ạo nhạc là một cách nói tế nhị hơn cho việc ăn cắp nhạc. Ăn cắp nhạc thì cũng giống như ăn cắp xe máy, được từ điển tiếng Việt định nghĩa là: “nhằm lúc người khác sơ hở để lấy một cách lén lút”. Thế thì, bản chất thanh cao của nhạc chẳng làm cho đạo nhạc bớt đi sự xù xì, thô nhám về mặt hành vi. Thế nhưng, hai hành vi sinh đôi nói trên lạigây ra hai cách phản ứng rất khác nhau: ăn cắp xe máy sẽ lập tức bị truy cứu trách nhiệm hình sự; ăn cắp nhạc thì lại chỉ gây ra những tranh luận và phê bìnhtương đối chung chung. Mặc dù, trong đa số các trường hợp, bản nhạc sẽ giá trị gấp nhiều lần so với chiếc xe máy.

Tại sao chúng ta lại có cách phản ứng lạ lùng như vậy? Trả lời câu hỏi này thật không dễ. Tuy nhiên, những thông điệp buồn vẫn có thể rút ra.

Một là, chúng ta đang có sự lẫn lộn về mặt giá trị giữa tài sản vô hình và tài sản hữu hình. Mặc dù, tâm lý “cứ phải sờ được mới thích” là rất dễ hiểu nhưng nó là thứ đã lỗi thời. Trong nền kinh tế mới, những thứ “không sờ được” mới mang lại sự giàu có nhanh chóng và to lớn hơn. Cứ so sánh giá trị của bản quyền hệ điều hành máy tính Windows với bất kỳ chiếc máy tính, thậm chí chiếc phi cơ nào, chúng ta sẽ thấy rõ điều này. Như chú gà đẻ trứng vàng, bản quyền này hàng ngày, hàng giờ mang tiền về cho công ty MicrosoĞ. Hay thương hiệu Coca Cola có giá tới 70 tỷ USD vì nó giúp công ty này bán ra vô tận các sản phẩm của mình. Trong lúc hầu hết các nước đang dành phần lớn hơn (thậm chí đến 75%) của tổng đầu tư xã hội cho các tài sản vô hình, thì chúng ta lại đang coi trọng việc bảo vệ chiếc xe máy hơn quyền tác giả của bản nhạc. Cách cư xử như vậy có thể là độc đáo, nhưng không biết hợp lý đến đâu?

Hai là, khai thác các tài sản vô hình để làm giàu là một bài toán khó. Cũng giống như chiếc máy tính, các tài sản vô hình chỉ mang lại lợi ích khi chúng ta biết cách khai thác các tính năng của chúng. Bằng không, chiếc xe máy bao giờ cũng sẽ có giá trị lớn hơn. Đơn giản là vì xác lập quyền sở hữu và những lợi ích có liên quan đối với chiếc xe máy sẽ dễ dàng hơn.

Chế định sở hữu là một sáng tạo vĩ đại của người La Mã cổ đại. Tuy nhiên, nếu chế định này có thể áp dụng được cho các tài sản hữu hình, thì lại đang là chiếc áo quá chật hẹp cho các tài sản vô hình. Đây là lý do tại sao nhiều nước đang áp dụng chế định quyền tài sản để thay thế cho chế định quyền sở hữu. (Nhân đây, quyền tài sản trí tuệ (intellectual property rights) đang bị chúng ta dịch nhầm sang thành quyền sở hữu trí tuệ (intellectual ownship rights). Cứ nghĩ mà xem, bạn có thể chiếm hữu một con cừu nhưng làm sao có thể chiếm hữu một bản nhạc hoặc một kiểu dáng công nghiệp? Vậy thì, điều quan trọng là chúng ta cần tập trung nỗ lực của mình để xây dựng và phát triển chế định quyền tài sản, trong đó có quyền tài sản trí tuệ và quyền tài sản vô hình. Đây là điều kiện tiên quyết để một bản nhạc và những sáng tạo tương tự có thể mang lại sự giàu có cho chúng ta.

Cuối cùng, đấu tranh chống lại nạn đạo nhạc là một công việc có ý nghĩa đạo lý và pháp lý rất quan trọng. Cuộc đấu tranh này sẽ dễ dàng hơn khi quyền tài sản trí tuệ được tôn trọng và bảo vệ ở đất nước ta.