2 THÁNG GIÊNG NĂM 1908

Tôi cáu với Holmes. Thú nhận rằng do bạn tôi đã rời nuớc Anh khá lâu, tôi bạo gan chống lại ý muốn của anh ta, diễn đạt lại vụ Jack mổ bụng ở dạng một cuốn tiểu thuyết của mình. Đã trôi qua hai chục năm rồi. Tước Công đã mười đời của dòng họ Sairx được truyền cho chi thứ bảy. Cần phải nói thêm rằng, người nối dõi này chỉ sống ở Anh một thời gian ít ỏi, nên anh ta không mấy quan tâm đến cả danh hiệu lẫn dòng dõi tiếng tăm của mình.

Tuy nhiên tôi đi đến quyết định rằng, sẽ tới một ngày cả thế giới biết đuợc sự thật về Kẻ mổ bụng, kẻ đã giữ một vai trò lớn lao như thế trong thế giới tội phạm- nếu có thể diễn đạt như vậy- cũng như nỗ lực của Holmes trong việc đặt dấu chấm hết cho tên quý tộc khát máu khu Waitrepon.

Trong lần Holmes từ nước ngoài quay về, tôi nói với anh ta về chuyện đó, dẫn ra những kết luận hùng hồn nhất mà tôi có thể tìm ra, nhưng Holmes không muốn nghe tôi nói chút nào.

-Không, không, Watson, hãy để cho các bộ xương mục nát. Nhân loại không giàu thêm chút nào khi anh công bố chuyện này.

-Nhưng Holmes! Bao nhiêu là công sức...

-Tiếc đấy, Watson. Nhưng đây là lời nói cuối cùng của tớ.

-Vậy thì - tôi nói trong cơn cáu tiết phải cố lắm mới kìm giữ đuợc- cho phép tôi trao lại anh bản thảo này. Có thể anh cứ dùng nó vào việc quấn thuốc lá của anh. Giấy tốt đấy!

-Tớ hả dạ lắm, Watson. Và rất cảm động- hắn nói với giọng khoái trá làm tôi rất điên tiết- Với tính chất đáp lại thịnh tình của cậu, xin phép cho tớ chuyển đến một số chi tiết tỉ mỉ, của một công chuyện không lớn lắm mà tớ vừa tiến hành thành công. Cậu có thể miêu tả nó với phong thái lâm li rùng rợn và chuyển thật nhanh cho Nhà Xuất bản của cậu. Câu chuyện liên quan đến một tay thủy thủ người Mỹ, hắn hầu như đã xỏ mũi đuợc một Nghiệp đoàn Tài chính châu Âu với câu chuyện huyền thoại về con chim Ruho. Có thể "Công việc của thủy thủ Xinbat-người Peru" sẽ bồi thường lại cho cậu những cáu kỉnh và thất vọng về cuốn sách cậu chuyển giao cho tớ.

ENLERI GIẢI THÍCH

Enliri quay về đúng lúc Thanh tra Kuin vừa đọc xong bản ghi chép của bác sĩ Watson về Kẻ mổ bụng, và nhìn vào nó với vẻ không vừa ý rõ ràng. Ông bố chuyển cái nhìn sang con trai.

-Cũng tốt là nó chưa được xuất bản. Holmes tỏ ra là đúng.

-Con cũng nghĩ như thế- Enleri đi lại chỗ quầy nuớc- Quỉ bắt tay Grant đi! Uống không còn giọt nào..

-Tình hình thế nào?

-Tốt hơn là con mong đợi.

-Có nghĩa là anh đã nói dối như một chính nhân quân tử cần phải làm. Cừ đấy!

-Con không nói dối. Chỉ nói sự thật thôi.

-Vậy thì anh đã xử sự theo kiểu con lợn- Thanh tra Kuin không vừa ý- Deborah Sairx yêu quí bố mình và tin vào bố. Bà ấy cũng tin ở anh. Anh sao thế, không thể đổi trắng thay đen đôi chút để làm bà lão yên lòng đuợc à?

-Con thấy mình không cần phải "đổi trăng thay đen" gì cả.

-Tại sao lại thế?- Bà lão đã già như vậy rồi...

-Vì rằng bố của Deborah, Công tuớc Risa không phải là Kẻ mổ bụng- Enleri nói khi ngồi xuống chiếc ghế xoay của mình- Bà cụ luôn luôn có quyền đựơc nghĩ như vậy. Bà cụ biết như thế và con cũng biết như thế bố ạ..

Mà Sherlock Holmes đã biết điều này trước chúng ta.

Có một khoảng im lặng khá dài. Trong khoảng thời gian đó ông bố cố gắng để hiểu các lời nói của con trai nhưng không sao hiểu nổi.

-Nhưng vì trong này đã ghi rõ chữ đen trên giấy trắng, Enleri! Vị thanh tra bối rối.

-Vâng, đã đuợc ghi..

-Risa Sairx, ngài Công tuớc này đã bị bắt với con dao trong tay. Watson dã ghi những gì chính mắt ông ta trông thấy cơ mà?

Enleri đứng lên, tới cạnh ông bố, cầm tay ông đưa về chỗ ghế của mình.

