gày hôm sau, nhìn qua cửa sổ lúc vừa ngủ dậy, tôi hiểu là mùa đông đã đến rồi. Tuyết đã phủ đầy sân. Xung quanh trắng toát: cả mặt đất, cả các mái nhà, còn cành cây đóng băng trông như những đường viền ren. Tôi những muốn đi trượt tuyết ngay lập tức bằng đôi giày mới được bố tặng, nhưng bây giờ phải đi học đã, rồi sau giờ học tôi ngồi ngay vào bàn, rồi làm các bài tập trong vở của Lika. Tôi quyết làm lại tất cả các bài tập lớp ba.

Rất nhiều bài dễ, và tôi giải chúng một cách dễ dàng như ăn chuối, nhưng cũng có những bài khó, phải vắt óc nghĩ ngợi khá lâu. Nhưng giờ đây tôi không thấy ngại nữa. Tôi tự đặt cho mình quy định không làm bài sau nếu như chưa giải được bài trước. Tất nhiên tôi không giải tất cả các bài tập một lúc, mà giải như thế trong vòng hai hay ba tuần gì đó.

Rồi tôi đi trượt băng khi trời đã sập tối. Bù lại, khi đã giải hết số bài toán lớp ba tôi cảm thấy mình như thông minh hơn thấy rõ, và đã có thể tự mình giải những bài toán lớp bốn mà cô Olga Nikolaevna cho chúng tôi làm. Trong vở bài tập của lớp bốn có vô số đề bài hơi hơi giống bài lớp ba, nhưng phức tạp hơn chút chút, nhưng tôi cũng đã biết cách giải những bài như thế. Thậm chí tôi còn thấy thích thú khi giải những bài hơi khó khó. Tôi không còn sợ môn số học nữa, như trút được một gánh nặng, và tôi thấy cuộc sống trở nên dễ dàng hơn. Cô Olga Nikolaevna rất hài lòng với kết quả học tập của tôi, và bắt đầu cho tôi điểm tốt. Bọn trong lớp thôi không chê trách gì tôi nữa. Cả bố mẹ tôi đều vui vẻ, bởi tôi đã học giỏi hơn. Tôi được vào đội bóng rổ, và cứ cách một ngày thì cùng tập với cả lớp trong hai giờ đồng hồ. Hôm nào không tập bóng rổ thì tôi trượt băng, trượt tuyết hoặc chơi khúc côn cầu - hôm nào cũng có trò gì đó để chơi.

Nhưng thằng Siskin, đáng lẽ phải cố mà học, thì nó lại mua về nhà hàng đống nào những lợn biển, chuột bạch, rùa. Nó có những ba con nhím! Suốt ngày nó quanh quẩn bên đống thú, chăm sóc chúng, cho ăn, dọn dẹp, nhưng chúng cứ ốm đau rồi lăn ra chết. Và nó còn lôi đâu về con Lobzik nữa. Lobzik là một chú chó lang thang chẳng thuộc nòi nào, và nếu nói cho thật công bằng thì đã khá lớn rồi chứ không còn là một con cún nữa, tuy chưa phải là một con chó già. Đó là một con chó xù màu đen, hai tai dài rủ xuống. Thằng Siskin trông thấy con chó lang thang đâu đó ngoài phố, bèn gọi nó đi theo mình, về đến nhà, và đặt tên cho nó là Lobzik, dù lobzik chẳng phải là một cái tên thích hợp cho chó, bởi đó là một cái cưa nhỏ để cưa các chi tiết bằng gỗ. Nhưng thằng Siskin chẳng thèm biết đến chuyện đó, và cho rằng đó là một cái tên chó.

Lẽ dĩ nhiên, với ngần ấy con thú trong nhà thì thằng Siskin làm gì còn tâm trí nào mà học bài nữa, và nó chỉ miễn cưỡng ngồi vào bàn học khi mẹ nó đã nhắc độ hai chục lần. Đấy, mẹ nó đi làm về, hỏi:

- Con học bài chưa thế?

- Dạ chưa ạ, nhưng con sẽ đi học ngay đây.

- Học bài đi, ngay lập tức.

- Vâng vâng, con học ngay mà, nhưng con phải cho con rùa ăn đã.

Mẹ nó quay đi làm việc của mình, còn nó thì cho rùa ăn, rồi đột nhiên nhớ ra còn phải chữa cái chuồng nuôi con lợn biển, và xoay xở với cái chuồng đó. Một lúc sau thì mẹ nó nhớ ra, bảo nó:

- Thế con định bao giờ thì ngồi vào bàn học thế?

- Con học ngay đây mẹ ạ.

