở xa xa phía trước, hàng chùm đạn phòng không vẫn tràn ngập bầu trời, được bắn lên từ những khẩu đội pháo mới đang thọc nòng lên cao xoay tròn căn độ cao tàn ác chờ y bay vào tầm súng.

Máy bay lại bất chợt bị va chạm mạnh cùng với một tiếng nổ to đinh tai nhức óc khiến cho nó gần như bị lật ngược, và khoang mũi ngay lập tức ngập đầy những đám mây khói xanh lam. Có gì đó đang bốc cháy! Yossarian lao đi chạy trốn và đâm bổ vào Aarfy, gã này đã quẹt một que diêm và điềm tĩnh châm lửa cho tẩu thuốc. Yossarian há hốc miệng, choáng váng và bối rối tột độ nhìn chằm chằm vào gã hoa tiêu mặt tròn đang nhăn nhở cười. Y chợt nhận ra rằng trong hai người bọn họ nhất định phải có một người điên.

“Chúa ơi!” y gào lên với Aarfy trong sự kinh ngạc đau đớn. “Cút khỏi buồng lái ngay! Anh điên à? Ra ngoài đi!”

“Gì cơ?” Aarfy nói.

“Đi ra!” Yossarian cuồng loạn thét lên, và bắt đầu đấm Aarfy bằng cả hai tay để xua gã ra. “Ra!”

“Tôi vẫn không nghe thấy anh nói gì cả,” Aarfy ngơ ngác đáp với vẻ hòa nhã và bối rối đầy trách móc. “Anh phải nói to lên chút nữa.”

“Ra khỏi khoang mũi!” Yossarian tuyệt vọng rít lên. “Họ đang cố giết chúng ta! Không hiểu à? Họ đang cố giết chúng ta!”

“Tôi phải bay theo hướng nào đây, mẹ kiếp!” McWatt điên tiết ré lên trên hệ thống điện đàm đau khổ. “Tôi sẽ phải bay theo hướng nào?”

“Rẽ trái! Trái, đồ chó đẻ bẩn thỉu trời đánh thánh vật! Rẽ trái ngay!”

Aarfy bò lên sát sau lưng Yossarian và chọc mạnh thân cái tẩu vào sườn y. Yossarian bắn thẳng lên trần ré lên như ngựa hí, đoạn xoay ngược người lại, khuỵu gối, mặt trắng bệch như một tờ giấy và run lên vì giận. Aarfy nháy mắt động viên và giơ ngón cái về phía McWatt bĩu môi đầy vẻ hài hước.

“Cái gì vừa ăn thịt chàng vậy?” gã hỏi rồi phá lên cười.

Một cảm giác méo mó kỳ quái ập đến với Yossarian. “Có ra khỏi đây không?” y ré lên van nài rồi lấy hết sức bình sinh xô Aarfy ngã nhào. “Anh điếc à hay là bị làm sao? Quay trở lại vị trí!” Rồi y quay về phía McWatt thét lên, “Xuống! Xuống!”

Một lần nữa họ lại chìm xuống hàng rào hằng hà sa số đạn pháo phòng không đang nổ ầm ầm như muốn nghiến nát họ, đúng lúc đó Aarfy lại rón rén bò tới đằng sau Yossarian và lại chọc mạnh vào sườn y. Yossarian lại hoảng hốt nhảy dựng lên vẫn với tiếng thét như ngựa hí.

“Tôi vẫn không nghe thấy anh nói gì cả,” Aarfy nói.

“Tao bảo là mày cút khỏi đây ngay!” Yossarian hét to và òa khóc. Y bắt đầu vận hết sức đấm vào người Aarfy bằng cả hai tay. “Tránh xa tao ra! Tránh xa ra!”

Đấm Aarfy như đấm bao tải vậy. Không có chống cự, không có chút phản ứng nào từ cục thịt nhão vô cảm đó, một lúc sau Yossarian hết hứng và tuyệt vọng buông tay vì kiệt sức. Y chìm trong cảm giác nhục nhã vì bất lực và đã sẵn sàng khóc sướt mướt vì thương thân đến nơi.

“Anh nói gì cơ?” Aarfy hỏi.

“Tránh xa tôi ra,” Yossarian trả lời, đổi giọng năn nỉ. “Quay về chỗ của anh đi.”

“Tôi vẫn không nghe thấy anh nói gì cả.”

“Thôi bỏ đi,” Yossarian rền rĩ, “thôi bỏ đi. Cứ để tôi yên là được.”

“Thôi bỏ cái gì đi cơ?”

