ột tối tháng Sáu, Josh nảy ra ý tưởng trang bị cho màn hình máy chủ một chiếc webcam. Luke đi tìm chiếc camera có gắn micro trong kho của Trung tâm. Vài giờ tới, họ sẽ mở một cổng nối trong chương trình của Neurolink, hy vọng rằng có thể giao tiếp với nó thông qua cách ấy.

Theo đánh giá của họ, nhiều buổi ghi được thực hiện kể từ khi sử dụng chiếc mũ mới đã cho phép thu thập một phần ký ức của Josh đủ để từ giờ trở đi họ có thể thử tiếp cận nội dung của nó. Nói cách khác, sao lưu một lượng lớn dữ liệu cũng không để làm gì nếu không thể tra cứu nó.

Luke đặt tên cho giai đoạn này là “Phục hồi”, một mật danh mà Josh thấy vừa khoa trương vừa buồn cười.

Khi các kết nối được kiểm tra xong, Josh ngồi đối diện với màn hình máy tính và giao tiếp với Neurolink, lần đầu tiên bằng lời nói.

- Xin chào, anh nói bằng giọng ngập ngừng trong lúc nhìn chăm chú vào ống kính camera.

Sau một giây ngắn ngủi, từ Xin chào hiện lên màn hình.

- Cậu nghĩ nó đang trả lời tớ hay lặp lại lời tớ nói?

- Tớ chịu thôi, Luke thốt lên.

Neurolink viết:

Lời tớ nói = lời tớ nói.

- Nó làm gì thế? Josh hỏi.

- Tớ chịu thôi, Luke nhắc lại.

- Tháo mũ ra cho tớ.

- Không, cậu sẽ mất kết nối với máy chủ nếu tớ tháo mũ cho cậu.

- Có lẽ vậy, nhưng tớ muốn biết chữ hiện lên là xuất phát từ máy tính hay chỉ là nhắc lại lời tớ.

- Tớ không tin là máy tính có thể tư duy, Luke bẻ lại.

Josh cởi dây mũ và Luke vội đi đến tháo nó ra giúp anh.

- Cậu phải cẩn thận chứ, khỉ thật, có hàng ngàn kết nối, rất dễ hỏng. Để tớ làm cho.

Luke nhẹ nhàng đặt chiếc mũ lên giá đỡ rồi quay lại ngồi vào ghế đẩu. Josh nhận ra rằng Luke cũng bồn chồn lo lắng hệt như anh. Mỗi người đều hy vọng thí nghiệm này sẽ đánh dấu một bước ngoặt trong công trình nghiên cứu của họ, một bước ngoặt đáng ghi nhận như giáo sư Flinch hẳn sẽ nói nếu ông biết chuyện gì đang xảy ra tại một trong những phòng thí nghiệm của mình. Nhưng không hề có nguy cơ ông biết chuyện, vì hai kẻ đồng lõa đã tạo ra một phân vùng trong máy chủ mà chỉ riêng họ mới có thể truy cập.

- Và bây giờ thì sao? Luke hỏi.

- Cậu cứ làm như tớ đi, hãy nín thở, Josh trả lời.

Anh quay về phía camera và hỏi bằng giọng bình tĩnh:

- Bạn có nghe được tôi nói không?

Rõ ràng như càng cua.

Khuôn mặt Josh sững lại khi đọc được dòng này...

Màn hình trơ ra trước khi một phương trình kỳ lạ xuất hiện.

[1+1=1]

- Sai rồi, Josh đáp lại.

[1+1=1]

- Trong trường hợp nào? Josh hỏi.

[1+2=2]

- Vẫn sai, 1 cộng 2 bằng 3!

[1+2+3=3]

- Những phép tính này có ý nghĩa gì?

- Có lẽ Neurolink đang thử kiểm tra trình độ toán học của chính nó? Đây là lần đầu tiên nó giao tiếp, nó còn rất non nớt, Luke gợi ý.

