uộc hành trình đến tu viện ở Poachiê đã để lại cho Angiêlic một kỷ niệm ngộ nghĩnh. Một cỗ xe cũ rích đã được sửa sang lại để dùng vào dịp này. Cô trèo lên xe cùng với chi Oóctăngxơ và em Mađờlông. Một chú bé dắt những con la, còn hai anh cô là Raymông và Gôngtơrăng đễu cưỡi những con ngựa nòi đẹp, quà tặng của ông bố. Ở những trường trung học mới mở của các cha dòng Tên, có sẵn chuồng dành cho ngựa của các học sinh quý tộc.

Hai con ngựa chở hành lý nặng nề đi cuối đoàn. Một con ngựa thồ có người cưỡi là ông già Guyôm được lệnh đi hộ vệ các cậu chủ và các cô chủ. Có nhiều tin đồn dữ về chiến tranh, loạn lạc lan truyền khắp các vùng nông thôn. Đồn rằng ngài La Rôsơphusôn đang kích động vùng Poatu đi theo Hoàng thân Côngđê; ông ta đang mộ quân, trưng thu mùa màng để nuôi lính. Việc tuyển mộ các đội quân đã đẻ ra đói kém, nghèo khổ, trộm cướp như rươi ở các ngã ba đường. Vì vậy, ông già Guyôm đã được phái đi và tự vũ trang bằng ngọn giáo và thanh gươm cũ rích.

Tuy nhiên, chuyến đi đã diễn ra bình yên vô sự. Qua các cánh rừng, thấy có lảng vảng những bộ mặt đáng nghi. Nhưng chắc hẳn ngọn giáo dài của ông lính cũ già và vẻ nghèo túng của cỗ xe đã làm nản lòng bọn cướp đường.

Họ nghỉ đêm tại một quán trọ ở một ngã ba đường ảm đạm, nơi gió hun hút thổi qua những cành cây trụi lá.

Rồi họ đi tiếp ngày đường thứ hai. Bị lắc mạnh như xóc ốc trong cỗ xe lăn bánh trên những con đường xấu băng giá, ba chị em gái nhức xương ê ẩm khắp người. Đến buổi tối, cả ba đều mệt lử và họ cùng khoan khoái thở thật dài khi thấy hiện ra trước mặt thành phố Poachiê với những mái nhà màu hồng nhạt leo dần lên sườn một quả đồi mà ở dưới chân có con sông Clanh tươi mát uốn khúc.

Tiếng chuông nhà thờ đang dóng dả giữa lúc đọc kinh nhật tụng. Từ đây trở đi, suót năm năm ròn chình những tiếng chuông này sẽ đưa vào khuôn phép sinh hoạt hàng ngày của Angiêlic.

Những đứa con của Nam tước Xăngxê chia tay nhau trước nhà thờ lớn. Tu viện Thánh mẫu Uyaxuyn ở gần đó về bên trái, phía trên dòng sông Clanh. Với sự vụng về của lứa tuổi thiếu niên, mấy anh em từ biệt nhau mà hầu như không ai nói câu nào. Chỉ cô em Mađờlông nhỏ nhất ôm hôn hai anh với đôi mắt đãm lệ.

Và thế là các cánh cửa tu viện đã khép chặt lại trước mặt Ángiêlic. Phải một thời gian khá lâu cô mới nhận thức được một điều: sở dĩ cô có cảm giác bị bóp nghẹt đè nặng lên người chính là do đột ngột bị cách li với những khoảng không gian thoáng đãng. Ở đâu cũng thấy những bức tường ngăn cách, những chấn song sắt ở cac cửa sổ. Với các bạn gái cùng học nội trú, cô không thấy có gì hấp dẫn. Xưa nay cô luôn luôn chơi đùa với bọn con trai, nhưncg cậu bé nông dân này khâm phục và nghe lời cô. Nhưng ở đây, giữa đám tiểu thư con nhà dòng dõi và giàu có, Angiêlic đã không thể tránh khỏi bị đẩy xuống những thứ bậc thấp nhất.