Yossarian bắt đầu tự đấm vào trán. Túm lấy ngực áo Aarfy và chân gồng lên để tạo thêm lực, y kéo gã ra đuôi khoang mũi và ném gã như ném một cái túi núc ních cồng kềnh xuống cửa lối trườn. Một quả đạn nổ tung đánh rầm như một cái tát kỳ diệu ngay bên tai y khi y lồm cồm trở lại phía trước, và chút trí thông minh chưa bị hủy hoại hiện còn nằm sâu thẳm trong y tự hỏi có thật là nó đã không giết sạch tất cả bọn họ hay không. Rồi họ lại vọt lên. Động cơ lại rú lên như thể đang đau đớn, và không khí bên trong máy bay trở nên cay sè mùi máy móc và hôi hám mùi xăng dầu. Điều tiếp theo y biết: đó là tuyết đang rơi!

Hàng nghìn mẩu giấy trắng nhỏ xíu đang rơi như những bông tuyết bên trong máy bay, xoay quanh đầu y dày đặc tới mức bám cả vào lông mi khi y kinh ngạc chớp mắt và phất phới trên lỗ mũi và cặp môi y mỗi khi y hít thở. Khi y hoang mang quay người nhìn quanh, Aarfy kiêu hãnh toét miệng cười đến tận mang tai như một thứ không phải là người và giơ một tấm bản đồ giấy rách nát cho Yossarian xem. Một mảnh đạn lớn đã xé toang sàn đi lên qua mớ bản đồ lộn xộn của Aarfy rồi lại xé trần xuyên ra ngoài chỉ cách đầu họ vài phân. Niềm vui của Aarfy thật vô bờ bến.

“Nhìn cái này đi được không?” gã thì thầm, hai ngón tay ngắn tủn vẫy vẫy trêu chọc trước mặt Yossarian qua lỗ thủng trên một cái bản đồ. “Nhìn cái này đi được không?”

Yossarian chết lặng trước vẻ mãn nguyện vô ngần của gã. Aarfy như con yêu tinh kỳ quái trong một giấc mơ, không thể làm nó bị thương và không thể lẩn trốn khỏi nó, còn Yossarian thì kinh sợ gã vì một loạt những lý do phức tạp mà y chưa phân tích được cũng vì sợ quá. Gió thổi qua lỗ hổng lởm chởm ở trên sàn khiến cho vô số mẩu giấy bay vòng tròn như những mảnh thạch cao tuyết hoa nhẹ như giấy và góp phần tạo nên một cảm giác phi thực bóng nhoáng và đẫm nước. Mọi thứ dường như đều kỳ lạ, quá lòe loẹt và lố bịch. Đầu y rần rật vì tiếng hò hét cứ khoan liên tục vào hai lỗ tai y. McWatt đang điên cuồng lảm nhảm cầu xin y chỉ đường. Yossarian tiếp tục đau đớn chằm chằm nhìn như bị thôi miên vào hình dáng Aarfy tròn ung ủng đang tươi cười với y thật thanh thản và trống rỗng qua những dòng xoáy giấy trắng và kết luận gã đúng là một thằng điên nặng đúng lúc tám chùm đạn phòng không nổ tung liên tiếp ngang tầm mắt y về phía tay phải, sau đó là tám chùm nữa, tám chùm nữa, chùm cuối cùng lệch về phía bên trái tới mức gần như đang ở ngay trước mặt y.

“Rẽ trái ngay!” y lại rống lên với McWatt trong khi Aarfy vẫn tiếp tục cười toe, và McWatt lập tức ngoặt sang bên trái, nhưng đạn cũng quay ngoặt sang trái cùng với họ, và bám rất sát, Yossarian lại rống lên. “Tôi đã nói sang trái nữa, nữa, nữa nữa, chết tiệt, nữa đi!”

McWatt bẻ chiếc máy bay sang trái mạnh thêm nữa, và bất chợt, thật là thần kỳ, họ đã nằm ngoài tầm đạn. Đạn đã ngừng theo. Súng phòng không cũng không nã vào họ nữa. Bọn họ đã sống.

Phía sau y, người ta đang chết dần. Trải dài hàng dặm theo một đường cong quằn quại, khốn khổ, đọa đày, các đội bay khác đang tiếp tục cùng hành trình hiểm nguy vừa qua của y ở trên đầu mục tiêu, len lỏi thật nhanh qua hàng đám căng phình những cú phát nổ cả cũ lẫn mới của đạn phòng không như những đàn chuột chạy đua qua phân của chính chúng. Một chiếc máy bay bốc cháy, loạng choạng rời khỏi đội hình một mình, bùng lên kỳ vĩ như một ngôi sao đỏ máu quái dị. Trước mắt Yossarian, chiếc máy bay cháy trôi nghiêng về một bên và bắt đầu từ từ lao xuống đất theo đường xoắn ốc rộng, cuốn theo là lửa và khói. Có những chiếc dù bật ra, một, hai, ba… bốn, rồi sau đó máy bay xoay tròn tít mù và rơi thẳng xuống đất, quằn quại trong giàn thiêu của nó như một miếng giấy lụa màu. Cả đội bay của một phi đoàn khác cũng đã bị bắn tan tành.

