an đang ở đâu? Ở trong tù, than ôi!

Bà Jo sẽ đau buồn như thế nào nếu như bà biết được chuyện này!

Trong khi Plumfield bừng sáng vui mừng đón lễ Giáng sinh, thì chàng trai của bà đang ở một mình, trong tù, cố gắng đọc quyển sách nhỏ bà đã cho cậu, mắt mờ lệ mặc dù chưa bao giờ có bất kì sự đau đớn về thể xác nào khiến cậu rơi nước mắt.

Phải, Dan đang ngồi tù, và do lỗi của cậu. Câu chuyện của cậu có thể kể ra rất đơn giản.

Đúng lúc cậu đang tràn trề hi vọng, đầy những quyết tâm tốt và những giấc mơ có được cuộc sống tốt hơn thì cậu mắc phải một sai lầm. Trong cuộc hành trình, cậu gặp một chàng trai tên là Blair đang trên đường đến chỗ các anh trai tại trang trại ở Kansas. Mọi người vừa bắt đầu chơi bài trên toa tàu thì chàng trai - vừa đầy hai mươi tuổi - mệt mỏi vì cuộc hành trình dài, muốn giết thời gian nên tham gia vào cuộc chơi.

Dan không chơi vì muốn giữ lời hứa, tuy nhiên cậu vẫn để tâm theo dõi cuộc chơi. Chỉ lát sau, cậu phát hiện ra hai gã đàn ông kia là những kẻ bạc bịp và có ý định lừa chàng trai trẻ, người đã bất cẩn lấy ra một ví tiền khá dày. Dan rất có cảm tình với chàng trai đó, người khiến cậu nhớ đến Teddy, nên đã nhắc cậu ta cảnh giác. Nhưng dĩ nhiên là vô ích.

Mọi người dừng lại ở một thành phố lớn để nghỉ đêm. Ở đấy Dan không thể giữ chân chàng trai lại khách sạn, nơi cậu đã đưa cậu ta đến để bảo vệ. Biết được cậu ta đi cùng ai, Dan đi tìm cậu ta, cảm thấy mình thật ngốc khi lo lắng cho người gần như xa lạ kia, nhưng không thể bỏ rơi cậu ta trước những mối hiểm nguy đang bao quanh.

Cậu tìm thấy cậu ta tại một nơi đáng ngờ, đang chơi bài với hai người đàn ông, những kẻ lăm le vồ lấy tiền của cậu ta. Qua cái nhìn mà Blair ném về phía cậu, Dan hiểu ngay là mọi thứ không tốt và đã quá trễ. Dan khuyên cậu ta đi theo mình trước khi thua thêm.

– Tôi không thể bỏ đi được - chàng trai nói khẽ - tôi bị thua, và đó không phải là tiền của tôi, tôi phải trả lại, nếu không tôi không dám nhìn mặt các anh tôi.

Xấu hổ và hoảng sợ, chàng trai tiếp tục chơi, tin chắc sẽ lấy lại được số tiền người ta đã giao cho cậu. Nhìn thấy gương mặt quả quyết, cặp mắt sắc và vẻ từng trải của Dan, mấy tay bạc bịp tỏ ra cảnh giác, chơi tử tế và để cho chàng trai thắng một lúc.

Nhưng họ không hề có ý định nhả con mồi. Và có lẽ thấy Dan lân la ở đấy hơi lâu, họ trao đổi với nhau một cái nhìn báo trước điều chẳng lành, dường như muốn nói: “Chúng ta phải giải quyết thằng này đi”.

Dan biết rõ. Blair và cậu là những người lạ, điều bất lợi cầm chắc ở một nơi như thế này, và thật là quá dễ khi họ muốn thủ tiêu. Nhưng Dan không muốn bỏ rơi chàng trai. Cậu tiếp tục theo dõi chăm chú các lá bài.

Phát hiện một lần gian lận, cậu không ngại ngùng tỏ thái độ. Sự phẫn nộ của Dan lấn át sự cẩn trọng. Khi tên lường gạt từ chối không chịu trả lại số tiền và rút súng ra thì tính khí nóng nảy của Dan bùng nổ: cậu đấm một cú khiến gã ngã nhào ra sàn.

