crooge lắng nghe cuộc đối thoại mà thấy rợn cả người. Trong lúc đám người túm tụm bàn về những món đồ ăn cắp được, trong ánh đèn le lói của lão già Joe, Scrooge thấy họ ghê tởm, đáng ghét đến mức chẳng thể nào tồi tệ hơn thế và bản thân họ hiểm ác bẩn thỉu chẳng khác gì bọn quỷ đang cùng nhau chia chác cái thây ma.

- Ha… ha… ha…! - Nói đến đó, bà ta cười lớn trong lúc lão Joe già lấy ra một cái túi đựng tiền làm bằng vải flanen, lần đếm món tiền của họ trên sàn. - Đây là kết cục, mấy người thấy không? Lúc sống lão làm mọi người khiếp sợ, không dám bén mảng tới gần, đến lúc chết thì lại mang lợi cho chúng ta! Ha... ha... haaa...!

- Thưa ngài, - Scrooge nói, rùng mình từ đầu đến chân. - Tôi hiểu rồi, tôi thấy rồi. Hoàn cảnh của người đàn ông bất hạnh đó rất giống tôi. Cuộc sống của tôi hiện nay cũng giống như thế. Lạy Chúa lòng lành, cái gì thế này?

Lão giật bắn cả người vì khiếp sợ khi thấy mình bỗng đứng cạnh một chiếc giường trơ trọi, không rèm treo quanh. Trên đó, dưới một tấm vải phủ rách bươm là một vật gì đó được đắp kín. Dù câm nín nhưng bản thân vật đó vẫn toát ra một điều gì thật kinh khiếp.

Căn phòng tối om, tối đến mức không thể nhìn rõ một vật gì dù Scrooge đã tò mò nhìn quanh, hồi hộp muốn biết xem đây là đâu. Một luồng sáng yếu ớt trong không trung chợt lóe lên, rọi thẳng lên chiếc giường nơi xác của người đàn ông nằm trơ trọi, bị tước sạch mọi thứ và không ai khóc than, chăm sóc.

Scrooge liếc nhìn về phía Hồn ma. Bàn tay của nó chỉ về phía cái đầu của xác chết. Tấm vải đậy hờ hững đến nỗi chỉ dùng một ngón tay nhấc lên cũng có thể làm lộ ra khuôn mặt của người nằm đó. Scrooge cảm thấy dễ dàng như vậy, rất muốn giở tấm vải lên và tha thiết muốn biết người đó là ai nhưng không đủ sinh lực để làm cũng như xua đuổi bóng ma đang đứng cạnh mình.

Ôi, Thần Chết giá băng, lạnh lẽo, khắt khe và đáng sợ, cứ lập bệ thờ của ngươi ở nơi đây và phủ lên căn phòng này sự khủng khiếp theo ý ngươi, bởi đây chính là quyền năng của ngươi! Nhưng với những ai được yêu thương, tôn sùng và kính trọng, ngươi không thể làm suy chuyển hay biến đổi một sợi tóc, một nét mặt của họ thành ghê tởm và đáng ghét. Ngươi chỉ có thể làm cho đôi bàn tay nặng nề buông rũ, làm trái tim và mạch đập ngưng lại nhưng ngươi không thể động chạm đến được đôi bàn tay bao dung và chân thành, không thể bóp nghẹt trái tim dũng cảm, ấm áp, dịu dàng và mạch cảm xúc rộn ràng. Hãy chém đi, hỡi Thần Chết kia, chém đi! Rồi nhìn thấy những hành vi tốt đẹp của con người đang nằm kia tuôn ứa ra từ vết chém, để chúng mãi mãi bất tử với thế gian này!

Chẳng có lấy một giọng nói nào, vậy mà Scrooge lại nghe thấy những lời đó khi nhìn chiếc giường. Lão nghĩ, nếu bây giờ người đàn ông đó có thể ngồi dậy, liệu ông ta sẽ nghĩ đến điều gì trước tiên? Tính hám lợi, thói hành xử hà khắc, khó chịu, hay tật kêu ca? Những tính nết đó đã đưa lão đến một kết cục thật thảm hại, rõ ràng là thế!

