hỉ huy quân Achaian ngủ suốt đêm, ngủ li bì bên dãy thuyền, trừ Agamemnon, nguyên soái không hề chợp mắt, đầu óc lo lắng khôn xiết. Ông liên tục rên rỉ, tiếng rên rỉ dâng lên tự đáy lòng, ông liên miên lo sợ, nỗi lo sợ khiến tim hồi hộp, đầu óc bấn loạn, lúc nhìn bầu trời bỗng dưng sáng lòe, phu quân Hera mái tóc diễm kiều sửa soạn mưa lũ, mưa đá hoặc bão tuyết bao phủ cánh đồng, hay dường như sắp sửa cởi xích thả ác thú chiến tranh trên vùng đất bất hạnh. Đưa mắt nhìn cánh đồng, ông rùng mình vì biết bao đống lửa bừng bừng trước thành Troa, vì âm thanh ồn ào hòa lẫn tiếng tiêu, tiếng sáo, tiếng người. Quay đầu nhìn dãy thuyền cùng đoàn quân Achaian, ông giơ tay nắm tóc dứt mạnh, van vái Chúa tể trên cao, trái tim kiêu hãnh hầu như vỡ tan gầm lên rên xiết. Cuối cùng không biết làm thế nào ông đành đi kiếm Nestor công tử Neleus, hy vọng lão công giúp ý kiến tìm ra phương cách hữu hiệu cứu đoàn quân Danaan khỏi thảm bại. Bởi thế nhỏm dậy ngồi trên giường ông mặc tu-ních, sau đó xỏ chân sạch bóng vào đôi dép bền chắc, choàng lên người bộ da sư tử hung vàng rộng dài chấm gót chân, cuối cùng cầm cây thương.

Cũng như bào huynh, Menelaos thấy khó ngủ, không sao chợp mắt, lo sợ tai ương sẽ đến với quân Argive, vì mình họ vượt sóng nước muôn trùng tới đất Troad, táo bạo dấn thân tham dự cuộc chiến. Thân vương lấy bộ da báo lốm đốm khoác kín tấm lưng rộng lớn, nhấc chiếc mũ lát đồng đội lên đầu, đoạn đưa tay gân guốc cầm cây thương. Thân vương ra đi đánh thức bào huynh, tổng chỉ huy lực lượng Argive, nhân dân tôn kính như thần linh. Thân vương thấy bào huynh gần đuôi thuyền, giáp y lộng lẫy choàng trên vai. Nhận ra bào đệ Agamemnon mừng rỡ. Nhưng thân vương lớn tiếng hô hào chiến tranh nói trước: “Huynh quý mến, sao lại trang bị thế này? Huynh có nghĩ phái binh sĩ lần mò dò thám bọn Troian không? Nói thế thì nói chứ đệ rất lo huynh sẽ không tìm được người đảm nhận công việc. Phải táo gan bạo phổi lắm mới dám ra đi một mình trong đêm tối hãi hùng trinh sát quân thù.”

Nguyên soái Agamemnon tiếp lời: “Ô, Menelaos, đệ và ta, dòng dõi Chúa tể, cần hội ý vắt óc tìm ra kế hoạch khôn khéo bảo vệ, cứu nguy đoàn quân, đoàn thuyền Argive. Vì bây giờ Chúa tể thay đổi ý định, đang tâm rời bỏ ngô bối, dồn hết cảm tình cho Hektor do lễ sinh dâng cúng. Từ trước tời giờ ta chưa hề thấy, chưa hề nghe ai nói một người, không phải con cái thần linh, nam hay nữ, trong một ngày có thể gây tổn thất ghê gớm, kinh hãi quá chừng như Hektor đã làm với con cháu người Achaian. Y giáng đòn chí tử, tấn công tơi bời, gây tổn thất nặng nề như thế, ta chắc binh sĩ Argive sẽ mang hận nhớ đời. Nhưng thôi bây giờ đệ hãy ba chân bốn cẳng chạy thật nhanh dọc dãy thuyền đến gọi Aias và Idomeneus. Còn ta tới dựng Nestor tuyệt vời dậy hỏi xem lão công có muốn tới quan sát đội gác thiêng liêng, dặn dò, chỉ bảo họ phải cẩn thận không. Họ sẽ nghe lão công hơn ai hết, vì công tử lão công và tùy tùng Idomeneus, mã phu Meriones, là chỉ huy. Họ là nhóm binh sĩ ngô bối trao trách nhiệm nặng nề vô cùng.”

“Vâng, đệ xin làm y lời,” Menelaos hiếu chiến đáp, “thế còn phần đệ thì sao? Muốn đệ làm gì xin huynh nói rõ? Ở lại với họ chờ huynh tới hay chạy về gặp huynh sau khi ra chỉ thị?”

“Ở lại với họ,” nguyên soái Agamemnon tiếp lời, “Ngộ nhỡ mình lạc đường không gặp nhau, vì doanh trại chằng chịt lối đi ngang dọc. Nói lớn lúc đi qua, dặn binh sĩ phải thức. Gọi tên từng người, lúc gọi nhắc tên bố và họ hàng người đó. Tôn trọng phẩm giá từng người, đừng kiêu căng ngạo mạn. Ngô bối cũng phải thân chinh làm việc cật lực. Xem ra hình như Chúa tể bắt ngô bối chịu đựng gian khổ, cực nhọc từ lúc chào đời.”