Cô còn bị khép mình vào một hình thức tra tấn: mang cái áo nịt ngực bó chặt mình. Thứ áo lót với dây rợ buộc chặt này bắt cô phải giữ thẳng người, nhằm luyện cho cô một tác phong thờ ơ, kiêu hãnh trong suốt cuộc đời, và ở mọi trường hợp – Angiêlic vốn có cơ thể khỏe mạnh, gân cốt mềm mại và cô duyên dáng tự nhiên, nên tự cô không bao giờ nghĩ đến chuyện dùng nịt ngực. Nhưng việc mang nịt ngực hầu như đã thành một thể chế bắt buộc, mà không chỉ trong phạm vi các bức tường của tu viện. Nghe các nữ sinh lớn tuổi hơn nói chuyện, cô thấy rõ họ coi áo nịt ngực có tấm quan trọng lớn về thời trang.

Tu viện được giao trách nhiệm cụ thể chuẩn bị cho các thiếu nữ trong việc hôn nhân và đời sống trong xã hội. Ở đây, các nữ sinh phải học khiêu vũ, học nhún chân, cúi chào, học đàn, tập trò chuyện với vài ba người bạn về một đề tài nhất định, phải học cả cách cầm và mở quạt, cách đánh phấn bôi son. Sau đó mới đến học nội trợ. Đề phòng những trớ trêu của số phận mà Trời có thể run rủi, các nữ sinh phải tập làm những việc tầm thường nhất. Họ lần lượt vào lao động ở nhà bếp, ở phòng giặt quần áo, lau chùi và thắp đèn, quét và cọ rửa các sàn nhà bằng đá. Và cuối cùng họ được học một vài phần sơ lược của chương trình văn hóa; lịch sử; địa lý; thần học; logic; tiếng Latinh. Những môn được quan tâm nhiều hơn là tập làm văn, vì nghệ thuật viết thư được coi là đặc thù của giới nữ; và công việc trao đổi thư từ giữa những người bạn, giữa những người yêu là một hoạt động hấp dẫn nhất đối với một phụ nữ giao thiệp rộng.

Mặc dù không phải là một học sinh rắn đầu, Angiêlic không làm cho các thầy giáo vừa lòng lắm. Cô làm được mọi điều người ta bảo cô, nhưng hình như không hiểu được vì sao mình lại buộc phải làm nhiều việc ngớ ngẩn như thế. Đôi khi suót giờ học người ta tìm mãi không thấy cô. Cuối cùng mới vỡ lẽ cô tha thẩn ở ngoài vườn rau, một cái vườn lớn trải dài qua các đường nhỏ ấm áp yên tĩnh.

Trước những lời quở mắng gay gắt nhất, lần nào cô cũng đáp lại rằng: cô không thể hiểu nổi đã sai trái điều gì, khi đến ngắm nhìn các cây rau bắp cải mỗi ngày một lớn dần.

Mùa hè năm sau nổ ra một bệnh dịch khá nghiêm trọng trong thành phố: bệnh dịch hạch tràn lan do những con chuột nhiểm bệnh ra khỏi hang ổ, và chết thối rữa ngoài đường phố và trong các nhà dân.

Cuộc nổi dậy của các Hoàng thân, do các ông Côngđê và Tuyren chỉ huy, đã gieo rắc nghèo khổ và nạn đói cả đến các tình miền tây, nơi từ trước đến nay chưa phải chịu những cuộc chiến tranh với nước ngoài. Bây giờ không ai còn hiểu nổi người nào ủng hộ Nhà vua và người nào chống lại Vua. Những những người nông dân, sau khi làng xóm họ bị đốt trụi, đã dồn về các thành phố. Thế là từng đoàn dân nghèo đến tụ tập tại những cửa sua của các ngôi nhà, chìa tay ăn xin. Chẳng mấy chốc, số người này đã đông hơn cả số cha cố và học sinh trong thành phố.

Các tiểu thư học ở tu viện Thánh mẫu Uyaxuyn phát chẩn cho đám dân nghèo đứng chầu trước tu viện, trong những ngày và vào những giờ đã định. Người ta dạy các cô rằng việc này góp phần đào tạo nữ sinh thành một phu nhân thật sự sau này.

Đây là lần đầu Angiêlic mặt đối mặt với đám dân nghèo rách rưới tuyệt vọng, những dân nghèo chính cống với đôi mắt gườm gườm, đầy căm ghét. Cô không xúc động hay bối rối gì trước những người đó, khác với các bạn cùng học. Có cô bạn ứa nước mắt khóc, có cô lại bĩu môi ghê tởm. Angiêlic có cảm giác như nhận ra một hình nảh mà từ lâu cô đã mang sẵn trong đầu, một linh cảm kỳ lạ về số phận chờ đợi cô sau này.

