There is a temperate zone in the mind, between luxurious indolence and exacting work; and it is to this region, just between laziness and labor, that summer reading belongs.
Henry Ward Beecher
ePub
A4Chương 11: Lời Kết
T
rong cuốn sách này, tôi viết rất nhiều về định kiến bởi tôi cho rằngbiến một ai đó thành kẻ có niềm tin mù quáng là bước đầu tiên để
biến anh ta thành một kẻ khủng bố. Bạn thấy một người dễ bị tổn
thương, một người mất đi sự tự tin, mất đi thu nhập, mất đi kiêu
hãnh, mất đi chốn dung thân. Một người bị cuộc đời chà đạp. Và rồi
bạn cô lập anh ta. Bạn nhồi nhét cho anh ta nỗi sợ hãi và sự tàn bạo,
rồi bạn đảm bảo chắc chắn rằng anh ta coi bất cứ ai khác với anh như
một mục tiêu vô nhân diện – một hình nhân ở bãi tập bắn Calverton
– thay vì là một con người bình thường. Nhưng, thậm chí ngay cả
những người được nuôi dạy trong hận thù từ khi sinh ra, những
người mà tâm trí họ bị trói buộc và vây bủa, họ đều có quyền lựa chọn
mình muốn trở thành người như thế nào. Và họ có thể trở thành một
nhà hoạt động xuất sắc vì hòa bình, bởi họ là người thấu hiểu hơn ai
hết ảnh hưởng của bạo lực, của phân biệt đối xử, và tước đoạt quyền
công dân. Những người đã và đang trở thành nạn nhân nhận thức
sâu sắc được thế giới này không cần thêm bất cứ một nạn nhân nào
nữa.
Tôi biết rằng nghèo đói dai dẳng, cuồng tín, và thiếu giáo dục là
nguyên nhân dẫn đến một loại biến đổi mà tôi đang mô tả, một cuộc
giao tranh đang dai dẳng dùng dằng ở một số nơi trên thế giới này.
Tôi cũng biết rằng không phải tất cả mọi người đều kế thừa được
nhiệt huyết vĩ đại của Gandhi, Nelson Mandela, hay Martin Luther
King, Jr. – tôi chắc chắn cũng không phải ngoại lệ - và không phải tất
cả mọi người đều có khả năng biến đau thương thành hành động.
Song tôi tin chắc rằng sự đồng cảm có sức mạnh lớn hơn hận thù, và
rằng chúng ta nên cống hiến cuộc sống của mình để nhân rộng tư
tưởng này đến tất cả mọi người.
Sự đồng cảm, hòa bình, và phi bạo lực có vẻ là những công cụ
ngược đời vô dụng trong thế giới khủng bố mà cha tôi góp phần tạo
nên. Nhưng, nhiều cuốn sách đề cập rằng, sử dụng bất bạo lực để giải
quyết mâu thuẫn không có nghĩa là trở nên thụ động. Bất bạo lực
không có nghĩa là kiềm chế các nạn nhân, hay để mặc những kẻ xấu
gây bạo loạn. Nó hoàn toàn không có nghĩa là “buông giáo quy hàng”.
Bất bạo lực có nghĩa là nhân đạo hóa kẻ thù của bạn, nhận biết được
nhu cầu và nỗi sợ hãi chung giữa bạn và họ, và tích cực tiến tới hòa
giải thay vì trả thù. Gandhi đã từng có một trích dẫn vĩ đại: “Tôi có thể
chết vì nhiều lý do. Nhưng lại chẳng thể tìm ra dù chỉ một lý do để
giết người.” Càng ngẫm nghĩ câu trích dẫn này, tôi lại càng thêm
ngưỡng mộ nét sắc sảo và giá trị cốt lõi trong lời nói của Gandhi.
Tăng cường bạo lực không phải là cách duy nhất để kết thúc chiến
tranh, cho dù chúng ta có kiên trì đánh trả hay đánh trả mạnh mẽ hơn
đi chăng nữa. Một nhà sử học phản văn hóa gần đây, Theodore
Roszak, từng bàn luận đến vấn đề này: “Con người cố gắng không sử
dụng bạo lực trong một tuần, và khi điều này ‘không có tác dụng,’ họ
sẽ lại sử dụng bạo lực, thứ vốn vô dụng hàng thế kỷ nay.”
