au giờ học tôi đến nhà thằng Siskin và kể cho nó nghe vì nó mà tôi đã phải nói dối cô Olga Nikolaevna, còn nó thì kể cho tôi nghe nó đã phải lang thang suốt buổi sáng trong thành phố thay vì đến trường, bởi nó đã không dám thú thật với mẹ, và chưa có giấy xin phép của mẹ thì nó không thể đến trường được.

- Cậu định làm gì bây giờ? – Tôi hỏi. – Hôm nay cậu có định nói thật với mẹ không thế?

- Tớ không biết nữa. Tớ nghĩ là tớ xin vào làm việc ở rạp xiếc vậy.

- Sao cơ - Rạp xiếc á? Tôi ngạc nhiên.

- Thì, tớ vào rạp xiếc làm diễn viên.

- Cậu định làm gì ở rạp xiếc nào?

- Thì, những việc mà các nghệ sĩ vẫn làm ấy. Tớ sẽ dạy con Lobzik cách đếm và sẽ biểu diễn cùng với nó, như cô diễn viên hôm nọ ấy.

- Thế nhỡ người ta không nhận cậu thì sao?

- Nhận chứ.

- Thế còn trường học thì sao?

- Tớ sẽ không đi học nữa đâu. Chỉ nhờ cậu đừng lộ chuyện với cô Olga Nikolaevna đấy. Cậu là bạn tớ mà!

- Nhưng đằng nào thì cuối cùng mẹ cậu cũng sẽ phát hiện ra sự thật là cậu không đi học.

- Thì bây giờ thì mẹ chưa phát hiện ra, sau này, khi tớ đã vào làm ở rạp xiếc rồi ấy, tớ sẽ nói thật với mẹ, và tất cả sẽ đâu vào đấy mà.

- Thế nhỡ cậu không thể dạy được con Lobzik thì sao?

- Dạy được chứ. Sao không được nào? Bọn mình thử ngay bây giờ đi. Lobzik! Nó hét.

Con chó chạy ngay đến và bắt đầu chạy rối rít xung quanh nó. Siskin lấy lọ đường từ chạn ra và nói:

-Lobzik, bây giờ mày sẽ học đếm. Nếu như mày đếm giỏi, mày sẽ được thưởng đường, nếu đếm không ra gì thì mày sẽ không được thưởng gì cả.

Lobzik trông thấy lọ đường và liếm mép.

- Khoan, đừng liếm mép vội. Mày sẽ liếm mép sau.

Siskin lấy từ trong lọ ra mười miếng đường và nói:

- Bây giờ chúng ta sẽ học đếm đến mười, tạm thế đã, rồi học tiếp sau. Tao có mười miếng đường đây. Xem tao nhé, tao sẽ đếm đến mười, còn mày thì phải cố ghi nhớ.

Nó lần lượt xếp lên cái ghế trước mặt con chó mười miếng đường và đếm thật to: “Một, hai, ba, bốn, năm, sáu…”. Và cứ thế cho đến khi hết mười miếng đường.

- Đó, mày thấy chưa, tất cả là mười miếng. Mày hiểu chứ? Con Lobzik vẫy đuôi và thò mõm ra phía trước. Thằng Siskin búng mũi nó một cái, nói:

- Khoan, đầu tiên phải đếm đã chứ, rồi hãy ngõm ngọ miếng đường.

Tôi nói:

- Làm sao mà nó có thể học đếm ngay đến mười được. Đến bọn trẻ con còn chả học được thé nữa là.

- Hay có thể là dạy nó đếm đến năm hay là ba trước đã, nhỉ?

- Tất nhiên, - tôi nói - Đến ba thôi để cho vừa sức nó.

- Nào, tạm thời bây giờ chỉ đếm đến hai thôi đã, - Siskin nói. Như thế sẽ rất dễ cho nó.

Nó cất đường vào lọ, chỉ để lại hai miếng trên ghế.

- Nhìn đây, Lobzik, bây giờ chỉ còn hai miếng đường thôi nhé. Một này, hai này, mày thấy chưa? Nếu tao cầm lấy một miếng, thì chỉ còn một miếng thôi. Tao đặt lại một miếng xuống, lại thành hai. Nào, bây giờ mày nói xem, ở đây có mấy miếng đường?