- Ngay là lúc nào? Con cứ nói "ngay, ngay", nhưng chẳng chuyển gì cả thế.

- Con học ngay mà mẹ. Chữa xong cái chuồng là con học mà.

- Cái chuồng à? Để chữa xong cái chuồng ấy phải mất ba ngày. Thôi dẹp ngay đi mà học bài.

- Thôi được, - nó nói một cách tiếc rẻ - Mai con chữa nốt cái chuồng vậy. Thôi bây giờ con cho con nhím uống chút nước rồi sẽ học bài.

Nó cầm cái ca và đi lấy nước cho nhím, rồi kiểm tra xem còn con nào cần phải uống nước không. Rồi đột nhiên nó phát hiện ra mất một con nhím, và nó bắt đầu lùng sục trong nhà để tìm con vật. Nửa tiếng sau mẹ nó lại hỏi về bài vở.

- Con học ngay đây mà mẹ, - Siskin nói. Nhưng con phải tìm thấy con nhím đã.

Và cứ thế, cứ thế. Lúc thì chuyện này, lúc khác lại chuyện khác. Nếu mà mẹ nó bận đi học thì nó chẳng bao giờ nghĩ đến chuyện học cả, mà chờ nước đến chân mới nhảy: khi đã sắp đến giờ đi ngủ rồi nó mới bắt đầu học cái gì đó. Tất nhiên, mọi thứ nó đều làm qua quýt được chăng hay chớ, chứ chả bao giờ chịu học đến nơi đến chốn, thế nhưng nó loay hoay kiểu gì đó nên thường cũng được điểm ba, đôi khi được cả bốn nữa, tuy điểm bốn thì cũng hiếm thôi. Nó sợ môn tiếng Nga nhất, và luôn luôn thoát hiểm nhờ nhắc bài. Thực tế thì những lời nhắc bài cũng chẳng có ích gì cho nó lắm. Khi cả lớp phải viết bài tập làm văn hay chép chính tả, thằng Siskin đã biết trước là sẽ được hai, cho nên những ngày đó nó nghỉ học luôn, không đến trường nữa. Một lần, khi cô Olga Nikolaevna báo trước rằng hôm sau lớp sẽ phải viết chính tả, thế là buổi sáng hôm đó nó giả ốm và nói với mẹ nó rằng nó đau đầu quá. Mẹ nó cho phép nó nghỉ ở nhà, và bảo khi nào đi làm về thì bà sẽ gọi bác sĩ đến khám bệnh. Ngay khi mẹ nó vừa về đến nhà thì nó lại nói là không đau đầu nữa, cho nên cũng không cần phải gọi bác sĩ đến nữa. Mẹ nó viết giấy xin nghỉ phép gửi cô Olga Nikolaevna, và mọi việc đều đâu vào đấy cả. Nhưng một lần khác, lớp có bài tập làm văn, thằng Siskin lại kêu đau đầu, và mẹ nó lại đồng ý viết giấy xin phép cho nó nghỉ, nhưng khi đi làm về thấy nó đã lại khỏi rồi, bà lấy làm lạ lắm, vì hình như nó khỏi ốm hơi nhanh. Tuy nhiên, cả lần ấy nữa bà cũng chưa nghi ngờ gì về bệnh tình của thằng con cả. Chỉ đến lần thứ ba thì bà mới bắt đầu đoán được là thằng Kostia nói dối để khỏi phải đi học. Đầu tiên nó nhất định không chịu thừa nhận, nhưng mẹ nó bảo bà sẽ đến trường để tìm hiểu nguyên nhân tại sao. Kostia hiểu là mẹ nó sẽ làm đến đầu đến đũa, và đành phải thừa nhận.

Khi mẹ nó hiểu ra rằng nó giả ốm chỉ để tránh không phải học, bà tức giận thực sự. Chuyện đó không may lại xảy ra đúng vào cái ngày nó mang con Lobzik về nhà. Mẹ nó vốn đã không hài lòng với việc nó mang đủ mọi thứ thú nhỏ về nhà nuôi và bận bịu vào đó cả ngày, chả chịu học hành gì cả. Bởi thế, thằng Kostia đem con chó giấu vào nhà kho để mẹ nó không trông thấy con chó ngay. Thế nhưng đúng lúc thằng Kostia thừa nhận tất cả và mẹ nó đang cáu giận tột cùng thì Lobzik tìm được đường chui ra khỏi nhà kho và chạy thẳng vào phòng.

- Còn con gì nữa thế này? - Mẹ nó hét khi trông thấy con vật.

- Con này... không có gì đâu mẹ, con chó thôi mà, - thằng Siskin lúng búng.

