ất tình cờ trong một cuộc điều tra do tôi thực hiện, tôi đã bị cái bóng của 11079X75 tóm lại. Tháng Chín năm 2008, Isabelle kéo tôi vào cái dự án mà sau đó sẽ cho ra đời cuốn sách chung của hai chúng tôi: Họ đã trở thành người Pháp. Chúng tôi muốn tìm lại hồ sơ nhập tịch của những “người Pháp mới” mà về sau đã trở thành những nhân vật nổi tiếng, Appolinaire, Stravinski và rất nhiều người khác. Ðể làm điều này, trước hết phải tìm được hạt vừng, cái số X ấy, nó cho phép các nhà lưu trữ tìm lại mật mã của hồ sơ. Chính nhờ thế mà tôi đã dịch được cái số của cha tôi: 11079X75 chỉ đơn giản là mã số hồ sơ của cha tôi. Hồ sơ thứ 11079 được chuyển trong năm 1975.

Một số cuộc điều tra ngoạm lấy bạn. Còn cuộc điều tra này thì đã nuốt chửng tôi. Tôi biến thành thám tử điều tra quá khứ. Tôi lang thang nhiều ngày liền trong những căn phòng tuyệt đẹp của viện Lưu trữ, ở tòa nhà Soubise của khu Marais, lật từng trang của những tập nặng trình trịch trong bộ Kỷ yếu pháp luật – tổ tiên của Công báo – nơi đã ghi lại những danh sách tên người theo ngày tháng nhập tịch. Mỗi cá nhân được tóm tắt thành hai dòng trong Kỷ yếu pháp luật. Tên, ngày, nơi sinh: Một cuộc đời. Những con người này đã yêu, đau khổ, lao động, hy vọng. Rồi họ biến mất, sự tồn tại của họ cũng nhẹ như một giấc mộng, cũng chóng tàn như một dấu chân trên cát. Ngày hôm nay, ai còn nhớ tới họ? Tất cả những ai từng biết họ đều đã mất rồi, các con của họ, các cháu của họ cũng thế. Kỷ niệm về họ truyền từ tay này qua tay kia để trở nên ngày càng mỏng, rồi cuối cùng sẽ bốc hơi, như những chiếc cánh mờ ảo của hoa bồ công anh.

Mẹ tôi và bà ngoại tôi luôn sống trong mối quan hệ họ hàng mật thiết với các bóng ma. Họ tin rằng ma có thể trò chuyện với chúng ta. Sau cái chết của ông ngoại tôi, mẹ tôi ra lệnh cho tôi bật máy ghi và thu lại âm chỉnh máy của đài phát thanh để nghe tiếng thở của người đã khuất. Tôi cười nhạo mẹ. Nhưng một tối, tôi bật vô tuyến, giữ lại hình chỉnh máy, cố tìm những khuôn mặt của hồn ma trong những pixel đang nhảy múa trên màn hình.

Trong sở Lưu trữ, tôi thử chộp lấy những bóng ma. Tôi phát nghiện trang genealogie.com và sáu thế kỷ lưu trữ phả hệ học thoải mái tra cứu. Lý lịch nhân sự, kiểm kê quân sự, hy sinh vì nước Pháp, Bắc đẩu bội tinh, danh bạ, sách lịch và huy hiệu, thậm chí cả “đăng ký hành khách tàu thủy đi New York”[51]. Chỉ một cái nhấp chuột là tôi có thể vào xem hàng trăm triệu tên người: Những gia đình, những chùm tên có họ hàng với nhau, anh chị em họ, cô dì chú bác, gia tộc. Ban đêm, tôi lướt nét, trong thế giới song song của các nhà phả hệ học, tôi đọc tài liệu lưu trữ được số hóa, những lý lịch nhân sự, những thành phần dân số chuyển đổi chỗ ở trong năm 1914 đến năm 1918, những người đã hy sinh cho nước Pháp, các bức ảnh lớp đã cũ, những bản hướng dẫn du lịch gợi lại những điểm đến và các thành phố giờ đây đã mất tên. Tôi bàng hoàng đối diện với những mảnh vụn của quá khứ lềnh bềnh trên mạng, ngâm giữ trong chất phoóc-môn, những mẩu li ti của đời người mà chẳng ai còn nhớ nữa. Chúng ta còn lại cái gì, khi tất cả những ai yêu quý chúng ta lần lượt qua đời? Những dòng chữ, một cái tên, một ảnh avatar trên facebook, giữa hàng tỷ những thứ tương tự đang tràn ngập cái gọi là “Cloud” của mạng.

Trên trang genealgie.com, 273 triệu cây phả hệ đã được số hóa. Những người khuyết danh tìm tên và dấu vết, tỏ lòng thành kính với những ông bà tổ tiên mà họ chưa từng gặp. Tôi thử tìm cây phả hệ của chúng tôi. Tôi không biết tên của cả ông nội lẫn bà nội tôi, và còn lâu mới biết nơi sinh và ngày sinh của họ. Khi tôi đánh chữ “Bui” trong phần tìm kiếm, trang này trả lại tôi dòng chữ thảm hại “Không câu trả lời nào được tìm thấy”. Thế nhưng, một dấu vết của cha tôi đã tồn tại đâu đó ở kho Lưu trữ. Trong vương quốc của những người nhập tịch Pháp từ sau năm 1930: Kho lưu trữ Fontainebleau.

Kho lưu trữ Fontainebleau nằm trong một tòa nhà hiện đại có kiến trúc gây hoang mang. Chính nơi đây, trong cái hầm bunker này, đã là nơi từng đặt các văn phòng của NATO sau đó được hoàn trả cho nước Pháp vào năm 1967. Trong các phòng mênh mông giá lạnh là bầu không khí kiểu Xô Viết. Những chiếc bàn lớn bằng formica, những chiếc đèn bằng kim loại, những giá đỡ bằng sắt và một vài thùng các-tông, ánh sáng sống sượng của đèn nê-ông. Khi chúng tôi đến nơi, đã có một khách tham quan nhưng phòng vẫn im ắng không sao tin nổi.

Ních trong áo măng-tô và khăn quàng cổ, tôi có cảm giác như mình là một đứa trẻ ngay trước lúc mở quà Giáng sinh. Trên mặt bàn, một hồ sơ nằm đợi tôi. Số 11079X75. Hồ sơ của cha tôi.