ó gì đó thay đổi không nắm bắt nổi trên gương mặt đại tá Gordeev. Những tuần gần đây trông ông uể oải, thờơ đối với tất thẩy, kể cả công việc của Phòng mình, ông thường than phiền đau đầu và đau tim. Hôm nay Naxtia thấy cặp mắt đục mờ của thủ trưởng đã lại cháy rực lên, trong chúng xuất hiện sự hăng hái. “Chú Gordeev đã cảm thấy con mồi”, - chị thầm nghĩ.

Sau ngày hôm qua và sáng nay, Gordeev đã làm được điều không thể. Ông kịp làm sáng tỏ nhiều điều thú vị về vị quan chức đảng mà theo chỉ thị của ông ta vào năm 1970, hồ sơ của Eremina được nguỵ tạo. Nhờ thế đã biến mất mọi sợi nhớ về hai sinh viên có mặt tại địa điểm gây án vào thời điểm có vụ giết người.

Và thế, Popov có hai người con và thậm chí là ba người con khá giàu có, các cháu hầu như đã lớn, đang chờ kết cục cuộc đời trong ngôi nhà dành cho những người cao tuổi. Người ta nói rằng quan hệ của ông ta với vợ không được đặc biệt nồng ấm và vào thời của mình, Popov suýt đã li dị, khi định cưới người đàn bà khác, người đến lúc ấy đã sinh cho ông ta một con trai. Thế nhưng bà vợ đã dùng đến phương pháp được thử thách thời ấy, và ông chồng sa ngã đã trở lại với bếp lửa gia đình bởi bàn tay cứng rắn của Đảng, còn vụ scandal được dập tắt một cách thận trọng. Vậy nhưng theo mức độ sức lực và khả năng của mình, Popov cao thượng đã giúp cậu con ngoài giá thú, và dù không thể tránh cho nó thoát khỏi quân dịch, nhưng sau đó đã bố trí vào một trường đại học có uy tín.

— Hay đấy, - Naxtia kéo dài giọng, - có phải ông ta đã cứu con trai khi loại các nhân chứng khỏi hồ sơ hình sự?

— Cô nghĩ đúng đó, - Gordeev gật. - Nếu Xmelianov của cô ở tuổi xế chiều không lẫn lộn gì, thì họ tên những nhân chứng đó là Gradov và Nikiforov. Rất tiếc, cựu giám định viên Batưrov đã mất từ lâu, vậy nên chẳng biết kiểm tra lại chỗ người nào. Tạm thời ta sẽ xem như một giả thuyết làm việc, một trong hai người là con ngoài giá thú của Popov. Giờ hãy nghe tiếp, cô bé. Tiếp theo càng thú vị hơn.

Gordeev đặt trước mặt bản báo cáo việc theo dõi bên ngoài về hai người: về gã trai phá cửa vào căn hộ Cartasov, và về người đi dò hỏi trong phòng khám.

Xania, hắn cũng là Diacov, ngay sau khi rời khỏi chỗ Cartasov đã đi vào trường học, một trường phổ thông bình thường mà buổi tối đã cho câu lạc bộ “Variac” thuê phòng thể thao. Không xác định được hắn làm gì trong trường, nhưng chừng hai mươi phút sau khi hắn đi khỏi đó thì có một người nữa đi ra, nhân thân của kẻ này, dù không lập tức, nhưng đã xác định được. Ấy là chú Colia nào đó, hắn chính là Fictin, phụ Trách “Variac”, trong quá khứ có hai tiền án vì quậy phá và gây thương tích. Bởi cho đến sáng từ trường học không có ai ra nữa, có thể tin chắc rằng Xania đã đến gặp chính chú Colia. Chú Colia cũng được tháp tùng về đến nhà.

Với kẻ đã kiểm tra Naxtia trong phòng khám, vấn đề không đơn giản như thế. Rõ ràng hắn là kẻ có kinh nghiêm và thận trọng, vì thế không cần phòng ngừa, hắn vẫn dễ dàng và ung dung thoát khỏi sự theo dõi. Điều đó có nghĩa là bằng cách tương tự hắn hành động luôn luôn không phụ thuộc vào việc hắn có nghi ngờ bị theo dõi hay không. Nên hiện thời Gordeev và Naxtia chỉ có sự mô tả việc người này rất gắn bó với các trạm điện thoại tự động.

Ban đêm Gordeev nhận được từ Văn phòng địa chỉ trung tâm danh sách của tất cả những Nikiforov và Gradov sống tại Moskva...

— Nikiforov ít hơn, tôi sẽ nhận chúng về mình, - đại tá nói. - Chứ tôi già rồi, căng thẳng quá sẽ có hại cho tôi. Cô hãy nhận lấy Gradov, và chúng ta sẽ bắt đầu sự sàng lọc.

Ông chìa cho Naxtia cái cặp những tờ giấy được in bằng máy vi tính.

— Xuất phát từ chỗ là năm sinh của con trai Popov - không muộn hơn năm 50, bởi năm 1970 anh ta đã phục vụ quân ngũ xong và đang học đại học, nhưng cũng không trước năm 1945, bởi vì Popov xuất hiện tại Moskva chỉ sau chiến tranh, trước chiến tranh ông ta sống ở Xmolenxk. Tôi đã biết câu chuyện về cậu con ngoài giá thú. Bạn của anh ta, về ý tưởng, phải là cùng lứa tuổi ấy, cộng trừ ba tuổi. Năm bảy mươi anh ta phải không dưới 18 tuổi, nghĩa là năm sinh - không muộn hơn 1952.

Naxtia lấy danh sách và về phòng của mình. Bày ra bàn những đống báo cáo thống kê và tài liệu phân tích, chị kéo ngăn giữa ra và đặt vào đó hàng trăm Gradov. Chị muốn theo lệ thường khóa cửa và làm việc bình tĩnh, nhưng chị hiểu rằng điều đó hôm nay là không thể. Mặc cho tất cả ai quan tâm, ghé vào và nhìn thấy rằng chị đang chuẩn bị cho Gordeev bản báo cáo phân tích hàng tháng thường kì về các vụ giết người đã xảy ra trên địa phận thành phố, và về khả năng phá án. Tất cả đều quan tâm. Cứ cho là không phải tất cả, nhưng nhiều người. Trong suốt hai giờ gần nhất chị than vãn với từng người về các bác sĩ suýt đã chuyển chị đi nằm viện; về Olsanxki, người tự mình không biết làm gì với vụ giết người của Eremina, và đổ lên đầu Naxtia tâm trạng tồi tệ của mình; về Gordeev, người đòi hỏi chị đến ngày mai phải có bản báo cáo phân tích; về đôi ủng thấm nước mà vì chúng, chân chị luôn luôn ướt; nói chung về cuộc sống vốn nặng nề đến nỗi tốt nhất là không nên sống nữa. Tất cả gật đầu, thông cảm, xin cốc càphê, kẻ điếu thuốc lá và cản trở làm việc. Naxtia vừa kịp bằng động tác đột ngột đẩy cái ngăn có danh sách vào bàn thì cửa mở tung.

Còn may là theo điện thoại bưu điện chưa có ai gọi.

Khi cửa lại mở ra tiếp theo lần thứ bao nhiêu, Naxtia thầm nghĩ rằng ngày mai trên người chị nhất định có vết bầm. Gordeev bước vào.

— Sao cô không cầm ống nghe? Trerưsev không thể nào gọi được cho cô.

Naxtia nhìn máy điện thoại vẻ phân vân.

— Không có hồi chuông nào cả.

Chị cầm ống nói của chiếc điện thoại, áp vào tai và chìa nó cho Gordeev.

— Bị cắt. Lặng như trong mồ.

Gordeev nhanh nhẹn nhảy đến cửa và khoá nó từ bên trong bằng chìa.

— Có tuốcnơvít không?

— Lấy đâu ra? - Naxtia dang hai tay.

— Thì cái kéo cũng được, - Gordeev thốt ra không giận dữ.

Ông nhanh nhẹn xem ổ cắm, sau đó khéo léo dùng kéo mở máy ra.

— Tinh tế, - ông bình phẩm khi ngắm nghía chỗ hư hại của dây khó nhận thấy bằng mắt thường. - Vô cùng đơn giản và với sự khéo léo. Cô muốn giải trí không? - Để làm gì? Chỉ thế tôi đã biết ai làm việc đó rồi. Và chú cũng biết.

— Tôi với cô biết ít gì chuyện. Thế nhỡ bỗng nhiên nhầm thì sao? Và nói chung, cô đã bố trí cho hắn một cuộc sống quá bình yên. Hắn ở đây, cô hiểu không, thông minh nhất, láu cá nhất, may mắn nhất, mọi sự chỗ hắn đều đạt được như hắn muốn hoặc như các ông chủ của hắn ra lệnh, còn tôi với cô cứ vẫy tai và ngoan ngoãn đi theo dây dắt của hắn như những chú bê non ngu ngốc. Đã đến lúc giật đầu dây thần kinh của hắn, chứ không hắn lại nghi ngờ gì đó chăng. Hắn là một nhân viên có kinh nghiệm, biết rất rõ rằng trơn tru chỉ trên giấy thôi, còn trong cuộc sống nhất thiết có gì đó ẩn giấu, có lối ngoắt ngoéo. Cứ mặc hắn giải trí, vặn vẹo đầu óc tự hỏi xem hắn đã sai lầm ở đâu.

