hông biết Dan đang ở đâu? - Một buổi sáng bà Jo hỏi, sau khi người đưa thư đi qua. - Một hai tấm bưu thiếp từ khi nó ra đi, chỉ có thế thôi. Một chàng trai như nó đã có đủ thời gian để mua tất cả các trang trại ở Kansas!

– Nó không hay viết thư, em biết rồi mà. Nó làm những gì cần làm rồi sau đó lại về với chúng ta. Đối với nó, tháng năm không có nghĩa lí gì. Có lẽ nó đang thám hiểm những vùng đất hoang vu nào đó và quên thời gian trôi qua. - Ông Bhaer đáp, chăm chú đọc một bức thư Nat gửi từ Leipzig.

– Nhưng nó đã hứa là sẽ kể cho em nghe chuyện như thế nào, và nó thường giữ lời. Em sợ có chuyện gì đó xảy ra với nó.

Bà Jo cố lấy can đảm bằng cách vuốt ve đầu con Don vừa đến gần khi nghe nhắc đến tên chủ nó.

– Mẹ đừng lo, mẹ thân yêu. Một ngày nào đó anh ấy sẽ về với một mỏ vàng trong một túi và một đồng cỏ ở túi bên kia. - Ted nói và thật ra cậu chưa muốn trả con Octoo lại cho chủ của nó.

– Có thể anh ấy đã từ bỏ kế hoạch trang trại rồi. Anh ấy có vẻ thích mấy người da đỏ ở Montana hơn. - Rob nói vì muốn làm cho mẹ cậu an tâm.

– Mẹ hi vọng điều đó thích hợp với nó hơn. Nhưng mẹ nghĩ nếu có sự thay đổi đó nó đã báo cho chúng ta biết. - Bà Jo nói, mặt buồn xo. - Không, mẹ cảm giác có cái gì đó không ổn.

– Nếu có gì thì chúng ta đã biết tin rồi. Các tin xấu thường lan đi rất nhanh. Em đừng lo, Jo à, hãy nghe xem Nat đã xoay xở tốt như thế nào này.

Giáo sư đọc bức thư phấn khởi của Nat kể về các buổi tối văn chương và hòa nhạc, sự hoành tráng của nhà hát nhạc kịch, sự tử tế của những người bạn mới, sự thích thú được làm việc với một người thầy tuyệt vời, sự hi vọng sớm có thể kiếm sống và lòng biết ơn đối với những người đã mở cho cậu cánh cửa của thế giới tuyệt diệu này.

– Tất cả những thứ này thật là tuyệt. - Bà Jo hài lòng nói.

– Chúng ta chờ xem, nhưng anh hi vọng tất cả những cái đó không làm nó hăng lên. - Giáo sư nói. - Những cám dỗ cũng không thiếu, Nat cần phải học cách vượt qua chúng.

Ông không nhầm. Nat học hỏi ở cuộc đời nhanh đến nỗi có thể khiến cho bạn bè cậu ở Plumfield ngạc nhiên. Chàng trai hiền hậu đã lao vào cuộc sống vui vẻ đó với tất cả sự say mê của tuổi trẻ thiếu kinh nghiệm. Sự tự do và độc lập là những thứ tuyệt vời. Cậu nôn nóng đi con đường của cậu.

Ở đây không ai biết quá khứ của cậu. Với một tủ áo quần vừa được thay mới, một số tiền kha khá ở ngân hàng, và vị giáo sư tốt nhất của Leipzig, cậu bắt đầu khá nổi bật.

Nhờ những lời giới thiệu của ông giáo sư rất được nể trọng, ông Laurence giàu có, và cũng nhờ vốn tiếng Đức thật trôi chảy, phong cách nhã nhặn hoặc tài nghệ không thể chối cãi, cậu được đón tiếp thân tình và ngay lập tức được giới thiệu vào một câu lạc bộ mà nhiều người trẻ tuổi đầy tham vọng rất muốn được lui tới.

Nhưng tất cả những thành công đó khiến cậu không còn tỉnh táo nữa. Cậu đến các buổi nhạc hội, cùng với những phụ nữ thật thanh lịch. Cậu tự hỏi không biết có đúng cậu đã là thằng bé chơi nhạc rong đáng thương ngày nọ tìm đến trước cổng Plumfield không. Nếu cậu có trái tim ngay thẳng và nhiều tham vọng cao cả, thì điều này cũng không khiến cho khía cạnh xấu trong con người cậu biểu lộ ra. Tính kiêu căng khiến cậu đi lạc đường. Việc vui chơi làm hỏng cậu và suốt một thời gian, cậu chỉ nghĩ đến các thú vui của cuộc sống mới. Không thật sự có ý định lường gạt, nhưng cậu để cho mọi người nghĩ cậu là một chàng trai con nhà khá giả có được một tương lai đẹp đẽ và vững chắc.

