huyện lớn nhỏ, chuyện vui buồn gì ở trong nhà ai, mà có ông địa ở chung một hộ khẩu, ông lại không nghe, không thấy, không biết, chỉ vì ông làm biếng không nói đó thôi (tối ngày ngồi một mình thì nói với ai). Riêng câu chuyện sau đây vì ông quá khoái, cho nên ông vỗ vỗ cái bụng bự, vừa cười vừa kể như vầy:

- Chuyện cũ xì: mẹ chồng nàng dâu! Nhưng chuyện mẹ chồng nàng dâu nay lạ? Dâu nhà nay là dâu chua. Mẹ chồng như người ở, mỗi sáng bà già thức sớm, lui cui giặt một thau quần lớn áo nhỏ, bự chảng, xong rồi quét nhà rửa chén, đi chợ nấu cơm. Cô con dâu ngủ bảnh mắt tới giờ cơm, ăn xong ngủ tiếp. Còn buổi chiều khi hai đứa cháu nội đi học về, bà già tắm cháu, lo cơm, giặt tiếp một thau quần áo cho mấy đứa chưa kịp thờ, bà già hì hục nấu cơm, cô con dâu với con trai về ăn cơm xong, bà già lại rửa chén. Buổi tối giăng mùng cho hai cháu rồi, bà già lau dọn trong bếp cho tới khuya. Thằng con trai của bà già biết cái chuyện dị hụ này, nhưng nói ra thì nó sợ vợ nó buồn. Cho nên nhiều năm nay, tháng nào ngày nào bà già cũng nai lưng làm tất tần tật mọi việc, từ sáng cho tới tối.

Ông địa lắc đầu than:

- Tội nghiệp bà già!

Cho tới một ngày, xung đột nội bộ này nổ bùng. Bà già chồng vừa nói vừa mếu:

- Trời ơi là trời, thắp đèn đi kiếm cho hết làng trên xóm dưới coi. Xứ nào có bà má chồng như tui. Hồi tui làm dâu được như nó, cho tui chết liền.

Nàng dâu, tức cô vợ của con trai bà già tội nghiệp, không thèm nói chuyện với bà má chồng, cũng không nói chuyện với anh chồng. Tối ngủ chung mùng nhưng cô nàng quay mặt vô vách. Trong những ngày tình hình chiến sự căng thẳng như vậy, bà già vẫn tiếp tục là người ở cho dâu và con trai. Ông địa nói tiếp:

- Chuyện mà tôi mong nhất là nhà này đi tìm một người giúp việc.

Một ngày, chuyện đó có thật. Đây là lời đề nghị của anh chồng rồi, có lẽ anh muốn nói từ lâu, nhưng bây giờ mới nói. Hơi lạ là chính cô dâu chanh chua đích thân đi tìm người giúp việc (cô nàng vừa đi vừa lầm bầm chười bà mẹ chồng là khỉ già). Lâu nay chỗ công viên trước chợ, là nơi tập trung nhiều người ở quê lên tìm việc, phần nhiều chuyên giúp việc nhà. Thông qua một gia đình có người giúp việc trước, cô con dâu tìm ra nhà cung cấp ăn tiền cò, người này chỉ cho cô tìm tới tay “Trưởng phòng dịch vụ” là một bà sồn sồn đang ngồi chồm hỏm ở lề đường (bà này trước đây cũng là dân “ở đợ” chuyên nghiệp giờ thì chuyển ngành). Bà “Trưởng phòng” lắng nghe yêu cầu của chủ nhà:

- Nhà tôi có năm người, hai vợ chồng đi làm, hai đứa con nhỏ một trai một gái đi học và một bà già khó chịu. Công việc không nhiều, chủ yếu là giặt quần áo. Sau đó quét nhà, lau sàn, nấu cơm, rửa chén, cần một người đàn bà giúp việc lớn tuổi, siêng năng sạch sẽ, vậy thôi.

Bà “Trưởng phòng” nói:

- Hiện nay, do tình hình kinh tế lên cao, nước lên thuyền lên, mức sống ai cũng khá khủm. Cho nên nhà nào cũng cần người giúp việc nhà. Người làm hiện hiếm, phải một hai ngày mới có, có khi phải chờ một tuần nửa tháng. Yêu cầu của cô hơi cao, bà già giúp việc siêng năng, sạch sẽ. Nói trước là giá không phải thấp như mấy đứa con gái lanh chanh ham vui đâu à.

