hưng trước khi giải thích mọi chuyện,” tiến sĩ Fell tiếp tục, ông dùng điếu xì gà chỉ trỏ một cách hăng hái, “tôi muốn làm rõ một điểm mà do tôi, hoặc đã không nghe được chính xác, hoặc là do ai đó đã phạm phải một sai lầm nghiêm trọng. Nó nằm trong đoạn cuối màn trình diễn của Chesney. (Hãy tưởng tượng) Chesney mới vừa mở những cánh cửa đôi đó ra để tuyên bố rằng buổi diễn đã kết thúc. Anh hình dung được chưa?”

“Rồi, thưa ông.”

“Sau đó giáo sư Ingram nói với ông ấy, ‘Nhân tiện, người đồng nghiệp có vẻ ngoài xấu xí của anh là ai thế?’ và Chesney đáp, ‘Ồ, Wilbur đó mà. Cậu ấy giúp tôi lên kế hoạch cho toàn bộ mọi thứ.’ Đúng thế không?”

“Vâng, đúng vậy.”

“Ngoài lời khai của cô Wills anh đã có lời khai của những người khác về chuyện đó chưa?” tiến sĩ hỏi đến cùng. “Những người khác có xác nhận chuyện này không?”

“Có, thưa ông,” Elliot đáp lại, có vẻ lúng túng. “Tôi đã lượt lại tất cả mọi chuyện với họ ngay trước khi tôi rời ngôi nhà.”

Sắc thái của tiến sĩ Fell bỗng thay đổi nhẹ. Ông ngồi đó với cái miệng mở ra, tay cầm điếu xì gà lơ lửng trong không khí, và cứ nhìn chằm chằm người khách của mình bằng đôi mắt mở lớn kinh ngạc. Ông nói, với chất giọng thầm thì vang rền như gió thổi qua những đường hầm dưới lòng đất: “Ôi, thần Bacchus! Ôi Chúa ơi! Ôi quỷ thần thiên địa ơi! Điều này chưa xong đâu.”

“Nhưng có gì sai lầm vậy?”

“Lấy bản danh sách mười câu hỏi của Chesney ra đi,” tiến sĩ Fell hào hứng thúc giục. “Nhìn lại nó lần nữa. Nghiên cứu nó. Hoảng hốt đi. Anh không cảm giác được có gì đó không đúng sao?”

Elliot nhìn chằm chằm từ khuôn mặt của tiến sĩ Fell đến bản sanh sách câu hỏi, cảm thấy không thoải mái lắm với sự hào hứng cuồng nhiệt phát ra từ người kia. “Không, thưa ông, tôi không thể cảm giác được. Có thể bộ não của tôi đã không hoạt động hết sức.”

“Không phải vậy,” tiến sĩ nghiêm túc trấn an anh. “Chàng trai, hãy nhìn vào nó đi! Tập trung vào! Anh không thấy rằng Chesney đã hỏi một câu hỏi hoàn toàn không cần thiết và thậm chí còn vô lí hay sao?”

“Câu hỏi nào?”

“Câu số bốn. ‘Chiều cao của người vào phòng bằng chiếc cửa sổ kiểu Pháp là bao nhiêu?’ Chết tiệt! Đây là một loạt danh sách câu hỏi mà ông ta đã cẩn thận chuẩn bị để hỏi họ. Những câu hỏi khôn ngoan, những câu hỏi bẫy, những câu hỏi bất ngờ. Tuy nhiên, thậm chí trước khi ông ta bắt đầu hỏi các câu hỏi đó, ông ta đã bình tĩnh thông báo cho bọn họ chính xác người đó là ai. Anh nắm được không? Như anh trích lại lời nói của cô Wills, tất cả bọn họ đều biết chiều cao của Wilbur Emmet. Họ sống với anh ta, họ thấy anh ta hằng ngày. Cho nên, khi họ nghe trước được người đi vào là ai, họ không thể nào trả lời sai ở câu hỏi số bốn được. Vậy thì, tại sao Chesney lại bày trước câu trả lời trong khi ông ấy dự định sẽ hỏi họ điều đó?”

Elliot khó chịu rủa một tiếng. Sau đó anh bắt đầu ngẫm nghĩ lại.