Dịch hạch hoành hành giết chết nhiều người, trong tâng lớp xã hội bèo bọt này, những kẻ sống rui íuc đầu đường xó chợ, giữa những ngày tháng bảy nóng như thiêu làm cạn những giếng nước ăn. Đã có khá nhiều nạn nhân trong đám học sinh. Một buổi sáng, lúc giờ ra chơi, Angiêlic không trông thấy em Mađờlông đâu cả. Hỏi tin, cô mới biết rằng em gái ốm nên đã được đưa vào nằm bệnh xá. Vài ngày sau đó, cô bé qua đời. Trước tử thi xám ngắt và co rúm của em, Angiêlic không khóc. Cô còn bực mình vì thấy cô chị Oóctăngxơ khóc lu loa. Tại sao cô gái mười bảy cao và gầy đét này khóc như mưa thế? Chị ta chưa bao giờ yêu quý em Mađờlông. Chị ấy chỉ yêu bản thân mình thôi.

Một bà nữ tu sĩ dịu dàng an ủi hai chị em:

- Các cháu hãy nghĩ xem, đó là luật của Chúa. Chúa đã ban cho. Nay Chúa đã lấy đi. Nhiều em nhỏ xấu số. Đó là luật của Chúa…

Sau cái chết của đứa em, Angiêlic càng trở nên khó gần gụi và không chịu ghép mình vào kỷ luật nữa. Cô chỉ làm điều gì cô muốn thôi. Cô biến mất trong hàng giờ, ở tít những ngõ ngách vắng vẻ của khu nhà rộng. Người ta đã cấm cô vào trong vườn và các luống rau. Nhưng cô vẫn tìm mọi cách lẻn đến đó, thản nhiên như không. Có lần người ta bàn chuyện trả cô về nhà. Nhưng, mặc dù tình hình kho khăn do cuộc nội chiến gây ra, Nam tước Xăngxê vẩn trả học phí cho hai con gái rất đều đặn, điều này nhiều phụ huynh học sinh khác không làm được. Hơn nữa, Oóctăngxơ hứa hẹn trở thành một trong những nữ sinh tốt toàn diện nhất ở lớp mình. Vì xét đến ưu điểm của cô chị, nhà trường đã chiếu cố lưu cô em lại học. Nhưng người ta thôi không để tâm giám sát Angiêlic như trước nữa.

Chính vì vậy, một ngày tháng giêng năm 1652, Angiêlic đã tròn 15 tuổi – lại trèo lên ngồi vắt vẻo trên bờ tường rau, vừa ngắm cảnh phố xá nhộn nhịp ở nên dưới, vừa sưởi ấm dưới ánh mặt trời mùa đông.

Thành phố Poachiê rất náo nhiệt trong những ngày đầu năm này, vì Thái hậu, Vua và đám quý tộc trung thành với Vua vừa mới tới đây. Thái hậu và Vua trẻ tuổi đáng thương đã lao đao vì hàng loạt cuộc nổi dậy liên tiếp. Các vị đã ngự giá đến tỉnh Guyen để tiến hành chiến tranh với Ngài Côngđê. Trên đường trở về kinh đô, các vị dừng lại ở Poachiê để tìm cách thương lượng với Ngài Tuyren là người chiếm giữ tỉnh này, từ Phôngtơnay, Lơ Côngtơ đến bờ đại dương. Các vùng Satelơrôn và Luyxông đã quy thuận vị đại tướng theo Tin lành này; nhưng Poachiê thì mở rộng cổng thành đón Vua vào.

Lúc này, ở liền bên cạnh Nhà Vua trẻ tuổi chỉ còn một mình Thái hậu người Tây Ban Nha vận tấm áo dài đen. Dân chúng ở khắp nước Pháp trong bao nhiêu năm tháng đã la hò: “Đả đảo Madaranh! Đả đảo!”. đến nỗi cuối cùng vị hồng y buộc phải khuất phục. Ông ta đành rời bỏ bà Thái hậu yêu dấu để sang cư trú bên Đức. Nhưng việc ông ta cuốn gói cũng chưa đủ để xoa dịu hẳn sự căm phẫn của dân chúng.

Ngồi tựa vào tường tu viện, Angiêlic lắng nghe tiếng ồn ào của thành phố, mà sự náo động vang vọng tới cả khu hẻo lánh này.

