ọi cuộc vui đều có giờ tàn, ngày đã hết, và bà Allaby còn sáu dặm đường phải đi về nhà ở Crampsford. Khi bà quấn khăn ngồi vào xe, James, người quản gia nhà Allaby không thấy biến đổi nào lạ thường trên khuôn mặt bà, và suốt đoạn đường về cũng chẳng nhận ra gì nhiều những viễn cảnh tươi đẹp mà bà chủ của ông đang họa nên trong đầu.

Giáo sư Cowey có xuất bản một vài tác phẩm ở nhà xuất bản của cha Theobald, do đó bà Cowey đã dìu dắt anh từ những bước đầu tại trường Đại học. Bà đã dõi theo anh và gần như xem mình có trách nhiệm phải tìm cho anh một người vợ, giống như kiểu bà Allaby cố gắng kiếm chồng cho con gái mình vậy. Lúc này, bà đã viết thư mời anh đến gặp bà nếu anh thấy hứng thú. Khi anh đến, bà bắt đầu đề cập đến tình hình sức khỏe của ông Allaby, và trông bộ dạng nhiệt tình của bà cứ như thể chính bà phải chịu trách nhiệm giải quyết những khó khăn này vậy. Cuối cùng, hai người quyết định rằng Theobald sẽ đến Crampsford trong sáu ngày chủ nhật liên tục, và sẽ làm phân nửa công việc của ông Allaby với tiền công là nửa guinea một ngày, do bà Cowey đã hạ thấp mức thù lao thông thường một cách không thương tiếc còn Theobald lại không đủ cứng rắn để thương lượng.

Theobald chẳng hay biết gì về những toan tính được chuẩn bị sẵn để giăng bẫy tâm hồn đơn giản của anh, mà cũng không nghĩ gì ngoài việc kiếm được ba đồng guinea, và có lẽ là thêm việc gây ấn tượng cho dân chúng Crampsford bằng kiến thức học viện của mình. Sáng sớm ngày Chủ nhật, chỉ vài tuần sau khi được phong chức, Theobald rảo bộ tiến về nhà xứ Crampsford để nhận việc. Bài giảng hôm đó khiến anh vất vả rất nhiều. Đó là bài giảng về địa chất học, một vấn đề thần học nhức nhối hàng đầu. Anh chỉ ra rằng nếu như địa chất học chẳng chứng minh được gì – và anh là người quá rộng rãi, không thành kiến để trở nên khinh miệt ngành đó – thì như thế là chứng thực cho yếu tố lịch sử tuyệt đối rõ ràng trong trình thuật Sáng tạo mà Moses đã viết trong sách Sáng Thế, và bất cứ giả thiết nào thoạt qua đối lập với quan điểm này đều là giả thiết đầy thiên kiến và không đáng nghiên cứu. Thật là một bài giảng tuyệt vời, khi Theobald trở về nhà xứ để dùng bữa, ông Allaby khen ngợi anh hết lời vì khởi đầu hoàn hảo của anh, còn các cô con gái của ông chẳng tìm ra lời nào để thể hiện hết sự ngưỡng mộ dành cho anh.

Theobald chẳng biết gì về phụ nữ. Những phụ nữ duy nhất anh gần gũi là các chị em của anh mà hai trong số đó lại luôn khiển trách anh, ngoài ra chỉ còn thêm một vài người bạn học ở Elmhurst nữa mà thôi. Những cô gái này hoặc quá nhút nhát nên Theobald chưa bao giờ hòa hợp với họ, hoặc có thể quá khôn ngoan và nói những lời quá cao sang đối với anh. Theobald không nói những lời cao sang và cũng chẳng muốn người ta dùng những lời như vậy. Ngoài ra, họ thường nói chuyện về âm nhạc, anh ghét âm nhạc, về hội họa, anh ghét hội họa, về sách vở, mà ngoài thể loại cổ điển ra, còn lại anh ghét sách vở luôn thể. Rồi đôi khi anh muốn khiêu vũ với họ, nhưng lại chẳng biết cách, mà cũng chẳng muốn học khiêu vũ làm gì. Anh cũng đã được gặp và được người ta giới thiệu với nhiều quý cô ở những bữa tiệc của bà Cowey. Anh đã cố tỏ ra dễ chịu, nhưng lại luôn luôn có ấn tượng rằng mình đã không làm được như vậy. Các quý cô anh gặp ở nhà bà Cowey hoàn toàn không phải là những người hấp dẫn nhất trường Đại học, và có lẽ người ta cũng chấp nhận được nếu Theobald chẳng ưng ý phần nhiều trong số những cô đó, nếu anh thấy cảm một cô nào đó xinh xắn hơn và tốt tính hơn, thì gần như ngay lập tức đều bị những kẻ bạo dạn hơn hớt tay trên, và rồi anh tránh đi như một tên bất lực.