“Dù vậy, không nên kết luận vội vã. Nếu có một cái bẫy trong đó thì sao, thưa ông?” anh gợi ý. “Giả sử như Emmet đã nhận được chỉ dẫn – giáo sư Ingram nói với tôi giả thuyết này – rằng cậu ta phải khom người xuống bên dưới cái áo mưa, thế thì chiều cao của cậu ta sẽ thấp hơn ba inch so với chiều cao thực sự, thì sao? Vậy nên ông Chesney đã thiết lập một cái bẫy như vậy cho họ. Khi ông ấy cẩn thận nói với họ rằng đó là Emmet, ông ấy trông chờ họ rơi vào bẫy và trả lời theo chiều cao thực tế của cậu ấy: sáu feet. Trong khi thực ra thì chiều cao của người đàn ông khom người xuống trong chiếc áo mưa chỉ là năm feet chín.”

“Có thể,” tiến sĩ Fell cau có. “Tôi đồng ý, một cách chân thành, rằng buổi diễn nhỏ đó có nhiều bẫy hơn những cái mà các anh có vẻ như đã nhận ra được. Nhưng về việc Emmet có khom xuống hay không, tôi không tin tưởng cho lắm. Anh đã mô tả chiếc áo mưa đó dài và vừa người. Cách duy nhất một người có thể giảm chiều cao của mình đi ba inch là cong đầu gối và lướt trên sân khấu với những bước đi ngắn. Bây giờ, tôi sẵn sàng thách thức bất cứ ai làm điều đó mà không để đầu gối nhô ra dưới chiếc áo, tạo nên tướng đi kì lạ và khiến cho khán giả biết rõ ràng chiêu trò của anh ta. Ngược lại, mọi người dường như đều có cảm giác rằng gã này đứng thẳng và bước đi cứng nhắc. Bất cứ điều gì cũng có thể, tôi thừa nhận, nhưng…”

“Ý ông muốn nói chiều cao thực sự của anh ta là năm feet chín?”

“Ồ,” tiến sĩ Fell nói với vẻ hơi lạnh nhạt, “có một khả năng đặc biệt khác sẽ khiến anh giật mình, đó là hắn ta thực sự cao sáu feet. Hai nhân chứng đã nói vậy mà, anh biết đấy. Bất cứ điểm nào giáo sư Ingram bất đồng ý kiến với họ, anh lại tự động tin vào giáo sư. Có lẽ anh làm vậy là đúng, nhưng chúng ta không phải… Hừm, chúng ta không cần phải tự đưa mình vào ngõ cụt bằng việc đối xử với giáo sư Ingram như một nhà tiên tri hay một thầy bói hoặc một người phát ngôn của Kinh Thánh.”

Elliot lại suy nghĩ lại lần nữa.

“Hoặc,” anh gợi ý, “ông Chesney có thể đã bị căng thẳng hoặc lo lắng, và buột miệng nói ra tên của Emmet mà không suy nghĩ.”

“Rất khó có chuyện đó,” tiến sĩ Fell nói, “khi mà ông ấy lập tức gọi Emmet vào và nổi giận khi Emmet không xuất hiện. Không. Khó mà tin vào khả năng đó được, thanh tra. Một ảo thuật gia không dễ dàng để lộ những quân bài bí mật của mình trên sân khấu, anh ta cũng hiếm khi lo lắng và khiến khán giả chú ý đến cái bẫy đặc biệt bằng việc lỡ miệng nói ra tên người trợ lí. Chesney trong ấn tượng của tôi không phải là người như thế.”

“Lẽ ra tôi không nên nghĩ như vậy,” Elliot thừa nhận. “Nhưng việc này giúp được gì cho chúng ta? Nó chỉ tăng thêm một câu đố vào đống vấn đề mà chúng ta vẫn chưa giải quyết được. Hiện tại ông có thấy bất kì tia sáng nào trong việc này không?”

“Khá nhiều. Giờ đây mọi chuyện đã sáng tỏ, không phải sao, suy nghĩ của Chesney về cách những viên sô cô la bị đầu độc trong cửa hàng của bà Terry ấy?”

“Không, thưa ông, tôi vẫn mù tịt! Làm thế nào?”

Tiến sĩ Fell di chuyển chiếc ghế đang ngồi. Một biểu cảm vô cùng kiệt sức xuất hiện trên khuôn mặt ông. Ông làm một cử chỉ mập mờ và tạo ra những âm thanh bí ẩn trong cổ họng.