Đúng như con chim mổ thóc. Sợ nhất là Ôsin nữ tuổi choai choai. Làm công việc nhà không thạo, đi đứng õng ẹo, luôn luôn va chạm, làm “bà tám” nhiều chuyện, cầm cái gì rớt cái đó, tâm hơ tâm hất, làm bể chén bể dĩa là thường, hậu đậu ăn no tắm mát vô tư. Chiều chiều đánh quần đánh áo chạy ra trước cửa liếc mắt đưa tình nói chuyện với trai, thoáng chốc cái bụng cô nàng cơi lên trong áo như ông địa. Cho nên phải chờ người giúp việc đứng tuổi đàng hoàng.

Khoảng một tuần lễ trôi qua mà vẫn không tìm ra người giúp việc theo yêu cầu, tình hình trong nhà căng thẳng, cô con dâu lại cỡi xe chạy ra công viên dịch vụ ghế đá. Thấy bà “Trưởng phòng” đang ngồi kế bên một con nhỏ tướng nhà quê nhưng tóc nhuộm vàng cháy:

- Tìm được chưa bà.

- Có một bà già mới nghỉ việc chủ cũ, tranh chấp về lương phạn sao đó, bả về quê, nói là sẽ lên. Tôi muốn giới thiệu cho cô, nhưng người chủ cũ đã thương lượng theo yêu cầu của bả, làm hợp đồng mới rồi. Bả đã về làm lại, bây giờ khó kiếm mấy bà già lắm.

Cô con dâu hỏi:

- Có ai giúp tạm một thời gian không?

Bà “Trưởng phòng” chỉ cô gái nhuộm tóc môđen:

- Con nhỏ này ở dưới quê mới lên, hay là cô mướn nó đi.

Cô con dâu ngần ngại:

- Sao tóc tai vàng khè vầy nè.

Bà “Trưởng phòng” chống chế:

- Làm ruộng ngoài đồng ngoài nắng, tóc phải cháy chứ, cô Hai mướn người giúp việc nhà, tóc tai ăn thua mẹ gì. Miễn là nó siêng, không ngủ trưa, không láu táu là ngon rồi. Mùa này chờ mỏi cổ cũng không tìm ra người làm đâu.

Ở nhà thì bà già chồng cứ khóc, tình hình rối ren căng thẳng còn hơn Irắc. Thôi... tạm thời đành rước con nhỏ tóc vàng này dinh. Em bé về tới nhà tắm ngay một phát khá lâu, có lẽ cho sạch bụi đời. Cô chủ rón rén vô phòng tắm, thấy cục xà bông thơm hồi nãy “no tròn” nắm không hết trong tay, bây giờ khuyết sâu như mảnh trăng lưỡi liềm. Em bé lục giỏ thay ngay bộ đồ lửng mong manh, leo lên gác ngủ một giấc thật sâu, ngáy khò khò lại còn nói mớ.

Lẽ đương nhiên là cô nàng chưa chính thức nhận việc, chưa nói mức lương cho nên trong ngày bà già vẫn ở vị trí nhiệm sờ cũ, là ngồi trước cái thau quần áo bự chảng. Tới tối đứa con trai về, anh ta sững sờ khi thấy em bé tóc cháy đang tự nhiên ngồi một mình coi TV. Chẳng những vậy mà còn bấm rờ mót chuyển đài tá lả. Cũng chưa tiện nói mức lương vì... ngại. Cô gái đi đâu ba đồng bảy đỗi, cọn thấy ngồi bên quán cà phê cóc hát karaoke. Tới khuya đi chân sà bát về gõ cửa, bà già cũng chịu khó lụm cụm ra mở, em bé tóc vàng không nói không rằng. Vừa đi vừa hát, trèo lên gác, leo lên giường của bà già ngủ khò. Bà già phải ngủ dưới gạch.

- Vật lạ trên vũ trụ này là ai vậy em?