— Dù sao tôi vẫn không hiểu, - chị nhún vai. - Hắn tính đến cái gì? Từ lâu tôi đã có thể phát hiện là điện thoại không làm việc. Chỉ là sự ngẫu nhiên hoàn toàn, khi chính tôi hôm nay không cần gọi đi đâu cả.

— Và cô sẽ làm gì khi cầm ống nghe và không nghe tiếng tút?

— Tôi không biết. Có lẽ, nhờ ai đó xem có chuyện gì với nó.

— Chính là nhờ ai?

Naxtia cười mỉa.

— Chú đúng hoàn toàn cả 100%, chú Gordeev ạ, chính là tôi định nhờ anh ta. Thứ nhất, phòng làm việc của anh ta ngay cạnh, cửa tiếp theo sau cửa của tôi. Thứhai, tất cả đều biết anh ta hiểu rất rõ về máy móc và kĩ thuật dân dụng. Mọi người luôn đem máy xay cà phê, máy sấy tóc, dao cạo và đủ thứ đến nhờ anh ta sửa.

Nhân tiện, anh ta có bộ tuốcnơvít và tất cả cũng sử đụng nó. Cách này hay cách khác, cái điện thoại hỏng của tôi cũng không khỏi qua tay anh ta.

— Thế đấy, - Gordeev đỡ lấy, - tự anh ta sẽ xem nó và nói với cô rằng ở đấy có sự hỏng hóc tinh quái mà ngay lập tức không sửa được, cần một chi tiết hiếm, và vì cô mà ngày mai anh ta sẽ đem chi tiết này từ nhà đến và sửa chữa hết. Còn hôm nay cô đành chịu thiếu điện thoại vậy.

— Rõ rồi. Anh ta không muốn để ai đó gọi cho tôi từ bên ngoài. Thêm vào nữa, không phải là nhân viên của chúng ta, người có thể tìm tôi qua hàng chục điện thoại khác nhau, kể cả qua điện thoại của chú. Chú nghĩ sao, anh ta giữ gìn tôi tránh ai nhỉ? Tránh Cartasov?

— Mọi chuyện đều có thể. Cô có chai nào không?

— Chai gì?

Do sửng sốt lông mày Naxtia trườn lên phía trên.

— Chai. Có rượu. Và cô là thám tử gì cơ chứ, Naxtia? Toàn không hiểu gì cả. Chỗ cô chẳng tuốcnơvít, chẳng chai lọ gì hết. Thôi được, tự tôi sẽ đem lại.

Sau mấy phút các nhân viên bắt đầu tuôn về phòng của Naxtia. Nhiều người không có mặt, rõ ràng là đôi chân nuôi nhà thám tử mà. Nhưng vẫn tụ tập được bảy người. Người cuối cùng bước vào là Gordeev, trịnh trọng cầm trên tay chai sâm banh và một túi nilông trong đó tiếng cốc kêu lanh canh.

— Các bạn của tôi, - ông bắt đầu một cách cảm động, - hôm nay chúng ta có một lễ hội nhỏ, ngày sinh của những ai được gọi tên tôn vinh nữ thánh Angxtaxia tuẫn tiết. Bởi Naxtia không thích tổ chức ngày sinh của mình. Nào chúng ta cùng chúc mừng cô nhân ngày lễ. Và chúc cô còn nhiều năm nữa vẫn trẻ trung và thông minh như thế này.

— Và lười biếng nữa, - Corotcov mách nước.

Tất cả cùng cười vang. Gordeev mở sâm banh và rót ra các cốc.

Và điện thoại reo.

— Bố đây, - Naxtia nghe giọng Trernưsèv trong ống nghe. - Chúc mừng con, con gái yêu.

Anh không kìm được và cười khì khì.

— Cảm ơn bố, - chị cười một cách hạnh phúc. - Con rất dễ chịu là bố vẫn nhớ... Thế mà con và Alexei đã tranh cãi, bố sẽ nhớ hay không... À vâng, cả một chai cônhắc. Cứ nửa giờ anh ấy lại gọi đến đây và hỏi bố đã chúc mừng chưa... Không, bố ạ, chính là con đã nghĩ là bố sẽ nhớ. Vậy nên anh ấy đã thắng...

Đến cuối câu chuyện đầu dây kia Trernưsev đã không nén nổi tiếng cười sặc sụa.

— Tôi đã thua, - Naxtia làm vẻ mặt bi thảm. - Đành phải đi mua cô-nhắc vậy.

— Mà sao, lười đi cửa hàng hả? - lại nghe giọng Corotcov.

Tất cả cười to, uống cạn sâm banh, tuần tự hôn Naxtia và tản đi. Nhưng dù chị có nhìn kĩ vào một trong những khuôn mặt, trên đó không hề có dấu hiệu sự phân vân, sợ hãi, thất vọng. Trên đó không có gì cả. Không vẻ nhợt nhạt bất thần, không màu ửng đỏ cuống quýt. Và nụ cười không phải được nặn ra, và giọng nói không rúng động. Nghĩa là không phải anh ta? Vậy thì ai? Sự chú ý của chị đã cắm chặt vào một khuôn mặt duy nhất, còn chị đã không nhìn mặt ai khác nữa. Mà thực là phí hoài.

Còn lại một mình, chị ngồi xuống ghế và hai tay ôm đầu. Nghĩa là chúng có hai tên. Gordeev đúng ngay từ đầu khi nói: có thể chúng có mấy đứa, mà có thể là tất cả. Lúc đó chị không cho điều này là quan trọng, và khi đã sờ thấy một người, thì đã nóng vội quyết rằng anh ta là duy nhất và những người khác là không phải. Chị lại nhầm. 'Chúng có hai tên. Hai tên. “Tối thiểu là hai”, chị sửa lại. Giờ đây chị lại sẵn sàng tin là chúng nhiều hơn. Mà có thể - là tất cả? Chúa ôi, nghe khủng khiếp làm sao!

Chị kịp tự trấn tĩnh và quay về với danh sách các cư dân Moskva mang cái họ không hề hiếm là Gradov. Chị tuần tự gạch bỏ khỏi danh mục những người không phù hợp lứa tuổi. Bỗng có gì đó cứa vào mắt chị. Chị nheo mắt. Dưới mí mắt nhắm lại trong màn đen bay qua những tia vàng khó chịu. Do thị giác căng thẳng mắt bắt đầu ứa lệ. Naxtia thấm khăn bằng nước trong bình, ngửa đầu và đặt khăn lên mặt. Dễ chịu hơn. Vứt khăn lên lò sưởi, chị lại chăm chú vào Gradov tiếp theo, người đang sống ở địa chỉ... Có gì đó làm chị không thích cái địa chỉ này. Chuyện gì xảy ra với chị nhỉ? Địa chỉ là địa chỉ, đường phố, ngôi nhà, dãy nhà, căn hộ. Chả kém hơn những địa chỉ khác.

Chị lại nhắm mắt và cố nghĩ về điều gì đó khác. Về Alexei, về những chú gà nướng tuyệt vời của bố dượng về chai cô-nhắc mà có thể không cần mua... Đại lộ Liên bang, nhà số... Phì, biến đi, cái địa chỉ kì quặc, đừng làm ta xao nhãng. Để phòng xa, dù sao cũng cần gọi cho dượng, không loại trừ là chiều chị sẽ đến chỗ ông. Và cũng cần báo trước cho Alexei. Hãy mặc ai gọi điện thoại về nhà cho chị, cứ trả lời rằng chị đến chỗ dượng và trở về muộn... Đại lộ Liên bang, nhà số... Đại lộ Liên bang...

Một dòng sóng nóng lan khắp người, hai má rực lên, trong chớp nhoáng hai bàn tay đẫm mồ hôi. Naxtia nhấc ống nói nội bộ.

— Chú Gordeev, chú một mình chứ ạ?

— Một mình. Cô có gì à? - Tốt nhất là tôi ghé qua.

Khi đã ở trong phòng làm việc của thủ trưởng, chị nuốt nước bọt một cách gấp gáp. Vì hồi hộp, giọng của chị khàn đi, dường như vang lên thì thào khò khè.

— Chú đã nói với tôi địa chỉ nơi người phụ trách câu lạc bộ “Variac” đang sống phải không?

— Đã nói. Tôi đọc cho cô toàn bộ báo cáo việc theo dõi rồi.

— Đại lộ Liên bang, nhà 16, dãy số 3?

— Cô đến phô trương trí nhớ hiếm có của mình với tôi đấy à?

— Trong nhà ấy có một tay Gradov nào đó sống, sinh năm 1947.

Gordeev ngả người ra ghế bành, gỡ kính và nhét gọng vào miệng. Sau đó chậm rãi đứng lên và bắt đầu đi đi lại lại trong phòng, thoạt đầu chậm chạp, sau đó nhanh hơn và nhanh hơn, như một quả bóng mềm mại quành ra góc bàn hội nghị, đá tung ra tứ phía những chiếc ghế bắt gặp. Gordeev càng chạy lâu bao nhiêu, mắt ông càng rực lên bấy nhiêu, mái đầu hói nhẵn của ông càng đỏ hơn và đôi môi càng mím chặt. Cuối cùng ông dừng lại, thả uỵch người xuống ghế bành và duỗi đôi chân ngắn cũn.