Yossarian thở dài ảm đạm, y đã xong việc ngày hôm nay. Y bơ phờ và nhớp nháp. Động cơ ngâm nga ngọt ngào khi McWatt bay chậm lại đợi cho tất cả những chiếc máy bay còn lại trong đội bắt kịp. Cảm giác tĩnh tại bất ngờ dường như lạ lùng và giả tạo, hơi quỷ quyệt. Yossarian tháo dây áo giáp và bỏ mũ ra. Y lại thở dài, bồn chồn không yên, nhắm mắt lại và cố thư giãn.

“Orr đang ở đâu?” ai đó hỏi y qua hệ thống điện đàm nội bộ.

Yossarian bật dậy với một tiếng kêu thất thanh lo lắng và đưa ra lời giải thích duy nhất hợp lý cho toàn bộ hiện tượng bí hiểm của đạn phòng không ở Bologna: Orr! Y chồm người lên trước nhìn qua ống ngắm để tìm dấu vết của Orr bên dưới, tay này như một thỏi nam châm hút đạn, và hiển nhiên đã lập tức thu hút toàn bộ số đội pháo của Sư đoàn Hermann Goering tới Bologna từ mọi chốn khỉ ho cò gáy mà cho tới trước đó một ngày, khi Orr vẫn còn đang ở Rome, chúng vẫn đang yên vị. Aarfy chợt nhảy xổ về trước, xô cả vành mũ giáp sắc lẹm vào sống mũi Yossarian. Yossarian chửi gã thậm tệ, đau ứa nước mắt.

“Gã kia kìa,” Aarfy rầu rĩ khua môi múa mép, đột ngột chỉ tay xuống một xe cỏ khô và hai con ngựa đang đứng ở trước chuồng ngựa một nông trại đá xám. “Tan thành từng mảnh. Tôi đoán chừng bọn họ tiêu cả rồi.”

Yossarian lại chửi Aarfy và tiếp tục tập trung tìm kiếm, trầm lại trong một nỗi sợ hãi đầy cảm thương cho gã ở chung lều hoạt bát với chiếc răng thỏ kỳ quái, kẻ đã đập vỡ trán Appleby bằng vợt bóng bàn và kẻ đang một lần nữa khiến cho Yossarian sợ đến lạnh người. Cuối cùng thì Yossarian cũng đã phát hiện ra chiếc máy bay hai động cơ, bánh lái đôi, khi nó ra khỏi nền xanh lục của những cánh rừng và bay trên những cánh đồng vàng. Một trong những cánh quạt bám đầy lông chim và nằm bất động, nhưng chiếc máy bay vẫn duy trì được độ cao và đi đúng hướng. Yossarian chợt thì thầm tạ ơn Chúa rồi cáu kỉnh nháy đèn báo hiệu cho Orr trong một tràng quát tháo vừa oán giận vừa nhẹ nhõm.

“Thằng khốn!” y bắt đầu. “Thằng chó đẻ, con chuột cống răng thỏ, đầu xoăn, má bự, mặt đỏ trời đánh thánh vật!” Yossarian lắp bắp.

“Gì cơ?”

“Thằng khốn chó đẻ, điên khùng, nhăn nhở, răng thỏ, nhỏ thó, mắt lồi, má quả táo, mông sệ!”

“Cái gì?”

“Thôi bỏ đi!”

“Tôi vẫn không nghe thấy anh nói gì cả,” Aarfy đáp.

Yossarian từ từ quay người lại đối mặt với Aarfy. “Mày là đồ ngu,” y bắt đầu nói.

“Tôi ấy hả?”

“Đồ thùng rỗng, ục ịch, dễ dãi, ngây ngô, tự mãn…”

Aarfy vẫn bình thản. Gã bình tĩnh quẹt một que diêm và ầm ĩ rít tẩu thuốc với vẻ nhân từ, cao thượng. Gã mỉm cười xã giao và mở miệng ra toan nói. Yossarian lấy tay bịt miệng Aarfy lại và yếu ớt đẩy gã đi. Y nhắm mắt lại và giả vờ như đang ngủ suốt chặng bay về lại phi trường để không phải nghe hoặc nhìn thấy Aarfy nữa.

Tại phòng chỉ dẫn, Yossarian viết báo cáo gửi lại đại úy Black rồi lẩm bẩm chờ đợi cùng với tất cả những người khác cho đến khi chiếc máy bay của Orr cuối cùng đã bình bịch bay về trong tầm mắt của mọi người, một động cơ tốt đã gan góc giữ cho gã không rơi. Ai nấy đều nín thở. Bánh máy bay của Orr không chịu hạ xuống. Yossarian ở lại cho tới khi Orr nhào xuống đất an toàn, rồi ngay sau đó y nhảy lên chiếc xe Jeep đầu tiên có khóa ở ổ cắm và phi về lều của mình để điên cuồng xếp đồ đi nghỉ phép khẩn cấp ở Rome, nơi y đã tìm thấy Luciana và vết sẹo vô hình của cô vào tối hôm đó.