Cho tới khuya, khi chui vô mùng, anh chồng chưa hết bàng hoàng, quay sang hỏi vợ. Cô vợ đáp:

- Hỏi má anh á chớ hỏi tui làm chi. Khi không bày đặt kiếm người ở, phải chi giàu có như người ta thì không nói. Nghèo sặc máu mà làm sang, cho tốn tiền chơi, nội tiền điện thoại, tiền điện nhà là khổ muốn chết rồi, còn chi thêm tiền công mướn người về giặt đồ nấu cơm nữa hả?

Anh chồng nói nhỏ nhỏ:

- Thì tốn chút ít cho má đỡ cực.

Cô vợ giận:

- Má anh chớ bộ má tui sao. Bên nhà ba má ruột tui, dâu con thiếu cha gì.

Cô nàng quay vô vách thở dài nói tiếp:

- Mà con nào con nấy sướng như tiên. Khỏi làm cái gì đụng móng tay. Nhỏ lớn chưa thấy bà già chồng nào như má anh, khổ ghê.

Trong đêm, tiếng cô con dâu khóc thúc thít nhức xương, mỏi óc anh chồng là một lẽ, nó còn vang vang nhức nhồi bên tai bà già. Bà cũng khóc rưng rức, đã vậy sáng lại cô dâu còn đi kể cho mấy bà hàng xóm rằng: thiệt là vô phước, không ưa mà gặp hoài. Bà già chồng tui ác như... mụ phù thủy, hành tui giặt đồ của bả tróc thúi móng tay, đứng dưới bếp xào nấu tối ngày hai tay phỏng mỡ, rửa chén nước ăn chân lờ lói tê tái.

Sáng hôm sau mới là căng, ai cũng ngồi một góc khóc cho nên không ai đi chợ. Anh chồng nói với em bé tóc cháy:

- Thôi cháu vô bếp lấy cái giỏ đi chợ dùm chú.

Căn dặn bé mua này mua nọ. Bé tóc cháy xách giỏ với tiền chợ đi luôn một lèo không về, bặt tin nhạn cá, cơm canh không có cả nhà phải ăn hủ tíu trừ cơm. May quá, ông địa nghĩ: Nó dong sớm như vậy là tốt, tránh được Sida. Buổi chiều ngày hôm đó, bà “Trưởng phòng” dịch vụ ghế đá công viên dẫn tới một người đàn bà coi tướng người chân chất, hiền hậu. Ngay lập tức bà người làm xông vào công việc, rửa chén, giặt thau quần áo, làm mọi việc sạch bong, cho tới khi không còn việc gì để làm rồi bà già mới xin phép chủ cho mình lên gác... ngồi khóc. Suốt một tháng trời, ngày nào bà người làm này cũng thức khuya dậy sớm, làm mọi việc chăm chỉ, như là đang ở nhà của mình. Bà ít nói, siêng năng sạch sẽ đúng yêu cầu, nhưng cứ rơm róm nước mắt. Mọi việc đâu vào đó cũng mừng, nhưng người-đàn-bà-đúng-yêu-cầu nay chỉ giúp việc có một tháng. Mấy đúa con gái của bà ở dưới quê tìm tới khóc mùi mẫn:

- Má ơi, má về nhà với tụi con nha má, nhà có rau ăn rau, có cháo ăn cháo. Má đừng có đi ở đợ nhà người ta. Làm cho tụi con xấu hổ với làng xóm, mang tiếng tội nghiệp tụi con má ơi. Về nhà mình đi để tụi con xử nó.

Bà người làm rút lui trong vòng trật tự. Bà má chồng lại giặt thau quần lớn áo nhỏ như cũ, đúng ra bà lãn công không làm cũng được, nhưng tánh bà không chịu “lấy con mắt ngó” nói ra lại tội nghiệp thằng con trai. Đáng nói là trong một tháng có người giúp việc tới bà má chồng chủ nhà không đành lòng nhìn người già như mình cực khổ, bà cũng làm phụ. Hai bà già hủ hỉ coi nhau như bạn, ngồi giặt chung thau quần áo trong có đồ phụ tùng của con đâu, bộ quần áo Gin dầy như da bò, vò trầy da tay trật luôn khớp xương già. Bà kia lắc đầu than:

- Bà ơi, tui nói cái này chắc là bà không tin. Dưới quê tui thắp đèn đi kiếm đỏ con mắt cũng không thấy bà má chồng nào như tui. Hồi xưa tui làm dâu đâu có sung sướng như tụi nó. Đời làm dâu của mình trăm đắng ngàn cay, bây giờ vì không muốn dâu con nó khổ thôi mà mình phải mần tối ngày, chết không kịp ngáp, không biết lúc nào.

