ột lần đang đi đến nhà Ô-lép tôi bất ngờ gặp Gui-đô ở ngoài phố. Gui-đô là đứa con trai học cùng lớp với chúng tôi. Tôi và nó không chơi với nhau, nhưng giờ đây chúng tôi vẫn dừng lại, bởi dù sao tôi và nó cũng đã biết nhau năm năm rồi, và từ mùa xuân đến giờ không gặp nhau.

Gui-đô hỏi:

- Cậu có nghe nói nay mai sẽ bắt đầu học không?

Không, tôi không nghe nói gì đến chuyện đó. Chả là vì sau khi bọn Đức đến đây, trường chúng tôi bị dùng làm bệnh viện quân y. Giờ đây dưới tán lá những cây tùng mà trước kia chúng tôi thường dạo chơi vào giờ giải lao ở sân trường, bọn Đức bị thương đang đi đi lại lại – đứa thì băng tay, đứa thì đi nạng. Chúng đi dạo, hít thở không khí trong lành tự nhiên như ở nhà, còn chúng tôi không biết đến bao giờ mới được trở lại trường tiếp tục học tập, hay là cứ coi như học thế là đủ rồi. Bởi vì dân nô lệ thì cần gì nhiều kiến thức! Đọc được tờ báo “E-e-xti-xư-na” [13] là đủ. Thế mà Gui-đô lại nói là nay mai sẽ bắt đầu học ở trường.

- Hay đấy, - tôi hỏi, - vậy bọn Đức sẽ chữa chạy các vết thương ở đâu? Bệnh viện sẽ chuyển đi nơi khác hay sao?

- Ồ, - Gui-đô bỗng nói trịnh trọng, - dù thế nào chăng nữa thì người Đức cũng vẫn xứng đáng được nghỉ ngơi. Và bệnh viện hoàn toàn không phải chuyển đi đâu đâu, mà là người ta sẽ dời trường chúng ta đi nơi khác.

Nó nói rằng hai trường tiểu học và trung học của thành phố sẽ học chung một địa điểm tại ngôi nhà của trường tiểu học số một.

Tôi ngạc nhiên:

- Sao lại như vậy? Ba trường lớn học trong một ngôi nhà nhỏ! Ít ra thì họ cũng phải cho chúng ta tòa nhà trường trung học chứ.

- Giờ đây mỗi một chúng ta cần phải hy sinh, - Gui-đô nói. - Chúng ta sẽ học ba ca. Ngoài ra sẽ rút ngắn giờ học, chương trình học cả năm sẽ rút gọn.

Nó đã nói đúng như thế. Cứ y như nó là một quan chức quan trọng trong cái chính quyền của bọn chiếm đóng ấy. Thực ra thì cha nó mới là viên quan chức ấy, hiện đang làm việc ở tòa thị chính thành phố. Các tin tức này là do Gui-đô đã nghe được ở cha nó. Nhưng cha nó làm gì thì ai biết, chỉ biết rằng bây giờ trước mặt tôi là thằng Gui-đô. Và bỗng nhiên tôi cảm thấy lời nói của thằng Gui-đô càng làm cho tôi thêm khó chịu với nó. Phải công nhận rằng là một con người bình thường với những thiếu sót và nhược điểm của mình, trong lòng tôi không hề phản đối việc rút ngắn giờ học và học rút gọn chương trình. Cái chính là tôi hoàn toàn không muốn hi sinh một chút nào cho bọn giặc chiếm đóng, và càng không thích nghe thằng Gui-đô nói hệt như một tên na-di.

- Này Gui-đô, - tôi bỗng quả quyết nói, - tớ cảm thấy ngay bây giờ cần phải cho cậu một bài học ngắn gọn đấy.

Gui-đô chưa hiểu ngay, nhìn tôi vẻ khó hiểu. Bởi thế tôi thấy cần phải giải thích:

- Tớ muốn nói là cần phải bợp tai cậu.

- Ô - hố! - Gui-đô nói bằng cái giọng không có vẻ gì thân thiện.

- Khác hẳn với các giờ học ở trường, giờ đánh nhau sẽ không rút ngắn, - tôi nói rõ.

Thế là Gui-đô giữ thế thủ, tống vào mặt tôi một quả đấm. Bạn đọc hẳn đoán ra là tôi cũng đáp lại như vậy và giữa chúng tôi xảy ra trận ẩu đả, như ta vẫn thường nói.

Thực ra cuộc ẩu đả này hoàn toàn là một cuộc đánh nhau bình thường giữa hai thằng con trai. Những trận ẩu đả như vậy trước đây không ít và tôi nghĩ rằng sau này cũng không mất đi. Tôi và Gui-đô ngang sức nhau, đánh nhau bền bỉ hơn là tôi muốn. Gui-đô tất nhiên bị đau, nhưng về phần tôi, tôi cũng không phải là không việc gì - tất thì rách, đầu gối bị chảy máu, còn mũi thì khi tôi động tay vào thấy nó sưng vù lên.

Chúng tôi thở lấy lại sức, rồi nói toạc những suy nghĩ của mình về nhau và mỗi đứa bỏ đi một phía.

Không thể nào đến nhà Ô-lép trong bộ dạng này được, nhưng tôi cũng không muốn về nhà. Tôi rẽ vào một ngõ cụt không người qua lại để sửa sang lại áo quần và lấy lại tinh thần.

“Sự việc lại sinh ra thế đấy. - tôi nghĩ. - Một bên thì Ma-ni-van-đơ Lô-ô-ba và cha của Ven-lô, một phía khác thì Gui-đô và tôi…”

- Chào I-u-lô!

Thế đấy, chả nhẽ còn chưa đủ hay sao. Tôi bỗng nhiên không làm chủ được mình nữa. Tuy không sờ tay, nhưng tôi cảm thấy mũi mình sưng to khác thường. Đầu gối tôi nóng bỏng và tôi ngượng cháy người. Trước mặt tôi là một người mà bây giờ tôi không muốn gặp một chút nào bởi cái mũi sưng vù và đầu gối sây sát. Đó là Lin-đa, Lin-đa cùng lớp tôi.

- Cậu làm sao vậy? - Lin-đa hỏi.

Sau mùa hè cô bé thay đổi nhiều. Và không hiểu sao tôi bỗng nhớ đến Đô-rít vào cái hôm ấy, rồi tôi lại hình dung Lin-đa đi với thằng sĩ quan Đức. Thằng sĩ quan Đức đội mũ lưỡi trai có đính chỏm mũ cao cao, đeo phù hiệu và đi giày bóng nhoáng… Còn tôi! Một thằng bé đầu gối rớm máu và cái mũi sây sát.

- Cậu sao vậy? - Lin-đa nhắc lại câu hỏi.

Tôi không biết trả lời cô bé thế nào và thấy rất khó chịu. Rồi bỗng nhiên không hiểu sao tôi bật lên nói:

- Tớ là một đứa con trai, chỉ đơn giản thế thôi.

Và dường như để khẳng định cho lời nói của mình, tôi chạy biến sang phố bên cạnh.