rouscaillon và mụ góa Mouaque, chầm chậm, người nọ cạnh người kia, cứ nhắm thẳng trước mặt và lẳng lặng mà đi như thế được một đoạn khi họ nhận ra là họ đang chầm chậm, người nọ cạnh người kia, nhắm thẳng trước mặt và lẳng lặng mà đi. Thế là họ nhìn nhau và mỉm cười: trái tim của họ đã lên tiếng. Mặt đối mặt, họ tự hỏi là họ có thể nói với nhau những gì và sẽ diễn đạt bằng ngôn ngữ nào. Mụ góa bèn gợi ý là phải kỷ niệm cuộc gặp gỡ này ngay lập tức, bằng cách đi cạn vài gla-xơ[58] với nhau và để làm điều đó, họ sẽ vào tiệm cà phê Vélocipède trên đại lộ Sébastopol, nơi mà một vài bạn hàng khu Halles đã tra dầu vào “tửu quản” trước khi kéo xe rau quả của họ đi. Một cái bàn đá hoa sẽ mời mọc họ tới ngồi trên chiếc ghế băng bọc nhung của nó và họ sẽ nhúng môi vào hai vại “bia kề” của mình trong khi chờ cho ả chạy bàn da thịt nhợt nhạt đi ra xa, để những lời lẽ yêu đương được đua nở giữa những tiếng bọt bia tan lép bép. Vào cái giờ mà người ta uống những thứ nước quả đậm màu[59] và những loại rượu đậm nhạt màu, họ sẽ an vị trên chiếc ghế băng bọc nhung đã nói ở trên, trong một cảm giác mù mờ khó tả của những bàn tay đan xoắn lấy nhau, ngỏ cùng nhau những lời lẽ tràn đầy dấu hiệu dục tính của một tương lai không xa. “Dừng lại”, Trouscaillon trả lời mụ ta, “Giờ thì tôi không thể, bi-cô-zơ bộ quân phục này. Hãy để tôi có thời gian thay bộ cánh đã!” Rồi gã cho mụ một cái hẹn để uống khai vị ở quán rượu Sphéroide, phía trên kia, bên tay phải. Vì gã trú ngụ tại phố Rambuteau.

Mụ góa Mouaque trở lại với nỗi cô đơn, thở dài. “Mình làm chuyện điên rồ thật.” Mụ ta lẩm bẩm một mình. Nhưng những lời lẽ này không hề rơi xuống vỉa hè một cách khô khan nhạt nhẽo chẳng được ai biết đến, mà lọt vào hai cái “vỏ sò” của một kẻ không hề điếc tí nào. Tuy chỉ để “lưu hành nội bộ”, nhưng sáu chữ kia cũng đã làm nảy sinh ra một câu đối đáp như sau: “Ai mà không thế?” Kèm với một dấu hỏi, vì câu trả lời này là một câu nghi vấn gián tiếp.

— Kìa, lại cô bé đây rồi! - Mụ góa Mouaque nói.

— Tôi nhìn hai người lúc nãy, cái lão cớm với bà, nom các vị rất ngộ.

— Qua cặp mắt của cô thôi - Mụ góa Mouaque nói.

— Qua cặp mắt tôi? Cái gì mà qua cặp mắt tôi?

— Ngộ ấy - Mụ góa Mouaque bảo - Qua cặp mắt khác thì chẳng ngộ đâu.

— Cái thứ chẳng ngộ đâu í, - Zazie nói - tôi ỉa vào đấy!

— Cháu đi có một mình thôi à?

— Vờ-âng, bà thân mến ạ, tôi đang dạo đây.

— Đây không phải giờ cũng không phải nơi để một cô bé con đi dạo một mình. Cậu của cháu thế nào rồi?

— Đang bìu díu với đám khách du lịch. Cậu đem cái đám ấy đi chơi bi-da. Trong khi đó, tôi đi hít khí trời. Vì tôi thì tôi phát phiền với cái món bi-da ấy! Nhưng tôi phải quay lại với họ để đớp. Xong rồi sẽ đi xem người ấy múa.

— Múa? Ai cơ?

— Cậu tôi.