“Nghe này.” Ông nói với giọng phản đối. “Tôi nhấn mạnh là mình hoàn toàn không muốn ngồi đây như một nhà tiên tri bù nhìn, dịu dàng tặc lưỡi và đoạt lấy công sức điều tra của anh. Tôi luôn ghét cay ghét đắng loại người hợm hĩnh đó, và tôi sẽ chiến đấu với nó đến cùng. Nhưng tôi khẳng định những rối loạn cảm xúc đó hoàn toàn không hề tốt cho trí thông minh của anh.

“Giờ chúng ta hãy xét đến những vấn đề của số sô cô la bị đầu độc tại cửa hàng của bà Terry. Chúng bị đầu độc vào thời gian nào? Chúng ta phải chấp nhận những sự kiện thực tế nào? Đầu tiên: những viên sô cô la bị đầu độc vào một thời điểm nào đó trong ngày 17 tháng Sáu. Thứ hai: chúng có thể bị đầu độc bởi vài người khách đến cửa hàng trong thời gian đó, hoặc bởi cô Wills trong một vụ tráo đổi quỷ quyệt bằng tay thông qua cậu bé Frankie Dale. Có thể xác định rằng số sô cô la vào đêm ngày 16 không hề có vấn đề gì cả, bởi vì bà Terry đã lấy một nắm kẹo hoặc cỡ đó để tổ chức tiệc cho bọn trẻ. Những giả thiết đó có đúng không?”

“Đúng vậy.”

“Không hề,” tiến sĩ Fell nói. “Quá vô lí! Tôi phản đối,” ông nói tiếp với lòng nhiệt thành hăng hái, “rằng số sô cô la nhất định phải bị đầu độc vào ngày 17 tháng sáu. Tôi cũng phản đối ý kiến cho rằng chúng nhất định phải bị đầu độc bởi ai đó ghé qua cửa hàng vào ngày hôm đó.

“Bây giờ, thiếu tá Crow (nếu tôi nhớ không lầm) đã chỉ ra một phương pháp mà nếu kẻ sát nhân sử dụng nó, hắn ta có thể dễ dàng trà trộn những viên kẹo độc vào một hộp sô cô la để mở trên kệ. Kẻ đầu độc đã vào cửa hàng với một số kẹo có độc giấu trong tay hoặc trong túi. Hắn ta phân tán sự chú ý của bà Terry, và bỏ những viên kẹo độc vào chiếc hộp trên kệ. Đúng, chính xác, quả vậy! Rất dễ dàng. Có thể mọi chuyện đã diễn ra theo cách đó. Nhưng nếu anh nghĩ lại, thì không phải cách tiếp cận đó là quá đơn giản với một tên sát nhân đã chứng tỏ bản thân rất thông minh, như gã này sao? Giả thiết này cho ta điều gì? Nó lập tức cho thấy vụ đầu độc đã được thực hiện vào một ngày cụ thể, và cho phép ta giới hạn số lượng nghi phạm gọn lại chỉ còn những người vào cửa hàng ngày hôm đó.

“Nếu anh đồng ý, tôi có thể gợi ý một phương pháp gây án khác tốt hơn.

“Chuẩn bị một chiếc hộp giống y như những chiếc hộp để mở trên kệ. Đừng (như một tên ngốc) đầu độc lớp kẹo nằm trên cùng trong chiếc hộp bản sao đó. Thay vào đó chỉ đầu độc sáu hay mười viên nằm cuối hộp. Đi vào cửa hàng của bà Terry và thay thế một chiếc hộp trên quầy hàng bằng chiếc hộp đã được chuẩn bị sẵn. Nếu không khách hàng nào có nhu cầu mua một lượng sô cô la nhân kem khá lớn, sẽ không ai lấy phải những viên kẹo có độc vào ngày hôm đó. Ngược lại thì trẻ em, theo thói quen, lại thường không mua kẹo sô cô la nhân kem. Chúng ưa thích kẹo cam thảo hoặc kẹo mắt bò hơn, vì chúng có thể mua được rất nhiều với số tiền tiêu vặt ít ỏi của mình. Vì thế rất có khả năng những viên kẹo sô cô la nhân kem đó đã ở trong cửa hàng một, hai, ba, bốn ngày, thậm chí là cả tuần trước khi có người với tay đến lớp kẹo có độc. Do đó kẻ sát nhân thực sự chắc chắn sẽ không bước vào cửa hàng vào ngày vụ án diễn ra. Và, dù những viên kẹo đó bị đầu độc vào thời gian nào, tôi dám cược rằng đó cũng là trước ngày tử vong, ngày 17 tháng Sáu.”