Sau khi chỉ thị cặn kẽ Agamemnon bảo bào đệ ra đi. Ông cất bước tìm Nestor, thủ lĩnh đoàn quân. Ông thấy lão công nằm dài trên giường êm ấm gần trại và thuyền sơn đen của mình. Bên cạnh dựng vũ khí bóng lộn: một khiên, hai thương và chiếc mũ sáng loáng. Gần kề cũng để thắt lưng to bản thêu thùa hoa mỹ lão công thường quàng quanh bụng khi dẫn quân ra chiến trường tàn khốc, nơi tiêu hao, nuốt chửng sinh mạng con người. Vì bất kể nguy hiểm thế nào lão công không hề màng tuổi già buồn thảm. Nhỏm đầu, chống khuỷu tay, lão công vừa cất tiếng vừa hỏi công tử Atreus: “Ngươi là ai, một mình, đi dọc dãy thuyền, xuyên doanh trại dưới màn đêm âm u trong khi người khác ngon giấc? Phải chăng tìm la lạc hay đồng đội? Nói, không được lẳng lặng tới gần. Ngươi tới đây làm gì?”

Đáp lời vặn hỏi nguyên soái Agamemnon nhỏ nhẹ: “Nestor, công tử Neleus, vinh quang rực rỡ hàng quân Achaian! Lão công nhận ra Agamemnon công tử Atreus, kẻ khác hẳn mọi người, Chúa tể đã chọn để hành hạ triền miên, nhấn chìm vĩnh viễn trong biển cả đa đoan, chừng nào còn hơi để thở, còn gối để đi. Bản nhân lang thang tới đây, vì chẳng hề biết giấc ngủ êm ả là gì, mắt cứ mở chừng chừng, đầu óc cứ vương vấn nghĩ tới cuộc chiến và nguy nan quân lính Achaian kinh qua. Lo lắng khôn xiết cho đoàn quân, lòng dạ bồn chồn, bản nhân không còn làm chủ mình nữa. Lòng quặn đau, tim đập thình thịch làm như muốn nhảy khỏi lồng ngực, gối run rẩy tựa hồ không đỡ nổi tấm thân. Bản nhân thấy lão công cũng chẳng ngủ nghê. Nếu muốn ra tay, xin đi cùng, thăm viếng lính canh để biết chắc họ không ngủ gục vì quá mỏi mệt, xao lãng nhiệm vụ. Quân thù gần kề, ngô bối không biết chúng dự tính thế nào. Rất có thể đêm nay chúng mở cuộc tấn công.”

“Công tử Atreus, quân vương vô cùng vẻ vang, nguyên soái Agamemnon,” mã phu Nestor đất Gerenia đáp: “Không! Chúa tể khôn ngoan sẽ không để Hektor thực hiện bữa nay cao vọng như y đang ấp ủ trong lòng. Trái lại, lão hủ nghĩ y sẽ phải trải qua khó khăn gấp bội nguyên soái, nếu Achilleus gạt bỏ uất hận tai hại khỏi cõi lòng. Phần riêng, dĩ nhiên lão hủ sẵn sàng đi cùng nguyên soái. Nhưng ngô bối nên gọi thêm mấy chiến binh, công tử Tydeus dũng cảm tay thương lừng danh, Odysseus, Aias lẹ bước và công tử Phyleus can trường. Và kể cũng nên nếu có ai đi gọi Aias cao lớn và thân vương Idomeneus, vì thuyền của họ ở cuối dẫy cách đây khá xa. Còn Menelaos, mặc dù quý mến, kính trọng, song lão hủ cũng trách cứ thân vương, và buộc lòng phải nói, dẫu nguyên soái không bằng lòng, vì lúc này mà còn ngủ bỏ mặc nguyên soái chăm lo mọi việc một mình. Bây giờ là lúc thân vương phải bắt tay vào việc - tìm gặp chỉ huy, khẩn cầu họ tận dụng tài năng. Tình hình khẩn thiết đã tới ngô bối phải khẩn trương.”

“Lão công,” nguyên soái Agamemnon tiếp lời, “trước kia có lần bản nhân đã yêu cầu lão công chỉ trích, vì đương sự thường lẩn tránh, không chịu làm việc, không phải lo sợ khiến trù trừ, thiếu cương quyết mà vì cứ ỷ lại, trông chờ bản nhân đưa ý kiến. Nhưng đêm nay đương sự tỉnh giấc trước bản nhân, thân chinh tới trại réo gọi. Bản nhân phái đương sự đi gọi hai người lão công vừa kể. Bởi thế mình đi. Ngô bối sẽ gặp họ cùng lính canh ngoài cổng, nơi bản nhân bảo họ tập trung.”

“Nếu làm thế,” Nestor mã phu đất Gerenia khẳng định, “chẳng binh sĩ Argive nào có thể một lời chỉ trích hoặc bất tuân khi nguyên soái thôi thúc, hạ lệnh.”

Vừa nói lão công vừa mặc tu-ních, đi dép bền chắc vào chân bóng lộn, rồi mặc áo choàng màu tím, hai lớp, cổ gài khuy móc, thùng thình bằng len tuyết dày. Cuối cùng cầm trường thương mũi nhọn, cạnh sắc ra đi, lão công men theo dãy thuyền quân Achaian áo lát đồng. Người đầu tiên lão công đánh thức là Odysseus đa mưu túc trí. Lão công cất tiếng gọi, âm vang truyền tới tâm thức thân vương tức thì. Odysseus ra ngoài trại cất tiếng hỏi: “Các người muốn gì, lang thang như thế dọc dãy thuyền, suốt doanh trại dưới màn đêm âm u? Tại sao tới đây? Chắc hẳn có chuyện hệ trọng.”

“Dòng dõi Chúa tể, công tử Laertes, Odysseus tháo vát, tài ba,” Nestor mã phu đất Gerenia đáp, “xin đừng bực bội với ngô bối. Quân Achaian đang gặp nguy nan khôn tả! Hãy đi cùng ngô bối, đánh thức các chỉ huy, họ sẽ cùng ngô bối bàn bạc xem nên tháo lui hay ở lại chiến đấu.”