Lão nằm đó trong căn nhà tăm tối trống hoác mà không có lấy một người đàn ông, đàn bà hay trẻ con nào đến để nói rằng, hồi sống ông ấy đã làm điều này, điều kia cho tôi, đã đối xử tử tế với tôi nên tôi không thể bạc bẽo với ông ấy được. Một con mèo quào quào cái cửa, rồi có tiếng chuột kêu lít chít bên dưới bệ lò sưởi. Chúng muốn gì trong căn phòng chết chóc này, và tại sao chúng cứ động đậy, làm phiền luôn như thế? - Scrooge quả thật không dám nghĩ thêm nữa.

- Thưa ngài, - Lão nói. - đây quả là một nơi đáng sợ. Tôi sẽ không thể nào quên bài học này, thật đấy. Chúng ta hãy đi đi!

Hồn ma vẫn chỉ về phía cái đầu.

- Tôi hiểu ngài muốn nói gì, - Scrooge đáp. - và nếu làm được thì tôi cũng sẽ làm. Nhưng tôi không có đủ can đảm, thưa ngài. Tôi không thể!

Dường như hồn ma lại nhìn Scrooge.

- Nếu có ai đó trong thành phố động lòng vì cái chết của người đàn ông này, thì xin hãy cho tôi nhìn thấy với. Tôi van ngài!

Hồn ma xòe rộng cái áo choàng như một đôi cánh trong chốc lát, đoạn thu lại và để lộ một căn phòng vào ban ngày, nơi có một người mẹ và những đứa con đang ở đó.

Người đàn bà đang chờ đợi ai đó. Vẻ hồi hộp lo âu, bà đi tới đi lui, giật mình trước mọi tiếng động, mắt liếc nhìn ra ngoài cửa sổ, nhìn lên đồng hồ rồi cố chú tâm vào mũi kim của mình nhưng vô vọng, đôi lúc không thể chịu nổi tiếng nô đùa của bọn trẻ.

Cuối cùng thì tiếng gõ cửa mong đợi cũng vang lên. Người mẹ vội đi ra cửa đón chồng, một người đàn ông vốn có nét mặt lo âu, phiền muộn dù còn trẻ. Thế nhưng hôm nay trên nét mặt của anh ta lại hiện lên một cảm xúc đặc biệt: một cảm giác vui sướng hẳn hoi khiến ngay cả anh ta cũng phát ngượng và cố kiềm chế.

Anh ta ngồi xuống bàn ăn tối, nơi được dành riêng cho mình bên cạnh lò sưởi, trong lúc người vợ khẽ khàng hỏi có chuyện gì thế (sau một lúc im lặng). Người đàn ông lại trở nên lúng túng không biết phải trả lời thế nào.

- Là tin tốt hay xấu hả mình? - Người vợ gợi ý.

- Xấu. - Anh ta đáp.

- Chúng ta sắp phá sản à?

- Không, hy vọng không như thế, Caroline.

- Nếu lão ta bớt hà khắc đi thì chắc là như thế! - Người vợ đáp, vẻ ngạc nhiên. - Mọi thứ chỉ là hy vọng hão, nếu điều kỳ diệu đó không xảy ra.

- Trước kia lão từng hà khắc, - Người chồng đáp. - nhưng giờ thì chết rồi.

Vốn là một người có nét mặt hiền dịu và nhẫn nại thế nhưng người vợ cũng cảm thấy vui sướng đến mức vỗ cả hai tay khi nghe thấy thế. Lập tức, chị ta lại cầu xin Chúa hãy tha thứ cho mình vì đã làm như vậy, nhưng dẫu sao ban nãy chị ta cũng đã không giấu được cảm xúc thật của mình.