Máy tính xóa màn hình rồi viết:

[1=Josh]

- Có lẽ nó muốn nói rằng cậu là duy nhất trong đôi mắt nó, rốt cuộc là trong một con mắt của nó, Luke nói thêm, giọng hơi giễu cợt.

[Sai]

- Bạn trả lời Luke sao? Josh hỏi.

[Bạn trả lời Luke]

Josh nhìn chăm chăm vào màn hình, tư lự. Neurolink đã lặp lại câu hỏi của anh và bỏ đi dấu hỏi. Đây có thể là một lỗi dấu câu đơn giản, trừ phi nó đã cố tình thực hiện việc lược bỏ dấu câu, để biến câu hỏi thành câu khẳng định. Một ý nghĩ lướt qua đầu Josh và anh bắt gặp mình lưỡng lự trước khi nói ra thành lời.

- Bạn là ai?

Trên màn hình hiện ra:

[Bạn là ai?]

Lần này, hai câu giống nhau đến cả dấu chấm hỏi.

- Khi nào không bị chuệch choạc thì nó chỉ dừng ở việc nhắc lại lời cậu, Luke thở dài. Kết quả này chưa thuyết phục. Đáng lẽ cậu nên nghe tớ và đội nguyên cái mũ trên đầu.

[2=Hope]

- Bạn biết Hope à? Josh hỏi, sửng sốt.

[1+2=2]

- Tôi không hiểu.

[3=Luke]...[1+2+3=3]

- Bạn định nghĩa số 4 nhé?

[Rõ ràng như càng cua]

Josh nghĩ về câu mà Neurolink vừa viết.

- Bố tôi là 4?

[Đúng]

Josh và Luke bàng hoàng nhìn nhau. Cả hai đều cảm thấy mình tràn ngập cảm giác hưng phấn của nhà nghiên cứu khoa học khi đoán thấy một phát minh lớn đang đến gần dù họ vẫn chưa biết được tầm quan trọng của nó.

- Bạn đã quyết định việc đánh số này như thế nào? Josh hỏi.

[Bạn đã quyết định việc đánh số này như thế nào?!]

- Còn bạn, bạn là số mấy?

[1]

Josh nhìn vào mắt camera, cố gắng nhìn thấu những gì Neurolink muốn anh hiểu. Và đột nhiên, những điều Luke chỉ dám hy vọng trong những giấc mơ điên cuồng nhất, vì nó mà anh đã đương đầu với bao rủi ro, thức bao đêm trong các phòng thí nghiệm, hy sinh tất cả thời gian rảnh của mình, chịu đựng việc phải tồn tại dưới cái bóng của người bạn thân nhất, tất cả hy vọng được nuôi dưỡng bằng những thất bại của anh cuối cùng đã được đền bù khi Neurolink trả lời:

[Tôi là bạn, Josh ạ]

Bấy giờ họ đã hiểu ý nghĩa những phương trình mà máy tính đưa ra. Mỗi con số mà máy tính hiển thị là chỉ một người, dựa trên tầm quan trọng của người đó trong mắt Josh.

Josh + Josh vẫn luôn bằng Josh, trong khi Josh và Hope rõ ràng tạo thành hai cá thể riêng biệt. Đáng kinh ngạc hơn nữa là tầm quan trọng của cuộc trò chuyện này. Đây không phải một trí thông minh nhân tạo được phát triển trong các máy chủ của Neurolink đang trò chuyện với Josh, mà Josh đang giao tiếp với một mảng ý thức của chính anh.

Màn hình lại tự xóa một lần nữa.

- Hãy chứng minh điều đó! Josh thốt lên.

Neurolink im lặng trong chốc lát, và màn hình đột nhiên sáng lên.