Lão công vừa dứt lời Odysseus có tài xoay xở quay ngay vào trại. Choàng khiên trang trí công phu lên vai, thân vương ra đi. Tới trại Diomedes, công tử Tydeus, mọi người thấy thân vương nằm ngoài trại, vũ khí để bên cạnh. Đồng đội nằm ngủ xung quanh, đầu gối lên khiên. Thương cắm ngược thẳng tắp, cán xuống đất, mũi đồng lên trời lấp lánh xa xa như tia chớp Chúa tể phóng đi. Thân vương đang ngủ, da bò đồng ruộng trải làm nền, đầu gối trên miếng mền rực rỡ. Mã phu Nestor đất Gerenia tiến tới, đưa chân thúc nhẹ gót chân đánh thức, đồng thời thốt lời nhiếc giễu: “Dậy đi chứ, công tử Tydeus! Sao lại ngáy khò khò suốt đêm? Thân vương không hay bọn Troian đóng quân trên mạn cao cánh đồng sát thuyền ngô bối, khoảng cách giữa chúng và mình chỉ gang tấc hay sao?”

Nghe tiếng lão công, đang ngon giấc hối hả choàng dậy, Diomedes sửng sốt đáp lời như có cánh bay xa: “Lão công chịu khó khủng khiếp, làm việc không ngưng nghỉ. Trong đám con cái người Achaian không có binh sĩ trẻ tuổi nào đi một vòng đánh thức các chỉ huy hay sao? Lão công khả kính, lão công quả thật là nguồn nghị lực bất tận.”

“Quý hữu,” Nestor mã phu đất Gerenia tiếp lời, “lão hủ công nhận lời quý hữu chí lý. Lão hủ có bầy con tài ba, lão hủ cũng có binh sĩ đông đảo dưới quyền, một trong bọn có thể đi một vòng đánh thức tất cả chỉ huy. Nhưng quân lính Achaian đang ở tình trạng vô cùng nguy khốn. Số phận bữa nay ngàn cân treo sợi tóc, một là sống hai là chết cực kỳ đau khổ. Bởi thế, nếu thương xót lão hủ, tuổi lại trẻ hơn nhiều, quý hữu nên đi ngay kêu gọi Aias lẹ bước và công tử Phyleus.”

Lão công dứt lời. Diomedes choàng ngay tấm da sư tử hung nâu, to dày dài tới gót chân, cầm thương ra đi. Thân vương tới trại đánh thức, rồi dẫn hai người đi theo. Tới chỗ lính gác tập trung, họ thấy chỉ huy cũng không chợp mắt mà đang ngồi canh chừng, vũ khí sẵn sàng. Như bầy chó chằm chằm theo dõi con cừu trong sân nông trại, không nghĩ tới ngủ nghê, vì vừa nghe dã thú rời núi xuyên rừng đi xuống, tiếng người hô ầm ĩ, tiếng chó sủa inh ỏi dượt đuổi đằng sau. Bởi thế mắt nhất định không chợp mà cứ mở thao láo, lính canh thức thâu đêm đầy nguy hiểm, đăm đăm nhìn cánh đồng, chờ đợi tiếng động đầu tiên bên Troian chuyển quân tấn công. Vui mừng thấy họ như thế lão công khuyến khích, ngỏ lời như có cánh bay xa: “Phương cách là vậy, các con thương yêu! Tiếp tục canh chừng, nhất định không ngủ, nếu không ngô bối sẽ trở thành trò cười thích thú đối với quân thù.”

Nói rồi lão công nhanh bước vượt qua chiến hào, thân vương Argive được mời tới họp theo sau. Cùng đi còn có Meriones và công tử sáng giá của Nestor cũng được các thân vương mời tham dự hội đồng. Vượt qua hào sâu, mọi người tới khoảnh đất quang đãng, chỗ không còn xác chết, nơi sau khi thảm sát quân Argive, lúc màn đêm rủ buông bao phủ cánh đồng, Hektor khủng khiếp, phi thường quay về. Ngồi xuống một lúc mọi người bắt đầu bàn bạc. Nestor mã phu đất Gerenia đầu tiên cất tiếng: “Quý hữu, lão hủ tự hỏi chẳng hay ở đây có người nào tự tin, liều mạng lẩn sang hàng ngũ bọn Troian ngạo mạn quan sát xem có thể tóm được đứa nào thơ thẩn ven rìa doanh trại, hoặc nghe ngóng xem chúng bàn tính, dự định ra sao - ở lại vị trí đã chiếm gần dãy thuyền, hay rút về thành phố, sau khi tấn công quân Achaian tơi tả? Nếu khám phá sự thể và trở về an toàn, người đó sẽ được tuyên dương công trạng dưới bầu trời, trước hàng quân và tưởng thưởng trọng thể. Mỗi thủ lĩnh chỉ huy đoàn thuyền, tất cả, sẽ tặng một cừu đen, cừu mẹ với cừu con còn bú, tặng phẩm trang trọng biểu thị vinh danh không của cải nào sánh kịp. Và người đó sẽ luôn luôn được mời tham dự ẩm thực và tiệc tùng.”

Nestor phát biểu, tất cả nín thinh, im lặng, trừ Diomedes hăng say chiến trận lên tiếng: “Lão công Nestor, lòng dạ và đầu óc thôi thúc, bỉ nhân sẵn sàng dấn thân thực hiện công tác gian nguy, lẩn vào trại địch gần kề ngô bối. Tuy nhiên, nếu có người cùng đi, bỉ nhân cảm thấy yên tâm và tin tưởng gấp bội. Khi hai người cùng cất bước, nếu người này không nhìn thấy, người kia sẽ nhìn thấy. Một người cũng nhìn thấy, song dẫu vậy tầm nhìn không xa, không rộng bằng hai người, nhận định do đó hạn hẹp, có thể mù mờ, sai lầm đáng tiếc.”