Đầu gã đụng vào lò sưởi, bất tỉnh và chảy rất nhiều máu. Trong lúc lộn xộn đó, Dan bảo Blair:

– Hãy chuồn đi, nhanh lên! Nhớ giữ mồm giữ miệng và đừng lo cho tớ!

Hoảng sợ và không biết phải làm gì, Blair rời khỏi thành phố, để lại Dan, bị kết tội ngộ sát - vì gã kia đã chết - và bị tống giam. Dan không có bạn bè. Sau khi kể sơ câu chuyện, cậu không nói gì thêm, không muốn cho gia đình hay biết bất cứ điều gì. Cậu thậm chí còn giấu cả tên thật và khai là David Kent, như đã làm nhiều lần trước đó.

Cậu được hưởng tình tiết giảm tội và bị kết án một năm tù.

Chán nản bởi những chuyện liên tục xảy ra đó, Dan chỉ hiểu được tình hình khi cửa sắt khép lại phía sau. Cậu thấy mình ở trong xà lim hẹp, lạnh lẽo và im ắng không thua gì một nấm mồ. Cậu biết chỉ cần một tiếng kêu cứu thì ông Laurie sẽ chạy đến. Nhưng cậu không chịu được trước ý tưởng sẽ nhìn thấy sự đau khổ và sự xấu hổ của những người đã đặt bao nhiêu hi vọng vào cậu.

“Không”, cậu tự nhủ, tay nắm chặt. “Mình sẽ để cho họ nghĩ là mình đã chết. Điều tất yếu sẽ xảy ra nếu người ta giữ mình ở lại đây lâu!”.

Cậu đi tới đi lui như một con sư tử bị nhốt, trong lòng xáo trộn vì những cảm xúc giận dữ và đau khổ, phẫn nộ và hối hận. Cậu cảm thấy như phát điên, đập đầu vào bức tường ngăn cách cậu với tự do mà cậu rất cần để sống.

Tình hình kéo dài nhiều ngày liền, rồi cậu rơi vào một nỗi sầu muộn còn khó chịu đựng hơn.

Nếu như người cai ngục là một tay thô bạo, thì cha tuyên úy lại là một con người dễ mến làm bổn phận của ông với đức tin và tình thương. Ông cố gắng an ủi Dan, nhưng ông nhận ra rằng: chàng trai thật sự không tiếp thu những lời lẽ tốt đẹp. Ông nghĩ lao động có thể sẽ làm dịu đi tính khó thuần phục này.

Thế là Dan được phái đến một xưởng sản xuất bàn chải. Hiểu được sự hoạt động sẽ là tấm ván cứu tinh duy nhất, cậu làm việc thật hăng say và nhanh chóng được người cai quản tán thưởng còn đám bạn tù thì ghen tị.

Lặng lẽ, cô đơn và buồn bã, Dan làm nhiệm vụ, ăn bánh mì khô và vâng lệnh với một tia chống đối trong mắt khiến đám cai ngục cho cậu là một kẻ nguy hiểm, cần phải theo dõi chặt.

Ở đấy có những người tù nguy hiểm hơn nhiều, đã phạm những tội còn kinh khủng hơn cậu. Mấy người này, đọc được điều đó trong mắt cậu, nên gợi cho cậu ý định nổi dậy khi có dịp. Dan đã nghĩ đến chuyện vượt ngục và chờ đợi thời cơ, càng ngày cậu càng trở nên ủ rũ và phẫn uất. Sự mất tự do đè quá nặng lên tâm hồn và thể xác cậu.

Việc thay đổi từ cuộc sống tự do và lành mạnh sang cuộc sống eo hẹp, buồn tẻ và cùng khổ có ảnh hưởng khủng khiếp lên tính khí của cậu.

Cậu thường nghĩ lại cuộc đời bị phá hỏng của mình, từ bỏ tất cả mọi hi vọng và kế hoạch tương lai. Cậu nghĩ sẽ không bao giờ có thể xuất hiện lại ở Plumfield, cũng như giờ đây không thể siết chặt những bàn tay thân thiện khi tay cậu đã vấy máu. Người đàn ông xấu xa mà cậu giết chết không quan trọng, không, quan trọng là sự nhục nhã khi bị ngồi tù và điều này không bao giờ phai được trong tâm trí cậu. Dù cho mái tóc đã bị cạo đi của cậu có mọc lại, dù cho bộ quần áo tù có được thay thế bởi một bộ khác và dù cho khóa và cửa sắt có ở lại xa phía sau cậu.