- Những gì người đàn bà nửa say nửa tỉnh nói tối qua khi anh cố gặp lão để xin hoãn nợ thêm một tuần hóa ra lại là sự thật, trong khi lúc đó anh chỉ nghĩ họ viện cớ để từ chối mình. Lúc đó, lão không chỉ bệnh nặng mà còn đang hấp hối.

- Không biết khoản nợ của mình sẽ chuyển sang cho ai đây?

- Anh không biết. Nhưng tới lúc đó thì mình đã xoay đủ số tiền, nếu không thì sẽ là bất hạnh nếu người thừa kế của lão cũng nhẫn tâm như thế. Nhưng ít ra thì đêm nay chúng ta có thể đi ngủ thanh thản, Caroline ạ!

Phải, họ nhẹ nhõm biết mấy, họ vừa trút được gánh nặng đến thế cơ mà! Gương mặt của những đứa trẻ nãy giờ vẫn tụm quanh hóng chuyện, dù không hiểu rõ lắm, sáng cả lên. Cả nhà họ vui vẻ hẳn lên trước cái chết của người đàn ông nọ! Cảm xúc duy nhất mà Hồn ma có thể cho Scrooge thấy từ sự kiện này là niềm vui sướng.

- Xin hãy cho tôi thấy những tình cảm tốt đẹp liên quan đến cái chết, - Scrooge nói. - hoặc với căn phòng tối tăm mà chúng ta đã đến ban nãy.

Hồn ma dắt lão đi bộ qua vài con phố quen thuộc, trong lúc đó Scrooge không ngừng dõi mắt khắp nơi để tìm kiếm hình ảnh của mình nhưng vô vọng. Họ bước vào ngôi nhà nghèo nàn của Bob Cratchit, nơi mà lão đã từng đến thăm trước kia, và thấy người mẹ cùng những đứa con đang ngồi quanh ngọn lửa.

Lặng lẽ. Không khí vô cùng lặng lẽ. Những đứa bé ồn ào giờ ngồi im như tượng trong góc nhà, nhìn lên anh Peter của chúng, người đang cầm một quyển sách trước mặt. Người mẹ và các cô con gái đang chăm chú may vá. Tất cả vô cùng lặng lẽ!

“Và Ngài nhấc một đứa trẻ lên, đặt nó vào giữa bọn họ”.[53]

[53] Một câu trong Kinh Thánh (Matt 18: 1 - 3), ý nói linh hồn trẻ em là những linh hồn thánh thiện nhất, xứng đáng được lên nước Thiên đàng.Scrooge nghe những lời này từ đâu ra? Lão không hề nằm mơ. Hẳn là lời của Peter đọc từ sách, khi lão và Hồn ma bước qua ngưỡng cửa. Tại sao cậu ấy lại không đọc tiếp nhỉ?

Người mẹ đặt món đồ may vá lên bàn và lấy tay che mặt.

- Màu sắc khiến mẹ đau mắt quá! - Bà nói.

Màu nào? Ôi, Tiny Tim tội nghiệp!

- Đã đỡ hơn rồi, - Người mẹ nói. - màu sắc khiến mắt mẹ yếu đi dưới ánh nến, nhưng mẹ sẽ không cho bố các con thấy khi ông ấy về đâu. Chắc là bố cũng sắp về rồi đấy.

- Bố về muộn rồi đấy, - Peter nói, gấp sách lại. - Mấy bữa nay con nghĩ chắc bố đi chậm hơn bình thường một chút, mẹ à.

Cả nhà lại im lặng. Cuối cùng, người mẹ nói bằng một giọng vui vẻ, đều đều và chỉ hơi ngập ngừng có một lần.

- Hồi đó, mẹ biết mỗi khi cõng Tiny Tim trên vai là bố con... mẹ biết, bố con thường đi rất nhanh.

- Con cũng thế! - Peter thốt lên. - Lúc nào cũng thế.

- Con nữa. - Một đứa trẻ khác phụ họa theo. Rồi tất cả đều nói to như thế.

- Vì Tim rất nhẹ, - Bà Cratchit bồi hồi nói tiếp trong khi tập trung vào việc may vá của mình. - hơn nữa bố lại rất yêu nó, nên việc đó có hề gì. Bố các con về rồi kìa!