Nghe Diomedes nói nhiều người muốn đi theo. Hai Aias, đệ tử thần linh chiến tranh sẵn sàng, Meriones hăng hái, công tử Nestor hăm hở, công tử Atreus, Menelaos tay thương nổi tiếng tình nguyện, Odysseus gan dạ, táo bạo tự nguyện trà trộn vào hàng quân Troian, vì trong thâm tâm lúc nào cũng thích mạo hiểm, phiêu lưu. Bây giờ nguyên soái Agamemnon mới đưa ý kiến: “Công tử Tydeus, Diomedes, nguồn vui của bản nhân, quý hữu có thể chọn bất kể đồng hành nào quý hữu muốn, người đắc lực hơn hết trong số người xung phong. Nhưng đừng để lòng nghiêng ngả vì tôn trọng mà bỏ người hay chọn người dở, đừng để lòng ngả nghiêng do kính cẩn mà chọn người theo dòng dõi, dù người đó vai vế đến đâu trong hoàng tộc.”

Nguyên soái nói thế vì bất giác lo ngại đối với Menelaos tóc vàng. Thấy vậy, Diomedes lớn tiếng kêu gào chiến tranh tiếp lời: “Nếu nguyên soái và tất cả quý hữu thực lòng muốn bỉ nhân tự chọn đồng hành, thử hỏi làm sao bỏ qua Odysseus tuyệt vời, Pallas Athena quý mến, tâm hồn dũng cảm, đầu óc hiên ngang, luôn luôn sẵn sàng dấn thân vào đủ thứ nguy hiểm? Với đồng hành như thế bên cạnh, vì đầu óc tinh khôn dứt mực, ngô bối có thể vượt qua ngay cả lửa cháy bừng bừng, rồi trở về an toàn.”

Odysseus kiên nhẫn, tuyệt vời đáp: “Công tử Tydeus, nói với binh sĩ Argive quý hữu chẳng cần đề cao hay hạ thấp, họ đều biết bỉ nhân. Thôi mình đi! Vì màn tối nhạt dần, rạng đông gần tới, sao trời mờ lụn, đêm hầu như sắp hết, hai phần ba trôi qua, chỉ một phần ba còn lại.”

Không nói gì nữa, hai người nai nịt vũ khí. Thrasymedes hiếu chiến đưa công tử Tydeus thanh kiếm hai lưỡi, vì chiến binh để kiếm ở thuyền, và tấm khiên. Trên đầu đội cho chiến binh chiếc mũ da bò, không chỏm, không chùm lông, thứ gọi là mũ không vành chiến sĩ trẻ tuổi thường đội che đầu. Meriones đưa cho Odysseus cây cung, ống tên và thanh kiếm. Trên đầu cũng đội cho chiến binh chiếc mũ da chế tạo kỳ khu; bên trong có nhiều dây chằng cứng bền đan kết thành lớp đệm, bên ngoài răng nanh heo rừng trắng nhởn, bóng lộn gắn thành hàng chắc chắn, khéo léo chạy quanh hết phía này đến phía kia, ở giữa đính chặt lớp lông mềm. Đó là chiếc mũ ngày xưa Autolykos lẻn vào ngôi nhà kín cổng cao tường ở Eleon ăn trộm của Amyntor công tử Ormenos, sau đó đưa cho Amphidamas vùng Kythera đem về nhà ở Skandeia. Muốn tỏ ra hào hiệp, bặt thiệp Amphidamas lại tặng Molos; lão nhân giữ cho con Meriones đội. Bây giờ Meriones đưa cho Odysseus sử dụng che đầu. Sau khi vũ trang rùng rợn, hai người lên đường, các chỉ huy ở lại. Bên phải gần vệ đường Pallas Athena phái con hạc bay làm sứ giả. Đêm tối mịt mùng, hai người không nom thấy, song nghe tiếng kêu. Thấy chim báo hiệu điềm lành nên trong lòng mừng thầm, Odysseus lầm rầm cầu xin Athena: “Lắng nghe bản nhân, xin ái nữ Chúa tể mang khiên thần. Nữ thần thường ở bên bản nhân trong mọi gian nguy, bản nhân di chuyển đi đâu nữ thần đều thấy. Đêm nay cũng vậy, nhất là đêm nay, ô Athena, xin nữ thần lại đặc biệt biểu lộ cảm tình, trợ giúp ngô bối trở về thuyền vẻ vang, kết quả tốt đẹp khiến quân Troian lo lắng, lòng dạ không yên.”

Sau Odysseus, Diomedes lớn tiếng hô hào chiến tranh cũng cầu xin: “Lắng nghe cả bỉ nhân nữa, ái nữ Chúa tể, nữ thần bất quyện. Bây giờ xin ở bên bỉ nhân như nữ thần đã ở cạnh thân phụ bỉ nhân, Tydeus tuyệt vời, ở Thebes, khi ông đi một mình làm sứ giả cho đoàn quân Achaian. Ông để đoàn quân tu-ních lát đồng trên bờ sông Asopos, tới đó mang theo đề nghị hòa bình với dân Kadmeian. Nhưng trên đường về, lúc nữ thần tỏ ý sẵn sàng trợ giúp, ông bàn tính với nữ thần, ô nữ thần kỳ diệu, thực hiện chiến công khủng khiếp. Vậy bây giờ xin nữ thần vui lòng đứng bên cạnh và hết lòng che chở bỉ nhân. Để đền đáp tấm lòng hào hiệp, bỉ nhân sẽ lấy bò nái tơ một tuổi, trán rộng, chưa tập cho thuần, chưa hề đóng ách, làm lễ tế sinh dâng cúng, và sẽ lấy vàng phủ kín cặp sừng.” Hai người cầu xin, Pallas Athena nghe tiếng. Dứt lời cầu xin ái nữ Chúa tể vạn năng, hai người lên đường như cặp sư tử vun vút lao thân trong đêm tối mù mịt băng qua bãi chiến trường lần bước giữa xác chết và giáp y đẫm máu.