Lobzik hơi nhổm dậy, vẫy đuôi, lại ngồi xuống hai chân sau và liếm mép.

- Thế cậu muốn nó trả lời thế nào? – Tôi nói. Hình như nó chưa biết nói tiếng người mà.

- Nói tiếng người để làm gì? Nó cứ nói tiếng chó chứ, như con chó trong rạp xiếc đấy. Gâu gâu. Mày hiểu không, Lobzik, gâu gâu - nghĩa là hai nhé. Nào mày nói đi, “Gâu gâu”!

Con Lobzik im lặng, hết nhìn tôi lại nhìn thằng Siskin.

- Nào, sao mày im lặng thế? Siskin nói. – Mày không muốn ăn đường hay sao?

Nghe đến hai chữ “ăn đường” con chó lại vươn mõm về phía miếng đường.

- Không được! – Siskin quát. Lobzik hoảng hốt lùi lại, và im lặng liếm láp khắp mình.

- Nào, mày nói “gâu gâu” đi! “Gâu gâu”! Cả hai chúng tôi nài nỉ nó.

- Nó không hiểu! – Siskin kêu một cách thất vọng - Cần phải làm gì đó để khởi động nó đã. Này, thế này nhé. Bây giờ tớ sẽ dạy cậu, để nó nhìn mà học theo.

- Cậu sẽ dạy tớ như thế nào? – Tôi ngạc nhiên.

- Đơn giản lắm. Cậu hãy bò bốn chân và sủa theo kiểu chó. Nó nhìn cậu và học theo.

Tôi bò bốn chân cạnh con Lobzik.

- Nào, cậu nói đi, bao nhiêu miếng đường đây? – Siskin hỏi tôi.

- Gâu, gâu! – tôi nói rõ to.

- Giỏi lắm! Siskin khen và bỏ vào miệng tôi một miếng đường.

Tôi cố tình nhau miếng đường rau ráu để con Lobzik thèm. Nó nhìn tôi một cách thèm thuồng, thậm chí rãi rớt chảy ròng ròng.

- Nào, mày xem này, Lobzik, bây giờ ở đâu chỉ còn một miếng đường thôi nhé. Gâu - thế là một. Mày hiểu không nào? Nào, mày thử nói xem, ở đây có mấy miếng đường?

Con Lobzik sốt ruột phì một cái, nheo mắt và đập đuôi xuống sàn nhà.

- Nào, mày nói đi, nói đi chứ? - Thằng Siskin nhắc đi nhắc lại.

Nhưng con Lobzik vẫn không hiểu ra người ta muốn nó sủa.

- Ê, sao mày chậm hiểu thế không biết! – Siskin nói, và quay sang tôi. – Thôi, cậu nói đi.

- Gâu! – Tôi hét, và một miếng đường nữa bay vào miệng tôi.

Lobzik liếm mép và phì một tiếng.

- Ha ha, chúng ta đã làm nó sốt ruột rồi đấy, - Siskin nói. Nó đặt lên cái ghế một miếng đường khác, và nói:

- Bây giờ ai nói trước người đó được ăn đường. Nào, bắt đầu đếm.

- Gâu! Tôi hét.

- Giỏi quá! - Siskin khen tôi. – Còn mày, ối cái đồ dốt đặc! Nó cầm miếng đường, đưa qua mũi con chó rồi nhét vào miệng tôi. Tôi lại cố tình nhai rau ráu. Con Lobzik lại liếm mép, hắt hơi một cái và lắc đầu một cách bối rối.

- À, mày thấy ghen tị rồi phải không! – Siskin mừng vui nói. – Ai sủa thì người đó được ăn đường nhé, còn ai không sủa thì tất nhiên là không có đường mà ăn đâu. Nó lại để trước mặt con chó một mẩu đường khác, nói:

- Nào, mày đếm đi.

Con chó liếm mép, lắc đầu, đứng dậy, ngồi xuống và thở phì một cái.

- Thôi nào, đếm đi, đếm đi, nếu không thì không thể có đường đâu!

Con chó có vẻ căng thẳng, lùi lại một bước và đột ngột sủa một tiếng.

