rên đời, bất luận là thứ gì, khi đã có bắt đầu thì cuối cùng cũng kết thúc. Người ta gặp nhau để rồi chia tay nhau.

Vì thế một nửa đời người là sự chia li.

*

Ngày thứ năm ở Thổ Châu, Phố đưa tôi đi vào một thôn bản sâu trong núi. Tôi không nhớ đã đi qua bao nhiêu ngọn núi, bao nhiêu dòng suối, bao nhiêu khúc quanh, cuối cùng là đến một bản làng trong một thung lũng nhỏ. Phố nói đã quen một người bạn ở đó. Đó là một thung lũng có một loại quả tên là lê, lê xứ này rất thơm ngon, theo lời Phố, vì chúng đoạt được tinh túy của trời đất.

Có điều những ngôi nhà sàn ở xứ này rất thưa, nằm lác đác xen lẫn đá. Đá núi màu xám đen, nhô lên khắp nơi. Đá nhấp nhô trong vườn, ngay bên cửa sổ nhà sàn. Ở thung lũng đương nhiên có suối. Một con suối lớn chắn ngang đường vào thung lũng. Lòng suối có nhiều tảng đá khổng lồ như những con cá voi xám nằm trầm ngâm. Bên bờ lác đác vài cái cây lấp ló một thứ quả màu vàng nâu. Phố nói đó chính là lê, những cây lê của xứ sở này.

Chúng tôi gặp một chàng trai trẻ.

Nhà cậu có một cây lê đầu ngõ. Trong vườn có một cây hoa anh túc. Cây hoa đang trổ một bông hoa màu tím hồng, rất đẹp.

Ngôi nhà sàn đơn sơ giữa một vườn cây nhiều loại, cây lê đầu ngõ đang sắp vào vụ chín.

“Em đến đây lần đầu vào đúng lúc hoa lê nở trắng”.

Phố đứng tựa lưng vào cây lê. Tôi hình dung vào mùa hoa lê nở, cả thung lũng chìm trong màu trắng trong tinh khiết.

“Loại quả này là một đặc sản”.

Phố thay mặt chủ nhà, chọn một quả lê được xem là hoàn hảo nhất trong vườn về độ tròn căng viên mãn đưa cho tôi.

“Tháng sau quả mới chín, bây giờ nó chưa được coi là đặc sản đâu”.

“Tại sao thế?”.

Tôi đón quả lê trên tay, ngắm nghía nó. Ngoài vẻ tròn căng cân đối đẹp mắt, tôi không thấy có gì đặc biệt.

“Nhưng mà, khoan đã”.

Phố bất ngờ lấy lại quả lê trên tay tôi, không một chút chần chừ, ném nó vào một tảng đá. Quả lê bị ném, vỡ toang. Phố nhặt mảnh vỡ lên, đưa cho tôi xem.

Ruột quả màu trắng mịn, gần lớp hạt có màu hồng nhạt.

“Quả này chưa chín, nên chưa đạt độ hoàn hảo để thưởng thức đâu. Chị ở đây đến tháng sau, em sẽ đưa chị trở lại đây. Lúc đó, chị sẽ được biết vì sao nó được gọi là đặc sản”.

Cậu chủ nhà còn trẻ, cỡ tuổi Phố, nét mặt có vẻ hay e thẹn. Cậu rót mời chúng tôi rượu. Vẫn như khi đến những ngôi nhà sàn xứ này, việc đầu tiên nhất định là uống rượu. Người dân nơi đây tự nấu rượu uống và tiếp khách.

Chúng tôi uống rượu và ngắm cây lê mọc bên khe đá trước ngõ nhà cậu. Một kiểu mọc rất khắc khổ. Người ta gọi loại lê đó là Hồng Tâm.

Thế nào là lê Hồng Tâm? Là bản thân quả lê khi chín có ba màu, vỏ ngoài cùng màu xám vàng, cùi màu trắng xốp và đặc biệt lớp thịt trong cùng, nơi chứa những chiếc hạt nhỏ xíu màu đen nhánh có màu hồng như màu hoa đào tháng giêng. Vị quả lại thơm ngọt, nói chung là rất khó tả. Có điều loại cây này tự mọc trên núi đá, dưới thung lũng, bên bờ suối, hoa nở trắng muốt và thơm ngào ngạt. Mùa hoa nở, cả vùng ướp đẫm hương hoa. Hoa năm nào cũng nở trắng trời đất, song mỗi cây lê đều cho rất ít quả. Bản thân loại lê này cũng không bao giờ sống sót nếu người ta ươm trồng nó. Tóm lại, nó tuyệt diệu như thế, song không phải là loại cây có thể sống bởi bản tay con người can thiệp.

Còn cái bản xinh đẹp xa xôi này có tên là Bản Vị.

Trước đây, rất nhiều năm về trước, lê ở Bản Vị rất nhiều.

