ôm nay, thầy Đàn nghỉ dạy. Học trò sắp hàng vào lớp chờ thầy đến giờ ra chơi, thầy vẫn không tới. Ông Đốc cho phép học trò lớp nhì hai về. Tối qua, Côn đến nhà thầy trọ thăm thầy. Thầy hỏi nó rất nhiều chuyện và khuyên nó không nên quen với lính Nhật. Năm ngoái, thầy Đàn yêu Vũ nhất lớp. Vũ bị đuổi học, thầy dành tình yêu ấy cho Côn. Khi Côn chào thầy ra về, thầy cầm chặt tay nó, dặn dò:

- Con hãy can đảm như thằng Vũ. Không xin lỗi những kẻ như lão phó cẩm dù có chịu thiệt thòi. Thầy bằng lòng có nhiều học trò can đảm. Con phải biết yêu nước như những thằng bé mà thầy đã kể cho các con nghe rút trong truyện Tâm hồn cao thượng. Nước ta sẽ độc lập, con ạ!

Côn chưa hiểu độc lập là gì. Nhưng nó nhớ lời thầy dạy. Buổi chiều, Côn lại đi học. Thầy vẫn nghỉ dạy. Lúc giờ ra chơi, thằng Vọng cho Côn biết thầy Hoan cũng không tới trường chiều nay. Côn bỗng giật mình đánh thót một cái. Nó chợt nhớ chuyện bố thằng Huấn theo lính sen đầm vào trường, khóa tay thầy, bắt về sở cẩm, hồi năm ngoái. Côn hỏi Vọng:

- Sáng mày vào trường sớm không?

Vọng đáp:

- Tao leo cổng vào. Tao đến sớm nhất nên lão tùy phái chưa chịu mở khóa cổng.

- Mày thấy lính sen đầm vào trường không?

- Không.

- Lạ nhỉ!

- Lạ gì?

- Thầy tao không bị bắt tại sao thầy tao nghỉ?

- Chắc thầy mày ốm.

Côn gật gật cái đầu. Nó rủ Luyến và Lộc đi thăm thầy. Bà chủ trọ bảo thầy chúng nó xách hành lý ra bến xe từ sáng tinh mơ. Côn buồn lắm. Nó tưởng chừng vừa đánh mất một bảo vật. Không, Côn tưởng chừng người thân yêu của nó vừa chết. Thầy Đàn đi đâu? Côn rươm rướm nước mắt nghĩ tới những lời thầy dặn dò tối qua. Nó thầm trách thầy bỏ học trò đi mà không nói, không cho biết thầy sẽ dạy ở đâu để nó viết thư thăm thầy. Côn chia tay bạn. Nó lầm lũi về nhà, chẳng thiết ăn cơm. Nó lên giường, đắp chăn ngủ, quên cả thay quần áo. Bố nó tưởng nó bị cảm, rờ đầu nó. Thì Côn khóc thút thít.

- Sao con khóc? Đứa nào đánh con? Hay bị thầy phạt?

Côn ôm lấy cánh tay bố:

- Thầy con đi rồi …

Bố nó thấm nước mắt cho nó:

- Thầy con đi có việc, thầy con sẽ trở lại.

Côn nức nở:

- Không, thầy con đi luôn. Thầy con bỏ con rồi. Con không thèm đi học nữa đâu.

Bố Côn dỗ dành nó mãi. Lát sau, Côn ngồi dậy, hỏi bố:

- Bố ơi, thầy con bảo nước ta sẽ độc lập hở, bố?

Bố thằng Côn vội đưa tay đặt khẽ vào miệng Côn:

- Con đừng nói thế nữa.

Côn tròn mắt:

- Tại sao hở, bố?

- Mật thám sẽ bắt. Con nhớ chưa cấm không được nói độc lập với bất cứ đứa nào. Con mà nói, mật thám nghe được sẽ bắt con, bắt cả nhà nhốt vào nhà lao.

Trái tim thằng Côn đập thình thình. Nhưng nó vẫn hỏi bố:

- Tại sao thầy con bỏ đi?

Bố nó nhìn quanh rồi khẽ nói:

- Thầy con là nhà cách mạng. Thầy con bỏ đi vì Tây và Nhật bắt giết.

Côn lại nằm xuống:

- Con thương thầy con.

Bố nó đập nhẹ bàn tay lên lưng nó:

- Con thương thầy con thì đừng nói những tiếng độc lập, cách mạng, nhớ chưa?

- Thầy con dạy con phải biết yêu nước.

- Thầy con thương con lắm. Thôi ngủ đi, nhớ đừng nói chuyện này với bạn con.