Hai bà già lại khóc thút thít, cảnh ngộ giống nhau. Bà bạn già lại khóc khi ra cửa về quê. Chiến tranh lạnh lại diễn ra như cũ. Bà già chồng cong lưng làm việc, con dâu ngủ quay mặt vô vách, thằng con trai không hở môi vì sợ vợ. Ông địa ngồi trong cái trang thờ cũng thút thít.

Lại chạy ra công viên ghế đá tìm người giúp việc. Lần này anh chồng chở sau yên xe Honda của mình một Mỹ Nữ. Cô gái đâu chừng mười chín hai mươi tuổi, nước da màu bánh mật. Mái tóc mây xõa ngang lưng, eo thon, cặp đùi dài. Đôi mắt mở to, lông mi tự nhiên cong vút, miệng luôn cười khoe hàm răng trên cả tuyệt vời. Cô gái như đang đi đâu chơi, hầu như không mang theo vật đụng gì, ngoài đôi dép vẹt gót dưới chân, thậm chí không có kể áo ngực.

Có người mà ai mới gặp íần đầu, nhìn thấy nét mặt cũng đã thấv sợ. Nhưng cô gái mới tới không hiểu sao lại tạo tin cậy, thiện cảm. Hình như cô gái đem tới một sự hài hước kín đáo, cần thiết cho gia đình này. Thiện, cảm đầu tiên là qua vóc dáng dễ nhìn, chút ngây ngô thật thà, buồn cười. Nói hơi vội nhưng quả là đã làm cho ai trông thấy cô, trò chuyện với cô một lúc cũng chịu ảnh hưởng vui vẻ nhất định. Hai đứa nhỏ chăm chú nhìn cô gái, bắt chước cách cười nói của cô. Tiếng cười vang lên rộn ràng, thật là ít khi có trong mái nhà ảm đạm này.

Buổi tối, sau khi không còn việc gì để làm, bà già khá sững sờ khi nhìn lại cái bếp, nó mới sạch sẽ ngăn nắp làm sao, dù chỉ dời đổi một chút “trật tự” cũ. Cả nhà ngồi ở phòng khách xem TV, cô gái tắm xong cũng ngồi cạnh đó, bên cái quạt máy, hong mái tóc ướt trông hay hay, tuy vậy cô cũng không chiếm hết gió mát cho riêng mình. Một trong hai đứa nhỏ, bé gái tò mò hỏi:

- Chị ơi, chị tên gì?

Cô gái nói trong nụ cười dễ thương:

- Chị tên là Công Chúa.

Anh chồng đang đọc báo khẽ liếc mắt nhìn ngừơi giúp việc. Đàn bà hay thật, cô vợ tuy không thấy mắt anh chồng sau tờ báo nhưng... biết tỏng anh ta nhìn ai. Từ chiều cho tới bây giờ chính cô vợ cũng quan sát người giúp việc mới của mình. Rất giỏi việc nhưng không... giống người đi ở. Người đi ở dù cười cũng mang vẻ buồn thân phận muôn thườ, cô gái da màu bánh mật này thì không. Bà già cho cô gái mượn một bộ quần áo cũ, vô tình làm sao bộ này của đàn ông, chiếc áo sơ mi ngắn tay màu xanh, và quần dài đen. Trông “Công Chúa” vừa ngộ nghĩnh lại vừa sang trọng không thể nói. Nếu như có khách tới nhà nhìn thấy cô. Đố ai biết đó là Ôsin. Ngay bà già chồng cũng chăm chú nhìn Công Chúa, vui vẻ hỏi thăm:

- Quê con ở đâu?

- Dạ thưa bà ở xa lắm.

Anh con trai của bà mỉm cười:

- Xa lắm là ở đâu?

Công Chúa cười thay cho câu trả lời.