Cậu khoe khoang một chút về sự giàu có và ảnh hưởng của ông Laurence, về tiếng tăm của giáo sư hoặc về ngôi trường danh tiếng nơi cậu đã học. Cậu cũng nói về bà Jo với các bà và họ bắt đầu đọc sách của bà. Điều này làm cho cuộc chuyện trò càng thêm hấp dẫn, trước sự ngạc nhiên và bối rối của Nat.

Tất cả mọi người đều lầm tưởng cậu thuộc về giới thượng lưu và chẳng bao lâu cậu không thể nào sống trong khu phố tầm thường và cuộc sống chăm chỉ, lặng lẽ mà người ta đã chuẩn bị cho cậu. Cậu gặp gỡ các sinh viên khác, những sĩ quan trẻ, rất nhiều người, và cảm thấy được mơn trớn khi bầu bạn với họ, mặc cho số tiền tiêu tốn mà việc đó kéo theo sự hối hận đôi khi khiến cho lương tâm chính trực của cậu không được yên. Cậu thuê một chỗ ở đẹp hơn tại một con phố thời thượng, mặc những lời khuyên chân thành từ các người bạn thật sự của cậu.

Số tiền chuẩn bị cho cậu và cho những khoản chi tiêu phục vụ cuộc sống chăm chỉ trong mắt Nat như một gia tài thật sự. Tuy nhiên số tiền đó không cao hơn những gì ông Laurence rộng rãi đã hứa cho và giáo sư đã khôn ngoan khuyên nên thận trọng. Người đàn ông tốt bụng biết rõ một ví tiền đầy sẽ rất có sức cám dỗ. Nat rất thích căn hộ nhỏ xinh xinh của cậu và dần thích thú sự xa hoa. Cậu rất yêu âm nhạc và không bao giờ bỏ một giờ học nào. Nhưng những giờ cậu có thể dành ra để làm việc thường mất đi ở nhà hát, ở một buổi khiêu vũ hoặc một câu lạc bộ nào đó.

Tất cả những thứ đó chắc chắn không có gì xấu xa lắm, nhưng đã làm cho cậu mất thời gian và tiền bạc.

Tuy nhiên Nat cảm thấy mọi thứ không tốt đẹp, mặc dù cậu đang sống trong cơn xoáy vui vẻ đó.

“Thêm một tháng nữa rồi mình sẽ bình tâm lại”, đôi khi cậu tìm cách biện hộ cho thời hạn mà cậu tự đặt ra cho mình vì thực ra tất cả đều mới lạ đối với cậu. Gia đình không mong gì hơn là cậu được hạnh phúc và xã hội đã cho cậu phương tiện để học những phong cách lịch sự, điều cậu rất cần. Nhưng thời gian càng trôi qua, việc thay đổi càng trở nên khó khăn. Tự buông thả quả là dễ dàng hơn nhiều…

Các lễ lạt mùa đông tiếp nối những cuộc vui chơi mùa hè trở nên vô cùng tốn kém. Các bà hiếu khách chờ đợi ở cậu một cái gì đó đáp lại: bó hoa, chỗ ngồi ở nhà hát kịch, xe cộ… Tất cả các khoản chi tiêu nho nhỏ đó đè nặng lên túi tiền của cậu.

Lấy ông Laurie làm gương, Nat đã được mọi người ưa chuộng. Vì qua các phong cách mới mà cậu học được, thì sự trung thực và giản dị của tính tình cậu đã giúp cậu có được lòng tin và sự thương mến của tất cả những người quen biết.

Trong số họ có một bà đáng mến có cô con gái chơi nhạc. Gia đình tử tế mặc dù không giàu, bà rất muốn gả con gái cho một chàng thanh niên giàu có. Cách Nat kể về các dự kiến hoặc các mối quan hệ của cậu khiến bà thích thú chẳng kém gì tài nghệ về âm nhạc của cậu, và phong cách lịch sự đã quyến rũ được cô Minna đa cảm. Nat thích phòng khách yên tĩnh của họ. Ở đó cậu cảm thấy thoải mái như ở nhà mình và sự quan tâm ân cần của bà mẹ đối với cậu thật dễ chịu. Cặp mắt xanh của cô gái xinh đẹp niềm nở khi cậu đến, buồn bã khi cậu ra về và thán phục khi cậu chơi nhạc cho cô nghe. Cho nên chẳng bao lâu cậu cảm thấy một sức lôi cuốn không cưỡng lại được. Cậu không hiểu mình đã rơi vào tình cảnh nguy hiểm như thế nào.