Bỗng nhiên, dưới chân bức tường, một chuỗi thanh niên nhà quý tộc áo ào kéo qua trong những bộ quần áo lụa và xa tanh sặc sỡ như một bầy chim lạ. Một người trong bọn họ đứng lại để buộc dây giày. Khi đứng dậy, câu ta ngẩng đầu lên và bắt gặp đôi mắt Angiêlic chăm chú nhìn mình từ trên bời tường cao. Với cử chỉ lịch sự, người thanh niên cúi chào, quét mũ xuống đất:

- Kính chào Tiểu thư. Hình như cô không lấy gì làm vui thích vì ở một mình trên cao như thế nhỉ!

Anh ta ăn mặc giống như các thanh niên quý tộc tùy tùng mà cô đã thấy ở lâu đài Plexi. Dáng vẻ anh ta cũng dễ thương, với khuôn mặt vui vẻ, nước da rám nắng, bộ tóc quăn màu hung.

Cô hỏi tuổi, cậu ta nói mình mười sau.

- Nhưng chớ ngại, Tiểu thư ạ. – Anh nói thêm – Tôi biết cư xử trân trọng với quý bà, quý cô.

Anh ta nhìn cô, vẻ mơn trớn và bỗng nhiên giơ hai cánh tay ra:

- Xuống đây cùng đi với tôi nào!

Một cảm giác vui thích chiếm lĩnh Angiêlic. Dường như cái nhà tù ảm đạm xám xịt, giam hãm trái tim cô trong buồn nản, bỗng mở rộng cánh cửa. Nụ cười vui tươi hướng lên phía cô như hứa hẹn một điều gì dịu ngọt và phấn chấn mà cô hằng khao khát.

- Xuống đây nhé! – Anh thanh niên thì thào – Nếu cô thích tôi sẽ đưa cô đến lâu đài của bà Công tước Akiten nơi mà Triều đình nhà vua đang nghỉ lại, và rôi sẽ chỉ cho cô thấy Đức vua.

Hầu như chẳng còn do dự gì, cô vuốt lại tấm áo choàng len có mũ chùm đầu và nói to:

- Cẩn thận nhé! Tôi nhảy xuống đây!

Anh thanh niên đón được cô giữa hai cánh tay mở rộng. Cả hai phá lên cười. Anh nhanh nhẹn nắm lấy cổ tay cô kéo đi theo.

- Các bà tu sĩ trong tu viện của cô sẽ bảo thế nào?

- Họ đã quen với các trò nghịch ngợm của tôi rồi.

- Và cỗ sẽ làm cách nào để quay vào trong tu viện được?

- Tôi sẽ giật chuông và xin bố thí.

Cậu thanh niên cười sặc sụa.

Angiêlic bị cuốn vào cơn lốc của đám đông người quanh cô. Giữa các ông bà quý tộc ăn mặc lộng lẫy khiến những người dân tỉnh lẻ phải kinh ngạc len lỏi những người bán đủ mọi thứ hàng.

Cậu thanh niên đến hỏi mua hai xóc đùi ếch rán: cậu ta vốn sống ở Paris nên rất thích món ăn ngộ nghĩnh này. Hai cô cậu ăn thứ quà đó một cách rất ngon lành. Anh ta bảo cô rằng mình tên là Angri Rôghiê, và làm chân tùy tùng trong đám hầu cận Đức vua.

Vừa nói chuyện linh tinh, anh ta vừa lái khéo Angiêlic đi về một khu vực vắng người hơn của thành phố. Cô nhận thấy rõ điều này nhưng không nói gì. Thể xác cô bỗng như bừng dậy, và ngóng chờ một điều gì mà cánh tay của anh thanh niên choàng ngang người cô hình như đang hứa hẹn.

Anh ta dừng lại và nhẹ nhàng đẩy cô vào một khung cửa. Rồi anh ta bắt đầu hôn cô say sưa. Giữa những cái hôn, anh ta lắp bắp nói những câu ngộ nghĩnh, những câu đùa hơi phàm:

- Cô đẹp… Má cô như những đó hoa cúc và… mắt cô xanh biếc. Đừng cử động, tôi muốn mở ngực áo của cô… Để nguyên… Tôi biết cách mở… Ôi! Chưa bao giờ tôi thấy được đôi tuyết lê êm dịu thế này… Mà lại chắc nịch… Tôi yêu em, em dịu hiền…

Cô để cho anh ta mân mê, vuốt ve mình. Cô hơi ngửa đầu dựa vào tường đá phủ rêu, và đôi mắt tự dưng ngước nhìn lên bầu trời xanh.