“Mình hết đời rồi! Mình đã làm hỏng đời mình. Giờ thì không còn gì quan trọng nữa. Mọi người không được biết là mình đã ra sao. Tội nghiệp mẹ Bhaer! Bà đã cố gắng giúp mình, nhưng vô ích! Chú ngựa non không thể thuần phục được!”.

Ngồi trên giường, hai tay ôm lấy đầu, Dan than thở về số phận buồn thảm của mình cho đến khi giấc ngủ an ủi và đem lại giấc mơ về những ngày hạnh phúc đã qua ở Plumfield.

Ở chỗ Dan lao động có một người đàn ông đáng thương mà số phận còn buồn hơn cậu. Án của anh ta kết thúc vào mùa xuân, nhưng ít có hi vọng anh ta sẽ sống sót cho đến lúc đó. Nhìn thấy anh ta ho hoặc đếm những ngày còn lại cho đến khi anh ta được trở về cạnh người vợ và đứa con nhỏ, thì người đàn ông lạnh lùng nhất cũng thấy tội nghiệp cho anh chàng Mason đáng thương. Chắc chắn anh ta có thể được hưởng sự khoan hồng. Nhưng anh ta không có bạn bè để làm những thủ tục cần thiết. Và anh ta sắp rời khỏi cõi đời này.

Dan thấy thương hại cho anh ta nhiều hơn là cậu dám thể hiện. Tình cảm dịu dàng đó, trong giai đoạn thật đen tối này của cuộc đời cậu, như một đóa hoa nhỏ mọc lên giữa các tảng đá trong sân và giúp cho người tù thoát khỏi cơn tuyệt vọng.

Dan giúp đỡ Mason trong lúc lao động, khi anh ta quá yếu không thể hoàn thành công việc được giao. Cái nhìn biết ơn anh ta hướng về cậu lúc bấy giờ như một tia nắng sưởi ấm chàng trai khi ở một mình trong phòng giam. Mason là một người bình thản. Anh ta cố gắng, bằng một vài lời nói khẽ hoặc những cái nhìn lâu, giúp cho Dan quên đi những ý nghĩ đen tối.

Nhưng Dan dần cảm thấy thích thú một cách tinh quái khi tưởng tượng ra một cuộc vượt ngục: như vậy cậu sẽ trả thù được tay cai ngục bạo chúa và tìm lại được tự do. Dan đã từng thuần phục được nhiều dã thú, nhưng cậu không biết phải làm gì để thuần phục tính vô kỉ luật của mình.

Ở nhà nguyện, ngày chủ nhật trước lễ Tạ ơn, Dan lắng nghe những lời nói đầy an ủi của cha tuyên úy và các bài hát thoát ra từ những con tim buồn bã. Một vài người tham dự phát biểu, vì vậy người ta không hề ngạc nhiên khi một phụ nữ đứng lên và nói là bà muốn kể một câu chuyện nhỏ.

Đó là một phụ nữ đã đứng tuổi, mặc đồ đen. Bà có một gương mặt dễ mến, đôi mắt đầy lòng thương người và giọng nói dịu dàng làm ấm lòng người. Nhìn thấy bà, Dan nghĩ đến bà Jo.

Thế là cậu chăm chú lắng nghe, như thể mỗi từ đều được nói cho cậu ở trong một trạng thái tinh thần khiến cho cậu thấy cần phải thoát ra khỏi cái nơi tuyệt vọng lạnh lẽo đã làm khô héo tất cả những gì tốt đẹp trong cậu.