***
Tôi đã không còn nhận những cuộc điện thoại của cha từ khi tôi
mười tám tuổi. Lúc đó, tôi cũng thường xuyên nhận được thư điện tử
từ một nhà tù ở bang Illinois nói rằng cha tôi sẵn lòng trao đổi thư từ
với tôi thay vì gọi điện. Nhưng tôi đã học được rằng thậm chí việc liên
lạc với cha sẽ chẳng dẫn đến kết cục tốt đẹp nào cả. Mối bận tâm mãi
mãi của cha chỉ là cái án tù, ông cho rằng Chính phủ đã xâm phạm
quyền công dân của ông trong suốt quá trình điều tra, cho nên có một
lần tôi đã viết thư cho ông và hỏi thẳng liệu có phải ông đã giết
Kahane, và tham gia vào vụ tấn công Trung tâm Thương mại Thế giới
năm 1993 hay không. Tôi nói với cha rằng, con là con trai của cha và
con cần nghe sự thật từ cha. Cha tôi ứng phó bằng một phép ẩn dụ
bay bổng, không thể hiểu được, và vặn vẹo, vòng vèo còn hơn cả tàu
lượn siêu tốc ở Busch Gardens, chứ không đề cập thẳng thắn đến tội
lỗi của ông. Điều này chỉ khiến cha càng trở nên đáng sợ và tham lam
hơn trong mắt tôi. Chứ chưa nói gì đến tội ác của ông.
Vụ ám sát Kahane không phải chỉ do hận thù, đó là một thất bại
hơn là một vụ giết người đơn thuần. Cha tôi muốn làm suy sụp tinh
thần của tất cả giáo sĩ Do Thái và dâng chiến thắng này cho Allah.
Trên thực tế, điều mà cha thực sự làm được là đem sự nhục nhã và
ngờ vực đến cho cộng đồng Hồi giáo, khơi nguồn cảm hứng cho
những hành động bạo lực vô nghĩa hơn và tàn ác hơn. Vào đêm Giao
Thừa năm 2000, người con trai nhỏ nhất và con dâu một vị giáo sĩ đã
bị sát hại, và năm trong số sáu đứa con của họ đều bị thương, khi một
tay súng người Palestine liều lĩnh cầm súng máy xả đạn vào chiếc xe
của gia đình họ trên đường về nhà. Một gia đình nữa đã bị hủy hoại
bởi thù hận. Tôi cảm thấy phát bệnh với nỗi buồn sâu sắc khi đọc về
mẩu tin đó.
Vụ khủng bố ngày 11 tháng Chín khiến tôi càng hoảng sợ hơn. Lúc
đó tôi đang ngồi xem phim trong phòng khách của gia đình tại
Tampa, tự ép mình tiếp nhận nỗi kinh hoàng vô tận từ vụ tấn công.
Tôi cố gắng vật lộn với cảm giác rệu rã kéo đến, quen thuộc đến mức
khơi gợi sự đồng cảm trong tôi, sự đồng cảm tôi phải trả giá bằng
máu của mình. Đương nhiên nỗi đau mà tôi cảm thấy chẳng thể so
sánh được với nỗi đau mà những nạn nhân và gia đình của họ phải
chịu đựng. Trái tim tôi đau đớn thay cho họ.
Một trong những lợi ích khi tránh nói chuyện với cha tôi đó là tôi
không cần phải nghe cha thao thao bất tuyệt về những sự kiện ghê
tởm ngày 11 tháng Chín. Cha tôi chắc hẳn muốn ám chỉ rằng việc phá
hủy Tòa Tháp Đôi tượng trưng cho chiến thắng vẻ vang của người
Hồi giáo, thậm chí có thể là cao trào của sứ mệnh mà cha tôi, tên Thủ
lĩnh mù và Ramzi Yousef đã cùng nhau bắt đầu từ nhiều năm trước
cùng với chiếc xe tải màu vàng Ryder.
Dù vì lý do xứng đáng nào đi nữa, quả thực tôi không dám chắc
thứ gì được coi là xứng đáng ở đây, cha tôi giờ đây tuyên bố ủng hộ
giải pháp hòa bình ở chiến trường Trung Đông. Ông cũng tuyên bố
ghê tởm việc giết người vô tội, và ông khuyên nhủ những chiến binh
Hồi giáo nên nghĩ đến gia đình của họ. Cha bày tỏ tất cả những điều
này trong một buổi phỏng vấn với tờ Los Angeles Times vào năm
2013. Tôi hy vọng cha thật tâm thay đổi, cho dù đã quá muộn để xin
tha thứ từ những nạn nhân vô tội và từ chính gia đình tôi, bởi nỗi đau
chia lìa quá lớn. Tôi không giả bộ mình biết hết những gì cha tin
tưởng nữa. Tôi chỉ biết rằng tôi đã lãng phí quá nhiều năm để quan
tâm đến cha, đến niềm tin mù quáng của ông.