- Chó à? - Mẹ nó hét. - Đuổi nó đi ngay! Con đã có cả một vườn bách thú trong nhà rồi, chẳng chịu học hành gì cả! Đem vứt hết tất cả bọn thú ấy đi! Cả chuột bạch, cả chuột đánh vòng, cả nhím, tất cả, đem hết đi ngay! Cả con chó này nữa, mẹ khổ với con đủ lắm rồi.

Biết làm sao được, thằng Kostia nước mắt lưng tròng đành đem cho bạn bè quen thuộc tất cả những con thú của nó, có điều chẳng ai muốn nhận nuôi con nhím cả. Nó đem con vật đến nhà tôi, kể cho tôi nghe mọi chuyện vừa xảy ra ở nhà. Tôi cũng chả muốn nhận nuôi con nhím, vì lũ chuột bạch mà nó cho anh em tôi đã sinh sôi nảy nở nhiều không thể tưởng tượng được, một số con đã chui vào làm tổ trong tủ của mẹ. Hơn thế, con nhím trông cứ uể oải làm sao ấy, có lẽ nó đang ốm. Nhưng thằng Siskin khẳng định con nhím không ốm, nó chỉ trong trạng thái mệt mỏi thôi, vì lũ nhím về mùa đông thường ngủ đông, nên có lẽ con này cũng muốn ngủ. Nghe đến đó tôi đồng ý nuôi con nhím, một phần là vì thắng Siskin hứa mùa xuân đến, khi con nhím tỉnh dậy nó sẽ lấy lại để mang về nhà nó nuôi.

Duy chỉ có con Lobzik thì thằng Siskin không muốn cho ai cả, và quyết định sẽ nuôi giấu mẹ nó trên tầng áp mái. Nó làm cho con chó một cái đệm ở bên cạnh ống khói, và để con chó không thể sổng ra, nó dùng dây thừng buộc vòng cổ con vật vào xà nhà. Trên tầng áp mái rất lạnh, nhưng bên cạnh ống khói thì cũng đủ ấm, con Lobzik không đến nỗi bị lạnh cóng, tuy nhiên thật ra có thể nói đôi khi con chó chắc là khổ không chịu nổi vì vừa lạnh cóng vừa nóng bức cùng lúc. Khi trời lạnh nhiều thì tất nhiên cái ống khói cũng nóng nhiều hơn, bởi thế con chó bị quá nóng một bên sườn chẳng khác nào trên chảo rang, trong khi sườn bên kia lại bị lạnh cóng. Kostia rất lấy làm lo lắng, nó sợ con Lobzik bị lạnh rụng mất một bên tai, hoặc bị sưng phổi. Nó lén mẹ mang thức ăn lên tầng áp mái cho con chó, và hầu như tất cả thì giờ rỗi rãi trong ngày nó luẩn quẩn ở đó để con chó có bạn. Khi mẹ vắng nhà, nó mang con chó xuống và chơi với nó xả láng, trông chừng mẹ sắp về thì lại dẫn con chó lên giấu. Đầu tiên mọi việc đều tốt đẹp, thế nhưng đến một hôm nó quên bẵng mất việc đem con chó giấu đi trước khi mẹ về, mà cũng có thể là do hôm đó mẹ nó về nhà sớm hơn thường lệ, tôi không biết chính xác, nhưng nói ngắn gọn là thằng Siskin bị bắt quả tang. Mẹ nó trông thấy con Lobzik, hét lên:

- Lại cái con chó quỷ quái này! Đó là nguyên nhân tại sao con không bao giờ có đủ thì giờ làm bài tập đó phải không! Mẹ đã bảo con đuổi nó đi cơ mà, sao con lại còn mang nó về đây!

Lúc đó thằng Siskin đành thú tội, rằng nó đã không nghe lời mẹ, và con Lobzik suốt thời gian qua sống trên tầng áp mái, nó lén mang thức ăn lên đó cho con chó, và nó yêu con chó đến mức không thể đuổi con vật ra ngoài trời rét buốt ngay lúc này, con chó tội nghiệp hoàn toàn cô đơn, không nhà cửa.

- Nhưng giá như con học tập nghiêm túc hơn và làm hết bài tập thì mẹ có thể đồng ý cho con nuôi nó mà, - mẹ nó nói, - nhưng con có muốn nghe lời mẹ đâu!

- Làm sao con có thể học tập nghiêm túc được, - thằng Siskin cãi, - Con ngồi vào bàn học nhưng cứ lo nghĩ cho con Lobzik bị nhốt trên tầng áp mái. Chắc là nó buồn lắm. Vì thế con không thể học thuộc bài được.

