rước hiên của tiệm Café des Deux Palais, Gabriel vừa uống cạn cốc xi-rô thứ năm của anh, vừa luyên thuyên dông dài trước một đám đông mà độ chú tâm có vẻ cũng lớn như sự mất tập trung tư tưởng của bà nói tiếng Pháp kia.

— Tại sao, - Anh nói - tại sao người ta lại không chịu chấp nhận cuộc sống hiện tại, cái mà chỉ cần một tí tị gì đó xảy ra là các vị bị tước mất liền? Chỉ một chút gì đó là đem được nó đến, một chút gì đó là khuấy động nó lên, một chút gì đó là xói mòn nó đi, một chút gì thôi là đem được nó trở lại. Không như vậy thì sẽ chẳng ai chịu đựng được những thử thách của số phận, sự nhục nhã của một sự nghiệp đẹp đẽ, trò gian dối của bà bán đồ khô, giá cả của ông hàng thịt, sữa pha thêm nước của chị bán kem, sự giận dữ của cha mẹ, cơn thịnh nộ của thầy cô, tiếng quát tháo của những chàng thượng sỹ, điều ô nhục của những kẻ thừa thãi, lời rên xiết của những người bị hủy hoại, sự yên lặng của những khoảng trống vô biên, hơi nồng của bắp cải và sự bất động của những con ngựa gỗ, nếu người ta chỉ biết đến những tác động xấu xa và sự sinh sôi vô độ của một vài tế bào nhỏ li ti (động tác) hoặc đường bay của một viên đạn do một tên vô danh, vô tình và vô trách nhiệm bắn ra, chỉ đột ngột đến là làm bay biến tất cả những bận tâm này lên khoảng xanh bầu trời. Tôi, người đang nói với các vị đây, tôi rất thường xuyên mường tượng đến những vấn đề này, ngay cả khi đang vận bộ váy ba-lê, trưng ra cho những kẻ đần độn cùng chủng loại như các vị xem cặp đùi, phải nói là vốn dĩ tương đối lông lá nhưng được cạo sạch một cách rất có chuyên môn. Tôi xin nói thêm là nếu các vị bày tỏ lòng mong muốn, thì các vị có thể đến dự buổi biểu diễn ngay tối nay.

— U-ra! - Những người khách du lịch reo lên đầy tin tưởng.

— Ái chà, cậu của cháu, cậu càng ngày càng đắt khách nhỉ!

— A, cháu, cháu đây rồi! - Gabriel thản nhiên nói - Đấy, cháu thấy đấy, cậu vẫn còn sống và còn rất đề huề nữa là đằng khác.

— Cậu đưa người ta đến xem Sainte-Chapelle chưa?

— Số họ rất may đấy. Người ta đang bắt đầu đóng cửa, chỉ đủ thời gian để “phóng” ngựa xem hoa trước mấy mảng kính màu. Thế này này (động tác), tuyệt, các mảng kính màu. Họ (động tác), họ khoái lắm. Phải thế không my gretchen lady[50]?

Bà khách du lịch được ân sủng tỏ vẻ công nhận, sung sướng.

— U-ra! - Những người khác thì reo lên.

— Tấn công bọn kít-náp-hướng-dẫn-viên! - Bà góa Mouaque hô thêm có Trouscaillon đeo dính theo sau.

Chàng pô-lít-men lại gần Gabiel, và cúi chào anh một cách kính cẩn, hỏi han tình trạng sức khỏe của anh. Gabriel trả lời ngắn gọn là sức khỏe anh vẫn tốt. Gã nọ tiếp tục cuộc xét hỏi bằng việc đề cập đến vấn đề quyền tự do. Gabriel đảm bảo với kẻ đối diện là phạm vi tự do của anh rất rộng rãi, hơn thế nữa, anh nhận định, rất đúng với sở thích của mình. Tất nhiên, anh không chối cãi là mãi lúc đầu, không thể phủ nhận được, quả thật cũng có sự vi phạm đến quyền tự do, thứ quyền không gì có thể tiêu diệt được, nhưng cuối cùng, do thích ứng được với hoàn cảnh, anh đã làm thay đổi tình huống đến mức những kẻ bắt cóc anh đã trở thành nô lệ của anh và chẳng lâu nữa, anh sẽ nắm được quyền quyết định về sự tự do ý chí của họ. Anh nói thêm để kết luận rằng anh rất ghét là công an gí mũi vào công việc của anh, cũng như sự nhộn nhạo quá đáng làm cho anh rùng rợn phát buồn nôn, anh rút từ tay áo ra một vuông lụa màu hoa li-la (không phải loại màu trắng) nhưng lại đẫm mùi Râu Ria, nước hoa hiệu Fior, và chấm chấm trước mũi.