Bánh trước của một chiếc xe đạp xuất hiện, lốp xe xoay rất nhanh. Ở đằng xa người ta có thể thấy một người đàn ông mà Josh nhận ra ngay lập tức đang đứng trước cửa ga ra. Bánh xe lệch đi và hình ảnh xoay ngược lại. Người ta nhìn thấy người đàn ông chạy vội tới, bàn tay to bè của ông túm lấy một bàn tay khác, gầy gò nhỏ nhắn. Khuôn mặt ông sát gần lại, ông có vẻ mệt mỏi, sau đó hình ảnh chuyển thành màu đỏ và đột nhiên biến mất.

- Đó là mùa hè năm tớ năm tuổi, Josh thì thầm, tớ đã hoàn toàn quên mất cú ngã này trong khi nó rất đáng ghi nhớ. Bố đã nâng tớ dậy, ông nhìn vào cẳng chân tớ, vẻ kinh hoàng, tớ bị chảy nhiều máu rồi ngất đi. Tớ đã phải khâu mười mũi, anh vừa nói vừa xắn ống quần bên phải lên.

Anh lướt ngón tay lên dấu vết hầu như không nhìn thấy của một vết sẹo xưa cũ và Luke bắt gặp nỗi xúc động trong mắt anh.

- Tớ nghĩ rằng tối nay như vậy là đủ rồi, Josh nói đoạn tắt màn hình.

- Cậu không được nói cho ai biết những việc vừa xảy ra, và khi tớ nói là không cho ai biết, nghĩa là kể cả Hope. Cậu hiểu không, Josh?

- Rõ ràng như càng cua, anh nói bằng giọng lơ đễnh.

*

Trên đường về nhà, Luke và Josh không thể nói với nhau lời nào. Luke nhấn ga, Josh nhìn thấy khung cảnh vùng ngoại ô lướt qua cửa kính xe cũng nhanh như những suy nghĩ trong đầu anh.

- Tớ đã quên mất khuôn mặt ấy, cuối cùng anh cũng lên tiếng. Tớ không nhớ được ông khi còn trẻ như vậy. Tớ tự hỏi liệu những ghi chép có được thực hiện theo thứ tự không. Những gì Neurolink vừa cho chúng ta xem tối nay là một trong những ký ức đầu tiên của tớ.

- Những gì chúng ta nhìn thấy tối nay là một điều đặc biệt khó tin, Luke thốt lên, anh hào hứng đến mức đập một phát vào tay lái khi nói câu này.

Josh thì trái lại, bình tĩnh đến kỳ lạ. Anh liếc nhìn kim đồng hồ chỉ tốc độ.

- Tớ không chắc liệu cậu có hiểu rõ những gì chúng ta đã làm không, tớ thậm chí còn không biết liệu bản thân tớ có lường được tầm quan trọng của nó hay không. Chúng ta phải suy nghĩ thêm một chút về chuyện này trước khi tiếp tục, anh nói.

- Cậu đùa hay sao? Những gì chúng ta đã làm được thật tuyệt vời! Neurolink đã khôi phục bằng hình ảnh một trong những ký ức của cậu, một mảng ký ức mà có lẽ cậu không bao giờ được nhìn lại nếu không có nó.

- Chính xác, điều đó khiến tớ buồn kinh khủng và tớ cảm thấy có gì đó rất xáo trộn.

- Cậu đã gặp lại bố cậu trong khi quan hệ giữa hai người không được tốt cho lắm, nếu không muốn nói là đã cắt đứt hoàn toàn. Cậu thấy hơi buồn thì cũng là bình thường thôi.

- Lái xe chậm lại nào Luke, cậu đi quá nhanh rồi đấy. Khi thực hiện dự án này, tham vọng của chúng ta là sao chép thành công nội dung ký ức của một cá thể lên một ma trận số, nhưng chúng ta đã không tính đến khả năng việc này sẽ khiến người đó đắm chìm trong vực thẳm ký ức của riêng mình, lại càng chưa tính đến việc máy tính tự cho nó cái quyền tự do xâm nhập ký ức trong khi chúng ta không hề yêu cầu.