Hektor cũng không để quân Troian đắc thắng ngon giấc. Chủ súy triệu tập chỉ huy, thủ lĩnh và trưởng thượng. Mời mọi người tới họp, chủ súy trình bày kế hoạch tự mình đề xướng: “Có nhiệm vụ cần thi hành vậy ai trong số quý hữu tình nguyện? Phần thưởng quý giá sẵn sàng. Bản nhân sẽ tặng một xe hảo hạng, hai ngựa cổ dài, đẹp tuyệt vời trong doanh trại quân Achaian cho người, ngoài phần thưởng còn đạt vinh dự, mạo hiểm trinh thám gần dãy thuyền lướt sóng, theo dõi xem có phải chúng canh gác như trước, hay bây giờ do thất trận thảm hại dưới tay ngô bối, đang bàn cách tìm đường tẩu thoát và mệt lả không màng canh gác ban đêm.”

Chủ súy kêu gọi, mọi người im lặng, nín thinh. Lát sau có người Troian tên Dolon công tử Eumedes, lệnh sứ đắc lực, nhiều vàng, nhiều đồng, mặt mũi xấu xí, song nhanh chân lẹ bước lên tiếng. Gã là con trai duy nhất trong gia đình năm chị em gái. Bước tới giữa nghị trường, gã nói với hàng quân Troian và Hektor: “Thưa chủ súy, cảm nghĩ phấn khởi, tinh thần tự hào thôi thúc, bỉ phu sẵn sàng dấn thân tới gần dò thám đoàn thuyền lướt sóng. Nhưng trước hết xin chủ súy vui lòng cầm quyền trượng giơ cao trang trọng thề sẽ cho bỉ phu cặp ngựa, chiếc xe mạ đồng chuyên chở công tử xuất chúng của Peleus. Bỉ phu sẽ không là trinh sát vô dụng hay phụ lòng mong đợi của chủ súy. Bỉ phu sẽ đi xuyên doanh trại quân thù tới tận thuyền Agamemnon, nơi chỉ huy của chúng chắc hẳn đang bàn chuyện tháo lui chạy trốn hay ở lại chiến đấu.”

Dolon dứt lời. Hektor cầm quyền trượng giơ lên thề trước mặt gã: “Xin Chúa tể phu quân Hera thần sấm chứng giám. Bản nhân thề không binh sĩ Troian nào sẽ ngồi trên xe sau cặp ngựa, và bản nhân khẳng định quý hữu sẽ hoan hỉ sử dụng chúng mãn đời!”

Chủ súy dứt lời. Chủ súy thề lấy lệ, song Dolon hí hửng phấn khởi khác thường. Gã tức thì choàng cây cung cánh cong qua vai, lấy tấm da chó sói màu xám choàng lên mình, cầm chiếc mũ da chồn đội lên đầu. Tay hăm hăm cây thương sắc cạnh, gã trực chỉ dãy thuyền, xa dần doanh trại. Gã ra đi, song không bao giờ từ dãy thuyền quay về tường trình sự việc cho Hektor hay. Sau khi rời doanh trại lúc nhúc người và ngựa, gã hăng hái lên đường. Nom thấy gã lại gần, Odysseus dòng dõi Chúa tể nói nhỏ với đồng hành: “Có người, Diomedes, từ phía quân thù, có vẻ dò thám thuyền ngô bối hoặc lật xác chết lột giáp y, không rõ thế nào. Ngô bối nên để nó đi qua xuống cánh đồng một chút, sau đó xổ tới tóm cổ thật nhanh. Nếu nó co giò phóng chạy lẩn trốn, quý hữu phải dùng thương uy hiếp nhất định dồn đẩy về dãy thuyền, xa doanh trại, như vậy nó không cách gì thoát thân và trở lại thành phố.”

Nói rồi hai người tách khỏi con đường đến núp giữa xác chết ngổn ngang. Ngây thơ vun vút chạy qua Dolon không biết. Lúc gã cách xa khoảng chiều rộng khu ruộng lưu canh la thường cày xong trong một ngày (kéo cày cặp ràn cày luống sâu la giỏi hơn bò) hai người đuổi theo. Nghe tiếng chân gã ngừng. Trong lòng gã nghĩ Hektor thay đổi ý định, người chạy phía sau là bạn từ doanh trại Troian xổ tới bảo gã quay về. Nhưng lúc hai người chỉ cách độ cây thương hoặc không tới, nhận ra hai người là kẻ thù, gã co giò chạy thục mạng tẩu thoát. Hai người cắm cổ lao đầu bám sát. Chẳng khác hai chó săn nhe răng sắc nhọn, kinh nghiệm săn mồi, không ngừng dượt theo hươu non hay thỏ dại qua đồng quê cây cối um tùm, con vật vừa chạy vừa kêu phía trước, công tử Tydeus và Odysseus chuyên viên cướp phá thành phố, hùng hục, hăm hở lao tới, đẩy gã xa dần đồng đội. Chạy đến dãy thuyền gã định lẩn vào đám lính gác, nhưng đúng lúc đó Athena tăng sức mạnh phi thường cho công tử Tydeus để không binh sĩ Achaian nào giáp y lát đồng có thể tự hào là người đầu tiên tóm cổ Dolon trong khi Diomedes chỉ là người thứ hai nhào tới. Vừa vung thương Diomedes lực lưỡng vừa quát: “Đứng lại tức khắc, kẻo ta lao thương. Đừng tưởng còn lâu ta mới hạ mi chết đứ đừ.”