Dĩ nhiên một vài nghi ngờ nảy sinh giữa các thành viên của Plumfield về các trải nghiệm mới thật dễ chịu đó, vì Nat không bao giờ quá bận hoặc quá mệt mỏi đến không thể viết thư hằng tuần về thăm gia đình. Và trong khi Daisy vui mừng vì hạnh phúc và thành công của cậu còn các chàng trai thì cười khi thấy cậu biến thành người lịch thiệp, thì người lớn nói với nhau: “Nó đi quá nhanh. Phải báo cho nó biết nên cảnh giác, nếu không nó sẽ gặp những rắc rối trầm trọng”.

Nhưng ông Laurie không đồng tình.

– Chúng ta cứ để yên cho nó. Nó đã quá lệ thuộc và bị ngược đãi. Nó không thể đi quá xa với số tiền nó có. Nó quá rụt rè và quá lương thiện nên không thể sơ sảy được. Đây là lần đầu tiên nó được biết đến tự do: cứ để cho nó tận dụng một chút, sẽ vẫn còn có dịp để làm tốt sau này. Tôi tin chắc là tôi có lí.

Thế là những lời cảnh báo được gửi đi thật thận trọng, và gia đình nóng lòng chờ đợi được nghe Nat kể thêm về nhiều thời gian lao động và bớt vui chơi hơn. Đôi khi Daisy tự hỏi không biết một trong các thiếu nữ kiều diễm mà Nat kể có lấy mất người yêu dấu của cô không. Cô không bao giờ đặt câu hỏi. Thư từ của cô vẫn bình thản và thân tình. Nhưng cô luôn chú ý đến những đổi thay nhỏ nhất trong các lá thư và chúng mòn đi vì được đọc đi đọc lại nhiều lần.

Nhiều tháng trôi qua. Kì nghỉ hè đến với hàng loạt quà tặng, lời chúc tụng và lễ hội hoành tráng. Nat rất mong được vui chơi thỏa thích, điều mà cậu đã làm vào thời gian đầu. Nhưng cậu phải trả giá đắt cho sự dễ dãi khi cậu lao vào thú ăn chơi của xã hội thượng lưu.

Mọi thứ bắt đầu vào các buổi sáng khi, tay ôm các bó hoa và kẹo loại đắt tiền, Nat đến để cảm ơn Minna và mẹ cô về các món đồ thêu nho nhỏ do chính những ngón tay khéo léo của bà thực hiện.

Bà đón tiếp cậu vui vẻ. Nhưng khi cậu hỏi thăm cô con gái thì bà thẳng thắn hỏi cậu thật sự có ý định gì. Bà nói thêm một vài lời đồn đại đã đến tai bà và cậu cần phải lên tiếng hoặc không bao giờ được đặt chân đến nhà bà nữa, không nên làm xáo trộn sự yên bình của Minna.

Nat sững sờ khi nghe thấy lời đề nghị bất ngờ đó. Cậu hiểu ngay chỉ sự thật mới có thể cứu cậu: thế là cậu trung thực nói ra sự thật.

Tiếp theo đó là một cuộc trao đổi khá buồn thảm. Nat bắt buộc phải thú thật, cậu chỉ là một sinh viên nghèo, và nhún nhường xin lỗi về việc cậu tự cho phép mình lợi dụng lòng hiếu khách của gia đình. Nếu như cậu có chút nghi ngờ về chủ tâm của bà, thì những nghi ngờ được xóa đi ngay bởi sự thẳng thắn của bà khi tỏ rõ thái độ thất vọng của mình, sự mạnh mẽ khi bà quở mắng cậu và sự khinh miệt mà bà thể hiện khi mời cậu ra khỏi nhà.

Sự thành thật của Nat xoa dịu cơn giận của bà một chút và bà đồng ý để cho cậu từ giã Minna, người đã nghe thấy mọi thứ phía sau cánh cửa. Cô khóc sướt mướt và sà vào lòng Nat nói:

– Anh à, em sẽ không bao giờ quên anh, nhưng anh đã khiến lòng em tan nát!