Bây giờ anh thanh niên đã lặng im, anh thở gấp hơn. Anh nhúc nhích không yên chỗ, và nhiều lần nhìn quanh có vẻ bực bội. Đường phố này khá yên tĩnh, nhưng thỉnh thoảng có người qua lại. Có cả một toán sinh viên chạy qua như ngựa phi, họ kêu lên: “Hà hà!” khi trông thấy hai người dưới bóng bức tường.

Cậu thanh niên lùi lại một bước, giậm chân xuống đất:

- Chà, cáu thật! Đi đâu bây giờ cho được yên tĩnh?

- Ở đây tốt rồi – Cô nõi sẽ.

Nhưng anh ta không hài lòng:

- Ta đi nào. Tôi nghĩ ra rồi. Ta sẽ tìm được một phòng khách rộng.

Anh cầm tay cô, kéo cô chạy một quãng, cho đến khi tới quảng trường nhà thờ Đức Bà. Angiêlic ngắm mặt trước nhà thờ một cách thán phục. Anh thanh niên dặn cô đứng chờ ở cổng nhà thờ. Một lát sau anh quay lại rất vui vẻ, tay cầm một cái chìa khóa.

- Người ta cho thuê phòng giảng đạo một lúc.

Anh quàng tay vào người cô, đưa cô bước xuống những bậc thang dẫn đến thành đường.

Angiêlic có ấn tượng mạnh trong bóng tối lạnh lẽo dưới vòm nhà thờ.

- Tôi thấy lạnh – Angiêlic thì thầm, và kéo áo choàng che kín người.

Anh thanh niên đưa tay choàng lên vai cô. Nhưng sự phấn chấn của cô đã biến mất, và cô thấy sờ sợ.

Anh ta mở cái cửa đầu tiên của thánh đường rộng lớn, trèo lên các bậc thang và bước vào cái bục phẳng hình tròn, nơi các cha cố giảng đạo. Angiêlic đi theo anh ta như một cái máy.

Hai người ngồi xuống bục có trải thảm nhung. Bóng tối và mùi hương trầm trong nhà thờ hình như làm dịu bớt sự bồng bột của cậu thanh niên. Cậu ta vòng cánh tay vào vai Angiêlic và dịu dàng hôn lên thái dương của cô.

- Cô là người yêu bé nhỏ tuyệt vời biết bao! - Anh thở dài. Khuôn mặt anh đã trở lại những nét trẻ thơ.

- Hình như có ai đến! – Angiêlic thì thào.

Vẻ mặt đau khổ, anh thanh niên thú nhận:

- Tôi quên không đóng cửa vào thánh đường dưới kia.

Cả hai im bặt, lắng nghe những bước chân tới gần. Có người nào trèo các bậc thanh đi lên chỗ họ, rồi thấy nhô lên cái đầu đội mũ đen của một linh mục già.

- Các con đang làm gì ở đây?

Cậu thanh niên nhanh trí đã bịa ngay ra câu chuyện

- Cháu muốn đến thăm em gái cháu, nó ở ký túc xá trong trường ở Poachiê này, nhưng không biết nói chuyện với em nó ở đâu được. Bố mẹ chúng cháu…

- Đừng nói to thế trong nhà của Chúa – cụ linh mục nói – Cháu đứng dậy, và cả em gái cháu nữa. Cả hai đi theo ta.

Cụ dẫn hai người vào nhà kho để đồ lễ thánh, ngồi xuống ghế. Rồi, hai tay đặt trên đầu gối, cụ thong thả nhìn từ người này sang người kia. Làn tóc bạc tỏa ra ngoài cái mũ linh mục chung quanh khuôn mặt nông dân còn hồng hào của cụ, mặc dù cụ tuổi đã cao. Cụ có cái mũi nở, đôi mắt nhỏ săc sảo và chùm râu bạc ngắn. Anh chàng Angri Rôghiê bổng nhiên lộ vẻ sợ sệt và đứng im bặt, thật sự bối rối.

- Anh ta có phải là người yêu của cháu không? Cụ linh mục đột ngột hỏi Angiêlic và hất hàm về phía cậu thanh niên.

Mặt cô gái đỏ bừng lên, còn anh chàng thì vội kêu lên, vẻ chân thành:

- Cháu chỉ mong được thế, thưa cha, nhưng cô ấy có phải như vậy đâu.

- Ta mừng cho con, con gái ạ. Nếu con có một chuỗi hạt ngọc đẹp, liệu con có nghịch tính đem vứt nó xuống sàn nuôi gà vịt đầy phân, để cho đàn lợn lấy mõm bẩn giũi nát không? Thế nào? Trả lời đi, cô bé. Liệu con có làm thế không?