Lần này Elliot lớn tiếng nguyền rủa. Anh bước đến cửa sổ, nhìn ra màn mưa, và quay lại.

“Được, nhưng còn một điều nữa, ông không thể đi loanh quanh và không gây chú ý trong khi đang giấu một hộp sô cô la trong người, đúng không? Và còn phải công khai tráo đổi nó với một cái hộp khác nữa?”

“Có thể,” tiến sĩ Fell nói, “nếu anh có một cái giỏ có quặp lò xo. Tôi xin lỗi, chàng trai, nhưng tôi e rằng giỏ quặp lò xo đã tham gia vào vụ này. Những chiếc giỏ đó (hãy sửa lại nếu tôi nói sai) được điều khiển bởi một cái nút bấm nằm ở phần tay cầm bằng da. Nhấn nút, chiếc giỏ chụp lên bất cứ thứ gì ở bên dưới. Hoặc nó có thể, dĩ nhiên, được sử dụng hoàn toàn ngược lại. Đặt thứ gì đó vào trong túi, nhấn nút để mở những khe lò xo, và cái giỏ sẽ thả đồ vật nằm bên trong xuống bất cứ nơi nào anh muốn.”

Nói tới đây tiến sĩ Fell đưa tay làm hành động như đang thôi miên, hít hà một lát, trông có vẻ ảm đạm, và cuối cùng lại lên tiếng một cách chân thành.

“Đúng, chàng trai. Tôi e rằng đó là những gì đã xảy ra, nếu không thì chẳng có cách nào khác mà chiếc giỏ quặp lò xo lại có liên hệ với vụ này được. Kẻ sát nhân, như anh nói, không thể chơi đùa với những chiếc hộp để mở nếu hắn không có thứ gì đó giữ nó ổn định, có như vậy thì những chiếc hộp mới không rớt xuống khi trò bịp được tiến hành. Vì vậy chiếc giỏ chính là bạn của hắn.

“Kẻ đầu độc bước vào cửa hàng của bà Terry với một chiếc hộp chứa những viên kẹo độc nằm dưới đáy. Trong khi đánh lạc hướng sự chú ý của bà Terry, hắn ta thả chiếc hộp này lên quầy thanh toán. Sau đó hắn ta đặt giỏ lên trên chiếc hộp thật, tóm nó vào trong giỏ mà không để ai nhìn thấy; rồi đẩy chiếc hộp có kẹo độc vào đúng chỗ: hắn sẽ chỉ tốn một khoảng thời gian đủ để bà Terry lấy năm mươi điếu Players hoặc Gold Flake từ quầy thuốc lá phía đối diện thôi. Và Marcus Chesney đã nắm được mánh khóe này. Để minh họa cách thay đổi những chiếc hộp, ông ấy đã nhập về từ London một chiếc giỏ có quặp lò xo tương tự. Sau đó Chesney đã trình diễn với thủ thuật y chang vào đêm qua, mà không hề bị ai phát hiện.”

Elliot hít một hơi thở sâu, sau đó im lặng.

“Cám ơn,” anh nghiêm túc nói.

“Hả?”

“Tôi nói cám ơn ông,” Elliot lặp lại, cười toe toét. “Ông đang kéo trí thông minh của tôi trở lại bình thường, thưa ông. Hoặc cho nó một cú đá mông thiệt mạnh, nếu ông hiểu ý tôi.”

“Không có gì, thanh tra,” tiến sĩ Fell nói với một sự hài lòng mơ hồ.

“Nhưng cũng chẳng có gì thay đổi cả, ông có nhận ra rằng lời giải thích này đưa chúng ta vào một tình huống còn tệ hơn trước nữa không? Tôi tin vào nó. Tôi nghĩ đó là lời giải thích hợp lí nhất trong trường hợp này. Nhưng nó đảo lộn sự thật duy nhất mà chúng tôi đang có. Giờ thì không cách nào biết được thời điểm những viên sô cô la bị tráo đổi, ngoại trừ rằng việc đó rất có thể đã không xảy ra vào cái ngày mà cảnh sát đã tập trung điều tra trong gần bốn tháng nay.”

“Tôi rất xin lỗi vì đã đảo lộn kế hoạch,” tiến sĩ Fell nói, đưa tay xoa đầu một cách mạnh mẽ nhưng hối lỗi. “Nhưng chết tiệt! Nếu anh có một trí óc quanh co như của tôi, anh sẽ nhận ra rằng đây là việc không thể nào tránh khỏi, như con mèo in trên hộp cá hồi bằng thiếc vậy. Và tôi không đồng ý với anh rằng nó đưa chúng ta vào tình trạng tệ hơn trước. Ngược lại, nó có thể dẫn chúng ta đến thẳng sự thật.”