- Nó hiểu rồi! – Siskin kêu lên vui mừng và ném cho con chó miếng đường. Nó bắt lấy nhanh như chớp và gần như nuốt chửng.

- Nào, thêm một lần nữa!

- Gâu! Con chó trả lời.

Thêm một miếng đường bay vào mõm nó.

- Nào, lần nữa đi!

- Gâu!

- Nó hiểu rồi! Siskin vui mừng lắm. - Từ giờ chúng ta sẽ dạy nó.

Đúng lúc đó mẹ thằng Siskin đi làm về.

- Sao lọ đường lại ở trên bàn thế này con? Mẹ nó hỏi.

- Con lấy vài miếng đường để dạy con Lobzik đếm, mẹ ạ.

- Lại trò gì nữa thế!

- Nhưng mẹ cứ thử nghe xem nó đếm thế nào này.

Siskin để trước mặt con chó một miếng đường và nói:

- Nào, mày hãy nói đi, Lobzik, bao nhiêu miếng đường nào?

- Gâu! Con Lobzik nói.

- Chỉ có thế thôi à? Mẹ nó hỏi.

- Thế thôi, mẹ ạ.

- Nó học cũng chả được bao nhiêu, nhỉ?

- Thế mẹ còn muốn thế nào nữa, con Lobzik có phải người đâu. Bây giờ nó mới biết đếm đến một thôi, nhưng chúng con sẽ còn dạy nó đếm đến hai, rồi ba, rồi dần dần nó sẽ học được tất cả các con số.

- Con ơi, không khéo mẹ phải đem giấu lọ đường thôi. - Mẹ nó nói.

- Con có lấy để ăn đâu, - thằng Siskin tự ái. – con lấy vì khoa học mà.

- “Vì khoa học”! - Mẹ nó cười mỉa. – Con học bài chưa thế?

- Chưa mẹ ơi, nhưng con sẽ làm bây giờ đây.

- Con hứa với mẹ là sẽ làm xong bài trước khi mẹ về nhà cơ mà.

- Con hứa, con hứa mẹ ơi, nhưng hôm nay chẳng qua là con quên chỉ vì mải dạy con Lobzik thôi mà.

- Con nhớ đấy! Nếu không chịu làm bài tập đúng giờ đi, mẹ sẽ không cho phép con lấy đường đâu, mẹ giấu lọ đường đi đấy.

Chúng tôi ngồi vào bàn học cùng với nhau, bởi vì thằng Siskin thậm chí không biết hôm nay có bài gì nữa. Hôm sau chúng tôi lại tiếp tục dạy con Lobzik.

- Chắc là phải dạy nó không chỉ đếm đường, mà còn phải hiểu cả các con số nữa, - Siskin nói.

Chúng tôi lấy bìa, viết số “1” lên đó và chìa ra trước mặt con chó.

- Nào, Lobzik, đây là số một nhé. Giống như một miếng đường thôi, - Siskin nói. Nào, mày nói đi, mấy đây?

- Gâu! Con chó trả lời.

- Giỏi lắm! Nó hiểu ngay đấy, - Siskin mừng rỡ. - Giờ ta sẽ bắt tay vào dạy số 2.

Nó đặt trước mặt con Lobzik hai miếng đường, nói:

- Đếm đi.

- Gâu! Con chó nói.

- Không đúng rồi. Mày bảo một, nhưng ở đây là hai cơ mà. Phải nói thế nào nhỉ?

- Gâu! Lobzik nhắc lại.

- Gâu gì mà gâu mãi – Siskin nhại con chó. Không phải gâu, mà là gâu gâu cơ. Mày có cái gì thế hả, đầu hay là cái bắp cải?

- Gâu! Con chó lại sủa.

- Sao mày cứ bảo một mãi thế? Một đâu mà một? - Thằng Siskin cáu. Lobzik hoảng hốt lùi lại.

- Cậu không được la hét chứ, - tôi nói. Đối với con chó phải nhẹ nhàng, vì nếu không thì nó sẽ sợ và không thể học được gì nữa đâu.

Siskin lại giảng giải cho con chó sự khác nhau giữa một và hai.

- Nào, đếm đi!

- Gâu! Con chó sủa.