- Vậy thì bạn thân mến ạ, đây là buổi tối của những sự kiện lớn đầu tiên. Bởi vì cuối cùng tớ sẽ chứng minh cho cậu thấy trí thông minh của tớ có thể soán ngôi trí thông minh của cậu. Chính cậu là người đã đòi nhắc lại ký ức ấy. Cậu yêu cầu Neurolink chứng minh với cậu điều gì đó, và nó đã tuân thủ yêu cầu của cậu. Cậu nghĩ gì khi mơ tưởng về khả năng một ngày nào đó truyền được ý thức con người vào một chiếc máy, rằng sự vô thức không đi cùng chăng?

- Nhưng khỉ thật, Luke ạ, nếu Neurolink bắt đầu tư duy thay cho tớ thì đó lại là một việc hoàn toàn khác, cậu có hiểu những gì mà giả thiết này đặt ra không?

- Bình tĩnh đi nào, bạn thân mến. Một cái máy tính không tư duy đâu, nó suy nghĩ thôi, chẳng có gì liên quan hết.

- Vì cậu thấy cách nó giao tiếp với chúng ta không có gì trí tuệ ư?

Một cơn mưa dông quật vào kính chắn gió, mặt đường rải đá dăm lấp lóa dưới ánh sáng đèn pha. Chiếc Camaro hơi lạng trên đường và Luke phải ghì chặt tay lái để giữ cho nó chạy đúng trục đường.

- Chúng ta chỉ biết điều đó khi tiếp tục làm thí nghiệm, anh nói.

- Không, tớ rất tiếc Luke ạ, không thể tiếp tục ngay lập tức được, tớ cần suy nghĩ. Mọi thứ xảy ra quá nhanh, chúng ta đang đùa với lửa.

- Cậu muốn dừng lại trong khi chúng ta vừa chạm tay đến điều mà cả hai ta đã mơ ước từ nhiều năm nay sao? Bởi vì cậu cảm thấy buồn khi lại nhìn thấy gương mặt bố cậu? Cậu thấy phương pháp tiến hành như thế là khoa học sao? Có nhà nghiên cứu khoa học nào xứng đáng với danh xưng này mà không e sợ khi tiến gần đến đích? Chẳng lẽ y học nghiên cứu gen, nhân bản vô tính, trí thông minh nhân tạo không gây sợ hãi?

- Có lẽ vậy, nhưng tớ nhắc lại với cậu, điều vừa trải nghiệm ban nãy khiến tớ cảm thấy xáo trộn, tớ đã đối mặt với một chiếc máy đang chơi đùa với ý thức của tớ để biến tớ thành công cụ của nó.

- Chính cậu đi nhanh quá ấy. Vừa rồi, chúng ta mới chỉ xem lại một đoạn ký ức, còn quá sớm để nhắc đến một dạng ý thức nào đó.

- Lái xe chậm lại đi, mẹ kiếp, cậu sẽ giết chết chúng ta mất thôi.

Luke rẽ sang đường nhánh để rời khỏi đường cao tốc. Vài phút sau, chiếc ô tô dừng dưới chân tòa nhà có căn phòng áp mái. Josh xuống xe và đi vào mà không tạm biệt bạn.

Luke nhìn bạn đi vào bên trong tòa nhà với vẻ tư lự. Phản ứng của bạn khiến anh bực tức và anh quyết định đi lòng vòng trước khi về nhà.

Anh để xe của mình trong bãi đỗ của khu học xá rồi chạy dưới mưa đến tòa nhà dành cho giảng viên. Anh giữ một chiếc chìa khóa cửa ra vào tòa nhà này kể từ khi được chỉ định làm trợ lý.