“Bằng cách nào?”

“Nói với tôi đi, thanh tra. Có phải anh đến từ một ngôi làng hay ít nhất là một thị trấn nhỏ không?”

“Không, thưa ông. Không chính xác lắm. Tôi đến từ Glasgow.”

“A. Nhưng tôi thì có,” tiến sĩ Fell nói với vẻ thỏa mãn. “Giờ chúng ta hãy nhận định lại tình hình. Kẻ giết người, mang theo một chiếc giỏ đeo vai có vẻ vô hại, bước vào cửa hàng. Chúng ta giả sử rằng kẻ sát nhân là ai đó biết bà Terry, chúng ta phải giả định như vậy. Anh đã bao giờ được trải nghiệm sự tò mò chín chắn, vô hại, và mang tính bản năng của những người bán hàng trong một cộng đồng nhỏ, đặc biệt là loại người mau chuyện như bà Terry chưa? Giả sử anh bước vào và mang theo một chiếc giỏ như vậy. Nó sẽ như kiểu, ‘Đi đâu thế, ông Elliot?’ ‘Đến miền Tây sao, ông Elliot?’… Hoặc thậm chí dù không nói ra, bà ấy cũng sẽ nghĩ như thế, bởi vì hình ảnh của anh với một chiếc giỏ đeo vai là một hình ảnh rất bất thường ở đấy. Một chiếc giỏ đeo vai không phải là thứ anh thường mang bên người. Kí ức sẽ gắn liền vào tâm trí của bà ấy. Nếu bất kì ai bước vào cửa hàng trong suốt tuần lễ trước khi vụ đầu độc bằng sô cô la xảy ra, mang theo một túi hành lí đeo vai nhỏ, bà ấy có thể sẽ có vài kí ức về nó.”

Elliot gật đầu. Nhưng anh có cảm giác rằng vẫn còn phải thực hiện một bước nữa, vẫn phải dò dẫm một bước nữa, khi tiến sĩ Fell nhìn anh với một sự tập trung cao độ.

“Hoặc là…?” tiến sĩ giục.

“Tôi nghĩ,” Elliot lẩm bẩm, nhìn chằm chằm vào màn mưa bên ngoài cửa sổ. “Hoặc kẻ giết người là ai đó thường xách một chiếc túi dạng như vậy, và hình ảnh đó đã quá quen thuộc nên bà Terry không bao giờ nghĩ về điều đó đến lần thứ hai.”

“Đó là một giả thuyết có thể kiểm chứng được,” người kia nói, khịt mũi.

“Ý ông là bác sĩ Joseph Chesney?”

“Có lẽ. Có ai khác thường đi loanh quanh với một chiếc túi hoặc hộp đồ hoặc thứ gì đó tương tự không?”

“Chỉ có Wilbur Emmet thôi, họ bảo tôi vậy. Anh ta có một thứ gần giống như cái vali nhỏ màu vàng nhạt. Tôi đã thấy nó trong phòng anh ta, như tôi kể lúc nãy.”

Tiến sĩ Fell lắc đầu.

“Chỉ có Wilbur Emmet,” ông chỉ tay. “‘Chỉ’ Wilbur Emmet, chính anh nói đó. Thần linh ơi! Nếu một chiếc túi da có thể trở thành một chiếc túi quặp lò xo qua sự khéo léo của một nhà cung cấp các món đồ ảo thuật, vậy thì có lí do gì một chiếc vali nhỏ màu vàng nhạt lại không thể làm được điều tương tự? Rõ ràng là, khi thiếu tá Crow và sĩ quan Bostwick điều tra, họ chắc chắn sẽ bỏ qua Emmet, đúng không? Giáo sư Ingram, từ những gì anh kể, tôi nghi ngờ rằng ông ấy cũng đã làm vậy, và hẳn ông ấy sẽ chào đón chúng ta với một mớ lí thuyết ngay khi chúng ta chọc mũi vào Bellegarde. Chúng ta phải cực kì cẩn thận với những cái bẫy. Do đó, dựa trên cơ sở những bằng chứng hiện có, tôi đảm bảo với anh rằng người duy nhất có khả năng phạm tội là Wilbur Emmet. Anh có muốn nghe những lí do tôi đưa ra không?”