- Thêm một lần nữa đi! Thêm một nữa! tôi khuyến khích. Lobzik nhìn xéo sang phía tôi.

Tôi gật đầu và nháy mắt. Nó ngần ngừ rồi sủa thêm một tiếng nữa.

- Đó! Bây giờ là hai. - Thằng Siskin mừng rỡ và ném cho nó miếng đường. Nào, đếm thêm lần nữa đi.

Lobzik lại sủa một lần.

- Thêm lần nữa, thêm lần nữa. Tôi thì thầm.

- Cậu không được nhắc nó! Siskin nói. Nó phải tự biết. Nào, trả lời đi, mấy đây? Lobzik!

Con Lobzik sủa thêm một tiếng nữa.

- Đúng rồi! – Siskin nói, có điều là phải sủa hai tiếng liền nhau cơ.

Nó bắt con chó đếm lại. Lobzik sủa một tiếng, nhưng hình như nhận ra rằng chúng tôi vẫn đang chờ đợi ở nó một điều gì đó, nên miễn cưỡng sủa thêm một tiếng nữa. Dần dần, chúng tôi cũng đạt được điều mình muốn, đó là con chó sủa hai tiếng liền nhau, và chuyển sang dạy nó số 3. Các bài học nối nhau thành công đến mức chỉ trong ngày hôm đó con chó đã biết sủa tất cả các số đến 10.

Tuy nhiên, sang ngày hôm sau, khi chúng tôi thử lại, thì nó đã quên tiệt cả, mọi thứ trong cái đầu chó của nó lẫn lộn hết. Đưa cho nó số 3, nó sủa lúc thì bốn, lúc thì năm, lúc lại mười. Khi đưa số 10, nó lại “nói” hai. Nói cho ngắn gọn, nó chả hiểu cái gì sất. Siskin tức lắm, thét lác liên tục, và cuối cùng vì cáu quá đổ thừa tại con chó cố tình trả lời sai. Đôi khi con vật cũng trả lời đúng, nhưng dường như là tình cờ thôi, nhưng thằng Siskin mừng rỡ, nói:

- Đó, cậu thấy chưa, nó trả lời đúng – có nghĩa là nó biết số mấy đấy chứ, thế mà thử hỏi lại lần nữa mà xem, nó cố tình nói sai đấy. Đồ ranh mãnh!

Nó nghi con chó lười biếng, không muốn học nữa nên cố tình trả lời sai, mong chúng tôi để nó yên. Đấy, ví dụ, Siskin đưa cho nó miếng bìa có số 5, mà con Lobzik lại nói “Bốn”.

- Không, không phải bốn, Lobzik, mày nhìn kỹ lại xem, - Siskin dịu dàng nói.

Lobzik vẫn nói bốn.

- Nào, đừng ngu ngốc thế, Lobzik, mày biết không phải bốn mà, - Siskin kiên nhẫn thuyết phục con vật.

- Bốn, - con chó nói.

- Đồ ngốc, - Siskin nhẫn nại nhắc, - Tao bảo mày phải nhìn lại xem.

- Bốn, Lobzik nhắc lại

- Liệu hồn đấy, tao sẽ cho mày ăn bốn roi, lúc ấy mày sẽ biết làm tao cáu nghĩa là thế nào. Nào nói lại lần nữa, tao xem!

- Bốn. Con Lobzik vẫn nhắc lại.

- Cậu thấy đấy, nó cố tình trêu tức tớ mà. – Siskin tức sôi lên. Nó cầm mảnh bìa có số 4 và đưa cho con Lobzik.

- Thế theo mày thì số mấy đây? Lobzik sủa năm lần.

- Đấy, cậu thấy chưa? – Siskin thét. – Đưa cho nó số 5 thì nó cứ nhắc đi nhắc lại là bốn, thế mà khi đưa cho nó số 4 thì nó lại bảo năm. Thế mà cậu lại còn bảo, không phải nó trêu tức tớ! Tớ biết vì sao nó lại ghét tớ rồi. Sáng nay tớ lỡ giẫm phải chân nó, chắc là nó ghi nhớ rồi bây giờ trả thù đây.