Trouscaillon, ngạt thở, xin lỗi, đứng nghiêm chào Gabriel, thực hiện động tác quay gót đúng quy tắc, đi ra, biến mất sau đám đông, có bà góa Mouaque lóc chóc đuổi theo sau.

— Cậu bóp mũi hắn hay thế! - Zazie vừa nói với Gabriel vừa chen vào ngồi bên cạnh anh - Cho cháu một cốc kem sô-cô-la dâu.

— Cậu có cảm giác đã gặp hắn đâu đó rồi - Gabriel nói.

— Bây giờ cái nhà anh cớm đã cút rồi, - Zazie hỏi - cậu có thể trả lời cháu. Cậu có đồng tình luyến ái hay không?

— Cậu thề là không.

Gabriel giơ tay lên và nhổ toẹt xuống đất[51], cử chỉ này làm cho một vài người khách du lịch ngạc nhiên, khó chịu. Anh chuẩn bị zải thíc cho họ động tác rất dân gian này thì Zazie, đoán trước ý định rất “hướng dẫn du lịch” của anh, hỏi chặn ngay nếu vậy thì tại sao gã kia lại cáo tội anh là như thế?

— Lại bắt đầu rồi… - Gabriel rên rỉ.

Những người khách du lịch, hiểu lơ mơ, bắt đầu không còn thấy buồn cười tí nào nữa, quay ra thì thầm tham khảo lẫn nhau bằng thứ ngôn ngữ mẹ đẻ của họ. Người này có ý ném con bé xuống sông Seine, người kia muốn quấn nó vào một tấm chăn choàng rồi cho vào tủ giữ đồ ở một cái ga nào đó, sau khi đã nhét đầy bông vào mồm nó để “chống ồn”. Nếu không ai muốn hy sinh chăn của mình thì chỉ một cái va-li cũng xong, chỉ cần ấn cho chặt.

Lo lắng vì những tiếng xì xầm ấy, Gabriel quyết định nhân nhượng đôi chút.

— Thế này nhé, - Anh bảo - tối nay cậu sẽ zải thíc hết cho cháu. Hơn nữa cháu sẽ được thấy tận mắt.

— Cháu sẽ thấy cái gì?

— Rồi cháu sẽ biết. Hứa mà.

Zazie nhún vai.

— Những hứa hẹn, đối với cháu…

— Cháu muốn cậu nhổ nước bọt xuống đất một lần nữa không?

— Đủ rồi. Nhỡ cậu lại bắn vào kem của cháu thì sao.

— Thôi nhé, bây giờ hãy để cho cậu yên. Rồi cháu sẽ thấy, thật mà.

— Nó sẽ được thấy cái gì vậy, con bé này này? - Fédor Balanovitch hỏi, cuối cùng anh ta cũng giải quyết xong vụ đụng xe với anh chàng người Sanctimontronais, kẻ tỏ ý rất mong muốn biến khỏi nơi này.

Đến lượt anh ta cũng đến cạnh Gabriel, và những người khách du lịch nhường chỗ cho anh một cách kính trọng. - Tối nay tớ đưa nó đến Mont-de-piété[52], - Gabriel trả lời (động tác) - với mấy người này luôn.

— Một phút! - Fédor Balanovitch nói - Cái đó không có trong chương trình. Tớ là tớ phải cho họ về ngủ sớm, vì sáng mai họ phải đi Gibraltar nơi có những chiến lũy cổ xưa. Theo đúng hành trình của họ.

— Dù sao, - Gabriel nói - họ cũng khoái đi với tớ.