— Tôi sẽ nhận Gradov vềmình, đừng dúng mũi vào hắn, cô không đủ sức với hắn đâu. Tôi sẽ làm rõ, hắn là thế nào, và tự tôi sẽ gặp hắn. Nhiệm vụ của cô - suy nghĩ, hắn sợ điều gì đến khủng khiếp như vậy. Tất nhiên không phải là vì một phần tư thế kỉ trước hắn là nhân chứng của một vụ tội phạm. Ở đây có gì đó nữa... Vả lại, không. Tôi đã nghĩ lại. Tôi sẽ không tự đi gặp cả Gradov lẫn lão già Popov. Chúng ta sẽ làm cách khác. Hoàn toàn khác.

— Chú tuyệt đối tin chắc Gradov ở Đại lộ Liên bang - chính là kẻ mà chúng ta cần?

— Đừng láu cá, Naxtia, cô cũng tin chắc điều đó, nếu khác thì đã không lao đến chỗ tôi làm rõ địa chỉ của ông chú Colia này. Nhưng đến chiều tôi sẽ biết chính xác. Làm sáng tỏ điều này chẳng phức tạp gì. Tốt hơn hãy nói, đã bao giờ cô nghe thấy là để theo đuổi một vụán bị đình chỉ công việc lại được tiến hành một cách tích cực chưa?

— Với luật pháp... - Naxtia đã bắt đầu, nhưng Gordecv cắt ngang.

— Với luật pháp tôi biết không tồi hơn cô. Thế với cuộc sống?

— Người ta xếp vụ án bị đình chỉ vào két sắt hoặc giao vào kho lưu trữ, thở phào nhẹ nhõm và cố quên về nó như về một giấc ác mộng. Thường có, vụ án được khơi lại, nếu người ta quy cho tên tội phạm một tội khác, và hắn bắt đầu thú nhận những tội lỗi trong quá khứ. Còn có những biến thể khác, nhưng đa số đó là sự may mắn ngẫu nhiên.

— Đúng. Không ai làm gì cả với một vụ án đã bị đình chỉ. Vì thế tôi sẽ liên lạc ngay với Olsanxki và đề nghị anh ta đưa ra quyết định đình chỉ vụ hình sự về án mạng Victoria ngay khi hết hai tháng được pháp luật quy định kể từ ngày khởi tố vụ án.

— Còn phải đợi cả một tuần, - Naxtia kéo dài giọng vẻ không bằng lòng.

— Không sao. Giấy tờ sẽ chờ, còn những câu chuyện xung quanh điều đó thì đã bắt đầu từ hôm nay rồi. Tôi sẽ cố để toàn bộ vụ điều tra truy tìm này được công luận biết rõ. Cô hiểu, tôi muốn dẫn đến đâu rồi chứ?

— Hiểu ạ. Tôi chỉ sợ là sẽ chẳng làm gì nổi với Olsanxki. Tính nguyên tắc không cho phép anh ấy khoá vụ án khi có một giả thuyết hiện thực và rất triển vọng.

— Cô không đánh giá đủ Olsanxki. Phải, anh ta là kẻ lếu láo và áo vét luôn nhàu nhĩ, giày bẩn. Anh ta có cả đống khuyết điểm. Nhưng là một người rất thông minh. Và là một công tố viên đầy năng lực.

— Anh ta không chịu nổi khi có ai đó quyết định điều gì thay anh ta. Đơn thuần anh ta bị mê mẩn ở tính độc lập của bản thân trong trình tự tố tụng.

— Còn tôi thì không đụng đến tính độc lập của anh ta trong trình tự tố tụng.

Anh ta tự có quyết định. Đừng nghĩ là anh ta ngốc hơn tôi và cô.

Gordeev xoa hai tay vẻ hài lòng và nháy mắt với Naxtia.

— Gì mà hếch mũi lên thế, người đẹp? Cô nghĩ chúng ta không xoay sở nổi ư? Đừng sợ, nếu không giải quyết được, dẫu sao cũng có thêm kinh nghiệm gì đó, điều ấy cũng có lợi lắm. Thôi đừng nhăn nhó nữa, hãy vui vẻ lên!

— Vui cái gì cơ chứ, chú Gordeev? Câu chuyện với máy điện thoại...

— Tôi biết, - Gordeev nói nhanh và nghiêm khắc bất ngờ. - Tôi cũng nhận ra, có mù đâu. Và điều đó là nguyên cớ để suy ngẫm, chứ không để cho nước mắt. Thêm nữa, đừng quên trả máy lại cho tôi, tôi đã hứa danh dự mượn chỉ vài giờ chỗ Vưxocovxki. Tôi đã chẳng dính với tay kẹt xỉn ấy, nếu như máy của anh ta không giống hệt của cô. Hãy tỉnh táo lại đi. Naxtia! Ngẩng đầu lên! Nào cười lên đi chứ!

— Tôi không thể, chú Gordeev ạ. Trong khi tôi nghĩ - hắn chỉ một đứa, tôi cảm thấy cay đắng và đau buồn, nhưng khi tôi hiểu rằng chúng tối thiểu là hai. Tôi cảm thấy ghê sợ. Đó đã là tình huống khác, chú hiểu chứ? Và tôi không nhìn thấy trong đó có gì vui hay lạc quan, vì thế, khác với chú, tôi không thể đùa và cười được.

— Tôi đã khóc hết nước mắt của mình rồi, Naxtia yêu quý ạ, đại tá nói nhỏ, - giờ tôi chẳng còn lại gì ngoài việc cười. Khi tôi đã hiểu nó không chỉ một, mọi thứ trong tích tắc đã thay đổi hết. Nếu trước đây tôi tự nói với mình: “Hãy làm rõ, ai là kẻ hai lòng, hãy loại nó khỏi Phòng, khỏi ngành công an nói chung, và mọi thứ lại trở về đúng chỗ của mình”, thì hôm nay tôi đã nghĩ khác. Nếu chúng có hai đứa hoặc hơn, nghĩa là tình hình không còn trong sự kiểm soát của tôi, nghĩa là dù tôi có quay cuồng thế nào, tôi cũng không xử lí nổi. Không có gì phụ thuộc vào tôi. Nếu hoá ra rằng, hai tên này là sự trùng hợp ngẫu nhiên, sự việc còn có thể sửa chữa được. Còn nếu chúng ta có chuyện với một tổ chức cấy vào trong chúng ta, thì mọi cố gắng đấu tranh với nó đều vô nghĩa. Tôi chỉ còn mỗi chuyện là về hưu.

— Và vứt bỏ tất cả những gì chú đã tạo dựng nên với tình yêu và lao động nặng nhọc ư?

— Tôi là người theo chủ nghĩa lí tưởng. Tôi cho rằng, cái công việc tốt và trung thực chỉ phụ thuộc vào chính chúng ta, vào sự hiểu biết và mong muốn của chúng ta. Tôi đã tạo dựng và phát triển trong các bạn cái mong muốn và sự hiểu biết đó. Và không ai dám nói rằng tôi đã không làm được gì. Hãy nhớ, hai năm gần đây chúng ta đã đưa ra toà được bao nhiêu vụ án mà trước đây từng sụp đổ từ một hơi gió thoảng nhẹ nhất. Chẳng luật sư nào làm gì được với những công việc của chúng ta bởi vì một luật sư y như vị luật sư đang sống trong mỗi chúng ta, thậm chí còn nghiêm khắc và xét nét hơn, và chúng ta biết nhìn vào mỗi một chứng cứ, mỗi một sự kiện trước hết bằng con mắt của ông ta. Phải, tôi đã đạt được cái gì tôi muốn. Nhưng bé con của tôi ạ, đứa con thân yêu của tôi hoá ra không có sức sống, bởi vì những đứa trẻ khoẻ mạnh bình thường nói chung không thể sống trong môi trường vây bọc quanh ta. Bọn trẻ thì tốt đấy, chỉ có điều kiện dành cho chúng không phù hợp thôi. Những đứa trẻ như thế hiện thời không thể chống lại nổi áp lực của kích thích vật chất, chúng bị phán quyết phải chết. Dù có nhận thức buồn thảm thế nào đi nữa.

— Nhưng nếu như đó chỉ là sự ngẫu nhiên, chứ không phải là hệ thống? Hay là một hệ thống mà vẫn có thể hất đổ, tiêu diệt nó? - Naxtia rụt rè nói, chị hoàn toàn không vui gì với viễn cảnh ở lại mà thiếu một thủ trưởng như Gordeev. Chính ông đã nhận chị về Petrovca từ một phòng công an quận, và chọn chị chính là để cho chị chuyên trách việc mà chị biết và thích nhất - công tác phân tích. Không một thủ trưởng nào khác lại cho phép chị ngồi lỳ trong phòng làm việc và loay hoay với những con số, sự kiện, chứng cứ, những tin tức đứt đoạn, đan thêu từ những mẩu hoạ tiết rối rắm... Chưa nói đến chuyện Naxtia, về mặt tình cảm, đã gắn bó với Gordeev hói đầu, béo tròn và hài hước và chị quý trọng sâu sắc đại tá.

— Không cần lừa dối mình, bé con ạ. Dĩ nhiên, tôi và cô sẽ cốlàm mọi điều có thể. Nếu khác thì chúng ta chẳng đáng một đồng xu, nhưng không nên hi vọng vào sự may mắn. Chúng ta sẽ làm việc không vì kết quả bởi nó rõ ràng không có lợi cho chúng ta. mà cho trình tự tố tụng. Bởi kết quả đã thấy trước và chúng ta không thể thay đổi nó, chúng ta sẽ cảm thấy mình liều lĩnh, chúng ta sẽ có sai lầm, và càng nhiều càng tốt, và chúng ta nhờ đó mà học tập. Từ mỗi tình huống cần biết rút ra được lợi ích tối đa...