-Watson chỉ nhìn thấy những gì Holmes muốn ông ta nhìn thấy, không hơn. Mỗi một lời nói của Holmes được ông bạn coi là linh ngôn, nhưng ở đây quan trọng không phải là những lời Sherlock Holmes nói, mà là những gì ông ta im lặng.

-Im lặng?

-Chính vậy đấy, bố. Holmes không một lần nào nói rằng Kẻ mổ bụng là Công tuớc Risa.

Enleri lật cuốn sổ ghi chép cũ.

-Chẳng lẽ bố không để ý đến sự không nhất quán trong câu chuyện dọa tố giác à?

-Dọa tố giác? Chờ tí đã nào..

-Nào, ta hãy nhớ lại xem việc phát triển của các sự kiện ra sao. Mack Klein cho rằng cuộc hôn nhân của Michel với Andella là nguyên cớ tốt cho việc dọa cáo giác để tống tiền của hắn. Hắn dự tính rằng công tuớc Sairx bố quý trọng thanh danh của mình, nên Klein đã suy luận một cách logic theo quan điểm đó. Nhưng kế hoạch đã không thực hiện đuợc. Cuộc hôn nhân đã trở thành chuyện ai cũng biết.

-Đúng, Klein thừa nhận với Andella rằng kế hoạch của hắn bị phá sản.

-Không hẳn thế bố ạ. Hắn nói với chị ta chỉ sau khi đã đưa cả đôi vợ chồng ầy về London, rằng đã tìm được một con chủ bài mới, mạnh hơn nhiều. Klein hoàn toàn mất sự lưu tâm tới Michel và Andella sau khi đã truơng ra thứ vũ khí mới, rõ ràng là có tác động mạnh hơn so với cuộc hôn nhân nhục nhã của Michel Sairx.

-Nó là gì vậy nhỉ?

-Nào, bố thử nghĩ xem. Klein biết đuợc điều hệ trọng gì?

-Ai là Kẻ mổ bụng- Thanhtra Kuin nói chậm rãi- Biết được chuyện đó chỉ có thể là một con người như Klein, một đứa biết tuờng tận khu Waitrepon và cư dân nơi đó...

-Tất nhiên là thế bố ạ. Chỉ có thể xảy ra như thế thôi. Mà đã biết đuợc ai là Kẻ mổ bụng thì hắn có thể làm giàu bằng việc dọa cáo giác kẻ đó...

-Công tứơc Risa..

-Ồ, không phải thế đâu bố. Chỉ mãi vào tối hôm đó Risa mới biết rằng Klein và Andella sống ở "Thiên thần và Vương miện"!

-Nhưng Risa giết chết Andella chứ không phải giết Klein.

-Một chứng cớ quá dư thừa về việc ông ta không phải là nạn nhân của sự dọa cáo giác. Ông ta chỉ nhầm lẫn, khi coi nguời vợ của em trai mình là sức mạnh độc ác, đã đem lại bất hạnh cho gia đình Sairx. Vì thế mà Risa đã giết người đàn bà ấy rồi tự khép án mình bằng cái chết.

-Nhưng đó chưa đủ để biện giải...

-Thì ta sẽ tìm thêm điều gì nữa. Con và bố sẽ dõi theo Sherlock Holmes và Watson trong đêm đó. Bố biết những gì tuồng như đã xảy ra theo ghi chép của Watson. Ta thử tìm hiểu xem thực chất thì mọi sự ra sao:

Trong đêm đó có hai người lần theo vết của Kẻ mổ bụng- đó là Sherlock Holmes và Công tuớc Risa. Con tin rằng Công tuớc Risa đã có ý nghi ngờ...

-Tư liệu gì khẳng định rằng Risa cũng đi theo vết của Kẻ mổ bụng?

-Con rất mừng vì bố đã hỏi vấn đề này- Enleri nói- Sau khi chạy ra khỏi huê phòng của bà chủ chứa Leona, Holmes bắt tay vào giai đoạn cuối cùng của cuộc săn tìm. Ông ta cùng Watson lần tới căn phòng ở Paken.

-Và Holmes nói:"Nếu như đây là hang ổ của Kẻ mổ bụng thì nó đã tẩu thoát rồi".

-Không, không phải Holmes đâu bố. Đó là Watson nói. Holmes chỉ thốt ra "Có đứa nào đã ở đây trước ta!", giữa hai cách diễn đạt đó là sự khác nhau khổng lồ. Câu đầu là nhận xét của người viết tiểu thuyết. Câu thứ hai là kết luận của con người hành động, quen ghi nhớ địa bàn hành động với sự chính xác của máy ảnh.

-Logic đấy- Kuin bố thừa nhận.

-Đấy là một yếu tố thực thể. Nhưng còn những cái khác nữa.

-Việc Sherlock Holmes và Công tuớc Risa hầu như cùng lúc tìm ra hang ổ của Jack mổ bụng phải không?

- Cũng như việc Risa thấy Holmes và Watson buớc vào đó. Ông ta chờ ở ngoài phố và dõi theo khi họ ra khỏi đó. Không thể có cách giải thích nào khác.

