ià Trần thường ngủ ít, dậy sớm, nhất là những ngày cuối năm…

Già là người làng Dương, đất trồng đào… Người trồng đào, là người trồng thứ cây cảnh sang trọng, cũng là người thưởng thức mùa hoa đào từ lúc đào từ trên ruộng, được chăm tưới, đến lúc rinh cành đào đến chợ hoa ngày Tết…

Mấy năm nay, thời tiết tráo trở, chẳng biết đâu mà lần… Mùa đào năm ngoái, mưa nhiều, khu trồng đào bị úng ngập, nhiều gốc đào khá đẹp bị chết hoặc còi cọc không ra sao! Mùa đào năm con Chuột coi gần như trắng tay… Năm nay, hình như trời trả vụ cho người trồng đào, những gốc đào tươi tắn từ lúc tỏa cành cho đến khi dựng tán, khá thuận mắt.

Già Trần ngửa mặt lên trời, nhìn nửa khoảng trời phía bắc cứ xì xầm, không biết rồi sẽ mưa hay nắng!

Mấy bữa vừa qua, có trận rét sớm kéo dài suốt tuần, sau đó ấm dần lên… Được mươi ngày, lại rét tiếp… Nhiệt độ về đêm xuống tới 130… Rồi lại nắng, lại ấm…

Già Trần nghe ngóng thời tiết như một thầy lang chẩn bệnh… Cái kiểu trời nửa ốm nửa lành thế này, mới khó cho việc tuốt lá… Tính ra thì tuốt được rồi, nếu không có hai đợt rét trêu ngươi kia…

Rồi ông cũng đảo ra vườn cùng người con trai đang được ông truyền nghề, quyết định tuốt lá đám cây đào… Chỉ còn dăm, sáu chục ngày nữa là đến Tết âm lịch. Hai cha con ông lại tất bật vào việc uốn khung, tạo tán cho đào…

Khổ một nỗi, nào có được yên ổn mà tập trung vào công việc. Chốc lại có người đến dấm trước gốc này, gốc kia… Có lúc lại có người đến hỏi han, thầm thì to nhỏ, nghe đâu có khá nhiều dự án đã được thành phố duyệt, lấn cả vào đất đào…

Mấy năm nay, mùa hoa đào cũng khá long đong. Đào bị các dự án đuổi, lấn mất đất làng đào nào cũng dính vào dự án, không ít thì nhiều… Đào bị dồn từ ven đường, sát đến chân đê ra tít tít mãi bờ sông, thậm chí có người đã phải sang bên kia sông, thăm đất thăm ruộng, thuê để trồng đào! Đào chạy vòng quanh, vòng queo cứ như đèn cù, thật não ruột…

Già Trần nhìn một lượt những gốc đào đang nhú nụ. Năm nay, cho đến lúc này, có thể coi là được mùa đào… Cây nào cũng đông cành, đông nụ.

Hoa đào là thứ được chuộng từ xưa. Đào cũng như mai, lan, cúc, được chơi vào dịp Tết. Người Hà Nội có thói quen chơi đào bích. Những làng đào nổi tiếng ngày xưa như Nghi Tàm, Nhật Tân, Quảng Bá, Tứ Liên. Khoảng từ ngoài 20 Tết đã có đào bán rong. Cho tới hăm ba Tết (tết ông Táo), thì đào đem về chợ hoa Hàng Lọng. Khá đông… Những cành đào đẹp, càng gần giáp Tết càng đắt giá. Và những người chuyên trồng đào bán như ông Trần càng để dành những cành đào đẹp, bán vào những dịp ấy…

Thường ông để cho con gái và con dâu đi bán đào… Cứ mỗi lần bứng một gốc hoặc chặt một cành đào cho người nhà đem đi bán, ông Trần bỗng thấy hụt hẫng, như đánh mất một thứ quý giá… Ông nhìn theo ra tận cổng, khi không trông thấy cành đào mới thôi. Và khi quay lại ruộng đào, nhìn cái hố đất trơ ra khi gốc đào hoặc một cành đào được đem ra chợ, người ông bỗng bần thần như người mất hồn. Nhìn những gốc đào bên cạnh, vừa như những đám cây hoa khôi đứng sát bên nhau, giờ trống hẳn ra một khoảng… Rồi cái khoảng trống ấy cũng loang rộng ra, khi hàng ngày đào được bứng lên đem bán mất, cho đến gốc cuối cùng. Cái ruộng đào mấy bữa trước, ai đến thăm cũng khen nức nở, giờ trơ ra đám đất khô. Gió từ bờ sông thổi lên lồng lộng.

Cũng có năm, ông phải tự đem đào đi bán, do người nhà bận bịu vào những việc không đừng được.