Người mẹ chạy vội ra đón chồng; Bob - người đàn ông nghèo khó trong chiếc khăn choàng muôn thuở bước vào. Trà của anh đã để sẵn trên giá trong lò sưởi, cả nhà đều xúm lại xem ai có thể giúp Bob được nhiều nhất. Hai đứa bé tiến đến ôm gối bố, đưa những cái cằm xinh xắn lên nhìn bố như muốn nói: “Bố đừng nghĩ ngợi nhá. Bố đừng buồn nữa nhá!”.

Bob thấy vô cùng vui sướng bên các con, nói năng dịu dàng với cả nhà. Trông thấy những thứ may vá trên bàn, anh bèn ca ngợi bộ môn thêu thùa lẫn tốc độ làm việc của vợ và các con gái. Anh bảo họ sẽ làm xong trước Chủ Nhật.

- Chủ Nhật! Hôm nay anh lại đến đó, đúng không Robert? - Người vợ hỏi.

- Phải, cưng à. - Bob đáp. - Anh ước gì em cũng đi cùng. Em sẽ thích khi thấy mọi thứ ở đó xanh ngăn ngắt. Nhưng không sao, rồi em sẽ thường xuyên được thấy nó. Anh đã hứa sẽ ra với con vào Chủ Nhật, ôi, đứa con bé bỏng của tôi! - Bob kêu lên. - Đứa con bé bỏng của bố!

Anh lại không kiềm chế được cảm xúc đau buồn của mình. Tình cha con giữa họ quá sâu nặng khiến anh không thể kiềm lòng mỗi khi nghĩ đến con.

Bob rời khỏi bàn đi lên gác và bước vào gian phòng trang trí Giáng sinh vui mắt. Trước đây, cái ghế này đã từng được đặt cạnh bên đứa trẻ, và những dấu hiệu trong phòng cho thấy không lâu trước đây nó đã từng có người ở. Bob tội nghiệp ngồi xuống chiếc ghế ấy, nghĩ ngợi và lấy lại bình tĩnh, hôn lên gương mặt bé nhỏ trong tâm tưởng. Anh đã chấp nhận sự thật và lại quay xuống nhà với nét mặt khá tươi tắn.

Cả nhà tiến đến bên ngọn lửa và trò chuyện với nhau, riêng người mẹ và các cô con gái vẫn không ngừng làm việc. Bob kể cho họ nghe về lòng tốt phi thường của người cháu trai của Scrooge, người mà anh được gặp chỉ một lần, ấy vậy mà hôm nọ khi gặp nhau trên phố cậu ta đã bảo “Anh trông không được vui” và hỏi han xem có chuyện gì. Và vì đó là người trò chuyện dễ thương nhất trên đời nên Bob đã chia sẻ mọi chuyện. “Tôi rất lấy làm tiếc khi nghe chuyện này, anh Cratchit ạ! Xin gởi lời chia buồn đến người vợ tuyệt vời của anh!”. Lúc tạm biệt, làm sao mà anh ta biết chuyện đó, anh cũng chẳng rõ.

- Biết cái gì hả mình?

- Rằng tại sao em là một người vợ tuyệt vời. - Bob đáp.

- Ai cũng biết mà bố! - Peter chêm vào.

- Con quan sát giỏi lắm, con trai ạ! - Bob nói to. - Bố hy vọng mọi người cũng thế. “Rất lấy làm tiếc” và “Xin gởi lời chia buồn đến người vợ tuyệt vời của anh; nếu tôi có thể giúp được gì cho anh, thì đây là địa chỉ của tôi. Thật thiết tha đề nghị anh đấy, hãy đến tìm tôi”, cậu ấy nói vậy và đưa cho bố danh thiếp của mình. Giờ thì cậu ấy chẳng thể giúp gì được cho nhà ta nữa rồi. - Bob kêu lên. - Người đâu mà tốt bụng đến thế, thật lấy làm vui. Cứ như thể cậu ấy biết Tiny Tim và hoàn toàn đồng cảm với chúng ta vậy.