Anh chạy qua hành lang, bước vào văn phòng của Flinch rồi ngồi xuống ghế của ông. Sau đó anh mở ngăn kéo, lấy ra một tờ giấy, viết vài chữ và cho vào một chiếc phòng bì đặt ở nơi dễ thấy.

*

Một ngày một đêm ở bên Hope đã giúp anh sắp xếp lại suy nghĩ. Tối hôm sau, Josh quay lại Trung tâm... và với các thí nghiệm của anh.

Anh đã thuyết phục được Luke thôi không giao tiếp với Neurolink một thời gian. Luke miễn cưỡng nghe theo và ngắt kết nối webcam.

Một buổi tối, giáo sư Flinch bước vào phòng thí nghiệm của họ vào thời điểm những nhà nghiên cứu khác đã đi khỏi từ lâu.

Josh không kịp tháo chiếc mũ ra và giáo sư Flinch thận trọng nhìn anh.

- Trong bộ dạng lố lăng như vậy, cậu có vẻ ngoài gần giống một con khỉ, anh bạn ạ, ông nói rồi cười nhếch mép.

Josh cởi dây mũ rồi Luke đi đến đặt chiếc mũ lên bệ.

- Các cậu đang nghĩ gì vậy? giáo sư Flinch lớn tiếng.

- Chúng tôi không nghĩ gì cả, thưa ông, Josh đáp bằng giọng bối rối.

- Tôi quở trách các cậu cũng vì lý do ấy đấy. Các cậu có biết giá tiền những trang thiết bị được dành cho các cậu không? Tôi đoán là không. Và các cậu đã tự nhủ rằng đây chỉ là mấy món đồ chơi mà những người có thiện tâm, nhưng vô trách nhiệm, bày sẵn ra cho đám nhãi ranh còn vô trách nhiệm hơn nữa?

- Không, không phải thế, Josh lí nhí.

Luke sắp xếp lại trang thiết bị trong im lặng tuyệt đối, như thể điều đó sẽ giúp anh tránh bị giáo sư Flinch trách mắng.

- Trong khi tôi đã chính thức cấm sử dụng Neurolink trên cơ thể người, vậy thì bây giờ khi cậu đã lấy lại được vẻ ngoài bình thường, tôi hỏi cậu điều này, cậu là khỉ hay sao? Khóa phòng thí nghiệm lại và ra ngoài gặp tôi, giáo sư Flinch ra lệnh rồi rời khỏi phòng.

Luke và Josh, không nói một lời, vội vàng đi về phía bãi đỗ xe, vẫn thận trọng cho đến khi một tiếng còi ô tô khiến họ chú ý.

Giáo sư Flinch đợi họ bên trong xe của ông, một chiếc Cadillac Sedan nội thất mạ crom và bọc da đỏ. Họ nhìn thấy ông ngồi đằng sau kính chắn gió, đang ra hiệu bảo họ lên xe. Luke ngồi vào ghế sau, để lại cho Josh vị trí của tử thần.

Vị giáo sư khởi động xe và lái đi hai ki lô mét trước khi tấp vào lề một con đường vắng vẻ. Ông nghiêng người mở ngăn đựng găng, lùa tay vào đó và lấy ra một bao thuốc lá.

- Ra ngoài thôi, ông nói, tôi không coi mình là người hút thuốc.

Con đường chạy dọc theo những cánh đồng trải dài đến hút tầm mắt.

- Chúng ta đến đây làm gì? Josh đánh liều lên tiếng.

- Không thấy à? Chúng ta đi hóng gió.

Bằng một cú đá nhẹ, Luke làm cho Josh hiểu là nên bằng lòng với câu trả lời đó. Giáo sư Flinch vẫn chưa thuyết giáo xong và sở dĩ ông muốn đưa họ ra ngoài Trung tâm, là bởi ông có lý do.

