ân Troie chẳng biết gì về ánh lửa đỏ rực phía xa, cảm thấy hoang mang lạ lùng, cho đó là điềm dữ có thể sẽ ụp xuống đầu họ lúc nào không biết. Viên hoa tiêu lo ngại nhìn đám mây xanh sẫm đang lớn dần phía chân trời. — Thần Neptune vốn không ưa chúng ta! – Anh nói với Énée, vừa đưa tay chỉ những đợt sóng dâng cao bởi cơn gió lốc từ phương bắc tới – Ơ này, các anh, – anh hét lên với các thủy thủ đang băn khoăn chờ lệnh – kéo căng buồm, hướng chếch theo chiều gió và chèo mạnh lên nào! Thưa hoàng tử, – anh hạ giọng nói thêm, vừa đủ cho một mình Énée nghe – nếu trời cứ thế này, chẳng bao giờ ta đến bờ Italie được đâu! Gió đã đổi hướng, mỗi lúc mây càng đùn kín chân trời. Chúng ta không đủ sức cưỡng lại tai ương. Hãy khoan tiến về Ausonie, tôi ước lượng Sicile không xa đây mấy. — Chắc chúng ta khó lòng chống cự nổi với gió bắc, – Énée nói – vậy hãy quay mũi về phía đất nước Aceste đang trị vì, nơi cho ta nghỉ ngơi. Ở đó, ta sẽ được an toàn. Để tránh bão tố, đoàn thuyền tấp vào một bến bờ đang mời gọi. Dân Troie hân hoan đổ bộ lên vùng đất thân quen. Aceste niềm nở tiến về phía họ, ngay khi Énée vừa đặt chân lên bãi cát, ông dang đôi tay thân thiện ra chào đón. — Vụ gặt trên đồng, thịt hay bộ lông bầy cừu, tất cả đều thuộc về chú đấy, Énée quý mến! Ta là con dân thành Troie, ta chẳng bao giờ quên nguồn cội của mình. Các bạn có thể coi đây là đất quê nhà. Các bạn muốn ở bao lâu tùy thích. Ta sẽ rất vinh hạnh nếu các bạn lưu lại đây mãi mãi. — Aceste, – Énée mỉm cười rồi dịu dàng nói – chẳng phải ngẫu nhiên mà chúng tôi dạt đến đây. Cha tôi chưa được mồ yên mả đẹp, bây giờ tôi mới hiểu ra. Lòng nặng sầu đau, tôi đã rời đảo Drépane mà chẳng kịp cử hành những nghi lễ trang trọng xứng đáng với cương vị của người. Thần thánh sẽ chẳng khi nào cho tôi đến được miền đất hứa khi tôi chưa tròn đạo nghĩa với tiền nhân. Ngài Aceste, hãy cùng chúng tôi đến viếng mộ người. — Phải thế thôi, – Aceste nói – và trong buổi tiệc hội ngộ, tôi hứa sẽ tặng mỗi tàu hai con bò. Nghe tin, dân Troie liền cài hoa sim lên đầu để tang. Tùy tùng của Aceste và Énée, cả cậu bé Ascagne cũng tỏ vẻ hết sức thành tâm trong khi tiến hành buổi lễ. Trước tiên, họ họp thành một đám rước dài thượt, kéo đến mộ phần Anchise. Énée tế cha hai bình rượu vang tinh khiết, hai bình sữa và máu bò tơ, rồi rải hoa thắm phủ đầy lăng tẩm. Ngay lúc chàng đang u sầu mặc niệm trong ngôi đền nhỏ đã dựng lên trước đây để tưởng nhớ Anchise, một sự việc hãi hùng xảy ra ngay trước mắt đám đông: một con rắn cuộn mình thành bảy khúc trườn lên mộ, chui giữa các bát hương và bình rượu vàng óng. Không vội vã và có vẻ chẳng sợ hãi gì, nó bình thản nhấm nháp các thức cúng, rồi cũng với dáng điệu ngang nhiên đó, nó quay đầu lại, lẩn mất trong ngôi đền. — Chư thần ơi! – Énée kêu lên, lòng tràn trề một niềm vui thánh thiện – Chúng ta vừa được trông thấy vị thần hộ mệnh, người bảo vệ hài cốt cha ta. Còn nghi ngờ gì nữa chứ, với một dấu hiệu như thế, nhất định vinh quang sẽ thuộc về dòng dõi Anchise. Dân Troie reo hò cuồng nhiệt. Lễ vật chồng chất trên mộ. Người ta hạ bò lấy thịt nướng, xếp thành dãy những bình đồng đầy rượu. Mỗi người đều có quà đặt lên bàn thờ tùy theo khả năng của mình. Khi buổi lễ chấm dứt, Énée ưỡn cao người lên, dõng dạc tuyên bố với những kẻ vây quanh: — Xin cảm ơn các bạn đã cùng tôi chia sẻ vinh quang cũng như khổ nhọc, buổi lễ trọng thể hôm nay sẽ càng buộc chặt chúng ta lại với nhau. Giờ đây, các bạn hãy về lều, chuẩn bị các trò chơi kỷ niệm sẽ diễn ra chín ngày sau. Tất cả tản ra. Phút chốc bờ biển trở nên nhộn nhịp, kẻ chạy, người nhảy, cũng