Đó là câu chuyện giản dị về hai người lính phải nằm viện trong cuộc nội chiến. Bị thương nặng ở cánh tay phải, cả hai chỉ có mỗi một ý nghĩ: làm sao khỏi bị cưa cánh tay. Một trong hai người đàn ông rất ngoan ngoãn. Khi phải cưa cánh tay, anh ta chấp nhận số phận. Sau rất nhiều đau đớn, anh ta trở lại với cuộc sống như trước đây. Người kia phản đối, không chịu nghe lời giải thích nào. Sau một thời gian, anh ta chết, rất hối tiếc vì đã bướng bỉnh như thế. Người phụ nữ nói tiếp:

– Còn bây giờ, như tất cả mọi câu chuyện đều kết thúc bằng một bài học đạo đức nhỏ, tôi xin nói với các bạn bài học của tôi. Chuyện nói về một bệnh viện nơi người ta chăm sóc những người đàn ông bị thương trong các cuộc chiến đấu. Có những tâm hồn bệnh hoạn, những ý chí mềm yếu, những dục vọng điên rồ, những lương tâm mù quáng, đủ thứ bệnh tật xuất hiện khi ta vi phạm các luật lệ và mang đến cho ta hàng chuỗi những khổ đau. Tuy nhiên, vẫn còn có hi vọng và sự cứu giúp cho tất cả mọi người. Vì lòng khoan dung của Chúa là vô biên và lòng nhân từ của con người thật bao la. Ta phải biết hối hận, nếu không, sẽ không thể lành bệnh. Sẽ còn mãi những vết sẹo, nhưng thà mất đi hai cánh tay của mình hơn là mất đi tâm hồn. Và những năm tháng ở đây của các bạn sẽ không mất nếu các bạn rèn luyện khả năng tự kiểm soát mình. Thưa các bạn! Hãy cố gắng vượt lên quá khứ, hãy sống lại. Nếu các bạn không làm điều đó cho bản thân, thì hãy làm cho một người mẹ, một người vợ, một đứa con đang chờ đợi và tin tưởng ở các bạn. Đừng quên họ, hãy xử sự sao cho họ không yêu thương các bạn một cách vô ích.

Bài giảng đã kết thúc, Dan mím môi nhìn xuống để che giấu dòng lệ dâng đầy. Người phụ nữ nhận ra rằng bà đã không nói một cách vô ích.

Một mình trong phòng giam, cậu bắt đầu suy nghĩ rất nhiều và không tìm sự trốn tránh trong giấc ngủ nữa. Cậu có cảm tưởng những lời nói đã nghe đúng là những thứ cậu đang cần. Cậu sẽ đi theo mấy tay bướng bỉnh và đánh liều phạm thêm một tội khác làm nặng thêm hình phạt khủng khiếp hiện giờ chăng? Hay như người hiền triết trong câu chuyện, chấp nhận và chịu phạt? Vết sẹo còn lại sẽ là kỉ niệm về cuộc đấu tranh không hoàn toàn thua cuộc này, vì cậu cứu vớt được linh hồn của mình. Lúc bấy giờ, có thể cậu sẽ dám trở về nhà, kể lại hết mọi chuyện và tìm lại được sức mạnh mới nhờ những người đã không bao giờ bỏ rơi cậu.

Ban đêm, phòng giam chật hẹp của Dan trở thành một chiến trường thật sự. Chàng trai đáng thương có cảm tưởng như đứng trước những kẻ thù hung dữ hơn bất cứ kẻ thù nào cậu đã từng gặp trong cuộc sống lang thang.

Giữa những giờ đen tối trước rạng đông, khi cậu nằm trên giường, một ánh sáng lóe lên giữa các song cửa, ổ khóa nhẹ xoay và một người đàn ông bước vào. Đó là cha tuyên úy, đến đây nhờ cái bản năng vẫn thường đưa người mẹ đến cạnh giường đứa con đang ốm của mình, bởi vì kinh nghiệm nhiều năm chăm lo cho những tâm hồn đã giúp ông nhìn thấy tia hi vọng trên những gương mặt rắn đanh quanh mình, và biết rõ khi nào đến lúc nói lời động viên để an ủi và làm dịu những trái tim đang gặp khó khăn. Trước đây, ông đã nhiều lần bất ngờ đến thăm Dan, nhưng ông luôn nhìn thấy cậu buồn bã, dửng dưng hoặc nổi loạn. Ông đã kiên nhẫn chờ đợi thời điểm tốt và thời điểm đó đã đến. Một nét thư thái trên gương mặt người tù như thể có ánh sáng chiếu rọi. Giọng nói nhân từ thật có sức an ủi sau khi lắng nghe những ước mơ, nghi ngờ và sợ hãi từng làm Dan mất hết tinh thần cũng như sau khi đã cho cậu hiểu rằng cậu cần sự giúp đỡ biết bao nhiêu.