— Cái con voi ấy mà múa à?

— Lại mặc cả váy ba-lê ấy chứ! - Zazie tự hào đáp lại.

Mụ góa Mouaque tắc họng.

Hai bác cháu đến trước một cửa hiệu đồ khô bán cả sỉ lẫn lẻ trên đại lộ một chiều, nằm đối diện phía hè bên kia là hiệu thuốc chẳng ra bán sỉ cũng chẳng ra bán lẻ, hắt hai ngọn đèn xanh xuống đám đông thèm khát nước chè hoa cúc cam với pa-tê đồng quê, kẹo thơm với viên tẩy giun, pho-mát gruyère với ống giác. Nhưng cái đám đông ấy, bị khu phố láng giềng nằm cạnh các nhà ga lôi kéo, cũng bắt đầu vơi dần đi. Mụ góa Mouaque thở dài.

— Nếu tôi đi với cháu một quãng thì có sao không?

— Bà muốn theo dõi tư cách của tôi à?

— Không, để có cháu đi với tôi cho vui thôi.

— Cái đấy thì tôi đếch muốn. Tôi thích ở một mình hơn.

Mụ góa lại thở dài.

— Còn tôi thì lại cảm thấy cô đơn quá… Cô đơn quá là cô đơn…

— Có mà cô đơn cái đít tôi - Con bé sửa lại cho đúng với ngôn ngữ quen thuộc của nó.

— Hãy cảm thông với người lớn - Mụ kia nói giọng đẫm nước - Ôi! Giá mà cháu biết được…

— Vì con cá vàng kia mà bà đến cái nước này đấy à?

— Ôi tình yêu… Khi mà cháu đã bập vào…

— Tôi đã biết ngay là thế nào rồi bà cũng xả ra với tôi những điều bẩn thỉu mà. Bà mà cứ tiếp tục thì tôi lại gọi cớm đến… Một tay khác…

— Cháu nhẫn tâm thế! - Mụ góa Mouaque cay đắng nói.

Zazie nhún vai.

— Mụ già khốn khổ… Được rồi, tôi cũng không phải là một con ngựa quá xấu tính. Tôi sẽ đi cùng với bà một lúc để bà nguôi ngoai. Tôi cũng là người hảo tâm đấy, phải không?

Mụ góa chưa kịp trả lời thì Zazie đã thêm:

— Thật rõ là… Một tay cớm. Tôi thế thì tôi phát tởm.

— Tôi hiểu cháu. Nhưng biết làm thế nào, việc nó đến như thế. Có thể nếu cậu của cháu mà không bị kít-náp-hướng-dẫn-viên…

— Tôi đã bảo bà là cậu ấy có vợ rồi. Và mợ tôi thì ngon lành hơn cái gáo của bà rất nhiều.

— Đừng có quảng cáo cho nhà gia đình cháu. Anh Trouscaillon của tôi cũng đủ cho tôi rồi. Sẽ đủ cho tôi thì đúng hơn.

Zazie nhún vai.

— Tất cả những thứ ấy chỉ là xi-nê-ma thôi - Nó nói - Bà không có chủ đề nào khác để chuyện trò nữa à?

— Không - Mụ góa Mouaque đáp một cách quả quyết.

— Vậy thì, - Zazie nói không kém phần quả quyết - tôi tuyên bố với bà là tuần lễ từ thiện đã kết thúc. Xin chào.

— Dẫu sao thì cũng cám ơn bé con của tôi - Mụ góa Mouaque nói giọng đầy rộng lượng.

Họ đều đi sang đường, nhưng không đi chung và lại gặp nhau trước quán rượu phố Sphéroïde.

— Ơ, - Zazie nói - lại vẫn bà. Bà đi theo tôi đấy à?

— Tôi nghĩ cháu nên đi nơi khác thì tốt hơn - Mụ góa bảo.

— Câu này thật hết ý! Mới năm phút trước, không thể nào mà dứt bà ra được. Bây giờ phải tránh đi cho xa. Tình yêu làm cho người ta như thế à?

— Biết làm thế nào được? Thực ra, tôi có hẹn với Trouscaillon của tôi ở đây.

