áng hôm sau, Coóc-lít ngủ dậy muộn, mãi đến khi Bát-sơ, một gã Anh-điêng giúp việc cho gia đình ông Gia-côp Oen-sơ đến mới lôi được anh ra khỏi giường. Gã đưa cho anh một mảnh giấy của Phrôna, cô gái đề nghị ông kỹ sư mỏ lúc nào rỗi thì đến thăm cô ngay. Coóc-lít cố đoán mãi ý nghĩa của mẩu thư ngắn ngủi đó. Phrôna đã thành một cái gì đó bí ẩn đối với anh, đặc biệt là từ chuyện xảy ra hôm trước. Phải chăng cô muốn cắt đứt vĩnh viễn với anh và không muốn mập mờ gì nữa? Phải chăng cô sẽ lợi dụng những đặc quyền của phụ nữ để làm nhục anh, để nói thẳng thừng với anh những gì cô nghĩ về anh bằng một giọng bình tĩnh và thận trọng? Hay là cô đã ân hận về sự nóng nảy của mình và muốn xin lỗi về thái độ vô lý, mà cô đã bắt anh phải chịu? Mẩu giấy không biểu lộ cái gì để cho anh đoán được lý do của lần gặp mặt này.

Đến gần trưa vì bồn chồn và thắc mắc quá cho nên Văng-sơ đã đi về phía nhà ông Gia-côp Oen-sơ không tỏ ra tức giận, cũng không tỏ ra lạnh nhạt, anh định tâm giữ một thái độ dè dặt cho đến khi nào Phrôna bộc lộ rõ ý định của cô. Nhưng với cái vẻ tự nhiên và thẳng thắn mà anh đã từng có dịp mến phục, cô đón tiếp anh một cách thân mật. Ngay khi cô chưa nói gì cả, Chỉ mới bắt tay thôi, anh đã hiểu rằng mọi chuyện sẽ tốt đẹp.

Em rất mừng gặp lại anh. Em không thể nào yên tâm khi chưa nói được với anh những ân hận của em về hành động tồi tệ hôm qua. Em rất tiếc.

- Em yên tâm. Không có gì nghiêm trọng cả.

Anh tiến một bước về phía cô.

- Chân thành mà nói, anh rất hiểu cách xử sự của em. Về mặt lý thuyết, thái độ rất rộng lượng của em đối với người phụ nữ ấy rất xứng đáng được khen ngợi nhưng anh phải thú thực rằng thái độ ấy còn rất lạc lõng trước con mắt của xã hội đáng tiếc là trong những suy nghĩ của chúng ta khó mà bỏ qua được những thành kiến ấy. Nhưng dù sao chăng nữa, em chẳng có gì phải tự trách mình cũng như phải ân hận.

- Anh rất tốt nhưng anh cũng biết rằng em đã xử sự sai. Anh muốn dàn xếp chuyện hiểu lầm thì em lại lăng mạ anh, em xứng đáng để anh khinh bỉ.

- Không phải thế đâu! Không phải thế đâu!

Anh giơ tay ra như để đỡ lấy những ngọn roi cô quất xuống chính cô.

- Đúng thế đấy! em rất đáng trách. Chỉ có điều châm chước được là người phụ nữ ấy đã làm cho em thương sót đến mức em suýt muốn khóc khi anh tỏ thái độ. Anh có còn nhớ anh đã làm gì không. Chỉ vì em quá thương hại con người khốn khổ này cho nên em đã bất bình với anh dữ dội như vậy và... sự tức giận của em đã quá mức. Chưa bao giờ em như thế. Em không tự chủ được nữa.

- Thì anh cũng vậy.

- ồ không! Anh vẫn tự chủ được như lúc này đây. Mời anh ngồi. Anh đứng thế này như là để bước ngay ra của nếu như em chỉ hơi tỏ ra không vui vẻ chăng.

- Dù sao hôm nay em đối với anh có vẻ cũng bớt đáo để hơn hôm qua. Văng-sơ vừa cười vừa nói.

Anh khéo dịch chiếc ghế đi một chút để có thể nhìn được nét mặt Phrôna rõ nhất.

- Em còn dám bảo anh là hèn nhát. Hình như em đã bảo anh là ghê tởm, phải không? Có phải em còn định đánh cả anh nữa? Anh cũng không thèm giơ tay ra đỡ khi em vung roi lên!

- Anh để ý thấy đàn chó sau khi bị em quất cho một roi đã đến liếm tay em và đòi em vuốt ve.

- Chính vì lẽ đó... Cô nói bằng một giọng mỉa mai.

- Có thể.

- Thế thì... anh tha thứ cho em chứ?

- Với điều kiện là em không giận anh nữa.

- Rất sẵn sàng. Chỉ có điều là anh chẳng có gì để phải xin lỗi cả...Anh đã hành động theo quan niệm của anh, em cũng vậy. Tuy thế, anh hãy thừa nhận rằng cách nhìn nhận của em rộng lượng hơn anh. À, em nghĩ ra rồi. Cô chợt reo lên. Hôm qua không phải em bất bình với cá nhân anh mà là em bất bình với cả xã hội này mà trước mắt em, anh là người đại diện. Vì thế anh đã phải gánh chịu cái phản ứng phẫn nộ của em. Anh rõ không?

- Thôi, ta đừng mất thì giờ tranh luận vô ích nữa. Thà anh nói về người phụ nữ đó cho em biết còn hơn.

- Anh chẳng thích nói chuyện đó. Coóc-lít phản đối.

- Em muốn biết về lý lịch của chị ta.

- Mới tuần trước, Chỉ trong một buổi tối, chị ta đã nướng sạch 30 triệu đô-la vàng cám của Giắc Đoóc-xây trên chiếu bạc...mà Đoóc-xây thì đã nợ như chúa chổm. Sáng hôm sau, người ta tìm thấy anh ta nằm trong tuyết với một viên đạn trong đầu.