- Những gì các cậu đã làm được rất đáng ghi nhận, và đáng sợ, ông vừa nói vừa nhả một cuộn khói dài. Hiển nhiên là không ai nên biết về việc này. Tôi yêu cầu các cậu áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ ngân hàng dữ liệu cá nhân một cách có ý thức hơn. Tôi đang tự hỏi liệu chúng ta có nên gọi bản sao vô tính bộ não của cậu như thế không? Cuối cùng, dù gì đi nữa, hãy tiến hành theo cách nào đó để không ai khác, ngoài các cậu và tôi, nghi ngờ về sự tồn tại của nó. Nếu tôi có thể phát hiện mánh khóe của các cậu trong hệ thống máy chủ thì người khác cũng có thể phát hiện ra và tôi không muốn điều đó trở thành sự thật. Hiện nay không ai có thể hình dung nổi những phản ứng của hội đồng giám sát. Ngay đến tôi cũng chưa biết bản thân mình đánh giá cao hay phản đối bước đột phá khoa học không thể tin được này.

- Chính xác thì ông chờ đợi gì ở chúng tôi? Luke hỏi.

- Do không biết gì về dự án của các cậu, nên tôi cũng không biết phải trả lời câu hỏi này như thế nào, vả chăng các cậu chưa từng hỏi tôi câu đó. Tôi dám nghĩ rằng các cậu đủ điên để theo đuổi thí nghiệm của mình. Điều ngược lại sẽ khiến tôi thất vọng tràn trề. Các cậu đã tiến rất gần đến bản chất của sự sống, có lẽ các cậu đã nắm bắt được nó rồi cũng nên, nhưng nhất thiết đừng có nghĩ là các cậu đã hiểu được nó. Bắt được một con vật hoang dã là một chuyện, đoán trước cách nó hành xử lại là chuyện khác, và thuần hóa nó lại là một chuyện khác nữa. Tôi có nên nhắc lại nỗi sợ hãi mà trí thông minh nhân tạo gây ra không nhỉ, vậy thì hãy hình dung ra nỗi kinh hoàng nếu người ta biết được hai tên phù thủy học việc vừa trang bị cho một trí thông minh nhân tạo ý thức của con người. Và hãy hết sức thận trọng, bởi vì các cậu vẫn chưa hay biết gì về cách nó tiến hóa đâu.

- Làm thế nào mà ông phát hiện ra phân vùng của chúng tôi trong máy chủ? Josh hỏi.

- Tốt hơn hết, cậu nên hỏi làm thế nào để che giấu nó trước mắt tất cả mọi người.

Giáo sư Flinch đề nghị cấp cho họ một đơn vị độc lập dành cho việc lưu trữ những dự án còn dang dở. Một dạng phòng lưu trữ đã phủ đầy bụi theo thời gian đến mức không ai có ý định tới đó tìm bất cứ thứ gì nữa. Họ phải lên kế hoạch truyền dữ liệu của họ sao cho quá trình đó được thực hiện từ 20 giờ đến 23 giờ, thời điểm nhiều người sử dụng hệ thống tin học nhất. Không phải người ta vẫn nói rằng cách tốt nhất để vi hành là lẩn vào đám đông sao?

Sau khi dụi tắt điếu thuốc, giáo sư Flinch lấy ra một bình dung dịch khử trùng nhỏ, ông dùng nó để rửa tay trước khi quay lại xe.

- Tôi đưa các cậu về hay các cậu muốn đi bộ xuyên cánh đồng?

*

Hai tuần sau, toàn bộ dữ liệu đã được chuyển vào một máy chủ nơi không ai có thể phát hiện ra chúng nữa, trừ những người biết về chúng. Josh và Luke lại tiếp tục thí nghiệm. Mỗi tuần một tối, họ miệt mài cả buổi để Josh và Neurolink nói chuyện với nhau. Mỗi lần như thế, anh lại rời khỏi đó với vẻ vô cùng mệt mỏi và cần nhiều ngày mới có thể hồi phục được..