Còn tồi tệ hơn những lời trách móc. Bà mẹ cũng khóc, và chỉ sau khi khóc khá nhiều, cậu mới có thể bỏ đi như trốn chạy.

Một bất ngờ khác đến khi cậu dùng cơm với giáo sư Baumgarten, không ngon miệng lắm vì tình huống ban sáng. Một sinh viên vui vẻ báo cho cậu biết cậu ta sắp sang Mĩ và rất muốn đến chào giáo sư Bhaer kính mến và kể cho ông nghe chuyện người được bảo hộ sống vui vẻ như thế nào ở Leipzig.

Tim Nat đập mạnh khi tưởng tượng những chuyện đó sẽ gây ấn tượng như thế nào ở Plumfield. Và khi chàng trai nói thêm là sẽ kể về cuộc đính hôn sắp tới của Nat với cô Minna xinh đẹp, thì Nat rất mong cậu ta sẽ bị đắm tàu trước khi đến nước Mĩ! Thế rồi cậu đưa cho anh bạn một địa chỉ rắc rối đến mức chàng trai phải cần đến một phép lạ mới có thể tìm được giáo sư.

Bữa ăn hoàn toàn hỏng đối với Nat và cậu ra về sớm.

Cậu buồn bã đi loanh quanh qua các con phố, không còn lòng dạ nào để đến nhà hát kịch hoặc dùng bữa ăn đêm cùng một vài người bạn vui tính. Cậu tự an ủi một chút bằng cách bố thí cho mấy người ăn xin và một mình uống bia để chúc sức khỏe Daisy, tự chúc mình một năm tốt đẹp hơn năm cũ.

Cuối cùng cậu về nhà và tìm thấy một đống hóa đơn đến dồn dập như một trận bão tuyết, chôn vùi cậu dưới một khối hối hận, tuyệt vọng và ghê tởm chính bản thân. Mấy hóa đơn đó nhiều và cao đến nỗi cậu phát hoảng. Để thanh toán chúng, cậu sẽ phải chi đến đồng đô-la cuối cùng. Cậu sẽ không còn một xu dính túi trong sáu tháng tới, trừ khi cậu viết thư về nhà để xin giúp đỡ. Thà chết đói còn hơn.

Ý tưởng đầu tiên của cậu là tìm sự trợ giúp ở một sòng bạc. Nhưng cậu đã hứa với ông Bhaer sẽ cưỡng lại những cám dỗ như thế và cậu không muốn phạm thêm một lỗi lầm nữa vào danh sách khá dài những lỗi lầm cậu đã mắc phải. Cậu chìm đắm trong các ý tưởng đen tối cho đến khi người ta mang đến một chồng thư khác, trong đó có một phong bì dán tem Mĩ.

Mấy trang giấy đầy những lời chúc thân ái đó được đón chào nhiệt thành!

Mỗi người viết vài hàng, và lần lượt khi các dòng tên xuất hiện, mắt Nat mờ lệ. Cuối cùng cậu úp mặt lên hai tay và khóc nức nở.

“Mọi người yêu quý và tin tưởng ở mình biết bao! Họ sẽ buồn xiết bao nếu biết được những việc làm điên rồ của mình! Mình sẽ chơi đàn ngoài phố trước khi hỏi xin họ giúp đỡ”, Nat tự nhủ, lòng thấy nhẹ nhõm, vừa lau nước mắt.

Giờ thì cậu thấy rõ hơn cậu phải làm gì. Một bàn tay cứu giúp đã chìa ra cho cậu từ phía bên kia đại dương, chỉ cho cậu cánh cửa hẹp mà cậu phải vượt qua để được giải thoát. Cậu đọc lại bức thư và cảm thấy đủ mạnh mẽ để đương đầu với tình thế. Cậu sẽ thanh toán tất cả các hóa đơn, sẽ bán hết tất cả những gì có thể và sẽ rời khỏi căn hộ tốn kém này. Cậu sẽ trở về căn phòng trước đó của cậu và tìm một việc làm, như rất nhiều sinh viên khác. Cậu phải từ giã mấy người bạn mới, quay lưng lại với cuộc sống xa hoa mà cậu đã sống một thời gian và thôi không bay bổng nữa. Đó là việc trung thực nhất mà cậu phải làm. Nhưng thật khó cho chàng trai đáng thương khi phải dẹp lòng tự ái, từ bỏ mọi thú vui và chịu đựng sự thương hại, những lời chế nhạo và cuối cùng là sự quên lãng.