Dứt lời chiến binh lao thương, song không trúng. Mũi thương bóng lộn bay qua vai phải cắm phập xuống đất. Dolon đứng im, run sợ; mặt mũi tái mét, gã líu nhíu, lắp bắp, hai hàm răng đánh vào nhau cầm cập. Hai chiến binh tiến tới, thở hồng hộc, nắm chặt tay. Gã vừa bật khóc vừa mếu máo: “Bắt sống, con sẽ chuộc mạng. Ở nhà con có đồng, vàng và sắt tôi kỹ càng. Bố con sẽ nộp chuộc hậu hĩ nếu biết con bị bắt sống đem về thuyền quân Achaian.”

Odysseus mưu trí trấn an: “Bình tĩnh, đừng nghĩ tới chết. Hãy trả lời ta rõ ràng, đúng sự thật. Mi định đi đâu, một mình thế này, từ doanh trại tới dãy thuyền đêm hôm khuya khoắt, trời tối như bưng trong khi người khác yên giấc ngon lành? Lật xác chết lột áo giáp phải không? Hektor phái đi dò thám, nghe ngóng tình hình quanh dãy thuyền rỗng không chứ gì? Hay tự ý vác xác ra đi?”

Dolon tiếp lời, toàn thân run bần bật: “Mưu mô xảo quyệt, hứa hẹn hão huyền, Hektor làm con lóa mắt, không biết nhận định ra sao. Y thề cho con cặp ngựa chân cứng vó mạnh, chiếc xe mạ đồng của công tử Peleus hiên ngang. Y thúc đẩy con giữa đêm khuya mù mịt tới gần doanh trại quan sát xem địch có canh gác dãy thuyền như trước hay bây giờ do đại bại dưới tay ngô bối, đang bàn cách tìm đường tháo chạy và mệt lả không buồn canh gác ban đêm.”

Odysseus mưu mẹo mỉm cười tuôn lời cật vấn: “Ô, như vậy nghĩa là lòng thèm thuồng mi thèm tặng phẩm quý giá! Cặp ngựa của Achilleus, dòng dõi Aiakos! Thứ đó thế nhân khó lòng huấn luyện, điều khiển, trừ chiến binh Achilleus, thân mẫu là nữ thần bất tử. Nhưng thôi, nói ta hay, giải thích kỹ càng, trả lời đúng sự thực. Trước khi tới đây, lúc mi rời bước ra đi, Hektor chủ súy đoàn quân ở đâu? Vũ khí để chỗ nào? Ngựa cột nơi mô? Trạm gác, trại quân sắp đặt ra sao? Số còn lại ngủ ở đâu? Chúng dự tính làm gì? Chúng có quyết định giữ nguyên vị trí ở mãi ngoài đó gần dãy thuyền ngô bối hay lui hẳn vào trong thành phố sau khi gây tổn thất nặng nề cho quân Achaian?”

Dolon công tử Eumedes đáp: “Con xin nói thật những gì quan lớn hỏi. Bẩm, Hektor họp bàn với trưởng thượng gần mộ phần quân vương Ilos, cách xa nơi ồn ào. Đồn gác quan lớn hỏi, thưa đấng anh hùng, không có binh sĩ đặc biệt cắt cử cách quãng để bảo vệ, canh giữ doanh trại. Mỗi đống lửa canh chỉ định số lính Troian thi hành nhiệm vụ thức suốt đêm, suỵt suỵt báo động giữ cho nhau tỉnh táo. Ngược lại, binh sĩ đồng minh, kéo tới từ nhiều xứ, tối đến ngủ khì, vì không có vợ dại con thơ bên cạnh, để mặc binh sĩ Troian lo việc canh gác.” Odysseus biến báo khác thường chưa thỏa mãn bèn hỏi: “Thế nghĩa là thế nào? Chúng ngủ ở đâu? Cùng bọn Troian luyện ngựa hay chỗ khác? Phải nói rõ ta muốn biết.”

Dolon quý tử Eumedes tiếp lời: ‘Dạ, con cũng xin nói thật quan lớn hay chuyện này. Gần bờ biển là người Karian, người Paionian vũ trang cung cánh cong, người Leleges, người Kaukonian, người Pelasgian gan dạ. Gần Thymbra là người Lykian, người Mysian cao ngạo, người Phrygian vừa cưỡi ngựa vừa giao chiến, người Maionian tác chiến trên xe. Nhưng tại sao quan lớn hỏi con chi tiết như thế? Nếu định tâm xâm nhập doanh trại quân Troian, quan lớn sẽ thấy đằng đó, cuối doanh trại, lính Thracian mới tới ở cách xa lính khác, trong số có quân vương Rhesos công tử Eioneus. Con nhìn thấy nhiều ngựa cao lớn, xinh đẹp, trắng hơn tuyết, phi nhanh hơn gió. Xe nạm vàng bịt bạc vô cùng kỳ công. Người đó còn mang theo giáp y kỳ dị bằng vàng trông lạ lùng hết sức. Thứ đó thế nhân chẳng nên mặc; thứ đó chỉ thích hợp với thần linh bất tử. Thưa, bây giờ xin quan lớn mang con về thuyền lướt sóng hay trói chặt để con ở đây, trong khi ra ngoài tìm hiểu thực hư? Trở về quan lớn sẽ thấy con có nói thật hay không.”