Sau một đêm thức trắng Trernưsev cảm thấy mình tồi tệ. Khác với Naxtia thức trắng đêm là chuyện bình thường, Trernưsev thường xuyên đi dạo với con chó trước khi ngủ, nhưng thông thường không than phiền mất ngủ mà ngủ say, còn nếu không được ngủ thì khổ sở vì đau đầu và suy nhược. Thế nhưng khi đã trao Bondarenco tận tay vợ ông ta vào sáng sớm, Trernưsev thắng được mong muốn đi về nhà ngủ và đi thực hiện nhiệm vụ tiếp theo của Naxtia: tìm gia đình của nạn nhân bị Eremina say rượu giết chết hai mươi ba năm về trước. Hoá ra, không lâu trước cái chết, nạn nhân Lusnicov đã cưới vợ, nhưng sau lễ tang, goá phụ trẻ đã rời Moskva đi về tỉnh Briansk đến với những người họ hàng của người chồng quá cố, những người sẵn sàng giúp cô ta nuôi đứa bé sắp chào đời. Ở Moskva không có ai thân thích của chính Lusnicov lẫn của vợ anh ta, bởi vì cả hai không phải là người Moskva, họ chỉ đến đấy làm thuê.

Nghiên cứu lịch tàu chạy, Trernưsev áng chừng là đi xe tiện hơn. Khổ một nỗi - không đủ tiền mua xăng, bởi phần lớn tiền mặt đã bị Bondarenco say “ăn sạch”. Cuối cùng, khi giải quyết được vấn đề tài chính rồi, Trernưsev phóng xe trên xa lộ Kievxki về phía tỉnh Briansk. Khoảng chín giờ tối thì anh đến nhà Lusnicova. Mở cửa cho anh là một cô gái trẻ rất xinh với mặt nạ phẫn nộ thánh thiện trên khuôn mặt thanh tú. Rõ ràng cô đợi ai đó khác, bởi vì vừa nhìn thấy Trernưsev trên thềm, trong chớp nhoáng cô đã thay đổi biểu hiện trên mặt từ bực bội sang niềm nở.

— Anh đến tìm chúng tôi? - cô hỏi.

— Nếu đây là gia đình Lusnicov thì vâng. Tôi cần bà Lusnicova.

— Mẹ ơi! - cô gái gọi. - Có người gặp mẹ.

— Thế mà mẹ nghĩ là Denis đến gặp con, một giọng ngực trầm vang lên. - Đừng giữ khách trên ngưỡng cửa, Nina, con mời vào đây.

Nina mở rộng cửa vào phòng bếp sáng sủa rất lớn đang toả mùi bột nhào và rau thơm. Ngồi bên bàn là một phụ nữ to béo mắt trong trẻo với khuôn mặt đẹp đôn hậu, tóc dày quấn quanh đầu và đang đan len. Khi biết khách từ đâu đến, bà chủ không tỏ vẻ ngạc nhiên lẫn bực bội. Không hiểu sao Trernưsev có cảm giác rằng dường như từ lâu bà đã chờ, cuối cùng cũng sẽ có người quan tâm đến những tình huống về cái chết của chồng bà.

Ấn tượng là lạ lùng, và Trernưsev quyết định nhất thiết sẽ kiểm tra nó vào cuối buổi trò chuyện.

Khi Nina đi dạo cùng chồng chưa cưới (điều Trernưsev không ít ngạc nhiên: trời lạnh, tuyết ướt, màn đêm. Có lẽ thực sự họ không phải đi dạo mà đến thăm ai đó trong số bạn bè. Nếu những người bạn này đủ tế nhị, thì chính họ phải đi chứ không phải cô dâu chú rể). Lusnicova không chờ yêu cầu lại, đã bắt đầu kể về việc đã xảy ra vào năm 1970. Bà nói không to, bằng giọng đều đều trầm tĩnh, dường như đọc to lên một cuốn sách quen thuộc nhưng hoàn toàn không thú vị và đã chán ngấy...

...Lena làm quen với Lusnicov năm 1969, khi anh đến kí túc xá thăm bạn đồng hương. Họ làm việc tại những nhà máy khác nhau và sống ở hai đầu khác nhau của Moskva, vì vậy việc gặp nhau là phức tạp và bất tiện: trong phòng của anh có sáu người sống, chỗ chị - năm người. Không thể nói rằng Lena rất yêu Lusnicov đến nỗi không thể sống thiếu anh, nhưng dù sao thì chị vẫn vui mừng với những cuộc gặp gỡ. Rồi cách này cách nọ họ cũng qua được mùa đông lạnh giá, mùa xuân ướt bẩn, còn mùa hè thì mọi sự trở nên đơn giản. Cả hai cố gắng và làm sao để các ca nghỉ của họ trùng nhau, và mỗi khi có ngày nghỉ, họ đi ra ngoại thành, vào rừng. Và rồi, vào một trong những ngày như thế ở trong rừng, Lena vì mệt mỏi bởi mặt trời, đã thiếp ngủ dưới bóng cây, còn Lusnicov quyết định đi kiếm nấm trong khi bạn gái ngủ.

Lena tỉnh dậy vì cảm thấy trên mặt mình một bàn tay ai đó. Chị mở mắt và định ngồi dậy, nhưng những cảnh tay mạnh mẽ đã đè chặt chị xuống đất.

— Im, im nào, con ngốc, đừng giãy giụa. Cái đó không đau đâu. Tao thích mày, - chị nghe một giọng lạ giễu cợt. Chị rướn cổ và muốn gọi Lusnicov, nhưng chỉ phát ra tiếng khò khè: một bàn tay lạ bịt miệng chị. Sau đó chị bị đánh vào đỉnh đầu, rồi vào bụng, và chị ngất đi vì đau. Khi tỉnh lại, một trong hai gã trai đang hiếp chị, còn gã khác đứng bên cạnh giữ hai tay chị. Nhận thấy chị mở mắt, gã lập tức tóm vai chị nhấc lên và đập mạnh gáy xuống đất. Chị lại chìm vào màn đêm. Tỉnh dậy, chị không thấy có ai bên cạnh. Mặt trời đã xế chiều, và Lena hiểu rằng đã qua đi nhiều thời gian. “Lusnicov đâu? - chị nghĩ với nỗi kinh hoàng. Nỗi sợ về anh còn mạnh hơn so với nỗi sợ về điều đã xảy ra với chính chị. - Có lẽ, anh quay lại, lao vào chúng, còn chúng đã giết anh. Anh mềm yếu thế, bất lực thế, sao chống nổi bọn bò mộng này.”

Lena hét, gọi Lusnicov, nhưng không có anh. Thoạt đầu chị sợ rời khỏi cái chỗ nơi anh để chị ngủ dưới gốc cây, hi vọng anh sẽ quay lại đón chị. Khi đã gần tối, chị đi ra xa lộ và lê về phía nhà ga. Đã thầm vĩnh biệt với người hùng - người yêu, để rồi không tin nổi mắt mình khi thấy bạn trai trên sân ga.

— Anh đã lần ra chúng, - anh thì thầm vẻ kích động khi lau nước mắt tuôn như mưa từ cặp mắt trong trẻo của cô gái.

— Ai? - Lena không hiểu.

— Thì bọn... đã với em...

— Trời, chị thổn thức, - em đã sợ là chúng giết anh rồi. Ơn Chúa, anh đã không nhảy vào đánh nhau với chúng. Chúng ta đi nhanh đến công an.

— Đến công an? Để làm gì?

— Thì anh đã tìm ra chúng mà! Đi kể về tất cả, cứ để chúng bị bắt và bị tống vào tù. Quân khốn nạn!

— Em có tỉnh không đấy?! - Lusnicov thì thào giận dữ. - Vận may tự rơi vào tay, còn cô lại nghĩ đến công an.

Trong khi họ chờ tàu, Lusnicov trình bày với Lena ý định vĩ đại của mình. Anh ta lần ra hai gã trai đã cưỡng hiếp bạn gái của anh ta, và quyết định tống tiền chúng. Điều đó tốt và hiệu quả hơn nhiều so với việc báo cho công an. Nếu hành động có đầu óc, có thể moi từ cả hai thằng khá đủ để đưa hối lộ và tham gia góp tiền nhà tập thể. Đến lúc ấy họ sẽ có thể cưới nhau. Còn trong khi họ đang sống ở những kí túc xá khác nhau nơi những người có gia đình không được phép sống, họ chẳng hòng trông thấy hạnh phúc của mình.

— Thậm chí nếu anh có tiền mua nhà tập thể, thì anh vẫn chẳng mua được, vì anh sống ở Moskva chưa được năm năm, - Lusnicov kiên nhẫn giảng giải cho Lena đang sụt sịt. - Anh cần phải đưa món hối lộ lớn đến mức lẽ ra đủ cho một căn hộ thứ hai nữa.

Lena nghe anh ta bằng nửa tai và nghĩ về Lusnicov mà chị lo lắng đến thế cho anh ta, rằng chị đã quên cả bất hạnh của mình, hình dung ra anh ta đã đứng trong bụi và theo dõi hai thằng khốn nạn đánh và hãm hiếp bạn gái của anh ta như thế nào, và suy tính rút ra cái lợi gì từ sự việc đó. Chị nghĩ rằng anh ta bỏ mặc chị trong rừng, nằm bất tỉnh, và dò theo sau bọn chúng vào thành phố lần ra nơi chúng sống ở đâu. Thực ra, rốt cuộc anh ta cũng quay về tìm chị, dù là khi đã chiều tối và đáng sợ, nhưng cũng trở lại...