Ông cầm cành đào khá đẹp, tìm chỗ đứng bán, bỗng gặp một ông đồ nho, quần trắng, áo the khăn xếp, cứ ngắm mãi cành đào của ông… Rồi ông ta vẫy ông lại gần, bảo:

- Này bác! Bác đứng bên cạnh tôi viết chữ, hẳn có nhiều người đến ngắm mua hoa đấy!

May thật, tự nhiên, chợ đông, lại có người dẹp chỗ cho mình…! Với một mảnh chiếu, ông đồ khom lưng, giở giấy bút ra viết… Ông Trần cũng lõm bõm vài chữ nho. Thỉnh thoảng, ông cúi xuống đọc. Thì ra thơ… Những bài thơ về hoa đào.

Chữ ông đồ này khá đẹp… Bài thơ ông đang viết, ông Trần cúi xuống đọc:

Minh họa: Lê Trí Dũng

Đề Đô thành nam trang

Khứ niên kim nhật thử môn trung,

Nhân diện đào hoa tương ánh hồng,

Nhân diện bất tri hà xứ khứ?

Đào hoa y cựu tiếu đông phong…(1)

Đó là bài thơ của Thôi Hộ, thời nhà Đường. Ông Trần buột miệng khen:

- Chữ của quan bác đẹp lắm!

- Đa tạ huynh. Thì đi bán chữ cũng phải luyện chứ ạ!

Ông Trần bỗng vui lên khi có thêm bạn bên cạnh, và ngẫm: “Ngỡ là mình bán hoa sang hơn, hóa ra không bằng bác bán chữ!”

Ông mỉm cười một mình. Có người đến ngắm đào. Xem ra cũng là tay sành sỏi, chịu chơi. Ông ta ngắm rồi đưa tay, cầm lấy cành đào của ông Trần, đưa cao lên một chút, ngước mắt ngắm.

Ông gật đầu, hỏi một câu lịch sự:

- Cành này bao nhiêu, thưa ông?

- Hai trăm rưởi…

- Nói hơi thách đấy!

Ông Trần lặng im, không nói gì cả. Nhà thư pháp đang cắm cúi viết, từ phía dưới nói vọng lên:

- Cành đào đẹp nhất chợ, giá ấy là đáng đấy…

Người mua đào cau mày tỏ vẻ khó chịu. Nhưng khi ông nhìn xuống thấy bức thư pháp thì cơn bực vội tan ngay. Ông không ngờ bên người bán cành đào đẹp lại có người thảo những nét hoa văn thật khó có người sánh kịp.

Người viết thư pháp, khẽ đụng vào chân ông Trần. Ông nhìn xuống ông ta lắc đầu, ra hiệu đừng bán.

Ông Trần nhìn người mua đào, cười giục:

- Ông trả thêm cho vài giá nữa đi!

Người mua đào lẳng lặng nhìn ông Trần và ông đồ. Hình như họ ra chợ để lấy vui hơn là bán chữ… Ông ta bỏ đi. Người viết thư pháp ngước mặt lên, nói với ông Trần:

- Của sáng giá, phải chờ người tri âm, tri kỷ, ông ạ…

Ông Trần khẽ gật đầu, tay vẫn cầm cành hoa mời khách. Nhà thư pháp viết sang bức mới, với bài thơ của Trương Húc:

Đào hoa khê

Ẩn ẩn phi kiều, cách dã yên

Thạch ky tây bạn, vấn ngư thuyền

Đào hoa tận nhật tùy lưu thủy

Động tại thanh khê hà xứ biên?(2)

Chữ ông đồ càng viết càng đẹp, bức sau phóng khoáng, thanh thoát hơn bức trước…

Quả nhiên, một lát sau, tao nhân mặc khách xúm đến bên cành đào và những bức thư pháp vừa ráo mực, ngày càng đông…

Người ta xem thư pháp trước rồi bất chợt gặp cành đào, thế là ngớ ra ngắm, rồi hỏi mua. Ông Trần nấn ná đợi cho người ta mua hết mấy bức thư pháp của ông đồ rồi mới chịu bán cành đào, với giá gần ba trăm đồng…

Giờ thì hai người có những hoa và chữ đẹp nhất chợ, bỗng thấy mình… tay trắng.

Cả hai nhìn nhau cười. Nhà thư pháp rủ:

- Này huynh, ta ra quán đầu chợ, làm ly rượu. Tất nhiên.

Ông Trần làm sao từ chối nổi.

Họ vào quán, gọi vài đĩa nhắm, một cút rượu, và kết thúc bằng món bún ăn với xáo xương… Cả hai bỗng như bạn cũ quen nhau từ lâu lắm! Đã đến lúc chia tay, nhà viết thư pháp bảo:

- Ta về nhỉ!

- Về thôi…

Họ nắm tay nhau từ biệt. Chợt nhà thư pháp hỏi:

- Quên mất, nhà huynh ở đâu nhỉ?

- Đệ ở làng Dương. Vào làng cứ hỏi già Trần trồng đào, thì ai cũng biết!