Tỏ vẻ thô bạo, chau mày nhìn chằm chằm, Diomedes hạ giọng: “Dolon, đừng tưởng có thể lẩn trốn. Mi cung cấp nhiều tin giá trị, song đã rơi vào tay ngô bối. Nếu đêm nay ngô bối cho chuộc hay thả ra, mi sẽ quay lại dãy thuyền, một là dò thám, hai là tấn công quyết liệt. Ngược lại, nếu ta ra tay thanh toán, kết liễu cuộc đời, mi sẽ chẳng bao giờ lại là tai họa đối với hàng quân Argive.”

Lời vừa dứt, Dolon đưa bàn tay nùng nục sờ cằm Diomedes, van xin vì nhân từ tha mạng sống; nhưng chiến binh rút kiếm chồm lên chém giữa gáy, cắt đứt hai đường gân; gã vẫn lải nhải khi đầu lăn xuống đất. Hai chiến binh lột chiếc mũ da chồn khỏi đầu, điệu tấm da chó sói khỏi thân, tịch thu chiếc thương và cây cung cánh cong. Odysseus cầm chiến phẩm giơ cao cho Athena thấy, cùng lúc cầu xin: “Nữ thần, cầu mong mấy thứ này khiến người vui lòng, người là thần linh đầu tiên trong hàng bất tử trên núi Olympos ngô bối kêu gọi trợ giúp. Bây giờ một lần nữa xin người ra tay, hướng dẫn ngô bối đột nhập trại quân Thrace cùng ngựa của chúng.”

Cầu xin xong chiến binh nâng bó chiến phẩm đặt lên bụi cây hà liễu. Đánh dấu chỗ để rõ ràng, chiến binh kiếm mớ sậy, mớ cành hà liễu rậm lá phủ lên để lúc trở về đêm tối như bưng hai người vẫn thấy. Tiếp tục lên đường, theo nhau lần bước giữa máu lênh láng và vũ khí ngổn ngang, khá lâu hai người mới tới chỗ quân Thrace. Binh sĩ ngủ như chết, mệt đừ vì gắng sức; vũ khí bóng lộn xếp gọn gàng bên cạnh thành ba hàng trên mặt đất. Cặp ngựa đứng cạnh mỗi binh sĩ. Rhesos nằm giữa, tuấn mã phi nhanh đứng gần, dây cương gài phía sau thùng xe. Nom thấy quân vương trước, Odysseus chỉ tay nói: “Diomedes, người ngô bối nhắm nằm kia kìa. Ngựa đó là ngựa Dolon kể ngô bối hay, trước khi ngô bối hạ sát gã. Bây giờ chiến hữu cần vận dụng sức mạnh kiên cường. Không nên đứng đó vô ích, để vũ khí vô dụng. Mau lên! Cởi dây cương lập tức. Nếu không, chiến hữu hạ sát đám lính, bản nhân lo bầy ngựa.”

Odysseus vừa dứt lời Athena mắt xanh lam lục liền dồn phả sức mạnh cho Diomedes. Hăng tiết Diomedes vung kiếm chém hết bên phải đến bên trái, tiếng rên rỉ rùng rợn dâng cao, người lăn ra chết, máu tuôn chảy đỏ ngòm mặt đất. Như sư tử bất đồ gặp đàn cừu hay bầy dê không mục phu trông nom, hăng máu chồm lên hạ sát, công tử Tydeus chém quân Thracian liên tiếp. Chiến binh giết mười hai binh sĩ, lần lượt tới gần binh sĩ nào vung kiếm chém binh sĩ đó. Phần mình, tay hăm hăm đoản kiếm, đứng gần kề, ngay khi công tử Tydeus vừa hạ sát một tên, Odysseus đa mưu túc trí nắm liền hai chân kéo lại đằng sau, nghĩ bụng cần khoảng trống để mấy con ngựa bờm dài có chỗ bước đi. Không quen chủ mới, nếu giẫm phải xác chết, chúng sẽ hoảng sợ. Người thứ mười ba công tử Tydeus xáp lại gần kết thúc cuộc đời êm ấm là Rhesos. Quân vương thở hổn hển, vì bóng ma hãi hùng xuất hiện đứng ngay trên đầu. Đêm đó, do Athena sắp xếp tài tình, quân vương nằm mơ thấy cháu nội Oineus. Trong khi đó Odysseus táo bạo đưa cặp ngựa chân cứng vó mạnh ra khỏi xe. Chiến binh lấy dây cương chằng hai con vào nhau, cầm cung khẽ nện mấy cái rồi dắt ra khỏi chỗ đông người, vì không có thì giờ nghĩ tới lấy chiếc roi bóng lộn để trong xe trang trí kỳ khu. Sau đó chiến binh huýt sáo báo hiệu trở về cho Diomedes tuyệt vời hay. Nhưng công tử Tydeus nán lại, bất động, tự hỏi việc táo bạo hơn hết cần làm là gì: lấy chiếc xe trên đó để giáp y trang trí kỳ khu, nắm càng kéo ra, nâng khỏi đầu mang đi, hay thay vì thế chém giết bọn Thracian nhiều hơn nữa. Trong lúc Diomedes gan dạ thầm lặng suy tính, Athena tới bên cạnh báo động: “Công tử Tydeus can trường, bây giờ nên nghĩ chuyện trở về dãy thuyền rỗng không, nếu không chiến binh sẽ phải tháo chạy; thần linh khác sẽ đánh thức quân Troian chỡi dậy đuổi theo.”