- Không, cháu không làm thế.

- Con chớ có ném ngọc cho lợn vậy. Con chớ phung phí của báu là sự trinh tiết của mình, mà cần giữ gìn cho tới ngày làm lễ cưới. Còn anh, chàng thô lỗ non choẹt này – Cụ linh mục nói tiếp nhẹ nhàng – do đâu mà nảy ra ý nghĩ báng bổ đưa bạn gái vào thánh đường để làm trò bậy bạ thế?

- Cháu còn biết đưa cô ấy đi nơi nào khác được ạ? – Anh thanh niên rầu rĩ nói.

Khuôn mặt cụ linh mục, từ nãy đến giờ vẫn giữ vẻ thanh thản, nay bỗng đanh lại nghiêm khắc:

- Đưa cho ta cái chìa khóa mà họ đã trao cho anh.

Sau khi cậu ta đã trả lại chiếc chìa khóa, cụ nói:

- Anh sẽ phải thú tội trước Chúa, phải không? Ta sẽ chờ anh tối mai cũng ở nhà thờ này. Ta sẽ rửa tội cho anh. Ta thừa biết anh sống trong môi trường như thế nào, cậu quý tộc tùy tùng ạ. Kể ra anh muốn làm người lớn với một cô bé cùng lứa tuổi mình, còn đỡ xấu xa hơn là đi làm trò chơi cho bọn phu nhân luống tuổi, họ chỉ làm hư hỏng bọn con trai như anh trong buồng ngủ của họ thôi. Phải, ta thấy anh đỏ mặt. Trước mặt cô bé này, tươi đẹp ngây thơ nhường ấy, anh xấu hổ về những trò yêu đương bẩn thỉu đó chứ gì?

Chàng thanh niên cúi đầu, sự trắng trợn đã tan biến hết. Cuối cùng anh lắp bắp:

- Thưa ngài Vanhxăng đờ Pôn, cháu lạy ngài, xin đừng nói chuyện này cho Thái hậu biết. Nếu Thái hậu đuổi trả cháu về cho bố cháu, bố cháu sẽ chẳng còn biết gửi cháu đi đâu nữa. Trước đây cháu được đặc ân làm tùy tùng trong đoàn tiếp cận Đức vua, chính nhờ có Ngài Đờ Loren, Ngài ấy đã ứng tiền lo liệu cho. Nếu nay cháu bị đuổi về, chắc Ngài ấy sẽ đòi bố cháu phải trả lại số tiền ứng trước đó, bố cháu làm sao mà trả được.

Cụ linh mục nhìn anh ta với vẻ nghiêm nghị:

- Ta sẽ không nêu tên anh ra. Nhưng ta cần phải một lần nữa báo cáo với Thái hậu về những chuyện thối ta xung quanh triều đình của Người. Than ôi, Người là một phụ nữ kính Chúa, hết lòng làm điều thiệtn; nhưng Người có thể làm được gì nhiều để chống lại biết bao nhiêu sự mục ruỗng đó? Không thể dùng sắc lệnh để cải tạo được tâm hồn những con người…

Cụ đứng lên và đẩy vai hai người trẻ tuồi cho họ đi trước mình. Mặc dù tuổi tác và lưng còng, cụ có vẻ dồi dào sinh lực và nhanh nhẹn. Đêm tối đang lan tỏa dần trên quảng trường trước nhà thờ.

- Các con chiên của ta – Ngài Vănhxăng nói – các con nhỏ của Chúa, các con đã tìm cách nếm cái quả còn xanh chát của yêu đương. Chính vì vậy mà các con đang ghê răng, và trái tim các con đầy ngao ngán. Hãy để cho những tia sáng mặt trời của cuộc sống làm chín muồi cái gì cần được nở hoa kết trái. Các con không nên đi lạc đường trong khi đi tìm kiềm tình yêu, vì nếu lầm lạc thì không bao giờ các con có được tình yêu.

Còn có sự trừng phạt nào chua xót hơn nếu như, chỉ vì nôn nóng hay yếu đuối, ta mãi mãi phải cam chịu ăn những quả vô vị, những trái đắng:

Bây giờ các con hãy mỗi người đi một ngả. Chàng trai này hãy trở về công việc phục vụ của mình và phải làm hết trách nhiệm được giao phó. Còn cháu gái thì hãy trờ về với các vị nữ tu sĩ và với việc học tập nhé, và sáng sớm mai, các con chớ quên cầu Chúa, là người Cha của tất cả chúng ta.