Bản Vị có một loài cây độc đáo như thế thì hẳn con người nơi đây cũng kì thú? Đương nhiên rồi. Điều tuyệt diệu thứ hai ở đây chính là gái đẹp. Con gái bản Vị rất đẹp. Da trắng môi đỏ má hồng eo thon cổ cao vai tròn, nói chung là xinh đẹp hiếm thấy trên đời. Nhưng bản Vị lại rất ít con gái. Đàn ông bản Vị rất đông, nhưng không có gì nổi trội, nếu không muốn nói là thất học, bất tài, thô thiển, lại không muốn đi xa khỏi thung lũng để cưới con gái bản khác. Vì thế bản Vị có những người đàn ông cả đời không hề kết hôn.

Cứ nửa tháng, người bản Vị xuống chợ huyện một lần. Chợ huyện rất xa, phải trèo qua nhiều ngọn đồi, men theo nhiều vách núi, vượt qua vài dòng suối nước xiên xiết, lổn nhổn đá cuội tròn ủm và trơn nhẫy rêu xanh. Người bản Vị đi chợ từ nửa đêm, mang theo những sản vật đơn sơ từ thung lũng. Họ rất nghèo, không có gì nhiều để mang xuống chợ, trừ loại quả đặc biệt đã kể trên kia. Vào mùa lê chín, dân đi chợ huyện mong ngóng người bản Vị nhất. Những gùi lê nho nhỏ được địu bởi những đôi vai tròn trịa của thiếu nữ bản Vị, vượt qua chặng đường dài đẫm sương đêm, khi mặt trời ló lên sau dãy núi bồng bềnh mây trắng, thật như là một kiệt tác của tự nhiên.

Năm đó, bản Vị đón một vị khách lạ.

Vị khách đến sau phiên chợ huyện đã tan, nhón những mũi giày đế khủng qua những lòng suối trơn nhẫy đầy rêu, men qua những con đường mòn quanh sườn núi, theo dấu những thiếu nữ gùi lê xuống chợ huyện trở về. Vị khách đứng trong thung lũng ủ hơi sương mát lạnh. Bấy giờ là mùa quả chín, hoa tàn từ lâu, nhìn những nếp nhà sàn màu xám bạc ẩn trong những tán cây lê xòa bóng. Thật là một chốn thần tiên hiếm có.

Khách xin trọ ở bản Vị ba ngày ba đêm. Không có ngôi nhà sàn nào khách chưa từng đặt chân lên bậc cầu thang, không có cô gái đẹp nào khách không biết tên, không có người già đáng kính nào khách không biết mặt.

Ba hôm sau khách đi, đi theo khách là thiếu nữ đẹp nhất bản.

Thời gian trôi qua, người bản Vị vẫn xuống chợ huyện mỗi chủ nhật, đường xuống chợ huyện vẫn phải vượt qua những ngọn đồi, men theo những triền núi, lội qua những lòng suối xiên xiết chảy. Và đường xa khó đi, nên họ vẫn phải xuống chợ vào lúc nửa đêm.

Một năm, cô gái đẹp đi cùng khách năm xưa về thăm bản. Cô không phải đã lấy người khách năm nào, mà lấy sếp lớn của anh ta, giờ cô đã là một mệnh phụ phú quý, giàu sang.

Năm sau, một con đường được khởi công, nối từ chợ huyện vào bản Vị. Con đường rất dài, nghe đâu do lãnh đạo phu quân của cô gái đẹp nhất bản kia đầu tư, trai bản Vị rất đông, được huy động làm đường. Nếu con đường hoàn thành, bản Vị sẽ không còn cô độc trong sương mù nữa, khách du lịch sẽ kéo đến nườm nượp, lê Hồng Tâm sẽ không phải mang xuống chợ lúc nửa đêm trên đôi vai tròn trịa của các thiếu nữ nữa. Nó còn được hứa hẹn sẽ đi vào một truyền thuyết vô cùng lâm li, với nhân vật chính là một thiếu nữ tuyệt đẹp, tất nhiên, tên nàng là Hồng Tâm. Tóm lại, con đường sẽ mang đến cho bản Vị một cơ hội đổi đời rất lớn.

Cứ mỗi một khúc đường hoàn thành, là thêm một thiếu nữ bản Vị bước chân ra khỏi bản, đi xa hơn chợ huyện, xa hơn chợ tỉnh, về thành phố, trở thành mệnh phụ phu nhân hay chân dài của đại gia nào đó. Mấy năm sau con đường đã nối dài, bản Vị không còn thiếu nữ đẹp nào ở lại bản nữa.

Nhưng những đứa bé gái sẽ tiếp tục được sinh ra và lớn lên, và giống như các mẹ các chị chúng, chúng sẽ xinh đẹp như hoa lê mỗi mùa xuân về. Người bản Vị tin vào điều đó, tin vào con đường và những cô gái đã từ bản Vị ra đi.

Nhiều năm sau con đường hoàn thành, hai bên đường có những cây vàng anh. Nghe nói các cô gái bản Vị đi ra ngoài lấy chồng, mỗi người trồng một cây vàng anh. Vàng anh là giống cây tốt, phù hợp với khí hậu và thổ nhưỡng nơi đây. Lẽ ra họ có thể trồng cây lê Hồng Tâm, nhưng bạn biết đấy, loài cây này ban cho con người hoa thơm trái ngọt, nhưng nó tự sinh tự diệt, không do con người.