Đến thế nữa thì mẹ nó động lòng thương, và nói:

- Nếu con hứa sẽ làm hết mọi bài tập về nhà ngay sau khi đi học về thì có thể mẹ sẽ cho phép con giữ con chó lại mà nuôi.

Tất nhiên là thằng Siskin hứa ngay.

- Được, để mẹ xem con giữ lời hứa thế nào, - mẹ nó nói. - Mẹ sẽ kiểm tra sách vở của con hàng ngày sau khi đi làm về.

Ngày hôm sau, trên đường đi học về thằng Kostia kể cho tôi nghe mọi chuyện, rồi rủ:

- Về nhà tớ đi, cậu sẽ thấy tớ đang dạy nó làm xiếc như thế nào. Cậu sẽ thấy nó là một con chó cực thông minh. Nó đã biết ngậm cái gậy trong mõm rồi đấy.

- Theo tớ để ngậm cái gậy trong mõm thì chẳng cần phải thông minh gì nhiều lắm. – Tôi nói.

- Cũng còn tuỳ đối với ai chứ, - thằng Siskin cãi. - Tất nhiên nếu cậu ngậm cái gậy trong mồm thì chẳng cần tí thông minh nào, nhưng con Lobzik thì cần.

Chúng tôi về nhà nó. Siskin lấy hộp đường từ chạn ra và gọi con Lobzik. Trông thấy hộp đường, con chó chạy ngay lại và vui vẻ vẫy đuôi. Rõ là nó đã quá quen với cái vật đó rồi. Kostia đưa cho nó cái gậy, bảo:

- Khoan, mày phải ngậm lấy cái gậy đã, rồi mới được ăn đường.

Con chó quay đầu tránh cái gậy, và hau háu nhìn hộp đường.

- Nào, đừng nhìn hộp đường thế, tao bảo mày ngậm cái gậy cơ mà! – Kostia cao giọng.

Con chó chẳng hề tỏ ý định ngậm lấy cái gậy. Thằng Siskin bèn lấy tay vành mõm nó ra, nhét cái gậy vào đó, thế nhưng ngay khi nó vừa thả tay ra thì con chó há mõm, cái gậy rơi lại rơi xuống sàn mất.

- Thế đấy, mày quên hôm qua tao dạy mày những gì rồi à? - Thằng Siskin cằn nhằn. – Thôi đành dạy lại từ đầu vậy.

Nó nhét cái gậy vào mõm con Lobzik và bắt tôi giữ mũi con chó để nó không thể há mõm ra. Như thế con vật giữ được cái gậy trong mõm được một lúc, rồi chúng tôi cho nó một miếng đường. Hai đứa chúng tôi làm đi làm lại bài tập đó mấy lần. Dần dần thì con chó cũng hiểu chúng tôi muốn gì ở nó, rằng cứ ngậm cái gậy trong miệng một lúc thì được thưởng một miếng đường, cho nên nó bắt đầu tự ngậm lấy cái gậy, không phải giữ mõm nó nữa. Tuy nhiên, lúc nào nó cũng cố bỏ cái gậy ra cho nhanh để nhận miếng đường. Nhưng khi nó nhả gậy ra nhanh quá thì thằng Siskin không cho đường, mà phạt nó bắt ngậm gậy lâu hơn.

Hôm đó tôi về nhà rất muộn và nhận ra rằng mình lại không tuân thủ thời gian biểu. Tôi quyết định khi nào được nghỉ hè tôi cũng sẽ nuôi một con chó và dạy nó làm xiếc. Bây giờ thì không nên nuôi, vì nuôi và dạy chó rất mất thì giờ. Tôi vừa mới cải thiện được môn số học đôi chút, nhỡ lại bị điểm hai thì sao. Cho nên, tôi quyết định, đầu tiên phải học cho tốt đã, sau đó mới nghĩ đến chuyện dạy chó được.

Thằng Siskin thì cứ hở ra lúc nào là nó quấn lấy con chó, và đã dạy được nó không chỉ ngậm cái gậy, mà còn cắp cái gậy chạy theo chủ nữa. Tất nhiên con Lobzik không làm những việc đó một cách tự nguyện, mà làm vì những miếng đường, nhưng được cái nó học tập rất chăm chỉ. Vì một miếng đường bé tẹo nó sẵn sàng mang cái gậy, thậm chí cả một khúc gỗ to chạy đến tận ngõ Ga.

Siskin nói sẽ dạy con Lobzik không chỉ có thế, mà còn nhiều trò khác nữa, nhưng giờ đây nó không dạy thêm con vật trò khác ngay, vì nó cũng đã chán rồi. Nhìn chung nó không thể làm một việc lâu, mà cứ nhảy từ việc này sang việc khác, và chẳng việc nào nó làm được đến đầu đến đũa.