Từ tầng hầm vọng lên một tiếng reo. Chà, chà.

— Còn tôi thì có hẹn với cậu tôi - Zazie nói - Họ có mặt cả đây rồi. Ở tầng dưới ấy. Bà có nghe thấy họ nhộn nhạo như vẫn ở giữa thời tiền sử không? Vì tôi, như tôi đã nói với bà rồi ấy, cái món bi-da này…

Mụ góa Mouaque nhìn xăm xoi khắp cả khoang chệt.

— Hắn không có đây, chàng ranh ma của bà ấy - Zazie nói.

— Xem xem sao! - Mụ ta bảo - Xem xem sao!

— Dĩ nhiên rồi! Không bao giờ lại có chuyện tụi cá vàng lượn lờ trong quán rượu. Bị cấm mà.

— Chuyện này thì, - Mụ góa nói một cách tế nhị - cháu sẽ phải tẽn tò ra trò đấy. Anh ấy đi thay đồ thường phục rồi.

— Cái kiểu bà thế này, liệu có đủ tính táo để nhận ra hắn không?

— Tôi yêu anh ấy mà - Mụ góa Mouaque nói.

— Trong khi chờ đợi, - Zazie chẳng loanh quanh, nói thẳng luôn - xuống uống một gla-xơ với chúng tôi. Biết đâu hắn lại ở dưới tầng hầm cũng nên. Có khi hắn lại cố ý làm thế.

— Đừng quá đáng thế. Anh ấy là công an, không phải là gián điệp.

— Sao mà bà biết được? Hắn đã tâm sự với bà rồi à? “Đã” rồi à?

— Tôi tin mà - Mụ đàn bà nọ nói với vẻ vừa xuất thần vừa bí ẩn. Zazie lại nhún vai một lần nữa.

— Thôi nào… Một gla-xơ nhé? Để bà được đổi mới ý tưởng.

— Được thôi - Mụ góa nói sau khi xem giờ và nhận ra là còn phải đợi con cá to của mụ mười phút nữa.

Từ phía đầu cầu thang, người ta nhận ra những trái bi nhỏ chen nhau lăn một cách báo động trên mấy mặt thảm màu xanh lá cây, những trái nhẹ hơn thì ngoằn ngoèo trong đám mù bốc lên từ những vại bia và từ những chiếc giải đeo quần ẩm ướt. Zazie và mụ góa nhận ra cái cụm chật ních những du khách được “công nhận” tụ lại xung quanh Gabriel, anh đang suy tính một cú đánh đôi ngặt nghèo. Khi thành công cú ấy, anh được người ta hoan nghênh bằng mấy thứ tiếng khác nhau.

— Bọn họ khoái chí ghê, nhỉ! - Zazie nói, rất tự hào về cậu mình.

Mụ kia gật đầu, tỏ vẻ đồng tình.

— Sao mà họ có thể ngu thế không biết - Zazie nói thêm một cách dịu dàng - Thế vẫn chưa là gì đâu. Lúc cậu Gabriel diện bộ váy xòe ba-lê vào, thì họ còn trố mắt ra nữa ấy chứ.

Mụ kia gượng cười.

— Thực ra, một “mợ” là zì cơ chứ? - Một cách thân mật, Zazie hỏi mụ như hai bạn gái với nhau - Pê-đan á? Ái à? Pê-đê? Đồng tình luyến ái? Có gì khác biệt giữa những từ ấy không?

— Cô bé đáng thương của tôi… - Mụ góa vừa thở dài thườn thượt vừa trả lời. Thỉnh thoảng mụ ta lại tìm lại được một ít mảnh vụn đạo đức cho người khác trong đống đạo đức đổ nát của chính mụ, mà cái đống ấy lại vừa tan thành mây khói trước sự quyến rũ của chàng pô-lít-xờ-men.

Gabriel vừa đánh trượt một cú sáu băng thì nhận ra họ, anh vẫy tay chào qua loa rồi lạnh lùng theo đuổi bàn chơi của mình, không quan tâm đến cú đánh đôi thất bại vừa rồi.