Nghe tiếng nói nhận ra giọng nữ thần, Diomedes nhảy phốc lên lưng ngựa. Odysseus cầm cung đập nhẹ; cặp tuấn mã phi như bay về dãy thuyền lướt sóng của quân Achaian. Lúc này ở vị trí quan sát Apollo cũng mở mắt nhìn trừng trừng. Thấy Athena vồ vập, vồn vã với công tử Tydeus, giận hết sức, thần linh cung bạc lao xuống trại quân Troian đông đúc đánh thức Hippokoon, trưởng thượng lực lượng Thracian, anh em thúc bá của Rhesos. Thức giấc đột ngột, trưởng thượng choàng dậy. Khi thấy chỗ ngựa đứng trống không, binh sĩ hổn hển giẫy giụa trong cuộc tàn sát ghê tởm, trưởng thượng vừa rên rỉ vừa gọi tên đồng đội chí thiết. Nghe thấy thế quân Troian ào ào đổ tới, vừa chạy vừa la rầm trời. Đến nơi họ bàng hoàng nhìn cảnh rùng rợn hai người gây nên trước khi lẩn về dãy thuyền rỗng không.

Tới chỗ hạ sát trinh thám của Hektor, Odysseus Chúa tể yêu thương ghìm ngựa phi nhanh, công tử Tydeus nhảy xuống lấy chiến phẩm đẫm máu đưa cho Odysseus, rồi lại chèo lên lưng quất ngựa ra đi. Hai tuấn mã hăng hái xả vó, không khịt khịt vì bực tức, [về dãy thuyền rỗng không, lòng dạ hăm hở, phấn khởi.] Người đầu tiên nghe vó ngựa sầm sập lại gần, Nestor cất tiếng: “Quý hữu, chỉ huy và trưởng thượng hàng quân Argive, lão hủ lầm hay sự thật? Lòng rộn ràng buộc phải nói ra. Tiếng vó ngựa phi như bay dồn dập đập mạnh vào tai. A! Phải chăng Odysseus và Diomedes cường tráng đánh ngựa chân cứng vó mạnh hùng hục từ doanh trại quân Troian chạy thẳng về đây! Nhưng trong lòng lão hủ lo ngại hết sức, rất có thể hai dũng sĩ gan dạ, can trường hơn hết trong hàng quân Argive gặp chuyện chẳng lành, quân Troian ầm ầm đuổi theo!”

Lão công chưa dứt lời hai anh hùng đã tiến vào. Hai anh hùng xuống ngựa, mọi người hoan hỉ đón chào, vừa nắm tay vừa ngỏ lời chúc mừng. Hăm hở muốn nghe chuyện, Nestor mã phu đất Gerenia lên tiếng trước tiên: “Odysseus lừng danh, hoa vinh quang hàng quân Achaian, xin quý hữu vui lòng cho lão hủ hay làm thế nào hai quý hữu trở về với cặp ngựa? Hai quý hữu thân chinh lẻn vào doanh trại quân Troian bắt mang đi hay thần linh gặp trên đường trao tặng? Chúng óng ánh tuyệt vời y hệt tia sáng mặt trời. Ngày nối ngày lão hủ liên tục trực diện quân Troian, tuy tuổi đã cao, song vẫn ham chiến đấu, lão hủ khẳng định chưa bao giờ ở lại hậu cứ, chưa bao giờ lẩn trốn quanh dãy thuyền, dẫu thế chưa lần nào nhìn hoặc gặp ngựa nào như ngựa này. Nói đi. Chắc hẳn hai quý hữu gặp thần linh, thần linh cho hai quý hữu phải không? Chúa tể thu thập mây trời quý mến hai quý hữu vô cùng, ái nữ mang khiên thần Athena mắt xanh lam lục cũng vậy.”

Odysseus ý tứ, khôn khéo đỡ lời: “Nestor, công tử Neleus, hoa vinh quang hàng quân Achaian, nếu muốn thần linh sẵn sàng cho ngựa khá hơn, vì quyền năng lớn mạnh gấp bội ngô bối! Thưa lão trượng, cặp ngựa lão trượng dọ hỏi là cặp ngựa mới tới từ Thrace. Chủ nhân Diomedes gan dạ cho về chín suối. Cùng chuyến còn có mười hai đồng đội cũng nhắm mắt đi theo, tất cả thuộc hàng quý tộc. Tên thứ mười ba về chầu ông bà ông vải là tên trinh thám, ngô bối tóm cổ gần dãy thuyền. Muốn quan sát doanh trại ngô bối, Hektor và đám Troian cao ngạo phái đi rình mò.”

Dứt lời chiến binh vừa lái ngựa chân cứng vó mạnh nhảy qua hào vừa cười vang đắc thắng. Quân sĩ Achaian vui vẻ đi theo. Khi tới trại công tử Tydeus xây cất vững chắc, hai người cột cương bằng da cắt ngoạn mục vào máng cỏ, nơi ngựa lanh lẹ của Diomedes thường đứng ăn lúa mạch trộn mật ong. Odysseus để chiến phẩm đẫm máu tịch thu của Dolon ở cuối thuyền, chờ sửa soạn xong xuôi sẽ làm lễ cúng dâng nữ thần Athena. Sau đó hai người lội xuống biển tắm cho sạch mồ hôi nhễ nhại trên lưng, trên đùi, trên chân. Khi sóng biển đã rửa sạch mồ hôi nhầy nhụa trên da thịt, và khi tâm hồn tươi tắn trở lại, hai người vào bồn tắm sạch bóng dội nước. Cuối cùng, sau khi tắm xong, lấy dầu thoa khắp thân thể, hai người ngồi xuống dùng bữa. Múc vang pha mật ong từ bình đầy ắp hai người rẩy rượu làm lễ dâng cúng Athena.