-Tại sao vậy?

-Để có thể hành động như đã hành động Risa nhất thiết phải biết đuợc hai điều: Ai là Kẻ mổ bụng (điều này ông ta đã biết ở Paken) và phải tìm đuợc Andella với Mack Klein (chuyện này ông ta biết đuợc nhờ đi dõi theo Sherlock Holmes và Watson.

Thanh tra Kuin đứng lên, cầm bản ghi chép ở tay Enleri, lật vài trang rồi đọc: "Còn con quái vật đểu cáng ấy-Jack mổ bụng?".Watson đã hỏi câu ấy, còn Holmes đáp lại: "Công tuớc Risa cũng chết.."

-Chờ tí đã bố- Enleri nói- Bố đừng trích bừa ra khỏi ngữ cảnh, hãy đọc hết cả đoạn trích đó cơ.

-Tôi trích đọc đây: "Đôi mắt xám của Holmes phủ màn suơng buồn bã. Vẻ như suy nghĩ lúc này của bạn tôi đang ở tận đâu đó xa xôi.

-Công tuớc Risa? Anh định nói người ấy phải không? Cũng chết. Và tôi tin rằng đó cũng là nguyện vọng của ông ta, giống như người em tàn tật."

-Đấy, như thế tốt hơn. Giờ thì bố hãy nói xem Holmes có rầu rĩ về cái chết của Jack mổ bụng không?

Thanh tra Kuin lắc đầu và tiếp tục đọc: "-Rất tự nhiên. Hắn ta coi cái chết trong ngọn lửa còn hơn thòng lọng của đao phủ."

-Đấy lại là lời nói của Watson, không phải của Holmes. Còn Holmes nói thế này cơ: " -Watson, chúng ta cần kính trọng quyết định của con người đáng quý.."

-Về chuyện đó Watson phản đối: "-Đáng quý?! Chắc là anh nói đùa? A, tôi hiểu rồi. Anh muốn nói về giai đoạn tỉnh táo trong nhận thức của hắn. Còn ông bố hắn, Công tuớc Sairx?"

- Watson đã đưa ra các kết luận sai lầm từ những lời nói của Sherlock Holmes, còn bạn anh ta không coi việc phản bác lại là điều quan trọng. Sự việc chính là ở chỗ đó! Ta sẽ trích dẫn thêm nữa: "- Từ đám cháy tôi đến thẳng dinh cơ của Công tuớc Sairx ở đại lộ Berkli, có sự hộ tống của Lestrade. Chúng tôi đã đến chậm. Ông ta đã biết tin về Công tuớc Risa, sau đó đã đâm vào ngực bằng cây kiếm dấu trong cây gậy chống."

-Và Watson thốt ra: "-Cái chết của một quý tộc chân chính!"

-Watson lại bị lạc đường vì định kiến của mình và không hiểu đuợc các trò quỉ thuật cố ý của Sherlock Holmes. Anh nghe đây nhá! Khi Holmes đi tới ngôi nhà ở thành phố của Công tuớc Sairx (có thanh tra Lestrade đi cùng, xin anh lưu ý) ông ta gặp Công tuớc đã chết. Nhưng làm sao nhà quý tộc này biết đuợc tin về việc tự sát của Risa? Không thể biết đuợc.

Và sự việc không phải ở đó, mà ở chỗ ông ta bị con trai - Công tuớc Risa- theo dõi ở Panke. Giữa bố và con trai truởng, không còn gì phải nghi ngờ, đã xảy ra cuộc biện minh dữ dội. Sau đó Công tuớc bố quay về nhà và tự kết liễu đời mình, vì rằng "Đại nhân" Sairx Kennet Oxborn - Công tuớc bố, mới chính là Jack mổ bụng. Còn Công tuớc Risa khi biết điều đó đã nhận tội lỗi vào mình để cứu vớt thanh danh cho bố đẻ!

-Giờ thì bố nói đúng- Enleri hết sự căng thẳng với ông bố- Bố hãy nhớ thêm việc Risa yêu cầu Watson:"Hãy nói với tất cả rằng Kẻ mổ bụng là ta!" Ông ta muốn mọi nguời hoàn toàn tin tuởng rằng tội lỗi là do mình mà không phải do ông bố.

-Nếu thế thì Holmes đã xử sự thông minh- thanh tra Kuin nói như thầm thì- Ông ta không muốn làm lộ bí mật của Risa, không muốn sự hy sinh của Risa trở nên vô ích. Còn lòng tin của Deborah đối với cha mình thì toàn vẹn suốt ba phần tư thế kỉ.

-Kinh ngạc thật!

Enleri cầm bản ghi chép của bác sĩ Watson và lại mở nó ra ở phần ghi chép cuối cùng.

-"Công việc của thủy thủ Xinbat-người Peru... Chuyện gì đó huyền hoặc về con chim Ruho" -Nhà thám tử trẻ tuổi và tài ba lẩm bẩm, trong mắt anh ta lấp lánh ngọn lửa tinh quái- Bố ạ, bố có nghĩ rằng Sherlock Holmes có thể lại đánh lừa Watson cả trong việc này nữa không?

- Hết -