Bởi đối với tôi, tôi không còn là một người Hồi giáo nữa và không
còn tin vào Chúa nữa. Tôi đã làm tan nát trái tim mẹ tôi khi nói với bà
như vậy, và điều này lại làm trái tim tôi đau đớn. Thế giới của mẹ tôi
được dựng nên từ niềm tin của bà đối với Allah. Song thứ định nghĩa
thế giới của tôi là tình yêu gia đình, bè bạn, và những bài học đạo đức
dạy chúng tôi phải đối xử tốt với người khác và với thế hệ con cháu
sau này, cùng với khao khát sửa chữa một số sai lầm của cha tôi bằng
bất cứ cách nào có thể. Tất cả những gì còn lại trong tôi là tàn dư của
nền giáo dục tôn giáo. Bất cứ khi nào đọc được trên mạng những tin
tức về một tội ác nào đó, tôi theo bản năng đều cầu nguyện rằng đó
không phải là một tác phẩm của những người Hồi giáo, những tín đồ
Hồi giáo theo chủ nghĩa hòa bình đã phải trả một cái giá đủ cao cho
hành động của những kẻ ủng hộ tôn giáo chính thống cực đoan. Tuy
nhiên, tôi đặt mối quan tâm đối với con người lên trước những vị
Chúa. Tôi tôn trọng những tín đồ, không quan tâm đến xuất thân của
họ và tận tụy thúc đẩy trao đổi giữa những người có tín ngưỡng văn
hóa khác nhau, song suốt cuộc đời mình tôi đã chứng kiến người ta
dùng tôn giáo như một thứ vũ khí, và tôi luôn sẵn sàng quẳng đi tất cả
những thứ vũ khí ấy.
***
Tháng Tư năm 2012, tôi có một trải nghiệm khó tin khi có cơ hội
đọc diễn văn trước hàng trăm đặc vụ liên bang tại trụ sở FBI ở
Philadelphia. Cục muốn xây dựng một mối quan hệ tốt đẹp hơn với
cộng đồng người Hồi giáo, và một đặc vụ phụ trách chiến dịch này
biết đến tôi như là một người hoạt động vì hòa bình ở trường học của
con trai ông ta, vì thế, cho dù có hơi căng thẳng, tôi vẫn cảm thấy vinh
dự khi được mời đến phát biểu. Đứng trước một đám đông có áp lực
lớn như thế này thật không dễ dàng. Tôi bắt đầu pha trò (“Tôi thấy lạ
lẫm với việc thấy tất cả anh chị cùng lúc như thế này - thông thường
tôi chỉ làm việc với một hoặc hai đặc vụ mà thôi”), trò đùa của tôi ban
đầu vấp phải một sự im lặng bối rối, sau đó là một tràng cười thoải
mái, khiến tôi thầm biết ơn cho đến giờ. Tôi bắt đầu kể câu chuyện
của mình, và đưa bản thân mình ra như một nhân chứng cho việc hận
thù và bạo lực hoàn toàn có thể bị loại bỏ và con người có thể chọn
lựa hòa bình.
Sau bài diễn văn của mình, tôi sẵn sàng nhận những câu hỏi từ
phía họ, nhưng không một ai thắc mắc. Điều này có vẻ hơi bất
thường, nhưng lẽ nào các đặc vụ FBI căng thẳng mức quên đặt câu
hỏi ư? Dù sao thì tôi vẫn cảm ơn họ vì đã trao cho tôi cơ hội này, và
đám đông tặng tôi một tràng pháo tay giòn giã cho đến khi tôi rời
khỏi bục phát biểu. Và sau đó, một điều tuyệt vời đã xảy ra, khiến tôi
luôn ghi nhớ cho đến tận bây giờ: Rất nhiều đặc vụ xếp thành hàng
rồi lần lượt bắt tay tôi. Vài đặc vụ nói với tôi những từ ngữ rất lịch sự
và gửi đến tôi những cái ôm ấm áp. Đặc vụ thứ ba, một phụ nữ, gây
ấn tượng với tôi bởi bà thậm chí còn đang khóc khi đứng trước mặt
tôi.
“Cháu có thể không nhớ cô, thực ra là chẳng có lý do gì bắt cháu
phải nhớ cả,” bà thổn thức. “Nhưng cô chính là một trong những đặc
vụ điều tra vụ án của cha cháu.” Bà dừng lại một cách gượng gạo, điều
này khiến trái tim tôi dường như nhảy khỏi lồng ngực, nhào về phía
bà. “Cô luôn luôn tự hỏi điều gì sẽ xảy đến đối với những đứa con của
El-Sayyis Nosair,” bà tiếp tục. “Cô đã lo sợ rằng cháu sẽ đi theo con
đường của cha cháu.”
Tôi cảm thấy tự hào về con đường mà tôi đã chọn. Và suy nghĩ
của tôi cũng đại diện cho chị gái và em trai mình để khẳng định rằng
việc từ bỏ chủ nghĩa cực đoan của cha tôi đã cứu sống chúng tôi và
khiến cuộc sống của chúng tôi đáng giá hơn.
Đáp lại lời đặc vụ đó, một đứa trẻ của El-Sayyid Nosair chắc chắn
sẽ nói rằng:
Chúng tôi không còn là con trai của ông ta nữa.