Tôi không thể nói trước liệu một cô gái thật sự tốt sẽ làm gì với anh chàng này, nhưng số phận đã không cho anh gặp được cô gái nào như vậy, ngoại trừ cô em gái nhỏ Alethea, và nếu như đó không phải là em gái mình, thì hẳn anh đã phải lòng cô mất rồi. Kinh nghiệm nói với anh rằng phụ nữ chẳng bao giờ làm điều gì tốt đẹp cho anh, và anh cũng không quen với việc thoải mái kết bạn cùng họ; nếu như Hamlet có chút gì liên hệ với phụ nữ, thì khi biên tập vở kịch người ta cũng cắt bỏ đoạn đó đi, bởi Hamlet buộc phải hành động như thể anh không tin tưởng vào sự hiện diện của đám phụ nữ đó. Theobald chưa bao giờ hôn một người con gái nào ngoại trừ em gái anh, và những đứa em gái của tôi nữa, lúc chúng tôi còn nhỏ. Ngoài những nụ hôn đó, mãi cho đến gần đây anh còn bị bắt phải nghiêm chỉnh hôn lên má cha để chúc ngủ ngon và chào buổi sáng, tôi tin rằng đó là tất cả những người anh từng hôn cho đến nay. Kết quả là anh trở nên ghét phụ nữ, như thể họ là những sinh vật bí ẩn, chẳng có chút gì giống anh trong cả cách cư xử cũng như suy nghĩ.

Với những chuyện cũ như vậy, lẽ tự nhiên Theobald cảm thấy thật ngại khi nhận ra năm quý cô chưa quen biết này lại ái mộ anh đến thế. Tôi nhớ lúc còn nhỏ, có lần tôi đã dùng trà ở trường nữ sinh của các chị em tôi. Lúc đó tôi chỉ mới mười hai tuổi. Suốt tuần trà, mọi chuyện đều tốt đẹp, bởi bà hiệu trưởng cũng có mặt ở đó. Nhưng rồi bà rời đi để tôi lại một mình với các cô gái nhỏ. Ngay lúc bà vừa quay gót, cô gái cầm đầu cả đám, cũng chỉ trạc tuổi tôi, tiến đến chỉ tay vào tôi, đanh nét mặt và gằn giọng, ‘Thă-ằ-ă-ng bâ-ẩ-ân thỉu!’ Toàn bộ đám con gái còn lại cũng thay nhau lặp lại hành động và lời nói đó để rủa xả bản tính con trai của tôi. Tôi thật sự quá sợ hãi. Tôi tin là tôi đã khóc, và sau đó tôi phải mất một thời gian dài mới dám đối mặt với một cô gái mà không quay đầu bỏ chạy.

Lúc đầu, Theobald cũng có cùng cảm giác như những gì tôi từng lãnh lấy nơi trường nữ sinh, nhưng các quý cô Allaby lại không nói anh là một thă-ằ-ă-ng bâ-ẩ-ân thỉu. Cha mẹ các cô quá thân thiện còn các cô đã khéo léo tán dương anh suốt buổi trò chuyện, đến nỗi trước cả khi bữa ăn kết thúc, Theobald đã có suy nghĩ rằng đây thật là một gia đình tuyệt vời, và nhận thấy một cảm giác mà anh chưa từng biết đến, một sự trân trọng lạ lùng dành cho mình.

Bữa ăn đó đã xóa tan đi cảm giác rụt rè trong anh. Rõ ràng anh không tầm thường, danh tiếng học thuật của anh rất đáng được người ta chú ý. Anh chẳng có gì để người ta coi là lố bịch hay bất thường, anh gây ấn tượng cho các cô bao nhiêu thì chính anh cũng bị ấn tượng bởi các cô bấy nhiêu, bởi những cô gái đó biết nhiều về đàn ông hơn là những gì anh biết về phụ nữ.

Ngay khi anh vừa rời đi, không khí trong nhà liền bị phá vỡ bởi một vấn đề mới nổi lên là ai trong số năm cô sẽ được trở thành bà Pontifex. Khi thấy các con không thể giải quyết chuyện này với nhau, ông Allaby mới nói ‘Các con, hãy chờ đến ngày mai, rồi hãy chơi bài mà giành lấy anh ta.’ Nói xong, ông rút về phòng làm việc, hút thuốc và dùng một ly whisky theo thông lệ buổi tối.