Thoạt đầu mọi thứ diễn ra như được dự định. Những món tiền đầu tiên đến đều đặn, những khoản nhỏ, cứ hai tuần một lần.

— Cái chính - không làm khách hàng sợ, - Lusnicov nói với vẻ quan trọng trong khi đếm tiền và xếp chúng vào phong bì trước khi đưa đến quầy tiết kiệm. - Nếu anh đòi ở chúng ngay lập tức năm nghìn, chắc chúng lăn quay bất tỉnh và chạy đi than vãn với cha mẹ. Sẽ bịa ra đủ thứ chuyện không tưởng, còn chúng ta lại trở thành những kẻ có lỗi nữa cũng nên. Ai sẽ nghe chúng ta cơ chứ! Chúng ta là dân ngụ cư. Họ không tin chúng ta. Em hiểu chứ? Còn thế này, cứ hai tuần chúng lại đem tới một ít và chúng không hiểu đã rơi vào bẫy gì. Khi thì đưa tiền túi của mình, tổ tiên của chúng giàu có, nuôi dưỡng hào phóng, khi thì vay mượn bạn bè, khi thì bán đi gì đó không cần thiết, khi thì kiểu như mua quà tặng bạn gái. Một mặt, chúng chẳng thú gì ngồi nhà đá, còn mặt khác - thoạt nhìn, anh đòi không nhiều.

Khởi đầu thuận lợi của hoạt động đáng ngờ đã gieo hy vọng cho họ, và sau hai tháng, vào đầu tháng 10 năm 1970, Lena và Lusnicov cưới nhau, dù mỗi người vẫn đang sống trong kí túc xá của mình.

Cuối tháng 11, vào ngày Lusnicov cần nhận số tiền tiếp theo, Lena đã không chờ được chồng. Sáng sớm công an tới và báo rằng, một ả điếm say rượu nào đó đã giết chết Lusnicov ngay trên chính giường ngủ củaả. Ngày hôm sau điều tra viên đến và hỏi vì sao Lusnicov lại mò đến mụ say rượu Eremina, anh ta có quen với mụ trước kia hay không và nói chung, anh chồng cần phải ở đâu trong suốt cả ngày. Tất nhiên Lena không nói gì về những kẻ hiếp dâm và tiền, còn về Eremina thì đúng là lần đầu tiên chị nghe thấy.

Khi kết thúc điều tra và xử án, Lena đã mang thai được tám tháng. Cha mẹ của Lusnicov đến dự phiên toà đã đưa chị theo về tỉnh Briansk. Lena không sung sướng lắm về điều này, nhưng không dám phản đối. Chị thấy chị có lỗi trong cái chết của chồng. Nếu chị không nghe anh ta và trình báo công an, anh ta đã không thể đòi bọn hiếp dâm tiền, và như thế, ngày hôm ấy đã không đi nhận món tiền thông lệ, không làm quen với người đàn bà đáng sợ nọ, không có mặt trong nhà mụ và hẳn là không bị giết. Cách lí giải như thế có vẻ là hợp lí và logic đối với Lena, vì thế chị đồng ý đi với cha mẹ Lusnicov, bởi vì chị cho rằng sau cái chết của con trai họ, chị có nghĩa vụ giúp họ làm vơi nỗi cô đơn và tuổi già, giúp công việc nhà, và làm họ vui bằng sự có mặt của đứa cháu trai hoặc gái (trời cho gì được nấy).

Khi bé Nina lên 12 tuổi, Lena đi bước nữa, lấy người hiệu trưởng trường phổ thông địa phương. Cuộc hôn nhân rất hạnh phúc nhưng ngắn ngủi. Họ mới sống được với nhau sáu năm, còn sau đó một tài xế xe KAMAZ say rượu đã đâm thẳng vào hàng rào và phóng đến phần sân trước nhà họ. Người chồng đã không thoát chết...

— Anh biết không, cuộc đời tôi như một chuỗi xích những sự ngẫu nhiên mà trong đó tôi luôn thấy lỗi của mình. - bà Lena mỉm cười buồn rầu khi rót thêm trà cho Trernưsev và xúc mứt quả ra đĩa. Và tôi cũng có lỗi trong cái chết của người chồng thứ hai. Hôm ấy ông sửa thềm, cả tháng tôi cứ luôn nhắc rằng cái bậc dưới cùng đã mục và cần phải thay nó, còn sáng hôm ấy gần như đã dùng sức bắt ông sửa chữa. Ông dỡ bậc dưới, còn tôi đứng phía trên nhìn. Cái bậc ấy đã hại tôi... Đôi khi nghĩ, chỉ do những sự vớ vẩn nào đó mà con người làm tàn phế cuộc đời mình.

— Chị Lena này, thế thực sự chị không biết là chồng chị đã quen với Eremina ở đâu thật à?

— Thực sự. Tôi nghe thấy cái tên đó lần đầu tiên từ điều tra viên.

— Còn Gradov và Nikiforov?

— Gradov và Nikiforov là gì?

— Chị tình cờ có quen với những họ tên này không? Có thể, đó là bạn của chồng chị?

— Bạn đâu mà bạn, - bà Lena thở dài mệt mỏi. - Họ là kẻ thù của nhau thì đúng hơn. Chính Lusnicov moi tiền từ chúng. Thế sao các anh biết về chúng? Hình như tôi không nhắc đến tên chúng cơ mà.

— Tiện thể, tại sao vậy? Chị đã kể tất cả tỉ mỉ thế, mà lại bỏ qua họ tên. Ai đó yêu cầu chị về điều này? Có thể, người ta đe doạ chị?

— Thôi đi anh, tôi cần cho ai để người ta phải yêu cầu tôi, lại càng không cần cho ai để phải đe doạ tôi! - bà Lena gạt đi. - Đơn thuần là tôi khó mà quyết được ngay nên nêu tên hay không thôi. Đã gần nửa năm nay tôi chờ rằng bỗng có ai đó chợt nhớ lại, bắt đầu đào bới trong quá khứ, mọi thứ bẩn thỉu được đào ra một cách công khai. Cánh nhà báo chúng ta vốn mê điều ấy mà, chả nuôi sống đâu, nhưng cứ cho là buộc tội được kẻ nào đó là đủ. Nên nửa năm nay tôi đã chuẩn bị cho cuộc nói chuyện này, thế mà vẫn chưa quyết nổi đến cùng là nói về hắn hay không. Vẫn sợ, dù hắn tồi tệ thật, nhưng cũng là một chính khách, mà tôi lại không có tính thù hận. Thậm chí tôi không biết tại sao lại nói về hắn với anh nữa. Có lẽ tại vì anh đã hỏi không giống như tôi tưởng tượng.

— Chị nói về ai? Chúng có hai tên cơ mà.

— Thì về Gradov chứ về ai nữa. Ngay khi trông thấy hắn trên tivi nửa năm về trước, tôi đã bắt đầu chờ sẽ có ai đó đến gặp tôi vì cái tâm địa đen tối của hắn. Hắn chuẩn bị nửa năm trời cho trận tranh vào Duma, còn tôi - thì cho cuộc trò chuyện hôm nay. Và chúng tôi đã chờ được, mỗi người chờ được cái của mình.

Trong khi đi đến đồn công an địa phương, Trernưsev nghĩ về cái liên minh vô lí của Lena và Lusnicov, cái liên minh mà trong đó không hề có cả sự dịu dàng, sự khao khát lẫn sự thân tình, mà chỉ mỗi sự cô đơn trĩu nặng của một nông dân đi chinh phục Moskva và cuống cuồng bấu víu vào những vận may, vào bằng thứ tượng trưng cho thành đạt của cuộc đời: hộ khẩu Moskva, căn hộ, gia đình. Cái gì níu kéo con người ở lại cạnh nhau? Cái gì bắt họ sống với nhau?

Arxen nổi cơn thịnh nộ. Con bé này, cái thứ bẩn thỉu cỏn con này đã đánh lừa được lão. Giả vờ là một con lợn con ngờ nghệch, bệnh tật đến tận mẩu xương cuối cùng, đến mạch máu li ti nhất, còn tự mình, âm thầm vẫn cứ tìm ra Bondarenco. Tất nhiên sẽ có đòi hỏi đặc biệt từ cái kẻ đã để sổng sự vắng mặt của cô ta trong phòng khám. Nó sẽ không thoát khỏi trách nhiệm. Nhưng đó chỉ là vấn đề thứ yếu, tha thứ hay trừng trị ai có thể quyết định sau này. Giờ đây cái chính - chẹn ôxy đối với con chuột này, để làm sao cô ta mất đi rất lâu mong muốn hít thở sâu. Lão xem sổ tay và gọi hai cuộc điện thoại ngắn. Để làm việc với Bondarenco cần những người từ khu vực phía đông Moskva. Tự Arxen nắm tất cả các sợi chỉ dẫn tới Tổng cục Nội vụ thành phố, đến Petrovca 38. Khi Arxen suy nghĩ ra và tạo lập nên tổ chức, hay như lão gọi, văn phòng của mình, lão hướng đến điều lớn hơn. Ý tưởng của lão vốn đơn giản và đã chín chắn sau bao nhiêu lần xếp hàng mua sữa chua và bánh mì, lão nghe được từ mụ bán hàng láo xược mặt béo phị một câu nói quen thuộc đã nhiều năm mà không được ai để ý đến:

— Các vị nhiều, còn tôi chỉ có một!