— Tôi đi lên trên kia đây! - Mụ góa nói dứt khoát.

— Yếu đuối ướt át quá thôi - Zazie vừa bảo vừa tới gần xem đánh bi-da.

Quả bóng phát động hiện đang nằm ở vị trí F2, quả màu trắng ở G3 và quả đỏ thì ở H4, Gabriel rắp tâm một cú đánh đứng, anh bôi phấn vào đầu gậy để thực hiện cú này. Anh bảo:

— Dính như keo ấy nhỉ, cái nhà con mụ này.

— Có vụ tán tỉnh ghê gớm lắm giữa bà ấy với lão pôlít-men, cái lão tới hỏi han cậu lúc bọn cháu đến quán rượu ấy.

— Quan trọng quái gì. Lúc này hãy để cậu chơi. Không pha trò. Không lộn xộn. Bình tĩnh tỉnh táo.

Trước sự ngưỡng mộ của tất cả mọi người, anh nhếch cao đuôi gậy lên để thúc vào quả bi-da phát động, làm sao cho quả này vạch được một đường hình pa-ra-bôn. Cú đánh thành công do được thao tác rất chính xác đã làm vạt cả mặt len, để lại một vạch hằn trên chiếc thảm, được tính như một mặt hàng mà những ông chủ của “cơ sở” đã định giá rõ ràng. Đám khách du lịch mấy bàn bên cạnh tỏ ra rất khâm phục, họ cũng cố để đạt được kết quả như anh mà không làm nổi. Nhưng đến giờ đi ăn tối rồi.

Sau khi quyên xong tiền để chi phí các khoản và thanh toán một cách công bằng, Gabriel gom đám người của anh lại, cả những kẻ đi chơi pinh-pông nữa, và dẫn họ lên mặt đất để đánh chén. Anh nhận định rằng quán rượu kiêm nhà hàng ở tầng một là rất đạt yêu cầu cho vụ này và thả mình xuống một cái ghế băng dài, chưa kịp thấy mụ góa Mouaque và Trouscaillon đang ngồi ngay ở bàn đối diện. Họ ra hiệu một cách vui vẻ cho anh còn Gabriel thì khó mà nhận ra được chàng pô-lít-men trong bộ áo cánh ngày chủ nhật đang làm điệu làm bộ bên cạnh chị chàng kia. Bao giờ cũng chỉ nghe theo sự tốt bụng khi có khi không của mình, Gabriel ra hiệu mời hai người lại nhập với cái bầu đoàn thê tử của anh và họ làm theo tắp lự. Đám người nước ngoài phấn khởi đến nghẹt thở trước từng ấy màu sắc địa phương trong khi mấy gã chạy bàn khoác tạp dề bắt đầu bưng đồ ăn ra, kèm với những vại bia phải cảm có món bắp cải chua loét điểm vài khoanh xúc xích nhợt nhạt, mấy mẩu thịt ba chỉ mốc meo, dăm miếng giăm bông xám ngoẹt và những củ khoai tây đã lên mầm. Như thế là họ cũng bày ra cho những cái miệng có khả năng đánh giá kém cỏi đang hồ hởi chờ đón những hương vị tiiiiiinh tế của các món ăn dân dã Phờ-áp.

Zazie sau khi nếm món đó, tuyên bố thẳng thừng là dở như cứt. Thế là gã cảnh sát vốn được bà mẹ làm gác cổng dạy dỗ trong một truyền thống bò hầm vững chắc, rồi mụ góa rất rành rõi về khoai tây rán đích thực, và Gabriel, người đã quen với những đồ ăn lạ lùng dọn ra trong những rạp ca-ba-rê, vội vàng gợi ý cho đứa trẻ là hãy giữ im lặng, một sự im lặng hèn hạ vẫn tiếp tay cho những quán ăn làm hư hỏng trình độ ẩm thực của quần chúng về phương diện đối nội và về phương diện đối ngoại, làm cho người nước ngoài hiểu lầm về vốn liếng tuyệt vời mà bếp núc Pháp đã được thừa hưởng của những người Gaulois, hơn thế nữa, ai ai cũng đều biết, nhờ họ mà chúng ta mới có những chiếc quần, nghề đóng thùng và nền mỹ thuật vô hình thể.