Cụ linh mục để cho hai người đi.

Cụ nhìn theo, cho tới khi hai bóng ngưoiừ duyên dáng rời nhau đi hai ngả ở một góc của quảng trường.

Angiêlic đi không hề quay đầu lại, cho đến khi tới cổng tu viện. Một sự thanh thản lớn lao đã đến với cô. Cô còn cảm thấy bàn tay răn reo ấm áp vẫn đặt nhẹ lên vai mình. Cô nghĩ thầm:

- Ngài Vanhxăng. Phải chăng là Ngài Vanhxăng lừng danh? Người mà ông Hầu tước Plexi gọi là “Lương tâm của vương quốc này”. Người đã buộc được những nhà quý tộc phải múc thức ăn mời người nghèo đấy ư? Người hằng ngày được nói chuyện riêng với Đức vua và Thái hậu ư? Người mới giản dị và dịu dàng biết bao!”.

Trước khi đập cửa, cô quay lại đưa mắt nhìn thành phố đang chìm sâu trong đêm tối.

“Thưa Ngài Vanhxăng, hãy cầu chúa ban phước lành cho con”. Cô thì thầm

Angiêlic chấp nhận với thái độ phục tùng cho những sự trừng phạt dành cho “chiến công” mới của mình. Và đúng là một chuyển biến đã diễn ra trong chách cư xử của cô. Cô chăm chỉ học tập, tỏ ra thân thiện với các bạn học của mình. Cuối cùng cô đã tỏ ra thích nghi được với cuộc sống hà khắc trong tu viện.

Tháng chín năm đó, chị Oóctăngxơ của cô rời trường học. Một bà cô họ xa gọi cô gái về Nio làm tiểu thư tùy tùng săn sóc cho mình. Thật ra, bà này vốn là quý tộc bậc rất thấp, và vợ một ông thẩm phán dòng dõi bình dân; vậy nên bà rất quan tâm tìm cho con trai mình một cô vợ dòng dõi quý tộc để tăng thêm danh giá. Chồng bà vừa mới bỏ tiền ra mua cho anh con trai đó một chân biện lý của Nhà vua ở Paris. Đây là lúc nên lo liệu sao cho ông biện lý mới này sẽ được thoải mái giữa các nhà quyền quý. Thật là một dịp may hiếm có cho cả hai bên. Thế là một cuộc hôn nhân của Oóctăngxơ đã được thu xếp nhanh chóng.

Trong thời gian này, Đức vua trẻ tuồi Lui 14 đã chiến thắng trở về kinh đô Paris vĩ đại.

Nước Pháp đã kiệt quệ sau một cuộc nội chiến, trong đó có tới sáu đạo quân giày xéo lên đất nước này để lùng đuổi nhau, đôi khi tìm mà thẳng thấy. Đó là: đạo quân của Hoàng thân Côngđêl đạo quân của Nhà vua do công tước Tuyren chỉ huy, ông tướng này đã đột nhiên quyết định không làm một người bầy tôi phản bội, đạo quân của Hoàng thân Gaxtông, Đoóciêăng liên minh với người Anh và đối lập với những ông hoàng người Pháp; đạo quân của Công tước Bôpho, tranh chấp với mọi lực lượng khác nhưng được người Tây Ban Nha giúp đỡ; đạo quân của Công tước Loren chỉ chiến đấu cho chỉnh bản thân thôi; cuối cùng là đạo quân mà giáo chủ Madaranh pahí từ Đức đến để làm viện binh cho Thái hậu.

Chính ông giáo chủ người Italia này là người giành chiến thắng cuối cùng trong cơn khủng hoảng điên loạn rùng rợn này. Không đầy một năm sau, tấm hồng y của ngài lại thấy phấp phới ở những hành lang của cung điện Lơ Luvrờ mà bây giờ không còn thấy những bài ca, bài vè đả kích ông ta nữa: ai nấy đều kiệt sức.

Aingiêlic vừa tròn 17 tuổi thì được tin mẹ mình qua đời. Cô đến điện thờ Chúa ở tu viện cầu nguyeenj rất lâu cho linh hồn mẹ, nhưng không khóc. Cô không sao hình dung được từ nay trở đi mình sẽ không bao giờ còn được nhìn thấy một lần nữa người mẹ luôn vận quần áo màu xám với chiếc khăn choàng len, mùa hè thì đội chiếc mũ rơm kiểu cổ. Lo lắng tất bật về vườn cây ăn quả và những luống rau của gia đình, bà mẹ cô lẽ đã dành nhiều thì giờ hơn là để ấu yếm đàn con đông đúc của mình.

