Where the sacred laws of honour are once invaded, love makes the easier conquest.
Addison
ePub
A4Chương 12: Truyện Giếng Việt
G
iếng Việt ở miền Trâu Sơn huyện Vũ Ninh. Đời vua Hùng Vương thứba, nhà ân cử binh sang sâm chiếm nước Nam, đóng quân ở dưới núi
Trâu Sơn. Hùng Vương cầu cứu Long Quân, Long Quân truyền đi tìm bậc
kỳ tài trong thiên hạ thì sẽ dẹp được giặc. Sóc Thiên Vương ứng kỳ mà
sinh, cưỡi ngựa sắt đánh giặc, tướng sĩ nhà ân đều bỏ chạy. ân Vương
chết ở dưới núi, biến thành vua ở địa phụ, dân phải lập miếu thờ, lâu năm
suy dần, đền miếu bỏ hoang. Qua đời Chu, tới đời Tần, có người nước ta
là Thôi Lượng làm quan cho nhà Tần đến chức ngự sử đại phu, thường
qua vùng này, thấy cảnh suy tàn, trạnh lòng thương cảm, bèn sửa sang lại
đền miếu. Sau các tướng Nhâm Hiêu, Triệu Đà đem quân xâm chiếm
phương Nam (đời An Dương Vương) trú quân ở dưới núi, sai tu sửa lại
miếu mạo, nghiêm cẩn khấn thờ. ân Vương cảm cái đức của Lượng xưa,
muốn đền ơn, bèn sai tiên nữ Ma Cô ra ngoài cõi tìm kiếm. Khi ấy Lượng
đã chết ở đất Tần, duá có con là Vỹ hãy còn du học. Khoảng đầu tháng
giêng, dân chúng tới thăm đền này, có người cúng một đôi bình pha lê, tiên
nữ Ma Cô cầm lên tay ngắm nghía, lỡ rơi xuống đất vỡ khuyết một mảnh,
bị người ta bắt đền. Ma Cô mặc áo rách, mọi người không biết là tiên, nên
đánh đập tàn nhẫn. Thôi Vỹ thấy vậy động lòng thương, bèn cởi áo đền
cho Ma Cô được tha. Ma Cô hỏi Vỹ ở đâu, Vỹ kể lại lai lịch của cha.
Ma Cô lúc ấy mới biết là con quan Thôi ngự sử, mừng rỡ mà nói với
Vỹ rằng: "Nay ta không có gì báo đáp, sau này tất sẽ tạ ơn". Nhân đưa cho
Vỹ một bó lá ngải mà nói: "Giữ cẩn thận vật này, đừng để rời khỏi mình,
sau này thấy ai có bướu trên đầu, đem cứu cho tan tất sẽ được phú quý
to". Vỹ nhận lấy, chưa biết đó là thuốc thiên. Đi đến nhà người bạn thân là
ứng Huyền, Huyền là một vị đạo sĩ có cái bướu trên đầu, Vỹ nói: "Tôi có lá
ngải có thể trị được tật này". Huyền nhờ chữa cho. Vỹ bèn dùng lá ngải mà
cứu, bướu lập tức tan, Huyền nói: "Đó là thuốc tiên, ta nay không có vật gì
báo đáp, xin lấy ơn khác đền lại. Ta quen một vị quí nhân mắc tật này,
thường nói rằng ai chữa được thì sẽ chia sẻ gia tài mà không tiếc, ông
hãy tới đó chữa". Huyền đưa Vỹ tới nhà Nhâm Hiêu chữa, bướu tự khắc
tan. Hiêu cả mừng, nuôi Vỹ làm nghĩa tử, mở trường cho Vỹ học để chờ
khi hữu dụng. Vỹ là người thông minh, hay đọc sách, gảy đàn. Con gáiHiêu là Phương Dung thấy Vỹ thì phải lòng, bèn cùng tư thông. Con giai
Hiêu là Nhâm Phu biết chuyện, muốn giết Vỹ, đem Vỹ tế thần Xương
Cuồng, bèn dỗ rằng: "Cuối năm phải lễ thần Xương Cuồng mà chưa có
người làm đồ lễ nay không nên đi ra ngoài, e rằng bị bắt sống, phải ẩn vào
phòng kín để tránh". Vỹ vô tình nghe theo, Nhâm Phu bèn khóa cửa buồng.
Phương Dung biết ý, ngầm lấy dao đưa cho Vỹ, Vỹ đào ngạch mà ra. Ban
đêm, Vỹ lẻn đi, muốn tới nương tựa nhà ứng Huyền. Đi gấp lên trên núi,
núi có hang sâu. Vỹ lỡ chân rơi xuống hang.