— Các người đừng có hòng mà cản được tôi nói, - Zazie bảo - là cái thứ này (động tác) thật là kinh tởm.

— Tất nhiên rồi, tất nhiên rồi, - Gabriel nói - cậu không ép cháu. Cậu là người rất biết thông cảm. Đúng thế phải không, thưa bà?

— Có lúc thôi - Mụ góa Mouaque đáp - Chỉ có lúc thôi.

— Không hẳn thế đâu - Trouscaillon nói - Đây chỉ là để giữ lịch sự.

— Lịch sự cái đít tôi - Zazie nói.

— Ông - Gabriel bảo anh chàng pô-lít-men - tôi xin ông hãy để yên cho tôi dạy dỗ con bé này theo ý tôi. Tôi là người có trách-nhiệm. Phải thế không, Zazie?

— Có lẽ thế - Zazie nói - Muốn gì thì gì, đằng nào tôi cũng không đớp cái của nợ này đâu.

— Cô đây có mong muốn gì vậy? - Một gã chạy bàn xảo trá, ngửi thấy mùi cãi cọ lộn xộn vờ vịt quan tâm.

— Tôi muốn thứ khác - Zazie đáp.

— Cô gái nhỏ không ưng món bắp cải chua vùng Alsace của chúng tôi sao? - Gã chạy bàn gian giảo hỏi.

Hắn muốn chơi trò mỉa mai, cái thằng ngu.

— Không - Gabriel nói mạnh và uy quyền - Con bé không ưng thứ này.

Gã phục vụ quan sát trong giây lát khổ người của Gabriel, rồi đến dáng dấp của Trouscaillon mà hắn đoán ra là cảnh sát. Chừng ấy lợi thế nằm trong tay một con bé con, bắt buộc hắn phải ngậm cái mõm to của hắn lại. Và hắn đành biểu diễn bài khom lưng, ngay lúc đó một tay điều hành, còn ngu hơn nữa, liều mạng định can thiệp vào. Hắn áp dụng ngay tiết mục ngọt ngào tình cảm.

— Có việc gì vâ-â-ậy, việc gì vâ-â-ậy? - Hắn chiêm chiếp mỏ - Người nước ngoài mà cũng tự cho phép nói năng về bếp núc cơ đấy? Thế thì còn ra cái đếch gì nữa, thật là to gan cái đám du lịch năm nay. Có lẽ họ xắp xửa cho là họ am hiểu về các món đớp lắm đây, cái lũ nát zuột này.

Hắn chất vấn một vài người trong đám (động tác).

— Thế là thế nào, các vị tưởng là người ta đã dành được thắng lợi huy hoàng trong mấy cuộc chiến tranh để mà các người đến đây khạc nhổ vào “bom kem lạnh”[60] của người ta đấy à? Các vị tưởng là người ta phải vã mồ hôi trán mới làm ra vang đỏ với rượu đốt để các người đến đây công kích, vì quyền lợi của những thứ tởm lợm như cô-ca-cô-la hay vang chianti ấy à! Bọn chẩy thây các người, khi các người còn đang ở giai đoạn ăn thịt người, còn đang mút tủy những kẻ thù bị bằm xương xẻ thịt của các vị thì cha ông của chúng tôi, những người đã từng làm nên mấy cuộc Thập Tự Chinh đã phát hiện ra món bò bít-tết khoai tây zán, còn trước cả khi Parmentier phát hiện ra giống khoai tây, đấy là chưa kể đến món zồi và đỗ đũa mà các vị đếch-bao-giờ làm ra được. Các vị không vừa ý à? Không à? Cứ làm như là các vị rành lắm í!

Hắn lấy hơi để tiếp tục bằng những ngôn từ lịch sự sau:

— Hay có lẽ vì giá cả mà các vị sưng cái mặt lên như mặt bị thế này? Giá cả của chúng tôi nói đúng ra là rất hợp lý. Các người chẳng hiểu gì cả, lũ kiệt lõ ạ! Thế ông chủ sẽ lấy gì để không đóng thuế nào? Nếu không trông chờ gì được vào cái đống đô-la mà các người không biết tiêu gì cho hết ấy.