Trong dịp mẹ cô qua đời, Angiêlic đã gặp lại anh cô là Raymông với em trai Đờni, hai anh em đến báo tin đau buồn cho cô. Cô tiếp hai anh em ở phòng khách của tu viện, cách một bức ngăn bằng chấn song sắt lạnh lẽo, đúng theo nội quy của dòng du Uyaxuyn.

Em Đờni nay đã vào trường trung học. Lớn lên, cậu bắt đầu giống anh Giôxơlanh đến mức Angiêlic giật mình, tưởng gặp lại người anh cả. Thoạt trông thấy Đờni trong bộ đồng phục học sinh màu đen, với lọ mực giắt ở thắt lưng, cô sửng sốt đến nỗi chỉ chào qua người tu sĩ trẻ đi cùng đứa em, rồi cô chẳng còn để ý gì nữa, buộc người này phải xưng danh:

- Anh là Raymông đây mà, Angiêlic! Em không nhận ra anh ư?

Cô cảm thấy rụt rè. Trong tu viện của cô, mà nội quy còn chặt chẽ hơn nhiều tu viện khác, các nữ tu đều kính cẩn phục tùng các cha cố, có thể một phần do bản năng nữ giới phục tùng nam giới. Nên nghe thấy một linh mục gọi tên mình thân mật, cô bối rối. Giờ đây cô tự nhiên cúi mặt nhìn xuống, trong khi Raymông mỉm cười nhìn em gái. Rất dịu dàng tế nhị, anh báo cho cô biết mối đau khổ mới ập xuống gia đình mình. Rồi với những lời lẽ thật giản dị, anh khuyên em gái hãy tuân theo ý Chúa. Đã có những nét gì biếtn đổi trong khuôn mặt hơi dài của anh, với nước da vàng ngà và đôi mắt trong sáng, rực niềm tin.

Anh cũng cho cô biết: ông bố tỏ ra thất vọng vì thấy những thiên hướng về tôn giáo của Raymông đã được củng cố thêm qua những năm tháng anh theo học các cha dòng Tên. Sau khi Giôxơlanh bỏ đi, người bỗ đã hi vọng rằng Raymông có thể đảm đương vai trò người con kế nghiệp. Nhưng nay anh con thứ này lại từ bỏ quyền thừa kế đó, để trao lại cho các em trai, và đã tuyên thệ làm tu sĩ. Cả anh Gôngtơrăng của cô cũng làm cho ông Nam tước Ác măng chán ngán, Chẳng chút hào hứng với chuyện đi vào quân đội, anh đã lên Paris để theo học chẳng biết môn gì đó. Vì vậy, chỉa còn cách chờ đợi cho em Đơni lớn lên – lúc này em mới mười ba tuổi, để xem họ tên nhà Xăngxê có phục hồi được cái cảnh vinh quang của binh nghiệp vốn là một truyền thống của những dòng quý tộc cao sang.

Vừa nói chuyện, người linh mục trẻ tuổi thuộc dòng Tên vừa nhìn cô em gái nay đã là một thiếu nữ lứon, đang dựa khuôn mặt trắng hồng vào những chấn song lạnh ngắt để lắng nghe lời anh trai, với đôi mắt hiếm có xanh trong vắt như màu nước biển, long lanh trong phòng khách thiếu ánh sáng. Raymông cảm thấy thương thương khi anh hỏi:

- Thế còn em, Angiêlic, em sẽ làm gì bây giờ?

Cô đung đưa mớ tóc dày vàng óng, và thản nhiên trả lời rằng cô cũng không biết nữa.

Một năm sau, tiểu thư Angiêlic Xăngxê lại được gọi ra phòng khách của tu viện. Ở đây cô trông thấy ông già Guyôm, giống y như hình ảnh cô vẫn mang trong trí nhớ. Ông lão đã thận trọng dựa cây giáo dài đáng tin cậy lên tường của phòng khách nhỏ hẹp.

Ông già báo tin là ông được cử đến đón cô về Môngtơlu; việc giáo dục cô nay đã hoàn thành; cô đã trở thành một tiểu thư thật sự, và ở nhà đã chọn được cho cô một đức phu quân.