Sáng sớm đã thấy Công Chúa ngồi trước thau quần áo to đùng, cô giặt sạch hết trơn hết trọi không chút mệt mỏi, lại còn biết tiết kiệm nước. Rửa chén cũng vậy, hai cánh tay dài nhiều lông tơ, bàn tay ngón cũng dài thon thả, móng cắt ngắn cứ như thoi đưa qua những công việc nhà. Bà già xách giỏ đi chợ với người làm mới tinh. Nói với cô về những thức ăn mà nhà mình thích, bà cũng đứng bếp bên cạnh cô gái, hướng dẫn nêm nếm mặn ngọt. Chỉ nghe tiếng cô gái dịu dàng vâng dạ. Tuy cô có lén thêm một chút gia vị như cọng hành chút tỏi riêng. Buổi cơm hôm đó ai cũng ít nói ăn nhiều, khi người ta ăn ngon không khí chung quanh và gương mặt vui hơn. Công Chúa là một cô gái trẻ, có sức khỏe, ăn khá nhiều cơm trắng nhưng lạ là không hoặc rất ít gắp thức ăn. Cô ngồi gần nồi cơm nhưng cũng không múc tiếp cơm cho chủ. Mấy ngày sau cô chủ làm bộ vô bếp, có lẽ định coi Công Chúa nấu ăn sao mà ngon nhưng không thấy gì đặc biệt. Ngoài những món ngon thường thấy, có món này là lạ và ngon hết biết: khi nào thức ăn còn lại chút ít trong nồi trong chảo, như cá như thịt hay chút canh rau, Công Chúa pha chế tổng họp thành một món phá lấu cari cay và ngon không chê vào đâu được, bà già thì thích vì không răng gặp món hầm mềm đã đành, mà ai cũng gắp món phá lấu đó tuy có hơi ngượng ngùng. Jan Can Cúc có lẽ cũng phải thốt lên: Má tui thích món này.

Trên bàn làm việc của người chồng, cái gạt tàn thuốc lá được chùi rửa trắng phau, không còn một vết nhựa thuốc, những mẩu đầu thuốc lá vương vãi trong góc tủ dưới ghế cũng bị quét sạnh. Bình thủy luôn có nước nóng, bình trà mới luôn ở trên bàn nơi phòng khách, ly ở đâu chén dĩa nơi nào có chỗ cho nó, những gì lấy ra xài xong, như cái kềm cái búa cây kéo, cô lại lượm nó đặt vào chỗ cũ. Quần áo mặc xong của cô chủ và hai đứa con bỏ đầy các nơi được thu gom giặt ngay, ủi là thẳng thớm. Non một tuần sau đó, trong nhà có vẻ tiện nghi hơn, không còn cái ghế đôi giày chiếc dép nằm ngáng đường lên gác. Thậm chí ông địa cũng được tắm gội, lau cái mặt đầy bụi, coi lại thì ra ông ta cũng đẹp trai bụ bẫm. Khi được trả lại chỗ cũ, ngồi khuất trong trang thờ ở góc tủ, ông dịa cười khoái chí: Tôi... khoái con nhỏ này rồi đó nha.

Chỉ không đầy một tháng Công Chúa đã là một thành viên nòng cốt của gia đình này. Cô chăm sóc mọi người - kể cả anh chồng của cô chủ - một cách thản nhiên và vô tư. Bà già trông khoẻ hơn, nhưng do tánh không chịu “lấy mắt ngó” bà cũng làm chút ít việc nhà cho vui. Hai bà cháu lụi hụi trồng một ít hoa nơi ban công để rồi mỗi chiều Công Chúa ngôi bắt chí, chải tóc cho bà già. Ban đầu trong nhà không ai để ý nhưng sau đó bỗng cùng cười, cái quán cà phê cóc trước nhà, bên kia con hẻm nhỏ trước đây vắng hoe nay đông khách hơn, con trai trong xóm ngồi hơi lâu, cứ ngước nhìn lên ban công tìm ai. Công Chúa có sức hấp dẫn thu hút lạ kỳ. Những “cây si” mọc um tùm trong ngoài quán cà phê cóc, nhiều đêm giữa canh thâu lại còn có anh chàng mòn mỏi ngước nhìn lên ban công gảy đàn ghita.