Thời ấy đã trở nên rõ ràng, có vô số những băng nhóm tội phạm hoạt động trên địa hạt thành phố. Những cơ cấu hình sự không thua kém chúng, hoạt động ở vùng giáp biên nhưng thanh toán lẫn nhau ngay tại Moskva. Dễ hiểu rằng tất cả bọn chúng cực kì quan tâm để những kết quả đầy nước mắt của những vụ thanh toán khốc liệt không cho công an và toà án khả năng buộc ai đó trong số chúng phải chịu trách nhiệm hình sự. Sự mua chuộc, tống tiền và những xảo thuật khác có trong kho dự trữ cho phép gây được áp lực lên các nhà điều tra, nhân viên tác chiến và hình sự gia, tích cực được triển khai, nhưng Arxen lúc ấy đã thấu tỏ, cái gì sẽ tiếp theo. Tiếp theo, như lão tính, mỗi băng tội phạm lớn hay bé đều muốn có nhân viên tác chiến “của mình” trong Cục điều tra hình sự Moskva, còn trong Cục tư pháp - điều tra viên “của mình”. Bắt đầu những mưu toan lộn xộn, nhốn nháo chiêu mộ cho mình những người cùng chí hướng trong các cơ quan bảo vệ pháp luật, nhưng tương quan số lượng những kẻ mong nhận được một số dịch vụ, và những nhân vật có thể giúp được, không cho phép sự chia chác hoà bình diễn ra. Những phép tính đơn giản được Arxen giải, cho thấy rằng các thám tử và điều tra viên không đủ cho “tất cả”. Tức là, giữa hai bên không ngang bằng về mặt số lượng, cần phải có một nhà trung gian. Ngày hôm sau, khi đến nơi làm việc, Arxen bắt tay vào triển khai cái lí thuyết của mình là phục vụ đại trà giới tội phạm. Lão lôi trong cái tủ to ra hai chục chiếc cặp đầu tiên với hồ sơ cá nhân của các cán bộ Uỷ ban an ninh quốc gia. Thậm chí chỉ nhìn thoáng qua các cặp đã cho phép lựa được bảy trong số hai chục người đầu tiên, theo toàn bộ, đang cảm thấy bản thân bị xúc phạm, mà bị xúc phạm không công bằng. Trong danh mục công tác của họ có những lần giáng cấp khó hiểu và những lệnh được viết rõ ràng là vội vàng về sự cảnh cáo. Arxen chú ý đến cả những chi tiết vụn vặt khác: đến sự thăng cấp không đúng thời hạn, đến tính định kì phải qua các uỷ ban kiểm tra, đến những đánh dấu các kì nghỉ phép năm vào mùa thu muộn hay đầu mùa xuân và đến hàng nghìn dấu hiệu mà theo đó, lão là cán bộ tổ chức có thể xác định một cách không lầm lẫn, người đó được bật “đèn xanh” hay đang bị dồn ép. Lão chú ý đặc biệt đến những người sắp sửa “được mời” về hưu.

Sau hai tháng rưỡi, nhóm “người trung gian” đầu tiên đã sẵn sàng cho công việc. Các khách hàng của họ là những tổ chức mafia cỡbự, thành viên các băng tội phạm có tổ chức mà Uỷ ban nắm việc nghiên cứu chúng. Những tên tội phạm kí hợp đồng với nhóm trung gian đã không còn phải lo lắng theo dõi tiến trình phá án, tìm cách tiếp cận các nhân viên tác chiến và thủ trưởng của họ. Những người được Arxen chọn lựa với tình yêu và sự thận trọng, giờ đây nhận về mình tất cả những nhiệm vụ này và còn nhiều nhiệm vụ khác. Họ quá rõ thành phần những đơn vị tương ứng của Uỷ ban, biết “nắm” ai và bằng cách nào, biết cạy miệng ai để có thông tin cần thiết đối với vụ án này hay vụ án khác. Họ chỉ ra những nhân chứng cho những lời khai “không như ý”, và mách nước, làm cách nào ép những nhân chứng này cho tốt hơn, hiệu quả hơn để những lời khai của họ không còn vạch mặt những kẻ có tội một cách màu nhiệm. Những người trung gian, điều quan trọng nhất, chú ý theo dõi để các nhóm có quyền lợi đối kháng, không lao vào chiêu mộ vẫn chỉ những người kia trong Uỷ ban, bởi nhẽ sự đụng độ kiểu này không đem lại điều gì tốt đẹp cho những người trung gian, cũng như các đối tượng hình sư sử dụng sự giúp đỡ của họ.

Công việc tiến triển thuận lợi, và Arxen dần dần triển khai ý tưởng của mình trong những quy mô rộng lớn hơn, khi đã mở rộng nó tới các cơ quan Bộ Nội vụ mà trong đó lúc ấy nhất thiết có bạn bè của lão, hoặc cán bộ tổ chức hoặc cán bộ chính trị, đang làm việc ở KGB. Tiền đồ rực rỡ của việc xây dựng một hệ thống khổng lồ trung gian trên toàn đất nước, làm cầu nối giữa bọn tội phạm và tất cả các cơ quan luật pháp, kể cả Toà án và Viện Công tố, đã hiện lên đối với lão. Lão không hề nghi ngờ sự đúng đắn của của các phép tính: số lượng bọn tội phạm nguy hiểm tăng lên nhanh chóng, trong khi người ta chưa có ý định xem xét lại biên chế của các bộ máy điều tra, và chí ít, mọi sự cũng chỉ mất đi số “hoà nhập” cán bộ không đáng kể, như vẫn xảy ra trước kia, nhưng cơ bản vẫn không ảnh hưởng đến tình trạng đấu tranh với tội phạm và việc phá các vụ án. Cầu vẫn luôn luôn cao hơn cung, dĩ nhiên nếu đó là nhu cầu tự phát. Còn lão, Arxen, với văn phòng của mình được giao phó để điều chỉnh nhu cầu và cung ứng...

Về lí thuyết, mọi thứ trông có vẻ trơn tru, thế nhưng trên thực tế đành phải chia tay với ước mơ rực rỡ và vừa lòng một cách có ý thức với các thứ nhờ nhờ nhưng chắc chắn hơn. Rất chóng, Arxen hiểu rằng, không thể tạo dựng một tổ chức duy nhất: nguy cơ cháy lan rất lớn, chỉ cần có một khâu yếu. Để nâng cao tính bảo mật tối đa nên chia ra thành các nhóm nhỏ chăm sóc những cơ quan bảo vệ pháp luật riêng biệt, còn trên cấp cao nhất chỉ để mấy nhà điều phối thôi.

Arxen tiếc nuối phải chia tay với ước mơ về con bạch tuộc bằng những cái vòi của mình tóm bắt toàn bộ hệ thống phá án và điều tra từ trên xuống dưới, nhưng theo suy tính sáng suốt, lão buộc phải thừa nhận rằng hệ thống các hãng nhỏ độc lập là bền vững hơn nhiều đối với những sự khó chịu bất ngờ và thảm hoạ khó nhìn thấy trước. Lựa chọn giữa quyền lực độc tôn và sự chắc chắn, lão chọn cái sau. Dẫu sao lão vẫn yêu cái ý tưởng của mình không vì tính quy mô mà vì bản chất của nó, vì sự tương ứng với phương pháp maketing, đặc biệt đang là mốt thời thượng. Và lão thích được sống, dẫu khiêm nhường, dẫu tản mạn, dẫu trong những bàn tay khác nhau, nhưng được sống. Arxen vốn không tự đắc, lão không chạy theo vinh quang và tiền tài, lão không muốn quyền lực. Suốt đời lão chỉ quan tâm mỗi một điều - điều khiển con người, giật những sợi dây bí mật mà lão nắm trong tay và những người khác thậm chí không ngờ tới chúng, và lão thích thú theo dõi những số phận và những danh vọng thay đổi như thế nào.

Không ai không biết trong tay những cán bộ tổ chức tập trung nhiều quyền lực như thế nào. Chính nhà tổ chức khi xem xét hồ sơ cá nhân của anh, có thể “không nhận ra” một giấy tờ gì đó mâu thuẫn, cũng có thể thổi phồng từ nó thành cả một câu chuyện, và anh đã không còn trông thấy sự cất nhắc như chẳng trông thấy tai của mình. Cán bộ tổ chức có thể “quên” rằng tổ chức cấp trên đã gửi tới cho anh đề nghị muốn nhận anh về làm việc, một công việc thú vị hơn với sự thăng chức và lương, hoặc “đánh mất” yêu cầu này, hoặc đơn giản đặt nó ngay trước mặt mình - và nhìn nó một cách trầm ngâm, thỉnh thoảng mỉm cười, thỉnh thoảng nhăn nhó trong khi suy nghĩ về những vấn đề gì đó, nhưng trong bất cứ trường hợp nào cũng không thực hiện, không lấy hồ sơ cá nhân từ két sắt chống cháy ra, không cho nó vào phong bì và cố tình không gửi hồ sơ đến tổ chức cấp trên.