- Em tin chắc cậu ấy là một người tử tế. - Bà Cratchit nói.

- Em sẽ còn chắc hơn thế, cưng à, - Bob đáp. - nếu em được gặp và nói chuyện với cậu ấy. Anh sẽ chẳng ngạc nhiên, nếu cậu ấy giúp Peter tìm được một chỗ làm tốt hơn.

- Con nghe chưa, Peter. - Bà Cratchit nói chen vào.

- Lúc đó, Peter sẽ kết bạn với một ai đó và tạo dựng cuộc sống của mình. - Một cô con gái hùa theo.

- Thôi, tập trung vào nhiệm vụ đi! - Peter vặn lại, cười xếch đến mang tai.

- Có thể lắm chứ, - Bob nói. - một ngày nào đó, chuyện đó sẽ xảy ra, cưng à. Nhưng dù chúng ta có xa nhau đi nữa, bố tin rằng tất cả chúng ta vẫn nhớ đến Tiny Tim tội nghiệp, đúng không nào? Hay sau này chúng ta sẽ dần quên mất nhau?

- Không bao giờ, thưa bố! - Cả bọn đồng thanh nói.

- Bố biết, bố biết chứ các con của bố, - Bob nói. - khi nhớ lại em ấy đã ngoan hiền, kiên nhẫn biết bao, dù chỉ là một đứa trẻ. Chúng ta không nên cãi vã lẫn nhau và quên mất tấm gương của Tiny Tim tội nghiệp.

- Không bao giờ, thưa bố. - Bọn trẻ lại nói lớn.

- Bố rất vui! - Bob nói. - Bố rất vui!

Cả nhà lần lượt hôn Bob, nào vợ, nào con gái, nào hai đứa bé, còn Peter thì bắt tay bố. Rõ ràng linh hồn của Tiny Tim là kết tinh hồn nhiên, trong sáng từ Chúa Trời!

- Thưa ngài, - Scrooge nói. - tôi có cảm giác đã sắp đến lúc chúng ta phải chia tay nhau. Tôi biết thế, nhưng không biết nó sẽ diễn ra như thế nào. Hãy cho tôi biết người đàn ông nằm chết khi nãy là ai vậy?

Hồn ma Giáng sinh Tương lai đưa lão đến khu vực các thương nhân lui tới nhưng lại không hề chỉ cho lão thấy hình bóng của chính lão. Lão thấy dường như những hình ảnh gần đây chẳng theo trật tự thời gian gì cả, chỉ biết chắc là chúng diễn ra trong tương lai thôi. Hồn ma chẳng dừng lại ở nơi nào mà cứ tiếp tục đi mãi, cho đến một chỗ mà Scrooge van nài được nấn ná ở lại.

- Cái ngõ cụt mà chúng ta đang lướt qua này, chính là nơi tôi đã ở trong một thời gian dài. Tôi đã trông thấy căn nhà. Hãy để tôi xem mình sống như thế nào trong tương lai! - Scrooge tha thiết yêu cầu.

Hồn ma dừng lại, đưa tay chỉ về phía khác.

- Căn nhà ở đằng kia kìa, - Scrooge kêu lên. - Tại sao ngài lại chỉ hướng này?

Ngón tay vẫn bất động đến lạnh lùng.

Scrooge vội đến bên cửa sổ phòng làm việc của mình và nhìn vào. Văn phòng vẫn còn đó, nhưng không phải là của lão. Bàn ghế trong nhà đã khác, người ngồi trên ghế cũng không phải là lão. Hồn ma vẫn chỉ về hướng ban nãy.

Lão bước theo nó ngay lập tức, lòng tự hỏi vì sao và lão đã đi đâu, cho đến khi họ gặp một cái cổng sắt. Scrooge dừng lại nhìn quanh trước khi bước vào.