— Vì họ không biết những trò gì đang chờ đợi họ đấy thôi - Fédor Balanovitch nói.

— Nhưng đấy sẽ là một kỷ niệm đối với họ - Gabriel bảo.

— Cháu cũng thía! - Zazie nói và tiếp tục một cách rất có phương pháp cuộc thử nghiệm so sánh hương vị của kem dâu và kem sô-cô-la.

— Ừ… - Fédor Balanovitch hỏi - Nhưng ai sẽ là người thanh toán ở Mont-de-piété? Họ chẳng chịu bỏ thêm một khoản tiền ra nữa đâu.

— Tớ nắm họ rất chắc rồi - Gabriel đáp.

— Tiện đây, - Zazie nói với anh - cháu có cảm giác là câu hỏi mà cháu muốn hỏi cậu nó lại ló ra.

— Cứ chờ đấy! - Fédor Balanovitch nói - Để cho đàn ông người ta nói chuyện.

Xửng xốt, Zazie tịt mất.

Vì có một gã bồi bàn ngẫu nhiên đi ngang đấy, Fédor Balanovitch bảo gã:

— Cho một bia nhé.

— Trong chén hay trong hộp? - Gã bồi bàn hỏi.

— Trong cái áo quan ấy[53]! - Fédor Balanovitch trả lời gã bồi bàn và ra hiệu là anh ta có thể biến đi cho xong.

— Câu này thật hết ý! - Zazie liều mạng nói - Ngay cả tướng Vermot cũng không tìm đâu ra được.

Fédor Balanovitch không hề để ý một tị nào đến những gì con nhóc con vừa nói.

— Vậy là, - Anh ta hỏi Gabriel - cậu nghĩ rằng mình có thể bắt họ chi thêm tiền được à?

— Thì tớ đã nói là họ nằm trong tay tớ rồi còn gì. Phải tận dụng chứ. Này nhé, chẳng hạn, cậu định đưa họ đi ăn tối ở đâu?

— À, phải lo cho họ rất chu đáo. Họ được quyền đến nhà hàng Bụi Cây Bạc[54], nhưng do hãng du lịch trực tiếp trả tiền.

— Nghe này… Tớ, tớ biết một tiệm ăn ở đại lộ Turbigo rẻ hơn không biết bao nhiêu. Cậu, cậu đi gặp ông chủ nhà hàng xa hoa sang trọng kia để lấy lại một phần tiền mà hãng du lịch sẽ phải trả cho hắn, thế là tất cả cùng có lợi, hơn nữa, chỗ mà tớ sẽ đưa họ đến, cái gì họ cũng sẽ thấy ngon. Tất nhiên là ta sẽ trả bằng số tiền mà họ xắp đóng thêm để đi Mont-de-piété. Còn chỗ tiền mà nhà hàng kia trả lại, mình sẽ chia nhau.

— Cả hai người đều lõi quá đấy - Zazie nói.

— Ơ hay, - Gabriel bảo - nói thế là ác quá. Cậu, tất cả những gì cậu làm, chỉ để đem lại cho họ (động tác) niềm vui thôi.

— Chúng tôi lo lắng mỗi chuyện đó thôi - Fédor Balanovitch tiếp lời - Lo làm sao để người ta lên đường với một kỷ niệm không thể nào quên st’urbe inclite qu’on vocite Parouart[55] này được. Để mà người ta còn quay trở lại.

— Thôi, thế là tất cả đều ổn rồi nhé - Gabriel nói - Trong lúc chờ bữa ăn tối, họ có thể xuống thử nghiệm tầng hầm của tiệm ăn: mười lăm bàn bi-da, hai mươi bàn pinh-pông.

Độc nhất vô nhị ở Paris.

— Sẽ là một kỷ niệm đối với họ - Fédor Balanovitch nói.

— Đối với cháu cũng thía - Zazie nói - Vì trong lúc ấy cháu sẽ ra đi dạo.

— Tuyệt đối không ra Sépasto đâu đấy! - Gabriel hoảng lên, bảo.

— Cậu không phải lo, - Fédor Balanovitch nói - nó thừa khả năng tự vệ!