Tôi chả hiểu thực sự thì con Lobzik có biết cố tình là gì không, nhưng rõ là dạy chó như chúng tôi thì chả thu được kết quả gì hết. Có lẽ chúng tôi, tức tôi với thằng Siskin là các thầy giáo tồi, mà cũng có thể con Lobzik là một học trò kém, không có năng khiếu học số học.

- Có thể tốt hơn là cậu thú nhận với mẹ đi, rồi thì đi học còn hơn? – Tôi nói với Siskin.

- Ôi không, không đâu! Không thể được. Bây giờ thì tớ đã bỏ học quá nhiều rồi. Tớ không hiểu khi mẹ phát hiện ra mẹ sẽ ra sao nữa. Không phải chuyện đùa đâu. Giá mà tớ mới bỏ học một buổi thì tốt quá.

- Thế thì cậu thú nhận với cô Olga Nikolaevna vậy, và nhờ cô giúp đỡ? – Tôi đề nghị.

- Không, phải nói thật với cô thì xấu hổ lắm.

- Nếu cậu thấy xấu hổ thì để tớ nói hộ vậy?

- Cậu á? Cậu sẽ đi ton hót về tớ à? Tớ chẳng thèm nhìn mặt cậu nữa ấy chứ!

- Sao lại là ton hót, - tôi nói, - tớ không định ton hót về cậu. Chính cậu nói là cậu xấu hổ, thì tớ mới bảo để tớ nói hộ thì cậu đỡ phải nói chứ.

- “Đỡ phải nói!” – Nó đay lại. Để cậu nói hộ thì tớ xấu hổ hơn đến hai mươi lần ấy chứ. Im đi còn hơn, nếu như cậu chẳng nghĩ ra cái gì hay ho hơn!

- Thế thì làm thế nào bây giờ? – Tôi hỏi. - Việc dạy con Lobzik thế là chẳng có kết quả gì rồi. Đằng nào thì người ta cũng chả nhận cậu vào rạp xiếc với con chó như thế đâu. Hay cậu vẫn hy vọng dạy được nó?

- Không, tớ chả hy vọng gì ở nó nữa đâu. Theo tớ, con Lobzik hoặc là một con vật đểu nhất thế giới, hoặc là ngu ngốc như một con lừa vậy. Chẳng dạy dỗ nó được cái gì nên hồn. Tớ phải kiếm con chó khác vậy. Hay là tớ sẽ học nhào lộn.

- Cậu sẽ nhào lộn như thế nào?

- Tớ sẽ đi bằng tay rồi lộn vòng. Tớ đã thử rồi, tớ đi được một lúc, chỉ có điều là tớ không thể đứng bằng tay lâu được. Đầu tiên phải có ai đó đỡ chân hộ tớ, rồi tớ mới trồng cây chuối được. Bây giờ cậu thử giữ chân tớ, tớ thử cho mà xem.

Nó bò bốn chân, còn tôi nhấc chân nó lên cao, và nó bắt đầu đi bằng tay quanh phòng, nhưng chả mấy chốc tay nó mỏi và run rẩy, vì thế nó ngã đập đầu khá đau xuống sàn nhà.

- Không sao, - thằng Siskin vừa nói vừa xoa xuýt chỗ đau. – Tay tớ sẽ cứng dần, khi đó tớ sẽ có thể đi bằng tay lâu mà không cần ai giúp.

- Nhưng để thành nghệ sĩ nhào lộn phải tập lâu lắm, - tôi nói.

- Không sao, sắp nghỉ đông rồi. Tớ sẽ tìm cách kéo dài thời gian đến khi nghỉ đông.

- Thế sau khi nghỉ đông thì cậu định làm gì? Kỳ nghỉ đông rồi cũng phải đến lúc hết mà.

- Thì lại phải tìm cách để kéo cho đến kỳ nghỉ hè vậy.

- Thế thì phải lâu lắm đấy.

- Không sao đâu.

Thằng này thật kỳ cục. Việc gì với nó cũng chỉ có một câu trả lời “Không sao đâu”. Cứ vừa mới có ý định gì đó xuất hiện trong đầu là nó coi như việc đã xong xuôi rồi ấy. Nhưng tôi đã thấy trước là tất cả những dự định với lại toan tính của nó chắc chỉ được vài ngày là tan thành mây khói.