Công Chúa ít ngủ, có khi ngồi một mình nhìn hoài một nơi xa xăm nào đó. Nhất là đêm khuya thanh vắng khu xóm im lặng như chỗ không người. Chỉ mỗi chàng nhạc sĩ ôm đàn nghêu ngao. Công Chúa gác cằm trên thành ban công nhìn chăm chú những vì sao, không để ý gì tới tiếng đàn của anh chàng si tình. Nhưng tiếng đàn dai dẳng làm cho bà già cũng khó ngủ, bà ra ngồi cạnh Công Chúa nhìn theo hướng mắt của cô gái, một lúc lâu mới hỏi:

- Bà để ý, thấỵ con hay nhìn mấy ngôi sao.

Công Chúa thở dài:

- Bà ơi, khi con nhìn mấy ngôi sao, con nhìn thấy mẹ con cũng đang nhìn sao.

Bà già lại hỏi:

- Mẹ con, bây giờ ở đâu?

Cô gái nhỏ nhẹ trả lời:

- Dạ thưa, con cũng không biết, con đang trên đường đi tìm.

Có một nỗi niềm gì khá bí ẩn trong câu chuyện này. Công Chúa không nói, có thể hình dung đây một đứa con gái trẻ đang đi tìm mẹ của nó, trên đường lưu lạc vào đây. Trong đôi mắt to của Công Chúa thoáng chút u buồn. Rồi một buổi sáng, cả nhà không thấy Công Chúa, cho tới ngày hôm sau cô vẫn không về. Gần một tuần lễ trôi qua, cả nhà lo lắng, không chỉ là thiếu đi một người làm việc nhà, ai cũng nhớ cô. Vắng Công Chúa căn nhà trờ lại “trật tự” cũ, lộn lộn căng thẳng. Vảo lúc mọi người tưởng là Công Chúa đã mang trái tim mình đi theo một chàng trai nào bên kia quán cà phê cóc thì cô bất ngờ trờ lại, vẫn như lúc mới tới, trên đôi dép vẹt gót. Nhưng trên tay có một gói giấy nhỏ:

- Bà ơi, chú thím ơi. Con tìm được Mẹ của con rồi.

Công Chúa cẩn thận để gói giấy nhỏ đứng trên bàn. Cẩn thận mờ lớp giấy bọc ra, mọi người nhìn thấy, đó là một tượng đồng đen xinh xắn, hình dáng thon thả của một nữ vũ công trẻ xiêm áo mạ vàng. Mà mái tóc nụ cười của người trong tượng dễ thương không khác Công Chúa đang ngồi trước mặt họ. Một bức tượng cổ trong ngôi đền nào đó bị mất cấp chăng? Hình như vậy. Câu chuyện thật khó tin, quả là vậy, nhưng tượng mỹ nữ có thật, trông thấy và đụng tay ngay trước mắt, pho tượng đứng ở trên bàn giữa ánh đèn sáng trưng. Thực tế thì khô khốc mà câu chuyện lại mơ màng.

Ông địa cũng là một huyền thoại, ông kể tiếp: Trong huyền thoại của một xứ sở nào đó, có một vũ nữ lưu lạc, lọt vào mắt xanh của nhà vua. Vị cung phi được sủng ải này vẫn phải làm dâu trong cảnh phân biệt khắc nghiệt và bà đã trốn đi với đứa con gái tội nghiệp con của vua. Khi tới được bên bờ một dòng sông lớn cuốn trôi, bà kiệt sức, rồi một đêm giông bão trong rừng mẹ con lạc nhau. Cho nên từ đó cô gái đi khắp bốn phương trời tìm mẹ. Có khi lận đận, hoạn nạn, đói khát, phải trở thành người giúp việc đáng thương để kiếm cơm. Biết bao nhiêu đời người mẹ sinh nở chết sổng nuôi con, lại phải làm dâu khô cực. Nhưng mẹ không còn để cho con báo hiếu.

Sau cùng khó thể nói khác, hầu như những người giúp việc nhà đều có nỗi buồn riêng. Công việc hàng ngày đáng lý làm cho những người thân, trong chính ngôi nhà của mình nó lại bật sang một hoàn cảnh khác hẳn đi, trong ngôi nhà xa lạ vì đồng tiền, vì mưu sinh. Kẻ giàu lẫn người nghèo vẫn nguyên vị trí. Và không chỉ là những người giúp việc trẻ mà nhiều Ôsin lớn tuổi lẽ thường là Công Chúa lại cũng là một kiếp Ôsin.