Không đáp lại, Phrôna đi về phía ngọn nến và gan góc hơ ngón tay vào ngọn lửa rồi chìa ra cho Coóc-lít nhìn thấy chỗ da ngón tay đỏ tấy lên vì bỏng.

- Đây là một hành động để dẫn chứng. Lửa là một thành tựu vô giá, em bị bỏng chỉ là vì em không biết sử dụng lửa một cách phù hợp.

- Em quên rằng lửa tuân theo những quy luật tự nhiên một cách máy móc, còn Luy-xi thì có ý thức đầy đủ về việc mình làm, biết điều gì nên làm hay nên tránh.

- Xin lỗi, anh quên rằng cả Đoóc-xây nữa cũng có quyền tự do hành động. Chị ấy tên là Luy-xi phải không? Em thích biết về chị ấy.

Coóc-lít giật mình:

- Phrôna, đừng quay lại chuyện đó nữa. Nó làm anh rất khó chịu.

- Tại sao?

Có người nào đó vừa bước vào phòng. Đó là bước chân nặng nề của một người đàn ông đi loại giầy da mềm của thổ dân.

- Tôi không làm phiền cô chứ?

Đa-vơ Hác-nây nhăn nhở cười, hàm ý bóng gió, lão vọng về nhìn quanh quẩn rồi mới tiến lại bắt tay hai người.

- Có gì đâu. Coóc-lít đáp. Chúng tôi đang mong có người đến vì chúng tôi sắp cãi lộn, có phải thế không, cô Oen-sơ.

- Thật ra là chúng tôi đã cãi lộn rồi.

- Đúng là thế vì tôi thấy hình như anh chị đang bàn cãi hăng lắm. Đa-vơ vừa nhận xét bằng một vẻ quan trọng vừa ngả tấm thân nặng nề của lão lên mấy cái gối trên đi-văng.

- Nạn đói thế nào rồi? Coóc-lít hỏi. Hội từ thiện có nghĩ đến việc tổ chức cứu tế không?

- Vì ông thân sinh ra cô Oen-sơ đây đã lường trước tất cả rồi. Không cần phải cầu cứu đến hội từ thiện nữa. Ông cụ đã làm cho mọi người hết hồn bằng cách đe dọa có nạn đói đến nỗi 3 ngàn người đã lao xuống mặt sông đóng băng mà ra đi và 3 ngàn người nữa cũng đã chuồn mất cho nên cơn khủng hoảng đã dịu xuống rõ rệt. Cụ Oen-sơ nhà ta đã dự đoán đúng: ai cũng hi vọng giá cả tăng lên nên đã vơ vét hết lương thực, vì thế họ đã gieo hoảng loạn ở những người không dư dật lắm và những người này đã ra đi về phía vùng Nước mặn, mang theo cả đàn chó của họ. Rồi anh chị xem tôi nói có đúng không, việc đầu cơ tốt nhất lúc này là chó. Đến mùa xuân, khi việc vận chuyển hàng trở lại bình thường thì chó sẽ cực kỳ đắt. Tôi đã kén được một trăm con chó và mỗi con chắc sẽ đem lợi lại cho đến 100 đôla.

- Ông tin như thế?

- Chứ sao! Tôi nói nhỏ cho anh chị biết. Tuần sau tôi sẽ phái hai gã thanh niên đi về xuôi để cố mua 100 con chó tốt nhất. Tôi biết rõ việc tôi làm. Tôi đã lê la ở cái đất này quá lâu rồi nên tôi không thể gặp những chuyện bất ngờ.

Phrôna phá lên cười:

- Thế mà ông lại vấp phải chuyện đường, ông Đa-vơ.

- Ô! Không phải đâu! Lão cười gượng, đáp lại. Nhân tiện, tôi nhớ đến chuyện này. Tôi đang có trong tay một tờ báo, mới chỉ cách đây có 4 tuần: thời báo Xít-tơn.

- Phải chăng là Hoa Kỳ và Tây Ban Nha đã...?

- Đừng vội thế, đừng vội thế!

Lão người Mỹ này giơ cả hai tay ra để buộc hai người im lặng.

- Chắc thế nào anh chị đã đọc cả rồi. Lão hỏi.

- Đọc rồi, đọc suốt từ đầu chí đuôi, đọc cả những mục rao vặt, không bỏ qua một dòng nào.

- Vậy ông nói đi, có phải là... Phrôna sốt ruột hỏi

- Cứ bình tĩnh, cô Phrôna, tôi phải giải thích cho cô biết ý định của tôi. Từ báo này tôi phải mua mất 50 đô la. Tôi tóm được gã phu trạm ở thị trấn Klông-đai và tôi đã mua của hắn. Thằng cha dại dột này lẽ ra dễ dàng kiếm được 100 đôla nếu hắn giữ được tờ báo cho đến khi vào thành phố.

- Nhưng tờ báo nói gì? có phải là...?

- Như tôi đã nói với hai người từ báo này tôi đã tốn mất 50 đôla. Đấy là tờ báo duy nhất tới được đây và ai cùng thèm biết tin đến chết được. Cho nên tôi đã mời một số người, những người đã lựa chọn kỹ càng, đến đây tối nay, cô Phrôna, vì không có nơi nào thích hợp hơn. Họ sẽ đọc to tờ báo, lần lượt từng nhóm một, lâu đến bao giờ cũng được, cho tùy thích, với điều kiện là cô đồng ý.

- Lẽ tất nhiên tôi đồng ý, ông Đa-vơ, họ sẽ được tiếp đón tử tế và cám ơn ông đã có lòng tốt...