Côn nhắm mắt. Chờ bố đi khỏi, nó lại mở mắt thao láo nhìn lên đình màn. Côn đã biết tại sao thầy nó bỏ ngôi trường tiểu học thị xã. Thầy nó là nhà cách mạng. Thầy nó bỏ đi để làm cho nước ta độc lập đây. Côn mong độc lập. Nước ta độc lập, nó sẽ gặp lại thầy nó. Bây giờ Côn mới ghét Tây, ghét Nhật. Tây và Nhật định bắt thầy nó giết chết nên thầy nó phải trốn tránh. Côn sẽ không thèm chơi với lính Nhật nữa. Suốt đêm đó, Côn không ngủ. Nó chỉ chập chờn mơ màng. Thức giất, Côn lại cầu khấn Phật Trời phù hộ thầy nó để thầy nó khỏi bị Tây và Nhật bắt giết. Hôm sau, Côn đến trường thật sớm. Nó ngồi dưới gốc cây soan tây. Hoa soan đã kết thành trái. Những chùm trái dài đen xì trông đáng ghét quá. Hoa nở đỏ rực rỡ thế mà kết trái gớm ghiếc. Côn thèm kể những gì nó biết cho Luyến nghe. Song nó sợ mật thám bắt cả nhà nó. Ngồi cạnh Luyến, cơn thèm càng tăng lên. May mắn là Luyến không gợi chuyện thầy nghỉ dạy. Con nhà Luyến bị giấc mơ Hà Nội ám ảnh. Nó hích Côn:

- Bao giờ đi Hà Nội hở, mày?

Côn đáp:

- Sẽ đi. Thằng Vũ nó bảo nó dám đứng trên cầu Thê Húc câu cá trộm ở hồ Giươm.

Luyến khoái chí:

- À, hồ Gươm tao biết rồi. Sách Quốc văn Giáo khoa thư kể truyện hồ Gươm có con rùa thần dâng kiếm trả vua Lê. Nhân tiện thầy nghỉ, tao với mày lên Hà Nội đi.

Côn không còn thể nhớ lời bố nó dặn nữa. Nó vỗ vai Luyến:

- Thầy mình đi luôn rồi.

Luyến ngạc nhiên:

- Sao mày biết?

Côn “suỵt” khẽ một tiếng:

- Tao nói cho mày nghe thôi, đừng kể cho đứa nào nghe nhé! Mày mà kể, mật thám nó bắt cả nhà tao lẫn nhà mày. Bố tao bảo nó sẽ giết chết.

Luyến thề:

- Ông mà kể cho đứa nào nghe ông chết hộc máu.

Côn dặn:

- Nhớ nhé!

Luyến gật đầu lia lịa:

- Nhớ rồi.

- Tao dẫn mày vào nhà xí nói nhé?

Luyến nhìn khắp sân. Sân trường im vắng. Các lớp đã vào học. Những đứa được nghỉ kéo nhau đi bơi hay về nhà hết. Luyến nói:

- Nói đi, đếch có đứa nào.

- Mày ngó trên cây xem.

- Chỉ có quả soan tây.

Côn làm bộ quan trọng, ghé sát tai Luyến:

- Thầy mình là nhà cách mạng!

Luyến hỏi:

- Cách mạng là cái gì?

Côn nói nhỏ hơn:

- Bố tao bảo Tây và Nhật nó định bắt thầy đem giết nên thầy trốn.

Luyến lè lưỡi. Tự nhiên, mặt nó xám xanh.

- Thầy dặn tao đừng chơi với lính Nhật. Mày ghét Nhật không?

Luyến vung tay:

- Ông ghét Nhật.

Hai đứa đang thì thầm to nhỏ thì thấy từ cổng, bố thằng Huấn dẫn lính sen đầm đến trường. Côn nắm chặt tay Luyến:

- Hễ hé răng, mày chết đó.

Côn và Luyến đứng dậy, mon men về phía lớp học. Chúng nó đứng run lẩy bẩy nhìn ông Đốc đưa lính sen đầm vào từng lớp. Nửa tiếng sau, lính sen đầm ra về. Ông Đốc vẫy Côn tới gần:

- Họ đến bắt thầy con.

Côn thở phào sung sướng. Thầy nó đi xa rồi. Côn lấy làm hãnh diện câu chuyện của nó. Nó thúc bụng Luyến:

- Mày tin tao chưa?

Luyến định kể cho Lộc nghe. Nhưng tận mắt nó, nó chứng kiến cảnh lính sen đầm đem khóa tay vào trường bắt thầy, nó đâm ra sợ. Luyến liếm môi:

- Tao không nói với đứa nào cả.

Hai đứa khoác vai nhau ra khỏi sân trường. Côn ngước nhìn những chùm quả soan tây đen xì. Và nó tiếc những cánh hoa đỏ rực giữa mùa hạ.