— Làm trò vớ vẩn thế đã đủ chưa? - Gabriel hỏi.

Gã điều hành thét lên một tiếng điên cuồng.

— Cái của này lại còn dám giở tiếng Pháp ra nữa chứ! - Hắn gào lên.

Rồi hắn quay lại phía gã chạy bàn xảo quyệt và thông tin cho gã này cảm giác của mình:

— Mày có nghe thấy cái cục cứt thô bỉ kia nó tự cho phép nó nói với tao bằng ngôn ngữ của chúng mình không? Thế chả lợm giọng sao?

— Nhưng hắn nói được đấy chứ - Sợ bị xơi mấy quả, gã xảo quyệt nói.

— Đồ phản trắc - Tên điều hành rồ lên, nhớn nhác, run rẩy nói.

— Cậu còn chờ gì nữa mà không đập vỡ mõm hắn ra? - Zazie hỏi Gabriel.

— Suỵt! - Gabriel bảo.

— Vặn cái bộ phận đàn ông của hắn một cái, - Mụ góa Mouaque bảo - để hắn biết thế nào là lễ độ.

— Tôi không muốn chứng kiến vụ này - Trouscaillon nói, mặt tái đi - Tôi sẽ vắng mặt một thời gian vừa đủ, trong khi các vị thực hiện vụ này. Thật đúng lúc tôi cần đi đánh một cú big phôn[61] cho Sở Cảnh Sát.

Gã chạy bàn xảo quyệt thúc cùi trỏ vào bụng gã điều hành để lưu ý tên này về câu nói của người khách. Và gió đã đổi chiều.

— Nói thế thôi - Gã điều hành mào đầu - Nói thế thôi, chứ… Cô có mong muốn gì ạ?

— Cái thứ mà các ông đem ra cho tôi này này, - Zazie nói - đơn giản là dở như cứt.

— Đây chỉ là do nhầm lẫn - Gã điều hành nói với một nụ cười thực sự là một nụ cười - Đây là do nhầm lẫn thôi, chứ thứ này là cho những khách du lịch của bàn bên cạnh.

— Họ đi cùng với chúng tôi - Gabriel nói.

— Các vị không phải lo lắng - Gã điều hành nói với vẻ rất đồng lõa - Tôi sẽ tìm cách thay món bắp cải chua này. Thưa cô, cô muốn thay món này bằng món nào ạ?

— Một đĩa bắp cải chua khác.

— Một đĩa bắp cải chua khác?

— Đúng thế, - Zazie đáp - một đĩa khác.

— Nhưng mà, - Gã điều hành nói - đĩa khác thì cũng không ngon gì hơn đĩa này. Tôi phải nói ngay với cô như thế để cô không phải khiếu nại một lần nữa.

— Tất cả chúng tôi đều thế hết. Nhà hàng chỉ có mỗi cái thứ này thôi à?

— Để phục vụ các vị… - Gã điều hành nói - Ôi, giá không có thuế má! (thở dài)

— Nhem nhem - Một ông khách du lịch vừa nói vừa thưởng thức nốt chỗ bắp cải chua trong đáy đĩa của ông ta.

Rồi ông này vẫy tay ra dấu là ông lại muốn nữa.

— Đấy nhé - Gã điều hành nói, hân hoan đắc thắng.

Và cái đĩa của Zazie mà gã chạy bàn xảo quyệt vừa nhấc ra, lại xuất hiện trước mặt ông ham ăn nọ.

— Vì tôi thấy rõ các vị là những người sành sỏi, - Gã điều hành tiếp tục - tôi xin góp ý là các vị nên dùng món coọc-nét-bíp[62] không gia vị. Tôi sẽ mở hộp ra trước mặt các vị.

— Mãi hắn mới hiểu ra nhẽ! - Zazie nói.

Nhục quá, gã kia lánh ra xa. Gabriel tốt bụng, hỏi với theo để an ủi hắn:

— Thế xi-rô? Có ngon không, xi-rô của các ông í?