Người ta theo con đường ấy về bản Vị, trong lòng hi vọng sẽ gặp những người khách du lịch đi ngược chiều hay đi cùng chiều. Nhưng họ chẳng gặp một ai.

Người ta theo con đường ấy về bản Vị, trong lòng hi vọng sẽ gặp một mùa hoa lê trắng muốt ngát hương. Nhưng người ta chẳng thấy thung lũng hoa lê trắng nào. Hoa lê trong thung lũng nở ít, có phần rời rạc và hương thơm chỉ còn thoảng nhẹ.

Người ta theo con đường ấy về bản Vị, hi vọng gặp những thiếu nữ xinh đẹp như huyền thoại năm xưa, nhưng họ chỉ gặp những người đàn ông u sầu bên những con trâu già khua mõ lốc cốc.

Chán nản, người ta quay về. Điều gì xảy ra khi con đường đẹp như thế nối bản Vị với phố huyện sầm uất nhỉ, sao chẳng có gì giống như sự hứa hẹn năm xưa?

Người ta đứng lại chỗ giao đường. Rất nhiều người đi qua giao điểm đó, cả những vị khách du lịch ba lô nặng trên vai, ai cũng liếc nhìn, nhưng không dừng lại.

Tò mò, người ta cũng liếc nhìn nơi họ liếc nhìn, bỗng sững người lại trước một tấm biển không lớn nhưng đủ để ý, mà người ta, vì quen nghĩ về bản Vị năm xưa, nên đã không hề chú tâm. Tấm biển có lẽ được dựng khi con đường bắt đầu được khởi công, đề hai chữ rất đậm “Đường cấm”.

Tôi và Phố đứng trước tấm biển “Đường cấm” dẫn về bản Vị.

“Sao người ta không dỡ tấm biển này đi?”.

Phố khẽ lắc đầu.

“Nó thực ra chỉ là một tấm biển, nếu người ta muốn đi, chẳng ai có thể cấm được. Nếu em tuân lệnh tấm biển, thì sẽ không bao giờ biết đến có một nơi đẹp như thế mà đưa chị đến lần này”.

“Nó từng đẹp hơn bây giờ nhiều, nếu đúng như lời Sáng kể”. Sáng là tên cậu bạn của Phố.

“Vâng”.

Phố và tôi về đến nhà bà cụ cũng chính là lúc trời sập tối. Đom đóm lập lòe bên bờ suối. Ngôi nhà lờ mờ ánh điện 25W. Có lẽ bà cụ đang ngồi bên bếp lửa như bà đã ngồi ở đó từ rất nhiều năm tháng trôi đi.

Tôi xuống xe, dợm bước vào sân.

“Chị Hàm Yên”.

Phố khẽ gọi tên tôi. Tôi dừng lại.

“Chị Hàm Yên. Chị có biết sao em lại lấy quả lê đã đưa cho chị không?”.

“Không”.

“Sao chị không hỏi tại sao?”.

“Hỏi làm gì? Em hẳn có lí do mà”.

Phố dựng xe, đứng tựa lưng vào nó.

“Em sợ chị ăn nó”.

Tôi phì cười.

“Sao lại sợ? Ăn thì sao? Nó chỉ là một quả lê thôi mà”.

“Không. Chị không biết à. Người ta bảo ăn lê là li biệt. Em sợ chị ăn nó rồi thì sẽ chẳng bao giờ gặp lại chị nữa”.

Phố nổ máy xe và quay về nhà vị thầy thuốc. Tôi đứng trong sân nhìn bầu trời lấp lánh những ngôi sao xa xôi. Một bầu trời sao cùng nhấp nháy sáng, như những bầu trời sao mùa thu.

Buổi sáng tôi thức dậy, bà cụ đã ra ngoài, không khí buổi sáng mùa hạ thật trong lành. Tôi nhìn ra vạt đồi hoa sim tím ngoài kia, chúng vẫn rực một màu buồn xa xôi và kì lạ.

Tôi nghĩ đến Sáng rất nhiều. Suốt đêm tôi không ngủ được và chỉ nghĩ về cậu ấy. Tại sao tôi chỉ nghĩ về cậu ấy và nghĩ nhiều như thế, trong khi tôi tiếp xúc chẳng lâu. Lẽ nào tôi đã gặp người mà tôi chờ đợi đã lâu, người gieo vào trái tim tôi những nhớ thương từ tiền kiếp?

Tôi gọi cho Phố.

“Chúng ta trở lại bản Vị được không?”.

“Sao nhanh thế, chị vừa mới ở đó hôm qua mà. Lê đã kịp chín đâu”.

Phố cười ha ha, tôi cồn cào trong ruột.

“Chị không biết. Tóm lại em có đi cùng chị không?”.

Phố im lặng. Một lát Phố chạy xe đến, chúng tôi một lần nữa trở lại bản Vị, một lần nữa đứng trước tấm biển “Đường cấm” đã bị dây leo che gần khuất.