– Kent, anh chàng Mason đáng thương đã chết. - Cha tuyên úy nói, xót xa nhìn gương mặt tối sầm của Dan. - Anh ta để lại một lời nhắn và cha mang đến cho con đây. Cha nghĩ con đã cảm động khi nghe những lời hôm nay, và con cần sự giúp đỡ mà Mason đã thử mang đến.

– Cám ơn cha, con sẽ rất vui được nghe.

Dan muốn đáp cộc lốc, nhưng khi nghĩ đến người đàn ông đáng thương đã chết trong tù mà không được gặp lại vợ con, Dan đầu hàng.

– Anh ta chết đột ngột nhưng đã không quên con. Anh ta nhờ cha chuyển cho con lời này: “Hãy bảo anh ấy đừng làm điều đó, mà nên giữ vững. Khi anh ấy mãn hạn, nhờ anh ấy đến tìm gặp Mary hộ con. Anh ấy không có bạn ở vùng này, anh ấy sẽ cảm thấy cô đơn. Sẽ rất tốt nếu được nói chuyện với một phụ nữ khi ta đang bối rối. Cha hãy từ giã anh ấy hộ con. Anh ấy đã rất tốt với con. Chúa sẽ ban phước lành cho anh ấy”. Sau đó anh ta qua đời thanh thản.

Dan im lặng. Nhìn thấy rõ lời nhắn gửi đã có kết quả tốt hơn mong đợi, cha tuyên úy nói tiếp, không hề biết giọng nói thương yêu của ông khiến cho người tù đáng thương cảm thấy dễ chịu biết bao:

– Con đừng khiến cho người bạn khiêm nhường, đến phút cuối đời vẫn nghĩ cho con phải thất vọng. Đừng nản chí, con trai, hãy chờ đợi

trải nghiệm đớn đau ở đây của con kết thúc. Và hãy nhớ là một phụ nữ biết ơn đang chờ để cám ơn và đón nhận nếu con không có chỗ nào để đi.

Không chờ đợi câu trả lời nào, người đàn ông tốt bụng đọc một bài kinh ngắn và rời khỏi phòng giam.

Dan thay đổi, cả khi không ai biết ngoại trừ cha tuyên úy. Đối với mấy người kia, cậu vẫn là cậu, lặng lẽ, khắc khổ, không gần gũi với mọi người như từ bao giờ, xoay lưng lại với điều tốt cũng như điều xấu, và chỉ cảm thấy thích thú khi làm bạn với sách vở mà người bạn mới này mang đến cho cậu.

Từ từ, như mấy giọt nước bào mòn tảng đá, lòng tốt kiên nhẫn của người đàn ông đã chiếm được lòng tin của Dan. Mặc cho tất cả những thăng trầm của cuộc đời, một bàn tay bạn bè, một giọng nói anh em, một ước muốn chuộc lỗi và giành được quyền trở về nhà không nguôi giúp cho Dan khỏi tuyệt vọng.

Vào dịp lễ Giáng sinh, cậu rất nhớ Plumfield nên đã tìm cách gửi vài lời để an ủi những người bạn đang lo lắng cho cậu, và cũng để an ủi chính cậu nhân dịp đó. Cậu viết thư cho Mary Mason đang sống tại một tiểu bang khác, và yêu cầu cô bỏ hộ bức thư kèm theo. Cậu bảo là mọi chuyện đều tốt đẹp và cậu rất bận, cậu đã từ bỏ kế hoạch trang trại và cậu đang có những kế hoạch khác mà cậu sẽ kể cho mọi người nghe sau này. Cậu sẽ không trở về trước mùa thu và sẽ không có thời gian để viết thư, nhưng cậu chúc mọi người một lễ Giáng sinh vui vẻ.

Rồi cậu tiếp tục cuộc sống cô đơn và cố gắng trả món nợ đối với xã hội.