Một cái nghĩa địa. Đây là nơi mà cái xác chết lão trông thấy - người đàn ông khốn khổ, đáng thương mà cho đến giờ lão vẫn muốn biết tên - đang nằm dưới lòng đất. Thật là một nơi thích hợp. Vây quanh là nhà cửa lô nhô; cỏ dại chen nhau mọc tràn lan; mồ mả nằm chen chúc đến nghẹt thở; trông mà no cả mắt. Quả là một chỗ “ngon lành”!

Hồn ma đứng giữa những ngôi mộ và chỉ xuống một cái. Scrooge run rẩy tiến đến. Hồn ma luôn luôn chính xác, nhưng lão vẫn sợ sẽ nhìn thấy một ý nghĩa gì mới mẻ trong cái dáng vẻ nghiêm trang của nó.

- Trước khi đến gần hơn tấm bia mộ mà ngài chỉ, - Scrooge nói. - xin hãy trả lời tôi câu này. Phải chăng tất cả những hình ảnh mà tôi đã thấy sẽ xảy ra hay chỉ có thể xảy ra mà thôi?

Hồn ma vẫn chỉ xuống ngôi mộ nơi nó đứng.

- Cách sống của một người sẽ báo trước kết cục của họ, mà nếu không thay đổi, họ sẽ phải hứng chịu. - Scrooge nói. - Nhưng nếu họ thay đổi cách sống, kết cục cũng sẽ thay đổi. Hãy bảo đó là những gì ngài muốn chỉ cho tôi thấy!

Hồn ma vẫn im lìm, bất động như trước. Scrooge rón rén bước tới, run rẩy hết sức và theo ngón tay nhìn xuống tấm bia cắm trên ngôi mộ bị bỏ hoang, trên có ghi chính tên của lão: Ebenezer Scrooge.

- Tôi là kẻ đã nằm trên giường ư? - Lão kêu lên và khuỵu xuống.

Ngón tay của hồn ma chỉ từ nấm mộ sang lão và trở lại nấm mộ.

- Không, thưa ngài! Xin đừng, ôi không!

Ngón tay vẫn không đổi chỗ.

- Thưa ngài! - Lão gào lên, nắm chặt lấy áo choàng của Hồn ma. - Xin hãy nghe tôi! Tôi đã thay đổi. Tôi sẽ không giống như trước kia nữa kể từ giây phút này. Tại sao lại cho tôi thấy điều này, như thể tôi không còn hy vọng nào nữa!

Lần đầu tiên, bàn tay dường như lắc lư.

- Hỡi Hồn ma tốt bụng, - lão năn nỉ, quỳ sụp xuống đất. - xin hãy can thiệp giùm tôi, xin hãy thương xót tôi. Hãy nói rằng tôi có thể thay đổi những hình ảnh mà ngài đã chỉ cho tôi thấy bằng cách sống khác đi!

Bàn tay run lên.

- Tôi sẽ trân trọng Giáng sinh từ đáy lòng và luôn giữ tinh thần đó quanh năm. Tôi sẽ sống trọn Quá khứ, Hiện tại và cả Tương lai. Tinh thần của ba vị Linh hồn sẽ luôn sống mãi trong tôi. Tôi sẽ không bao giờ quên những bài học mà các ngài đã dạy cho tôi. Ôi, xin hãy chỉ cho tôi cách làm thế nào để xóa đi những dòng chữ trên tấm bia mộ này!

Trong cơn đau khổ, Scrooge nắm lấy bàn tay của hồn ma. Hồn ma tìm cách rút lại nhưng lão quá tha thiết khẩn nài và van xin mạnh mẽ đến đỗi cứ giữ chặt lấy nó. Tuy nhiên, Hồn ma vẫn mạnh hơn và đẩy bật lão ra.

Trong lúc nắm chặt bàn tay của Hồn ma như thể lời nguyện cầu cuối cùng để được đảo ngược số phận, lão bỗng thấy cái áo choàng và khăn trùm đầu của hồn ma co lại, rớt xuống và thu lại thành cái cột giường.