Nat cần rất can đảm, vì sự quý mến là một thứ rất quý báu đối với cậu. Nhưng ban đêm, tất cả cuộc sống của cậu ở Plumfield hiện lại trong trí cậu.

“Ông Bhaer không thể đau khổ vì mình. Mình sẽ đến gặp giáo sư Baumgarten, kể cho ông nghe hết mọi chuyện và xin ông lời khuyên. Thà là một người nghèo khó nhưng trung thực còn hơn là một con quạ mang bộ lông của chim công”.

Nat mỉm cười trong tâm trạng bối rối và nhìn căn phòng trang nhã của cậu.

Cậu đã giữ lời. Cậu thấy hạnh phúc khi biết được trải nghiệm của cậu không phải là duy nhất: giáo sư tán thành những dự kiến của cậu và đề nghị giúp đỡ một cách khoan dung. Ông hứa sẽ chỉ kể cho ông bạn Bhaer bao giờ Nat đã trả hết nợ.

Trong tuần lễ đầu của năm mới, Nat bận với việc lên kế hoạch. Ngày sinh nhật, cậu ở một mình trong căn phòng trọ nhỏ, không còn gì của sự xa xỉ ngày trước. Các bạn thương hại cậu, và rồi họ nhanh chóng bỏ rơi cậu, ngoại trừ hai, ba chàng trai giúp cậu tiền và hứa sẽ ở bên cậu.

Cậu buồn bã ngồi ủ rũ cạnh lò sưởi, lòng nặng trĩu, và nhớ lại ngày cuối năm ở Plumfield: đúng giờ này cậu khiêu vũ với Daisy.

Bỗng có người gõ cửa. Đó là bà chủ trọ. Bà mang đến một chai rượu vang và một chiếc bánh tuyệt đẹp. Người bạn thân của bà đi theo sau, mang một cây hoa hồng, phía trên các lọn tóc bạc đang phất phơ của bà.

– Chúng tôi mang đến cho cậu tất cả những lời chúc tốt đẹp của chúng tôi và một vài món quà để kỉ niệm ngày khó quên này. - Bà nói. - Mong rằng năm mới sẽ trổ hoa đối với cậu, như chúng tôi thật lòng chúc cậu.

– Đúng thế, đúng thế! Tất cả những lời chúc tốt đẹp của chúng tôi! - Bà chủ trọ nói. - Cậu hãy dùng một miếng bánh đi, chúng tôi đã đặc biệt làm cho cậu và chúng ta hãy uống chúc sức khỏe những người cậu yêu thương và hiện đang ở xa!

Vui và cảm động trước các tấm lòng nhân hậu đó, Nat cám ơn hai người phụ nữ và mời họ nán lại một chút để cùng ăn bánh với cậu. Họ vui vẻ nhận lời.

Bà chủ trọ, sau một chút do dự, kể về một người bạn của họ đang ốm và buộc phải rời bỏ chỗ làm trong dàn nhạc của một nhà hát kịch nhỏ. Bà gợi ý nếu như cậu thấy thích hợp thì Nat có thể thay ông ta.

Trong khi bà đùa với mấy đóa hoa hồng như một cô bé rụt rè thì bà kia hỏi cậu có thể dành thời gian rảnh rỗi dạy tiếng Anh tại một trường học nơi mà bà đã dạy vẽ không.

Nat nhận hai lời đề nghị đó với lòng biết ơn, cảm thấy ít mất thể diện khi được hai bà cụ đáng mến kia giúp đỡ hơn là những người bạn cùng tuổi. Công việc này sẽ giúp cậu có được cuộc sống khiêm nhường, và vài công việc liên quan đến âm nhạc mà giáo sư của cậu đã hứa, sẽ bảo đảm tiền học của cậu. Vui mừng vì ý định của họ thành công, hai bà từ giã Nat với những lời thật trìu mến và những cái bắt tay thật nồng nhiệt. Nhưng Nat ôm hôn hai bà, cách duy nhất cậu có thể cảm ơn họ về sự giúp đỡ quý báu.

Thế giới dường như tốt đẹp hơn nhiều sau những sự kiện đó. Hi vọng và những quyết tâm tốt đẹp nở rộ như những bông hồng đang làm ngát hương căn phòng. Nat cất tiếng hát, cậu tìm thấy sự an ủi trong âm nhạc và hứa từ đây cậu sẽ là một bề tôi thật trung thành.