Một người muốn đổi chỗ làm việc, bị kích động, mới hôm qua cấp trên còn nhiệt tình mời anh ta đến làm việc, dần dần nguội đi, quên đi người được chọn, còn ngay đó, người ta lại giới thiệu một người khác và không hề kém người kia và hồ sơ cá nhân lại được chuyển đi ngay sau cái câu ban ân: “Thôi được, chúng tôi sẽ nghiên cứu quá trình công tác, bản đánh giá về cậu...” Lẽ nào không hiểu, quyết định được kí cho ai? Đã chuẩn bị ra đi, đã sắp đưa hồ sơ cá nhân đi, thế mà đến thời điểm chót người ta đã không nhận... Tại sao? Vì sao hỏng mất việc thuyên chuyển? Người ta đã bày trò kiểm tra hay đào bới ra được điều gì đó, không thể khác được. Và cứ thế. Cũng vẫn thường xảy ra theo cách khác, người được chọn để thăng cấp giữ chặt bản yêu cầu của cấp trên và chạy đến phòng tổ chức, cúi thấp đầu chào vị cán bộ, mang đến chai rượu hay gì đó đắt tiền, xin xỏ lạy lục để vị này ban ơn lấy hồ sơ ra và chịu ngồi lên xe hơi của mình. Chiếc xe đã chờ sẵn dưới thềm, nghĩa là hồ sơ được chuyển ngay bây giờ. Và quyết định chuyển sang nơi mới sẽ được kí không chút mắc mớ, và không một ứng cử viên nào khác còn kịp quấy nhiễu nữa... Những người làm việc tại phòng tổ chức có nhiều sự láu cá và nhiều khả năng, và Arxen đã lợi dụng những sự láu cá và khả năng này nhiều năm, khoái trá nhìn những vở kịch đã được diễn theo kịch bản do lão viết ra. Lão không muốn và không tìm kiếm sự thoả mãn nào khác lớn hơn trong cuộc sống. Vì lẽ đó ở địa vị mới, lão không chạy theo vinh quang hay phần ăn chia lớn. Đã yên ổn chia xẻ tất cả những gì được xây dựng giữa lão và các trợ thủ gần gũi nhất. Lão suy nghĩ rất lâu trước sự phân chia, sẽ lấy phần nào cho mình, và dừng sự lựa chọn ở Tổng cục Nội vụ Moskva. Tại sao, tự lão cũng không thể trả lời chính xác. Cái tên “Petrovca” vuốt ve mơn trớn lão, trong nó có gì đó từ sự lãng mạn thời trai trẻ. Cứ nghĩ mà coi, trên toàn bộ đất nước rộng lớn tất thẩy chỉ có bốn địa chỉ, chính xác hơn, tất thẩy chỉ bốn tổ chức mà mỗi cư dân của Liên Xô nhiều triệu người đều biết tên gọi và biết cả địa chỉ: Điện Kremli, Quảng trường Cũ, Lubianca và Petrovca. Bốn địa chỉ thiêng liêng, bốn biểu tượng quyền lực, sự hùng mạnh và sự thông thái của toàn dân tộc. Kremli và Quảng trường Cũ - không thuộc phần của lão, còn Lubianca thì lão vẫn đến hàng ngày rồi. Vậy thành ra, Arxen đã điều khiển các mối liên hệ tội phạm với các cán bộ Petrovca khi Liên Xô sụp đổ và người ta đã quên dần về Quảng trường Cũ, Kremli đã mất đi ý nghĩa huyền diệu, và Lubianca bị che phủ bởi nỗi nhục nhã không gột rửa nổi, thoạt đầu người ta thu hẹp, sau đó người ta đả phá, sau nữa người ta cải biến, cuối cùng thì quét khỏi mặt đất, giấu bộ xương tàn dưới những cái tên lạ. Trong khi sự quyến rũ của Petrovca vẫn y nguyên... Không, Arxen không tiên đoán nổi rằng, lão đã có sự lựa chọn đúng...

Sau buổi gặp với Gradov, để phòng xa, Arxen ra lệnh theo dõi Bondarenco. Và nếu xét theo thông tin của Gradov, dù chưa có gì báo trước tai hoạ, Arxen trong thâm tâm đã sẵn sàng cho điều tệ hại nhất. Vì thế, khi lão được báo là sáng sớm Bondarenco về nhà trên chiếc xe do Trernưsev lái, lão lập tức hiểu ngay rằng lão đã bị Naxtia dắt mũi. Vào những giây phút đầu lão cố suy tính, chị đã ở đâu suốt cả ngày hôm qua và đã kịp biết những gì. Và chỉ sau đó, bất chợt nhớ ra, lão nghĩ về Cartasov.

Hoá ra, Cartasov xuất hiện ở toà soạn tạp chí “Vũ trụ” không phải vì tìm ra bức thư, mà vì cô gái láu cá này phái anh ta đến. Từ đó nghĩa là gì? Nghĩa là chẳng có mẩu thư nào cả, toàn bộ là chuyện phịa được nghĩ ra để khiêu khích những kẻ muốn che giấu dấu vết của câu chuyện đen tối này.

Mãi tới ngày hôm ấy Arxen mới nhận được thông báo về sự tiếp xúc của Bondarenco với nhân viên tác chiến Trernưsev. Với cơ cấu hệ thống liên lạc nội bộ tổ chức của mình, Arxen buộc phải giải quyết một nhiệm vụ không đơn giản: ưu tiên gì hơn, sự bí mật hay tính linh hoạt thu nhận thông tin. Theo suy nghĩ chín chắn, lão chọn cái thứ nhất. Hệ thống liên lạc và truyền tin là đơn giản và chắc chắn, nhưng đòi hỏi trí nhớ tốt và tính chính xác cao. Thực ra, các tin tức trong trường hợp này không phải khi nào cũng đến đúng lúc. Biết sao được, lão suy xét, luôn luôn đành hi sinh điều gì đó, bởi trên thế gian này không có gì lí tưởng cả. Arxen biết rằng vì nguyên nhân khó hiểu nào đó đã không đạt được trò ảo thuật với máy điện thoại của Naxtia. Vả lại, xét thông tin mới về cuộc gặp của Bondarenco với Trernưsev, điều đó đã không còn ý nghĩa lớn. Mặc dù thế, Arxen vẫn trầm ngâm suy nghĩ. Thoạt đầu là sự đổ vỡ việc tìm kiếm bức thư trong căn hộ của Cartasov. Chính Cartasov đã lí giải khá hợp lẽ về điều đó, và chẳng có cơ sở gì buộc tội cái người ở trong Phòng của Gordeev đã đưa tin không được kiểm tra. Sau nữa, ngay ngày hôm sau, một người khác cũng đang làm việc tại Petrovca, đã cho những kết quả không chính xác việc kiểm tra sự có mặt của Naxtia trong phòng khám. Hôm nay - câu chuyện tuyệt đối không thể lí giải với cái điện thoại. Ba thất bại ở ba người khác nhau và thực tế trong cùng một thời gian. Ai đó trong số họ đã phản bội, điều đó không thể gợi nghi ngờ. Nhưng là ai? Arxen lập tức liên lạc với người của chú Colia. Lão bắt đầu một cách bóng gió, như thông thường, sau đó uyển chuyển tiến đến điểm chính.

— Anh không quên kiểm tra đấy chứ?

— Không.

— Thế anh kiểm soát người của mình không?

— Ông có ý gì? - chú Colia nhăn nhó bực bội. - Qua hai năm, chỗ tôi chưa có một cú phốt nào.

— Chưa có thì sẽ có, - Arxen nghiến răng báo điềm gở. - Người ta bám theo anh đã hai ngày nay rồi. Và theo cả thằng bé đã không tìm được thư chỗ Cartasov. - Theo Xania ư?!

— Anh rõ hơn, anh đã phái ai đến chỗ anh ta. Sao anh có thể thoải mái đến thế, hả đồ Trécnơmo quỷ sứ! Do sự cẩu thả của anh...

— Tôi không hiểu, - chú Colia cắt ngang lão một cách trầm tĩnh. - Nếu ông biết, thì tại sao không cảnh báo ngay? Còn nếu thậm chí ông không biết, thì có thể chỉ trích gì đây đối với tôi? Theo tôi, tôi và ông đã có sự thoả thuận về công việc. Chúng tôi thực hiện những chỉ dẫn của ông, còn ông bảo đảm an toàn cho chúng tôi. Và hãy đừng rít lên với tôi. Sau hai lượt vào tù ông không doạ được tôi bằng thứ đó đâu.

Trong thâm tâm Arxen buộc phải thừa nhận kẻ nói chuyện với lão có phần đúng. Đích thực, chú Colia không chịu trách nhiệm về sự an toàn, đó là mối quan tâm của lão, Arxen. Nhưng đây lại là sự tắc trách quá giới hạn! Không thể, rốt cuộc, thực hiện một vụ tội phạm theo đơn đặt hàng và trong khi đó dựa trọn vẹn vào ông chú đôn hậu mà sẽ bám sát gót ta và xoá hết những vết bẩn.

— Anh không phải là người xét tôi phải làm gì, - Arxen nói khô khan. - Anh chả đáng một xu, nếu anh không nhận ra rằng thằng bé của anh đã bị người ta chộp mất.

— Ông lấy gì làm bằng? - chú Colia sửng sốt không vờ vĩnh.

— Là bởi, bạn thân ạ, rằng nó trốn khỏi chỗ Cartasov quá dễ dàng. Lẻn vào nhà người ta, nói nhăng nói quậy với chủ nhà về những sự vớ vẩn và ra khỏi đó một cách thuận lợi khi không làm cái việc mà vì nó người ta cử đến. Còn ngày hôm sau phát hiện ra rằng chủ nhà chả hiểu sao lại bắt đầu quan tâm đến cái điều chắc phải có trong bức thư. Điều này không buộc anh phải suy nghĩ gì à?