— Dù sao thì mẹ con bé gửi nó cho tớ, cũng không nên để con bé ra lêu têu ở khu Les Halles và Château d’Eau[56].

— Cháu sẽ chỉ quanh quẩn trước tiệm ăn của cậu thôi - Zazie nói giọng làm lành.

— Thế là lại thêm một lý do nữa để người ta nghĩ là cháu đang đứng đường - Hết hồn, Gabriel kêu lên - Nhất là với cái quần blu-zin-zơ của cháu. Có người rất chuộng đấy.

— Thứ gì mà chẳng có người chuộng - Fédor Balanovitch nói với tư cách của một người đàn ông hiểu đời.

— Nói thế là không tốt với cháu đâu! - Zazie vừa nói vừa ưỡn ẹo.

— Bây giờ mà nó lại giở trò làm điệu ra với cậu, - Gabriel nói - thì quả thật không còn gì mà tớ chưa được thấy nữa!

— Tại sao? - Zazie hỏi - Đây là một anh đồng tình à?

— Chắc cô bé muốn nói “một người bình thường” chứ! - Fédor Balanovitch chỉnh lại - Tuyệt, cô cháu này, đúng không, ông cậu?

Rồi anh ta đập tay lên đùi Gabriel, anh này hơi đưa đẩy một tị. Những người khách du lịch tò mò nhìn họ.

— Có lẽ họ bắt đầu chán rồi - Fédor Balanovitch bảo - Đã đến lúc cậu phải đưa họ tới chỗ mấy cái bàn bi-da của cậu để họ giải khuây tí chút đi thôi. Những kẻ ngây thơ đáng thương! Họ cứ tưởng Paris là thế!

— Cậu quên là tớ đã cho họ xem Sainte-Chapelle rồi đấy thây - Gabriel nói một cách hãnh diện.

— Đồ vịt zời! - Biết tiếng Pháp đến tận ngóc tận ngách vì đã sinh ra ở Bois-Colombes, Fédor Balanovitch nói - Cậu đã đưa họ đi xem Tòa án Thương mại thì có.

— Cậu lừa tớ đấy à? - Hoài nghi, Gabriel hỏi - Cậu có chắc không đấy?

— May là Charles không có đây! - Zazie nói - Không thì lại rắc rối.

— Nếu không phải là cái Sainte-Gì-Đấy, - Gabriel bảo - thì vẫn quá đẹp đi.

— Sainte-Gì??? Sainte-Gì??? - Lo lắng, số người khá tiếng Pháp nhất trong đám du lịch hỏi.

— Sainte-Chapelle - Fédor Balanovitch trả lời - Một báu vật của nghệ thuật gô-tíc.

— Tuyệt thế này này (động tác)… - Gabriel thêm vào.

An tâm, đám khách du lịch mỉm cười.

— Thế nào? - Gabriel nói - Cậu giải thích “điều đó” cho họ chứ?

Fédor Balanovitch bèn cicero[57] ngay “điều đó” bằng mấy thứ tiếng địa phương khác nhau.

— Hóa ra, - Zazie nói vẻ am hiểu - hắn giỏi phết, cái gã người Xla-vơ này.

Hơn thế nữa, đám khách du lịch đã thể hiện sự đồng tình của họ bằng việc hào hứng rút tiền ra, lại càng chứng tỏ là Gabriel có uy tín lớn như thế nào và tầm cỡ hiểu biết về ngôn ngữ của Fédor Balanovitch rộng đến đâu.

— Đấy chính là câu hỏi thứ hai của cháu - Zazie nói - Lúc cháu tìm thấy cậu dưới chân tháp Eiffel, cậu cũng nói tiếng nước ngoài giỏi như hắn. Ai dạy cậu vậy? Tại sao cậu không nói nữa?

— Cái đấy, - Gabriel trả lời - cậu không thể zải thíc cho cháu được. Đấy là những điều xảy đến mà người ta không hiểu chúng đến như thế nào. Chuyện thần tình ấy mà.

Anh uống cạn cốc xi-rô.

— Biết làm thế nào, nghệ sỹ là thế.