acơ thấy tôi đang viết lách. Gã bò qua ổ rơm lại gần tôi, chìa bộ mặt linh lợi điểm mớ tóc màu hoa như tóc anh hề, đôi mắt nhỏ, sắc sảo, lông mày nhíu lại và giãn ra như hai dấu mũ. Miệng gã trệu trạo, lốp cốp cắn và nhai một tấm sôcôla mà tay gã còn cầm một mẩu ươn ướt.

Miệng còn đầy, gã lúng búng, hà vào tôi một hương vị của cửa hàng mứt kẹo:

- Này, cậu, cậu là tay cầm bút, sau này cậu sẽ viết về binh sĩ, cậu sẽ nói đến chúng tớ, phải không?

- Có chứ! Tớ sẽ nói về cậu, về các bạn đồng ngũ, và về cảnh sống của bọn ta…

- Thế này nhớ…

Gã hất hàm chỉ những giấy tờ tôi đang ghi chép. Dừng bút chì lại, tôi ngắm gã, nghe gã nói. Gã muốn hỏi tôi gì đó.

- Cậu này, tớ không dám chỉ bảo cho cậu đâu… Nhưng có một điều tớ muốn hỏi cậu. Việc là thế này: nếu cậu để bọn lính tráng ăn nói trong sách của cậu thì cậu sẽ để họ nói năng như họ thường nói, hay cậu sẽ uốn nắn lại lời ăn tiếng nói? Tớ muốn nói về những câu tục tằn anh em thường dùng. Vì rằng, dầu chúng ta vẫn hẩu với nhau và cũng chẳng ai vì thế mà đốp chát với nhau, nhưng bao giờ cũng thế, dầu chỉ trong một phút thôi, hễ cứ hai thằng lính mở miệng ra là y như lắp đi lắp lại những lời mà bọn nhà in nó chẳng ưa gì in. Thế thì sao? Nếu cậu không nói những lời đó ra, cậu sẽ tả không hệt: Thì cũng như muốn vẽ cảnh mà lại không tô đúng một trong những màu rực rỡ nhất vào đúng chỗ của nó. Tuy nhiên, ai lại viết thế nhỉ.

- Anh bạn ạ, tớ sẽ để những câu thô tục vào đúng chỗ, vì đó là sự thật.

- Nhưng cậu này, nếu cho những câu tục tĩu vào thì bọn cùng thuyền với cậu, chúng đếch đếm xỉa đến sự thật, sẽ không bảo là cậu đểu cáng ư?

- Cũng có thể, nhưng tớ vẫn cứ viết thế, mặc thây bọn chúng.

- Cậu có muốn biết ý kiến của tớ không? Dầu tớ không thạo sách vở, tớ vẫn cho thế là can đảm vì không ai làm như thế cả. Nếu cậu dám làm thì cậu cừ thật, nhưng cuối cùng, cậu cũng sẽ khó chịu vì tính cậu vốn nhã nhặn quá!... Chính đó cũng là một nhược điểm tớ thấy ở cậu, từ khi chúng mình biết nhau. Lại cả cái thói quen rõ thối của cậu là mỗi lần được phát rượu, lấy cớ cậu cho uống là hại, đáng lẽ biếu phần cậu cho anh em thì cậu lại đem dốc lên đầu để rửa tóc.