— Nói thực, ông có ý gì? - Chú Colia khó lắm mới kìm được để không cao giọng.

— Ý là, thằng bé của anh đã mở mồm. Hoặc anh biết điều đó và bao che cho hắn, tức lừa tôi và anh bạn thâm giao Gradov của mình, hoặc anh là thằng ngu trọn vẹn và cho phép một thằng nhãi nào đó đánh lừa anh. Trường hợp này hay trường hợp kia anh đều phải bị trừng trị.

— Ông xét đoán thú vị đấy. Thế tính sao về người của ông, kẻ đã báo là Cartasov đi vắng? Ông cũng trừng trị nó chứ? Hay ông muốn đổ hết tội vạ lên đầu tôi?

— Người của tôi - không phải quan tâm của anh. Anh phải chịu trách nhiệm về mình và cho những thằng nhãi của anh. Từ ngày hôm nay chúng ta ngừng gặp nhau. Liên lạc chỉ qua điện thoại và chỉ với sự kiểm soát đôi. Sáng sớm mai tôi sẽ cố gắng kiểm tra điện thoại của anh có bị nghe trộm không, nhưng để phòng xa, tạm thời đừng sử dụng nó.

— Sao ông cứ hù doạ tôi thế, ông Arxen? Tại sao điện thoại của tôi phải bị nghe trộm?

— Tại vì tôi rất sợ rằng thằng bé của anh đã kéo theo sau mình “cái đuôi” từ căn hộ Cartasov thẳng tới anh. Còn anh thậm chí không cho là cần kiểm tra lại, cứ như anh là một thiên thần vô tội vậy. Thôi được, cứ cho là tôi đã trách anh xong, giờ ta nói về công việc.

Chú Colia nghe một cách chăm chú, không hỏi lại, không đặt câu hỏi thừa. Một mặt, Arxen hoàn toàn vừa lòng, lão không chịu nổi việc giải thích và trả lời các câu hỏi. Nhưng mặt khác, lão e dè tính dễ dãi của chú Colia, kẻ sẵn sàng làm tất cả những gì người ta nói, không thèm ngẫm sâu ý nghĩa của mệnh lệnh. Khi anh không hiểu, Arxen cho là thế, thì trong trường hợp có những rắc rối bất ngờ, anh không thể có quyết định đúng đắn. Thực ra, khi anh hiểu, lúc đó anh đã biết quá nhiều và có thể trở nên nguy hiểm...

Khi điện thoại reo lên, Alexei nhấc ống nghe, thậm chí không ngó qua Naxtia đang rùng mình. Anh đã tuyệt vọng với mong ước được trông thấy chính chị sẽ nói chuyện điện thoại.

— Tôi cho rằng, chị Naxtia không ở nhà, - Alexei nghe thấy giọng quen thuộc mà anh đã cùng nói chuyện tối hôm qua. - Vậy xin anh nhắn cho chị ấy rằng, tôi lại gọi điện thoại và đề nghị chịấy chú ý đến tác phẩm của Jack London, đặc biệt đến những truyện ngắn có trong tập 5.

— Và tôi phải nhắn lại điều gì? Để cô ấy đọc hết cả tập 5 ư?

— Hãy nói rằng, mỗi bước của chị ấy kèm theo những sự khó chịu.

— Như thế nào?

— Jack London đã viết tất cả, cứ để chị ấy đọc.

Nghe những tiếng tút ngắn, Alexei máy móc nhìn đồng hồ. Không, anh không giữ được kẻ nói chuyện quá ba phút như Naxtia yêu cầu. Bộphận xác định số mới lắp không cho được kết quả gì, bởi vì người ta lại gọi từ điện thoại tự động.

— Xin lỗi, - anh mỉm cười vẻ có lỗi với Naxtia. - Anh không làm được gì, nhưng đã cố. Hắn nhờ chuyển cho em để em đọc tập 5 của Jack London. Mỗi bước đi của em từ nay sẽ kèm theo những điều khó chịu.

Naxtia ngồi im bên cái bàn nhà bếp, nắm chặt trong tay chiếc thìa cà-phê mà chị định đặt vào chỗ và quên ngay khi hiểu ai đang gọi điện thoại. Chị có cảm giác rằng tay chân chị hoá đá và đơn thuần là chị không cảm thấy chúng. Cần phải tìm lại sức mạnh, nên chị đứng dậy, đi ra cửa, sau đó ra cầu thang, rồi sau đi đến căn hộ bà Margarita, cần lập tức gọi điện thoại và hỏi... Chúa ơi, con đường dài làm sao, chị khó vượt qua quá, chị không đủ sức, chị sẽ ngã ngay trên ngưỡng cửa và sẽ không bao giờ còn đứng lên được nữa. Kệ xác nó, với cái điện thoại này, mặc cho người ta nghe, nếu muốn. Thậm chí ngược lại, lập tức chị sửa lại chính mình, sẽ là ngớ ngẩn nếu không gọi ở nhà. Con người này vừa chuyển cho chị thông tin, và hoàn toàn tự nhiên, nếu chị lập tức kiểm tra lại nó. Còn nếu chúng không chờ được chuông điện thoại kiểm tra như thế, thì chắc chắn đoán được rằng chị thường sử dụng điện thoại của hàng xóm.

Naxtia quay nhanh số điện thoại của Trernưsev. Sau đó đờ đẫn nhìn Alexei đang đứng bên bếp gas, anh đã lần thứ tư chỉ hỏi mỗi một câu:

— Đem tập 5 của Jack London cho em chứ?

— Hả? Cái gì?... Không, cảm ơn, không cần đâu.

— Em không quan tâm à?

— Em sợ.

— Tại sao?

— Tại vì chắc là nói về truyện ngắn “Những người yêu mến của Midas”. Và đó có nghĩa là, em có việc với nhân chứng nào, người đó sẽ phải chết.

— Cứ nhất định phải chết thật ư? - Alexei hỏi lại vẻ nghi ngờ, khi thận trọng ngồi xuống cái ghế đẩu và gỡ cái thìa khỏi những ngón tay bấu chặt của Naxtia.

— Em sẽ biết rất chóng thôi.

— Em sẽ không nhầm chứ? Có thể, trong tập này còn những truyện khác thích hợp nữa?

Naxtia lắc đầu vẻ luyệt vọng.

— Không, em nhớ rõ. Hồi nhỏ em đọc tập ấy cả chục lần, nếu không nói là hơn.

— Thế biết đâu là nói vềmột lần xuất bản khác? Và ở đấy là những truyện hoàn toàn khác?

— Anh yêu, không cần trấn an em đâu. Vấn đề chính là thế, bởi vì chính bộ sách này nằm trong tủ sách của em chỗ rõ nhất. Và kẻ mở cửa vào căn hộ của em, đã vào đây và nhìn thấy nó. Trernưsev sẽ gọi điện thoại, và chúng ta sẽ biết là ai đúng thôi.

Trong khi chờ hồi chuông của Trernưsev, họ im lặng ngồi ngoài bếp.

Alexei quyết định chơi xếp bài. còn Naxtia từ tốn gọt khoai tây. Chị chìm sâu vào ý nghĩ của mình đến nỗi thậm chí không nhận thấy đã gọt khoai tây đầy một xoong to ba lít. Choàng tỉnh, chị bối rối nhìn Alexei.

— Anh xem em đã làm nên chuyện gì này. Bây giờ cho nó đi đâu?

— Luộc, - tiến sĩ khoa học Alexei nói thản nhiên, trong lòng thầm mừng rằng Naxtia đã quên đi chút ít những ý nghĩ u ám.

— Chúng ta không thể ăn hết từng ấy...

— Thì sẽ không ăn hết. Hôm nay sẽ ăn bữa tối, phần còn lại chúng ta rán ăn dần, có thể với trứng, có thể với thịt hộp.

— Ờ, thật thế, - Naxtia cười bối rối. - Vậy mà em không nghĩ ra. Em chẳng bao giờ nấu dự trữ cả.

— Thì nói chung em có nấu ăn đâu, vậy chẳng cần thanh minh. Đưa cái chảo nhỏ đây.

— Để làm gì?

— Để khỏi chờ cho đến khi cả cái chảo này chín. Ta nấu khoai tây riêng bữa tối trong chảo nhỏ, phần còn lại cứ để trên bếp. Hiểu ra chưa?

— Sao mà đơn giản... Chuyện gì với em thế nhỉ, anh Alexei? Cứ như đầu óc biến đi đâu rồi ấy. Những thứ đơn giản nhất cũng không thể hiểu nổi.

— Em mệt mỏi, Naxtia ạ.

— Vâng, em đã mệt. Sao anh ta không gọi nhỉ?

— Sẽ gọi, đừng co giật nữa.

Khi Trernưsev gọi lại, chị hầu như đang ở ngưỡng bị loạn thần kinh.

— Thế nào? - chị ngộp thở khi hỏi.

— Không sao. Tám tử thi, nhưng tất cả không phải của chúng ta. Năm vụ đốt nhà, nhưng không liên quan đến vụ của chúng ta.

— Anh Trernưsev, tôi rất sợ. Tôi làm gì đây? Có ý tưởng gì không?

— Tạm thời không, mai sẽ có. Tám giờ tôi sẽ ghé qua chỗ cô.

— Vâng.