Số lần đọc/download: 1109 / 17
Cập nhật: 2016-06-17 12:51:57 +0700
Chú Thích
[1] Đời Mã Viện sang đánh Hai Bà Trưng, đến vùng Lãng Bạc còn thấy độc bốc ở bãi lầy lên, đến nỗi quạ đương bay phải rớt xuống mà chết.
[2] Khi vua nhà Hán cấm bán trâu dê cái cho Giao Chỉ thì vua Triệu Võ Vương đem binh đánh vào quận Tràng Sa.
[3] Câu chuyện người ăn cắp búa và câu chuyện thầy bói sờ voi sẽ cho ta thấy cần phải nhìn bằng con mắt tổng quát, lấy sự việc nọ kiểm điểm sự việc kia, rồi mới có thể nhất định được theo chiều này hay chiều khác.
Chẳng hạn việc vua Trần sau khi đuổi được giặc Nguyên có bắt được một rương những sở biểu của quan lại và hàng tôn thất của ta viết để xin hàng phục quân Nguyên. Vua đã cho đốt hết mà không hỏi tội một ai.
Sử cũ ghi một điểm son về lòng nhân từ lượng thứ của vua. Nhưng xem xét kỹ việc ấy thêm một tầng nữa, ta sẽ có thể hiểu rằng: hoặc đây là cái mưu của quân Tầu để lại bằng chứng bội phản để nội bộ thanh trừng lẫn nhau mà suy yếu cả, nhưng nhà Vua đã không chịu mắc mẹo lừa ấy; hoặc đây là việc dứt dây động rừng, có khi chính nhà vua và triều đình khi chạy về Hoan Diễn đã để lại người để làm nội gián. Rồi bây giờ những người ấy chính là có công. Sao lại đem ra trừng phạt, mà thưởng công những người ấy, thì những người khác đã theo quân Nguyên một cách chân thành để che chở cho dân sao lại không được thưởng? Vậy thà bỏ đi cho đỡ rắc rối.
[4] Trực giác để thấy tư tưởng, để thể đạo, không phải là tưởng tượng.
Tưởng tượng thì phải phóng cái bản ngã của mình ra để xấp đặt cho mọi ý phù hợp với bản ngã ấy. Còn trực giác thì ở căn bản đã là hòa hợp bản ngã với Đại ngã, để con mắt nhìn của Thiên Lương rộng mở và nhận định
[5] On entend par hasard le caractère d’un événement qu’on ne peut expliquer ni par une descision délibérée d’un sujet pensant et voulant ni par une loi scientifiques dont la recontre constitue cet événement.
[6] Xem Văn Minh Việt Nam phần II: Nếp sống tình cảm.