Đương lúc canh một thì rơi tới đáy, Vỹ đau quá, hơn một khắc mới
ngồi dậy được. Đến lúc đúng ngọ, mặt trời chiếu thẳng xuống hang, thấy
xung quanh đều là vách đá, không có bậc lên. ở trên có một hòn đá, thạch
nhũ rủ xuống bàn đá. Có một con rắn trắng mình dài trăm trượng, mào
vàng, miệng đỏ, râu xanh, vẩy trắng, dưới cổ có cái bướu, trên trán có
dòng chữ vàng đề "Vương Kinh Tử". Rắn ra ăn thạch nhũ rồi lại chui vào
trong hang. Vỹ ở trong hang ba ngày, đói lắm phải ăn vụng thạch nhũ. Rắn
ra thấy trên bàn đá hết cả thạch nhũ, ngửng đầu thấy Vỹ thì định nuốt. Vỹ
kinh sợ, sụp lạy mà nói: "Tôi tị nạn rơi xuống dưới này, không có gì ăn, đói
dạ nên phải ăn vụng, thực là đắc tội. Nay thấy dưới cổ ngài có cái bướu
thịt, tôi có lá ngải để đã ba năm, xin khoan tha cho tôi để tôi thi thố chút tài
mọn". Rắn ngẩng đầu xin cứu. Bỗng thấy ánh lửa sáng, một mảnh than rơi
xuống hang. Vỹ lấy lửa mà cứu, bướu lập tức tiêu tan. Rắn quẫy mình tới
trước mặt Vỹ như có ý bảo Vỹ cưỡi lên lưng. Vỹ cưỡi lên, rắn bèn tức thì
đưa Vỹ ra khỏi hang. Đúng canh hai thì lên tới cửa hang, nhìn không thấy ai
qua lại, rắn bèn vẫy đuôi bảo Vỹ xuống, sau đó rắn lại trở vào trong hang.
Vỹ đi lạc đường, chợt thấy trước mặt có một tòa thành, trên cổng thành có
lầu cao lợp ngói đỏ lộng lẫy, ánh sáng mờ mờ chiếu tỏa. Trên cổng treo
biển đỏ viết chữ "ân Vương Thành" bằng vàng. Vỹ ngồi bên cạnh cổng
nhìn thấy trong sân có ao, giữa ao có sen ngũ sắc, cạnh ao có hòe, liễu
mấy hàng. Thấy đường gạch phẳng lỳ, điện ngọc cung châu, lầu cao gác
rộng. Trên điện kê giường kim qui, trải chiếu hoa bạc, có hai cây đàn cầm,
sắt, vắng lặng không thấy người. Vỹ bèn vào đánh đàn, bỗng thấy kim
đồng ngọc nữ hàng trăm người theo hầu ân hậu mở cửa mà ra. Vỹ cả
kinh, xuống điện phục lậy. Hậu cười phán rằng: "Thôi quan nhân ở đâu tới
đây?" Rồi lại mời lên điện mà nói: "Xưa kia điện ân Vương bỏ hoang đổ
nát, không người thờ cúng, nhờ có Thôi ngự sử sửa chữa, người đời mới
theo gương mà cúng thờ mãi mãi. Ta đã sai tiên nữ Ma Cô đi tìm để báoơn, không gặp ngự sử mà chỉ gặp công tử. Vẫn chưa có gì báo đáp, nay
may được trông thấy mặt công tử, nhưng hiềm vì có sắc gọi cho nên
Vương lên chầu trời hiện không ở nhà". Bèn ban tiệc rượu, chuốc cho ăn
uống no say. Xong tiệc, bỗng thấy có một người râu dài bụng to tiến lên
dâng biểu, quỳ xuống mà tâu rằng: "Ngày 13 tháng giêng, người phương
Bắc là Nhâm Hiêu đã bị thần Xương Cuồng đánh chết". Tâu xong, Hậu
bèn nói: "Dương quan nhân hãy đưa Thôi công tử trở về trần thế". Hậu
quay vào. Dương quan nhân bèn bảo Vỹ nhắm mắt ngồi lên vai mình. Hơn
một khắc sau lại xuống tới đỉnh núi. Dương quan nhân biến thành một con
dê đá mà đứng ở trong núi, nay con dê ấy còn ở sau chùa Triệu Việt
Vương trên núi Trâu Sơn. Vỹ trở về nhà ứng Huyền kể lại đầu đuôi câu
chuyện.
Đêm ngày mồng 1 tháng 8, đương lúc xế bóng, Vỹ và Huyền cùng đi
dạo bên ngoài. thấy tiên nữ Ma Cô dắt một người con gái tới cho Vỹ để
kết làm vợ chồng, lại cho cả viên ngọc Long Tụy. Vốn xưa ngọc đó có hai
viên thư, hùng, suốt từ đời vua Hoàng Đế tới triều nhà ân vẫn được lưu
truyền là vật quí ở đời. Trong cuộc chiến trận ở Trâu Sơn, vua ân đeo ngọc
đó mà chết, ngọc bị vùi xuống đất mà hào quang của nó vẫn chiếu tỏa đến
tận trời. Thời binh hỏa đời Tần, báu ngọc đều cháy hết, người ta xem linh
khí mà biết rằng viên ngọc quí Long Tụy vẫn còn ở nước Nam, mới từ xa
tới tìm. Đến nay ân Vương lấy ngọc qúi này báo đáp ơn Vỹ. Người thời ấy
đem vàng bạc lụa là đáng giá trăm nghìn quan tới mua, Vỹ do đó mà giàu
lớn. Sau tiên nữ Ma Cô tới đón vợ chồng Vỹ đi đâu không biết, có lẽ đã
hóa thành tiên vậy. Nay giếng đã lở thành cái huyệt rộng, gọi là Việt Tỉnh
Cương.