có nhóm rượt ném đĩa, tóm lại họ tập luyện tất cả những môn theo tập tục cổ truyền dành để tưởng nhớ người quá cố. Tám ngày lặng lẽ trôi qua, buổi bình minh thứ chín của ngày mong đợi đã đến. Énée vạch lằn ranh sân chơi. Chàng cho đặt ngay chính giữa những đế ba chân quý giá, những vòng hoa nguyệt quế dành cho những kẻ thắng cuộc. Nhung phục đỏ thẫm, những đồng vàng, đồng bạc bày la liệt, khiến giải thưởng càng thêm hấp dẫn. Trước hết là những trò chơi dưới nước. Bốn chiếc thuyền cùng các tay chèo đua nhau bơi về đích là một tảng đá dạt dào sóng vỗ. Các chiến xa giữa trường đấu cũng không thể nhanh hơn, các tay bơi lực lưỡng, vai bóng nhẫy mồ hôi, ào ào tung mái chèo đưa mũi tàu ba răng phăng phăng rẽ nước lướt tới. Cuối cùng, Cléanthe đoạt giải sau bao phen hồi hộp khiến khán giả đứng tim: một hoa tiêu té xuống nước, một chiếc thuyền ghim mũi vào đá ngầm vỡ nát, nhưng chẳng xảy ra tai nạn nào nghiêm trọng đến phải trì hoãn cuộc vui. Énée đặt lên đầu Cléanthe vòng nguyệt quế xanh, các phần thưởng dồn đống trước mặt kẻ chiến thắng. Anh khiêm tốn phân phát lại cho các tay chèo không biết mệt mỏi, đã góp phần mang lại thành công cho anh. Rồi con trai của Anchise cao quý lên ngồi trên khán đài đặt giữa trường đấu, để chứng kiến cuộc đua bộ. Hai ngọn giáo sáng ngời và cây rìu hai lưỡi mạ bạc sẽ được trao tặng cho người thắng cuộc cuối cùng với chiếc mão kết bằng cành ô liu. Giải thưởng có thêm một con ngựa với yên cương lộng lẫy càng khiến đấu thủ nức lòng trong cuộc tranh đua. Đấu trường rền vang tiếng reo hò: Salius, kẻ được mọi người yêu mến đã chiến thắng. Đám đông hoan hô nhiệt liệt. — Giờ đây, – Énée vừa nói vừa đặt chiếc vương miện màu xanh lên đầu kẻ thắng cuộc – ai dám đấu với Dares, kẻ vô địch từng đánh thắng Pâris, hãy bước ra! Trong trận này, ta sẽ đặt hai giải thưởng, một chú bò mộng tơ sừng vàng cho người thắng, một lưỡi gươm với mũ sắt để an ủi kẻ bại. Chẳng có ai trong đám quần thần của Énée nghĩ tới chuyện đấu sức với anh chàng khổng lồ Dares đã từng quật nhào gã Butes khỏe nhất trong đám quân Hy. Chiến công rực rỡ ngay cửa thành Troie của Dares vẫn còn khiến đồng đội ngưỡng mộ, dù bao năm tháng đã trôi qua. Không ai nhúc nhích và Dares mỉm cười ngạo nghễ. Anh vội chụp lấy cặp sừng vàng của con bò mộng và đòi trao giải thưởng, vì chẳng có ai dám đối địch với anh. — Entelle! – Lúc đó Aceste mới cất tiếng, vừa quay về phía một hạ thần ốm yếu xương xẩu, tương phản một cách buồn cười với vóc dáng to lớn của Dares – Anh đành lòng để một giải thưởng quan trọng như thế bị giật đi mà không cần chiến đấu ư? Anh để quên các di vật của bao anh hùng còn treo lủng lẳng dưới mái nhà anh rồi sao? — Bẩm, tôi không còn trẻ nữa, – vừa nói Entelle vừa lắc mái đầu đã điểm bạc – nhưng dù sao tôi cũng không thể để cho gã trai trẻ hợm hĩnh và tự phụ kia nghi ngờ tài năng của mình. Ông ném chiếc áo khoác ra xa, phơi trần bộ xương rắn chắc và những bắp thịt cuồn cuộn trông cứng như thép. — Cầu chư thần che chở cho ngươi, Entelle! – Đám đông hò reo. Trận đấu bắt đầu. Những cú đấm tới tấp, quai hàm rít lên ken két, hơi thở dập dồn. Entelle bị quật ngã trước, nhưng ông bật dậy ngay tức khắc, dồn Dares vào thế thủ, rồi liên tục giáng những cú đấm nặng ngàn cân, khiến địch thủ không biết đường tránh đỡ. — Ngưng lại, – Énée ra lệnh khi thấy rõ Dares đã kiệt sức. Cuộc đấu kết thúc và Entelle thắng trận. Chẳng phải chỉ có lần này, tuổi trẻ đã không thắng nổi mưu lược và sức chịu đựng của người già. Trong khi đám đông reo hò hoan hô kẻ chiến thắng, người ta mang tên Dares kiêu hãnh đi, hắn khạc ra vũng máu đỏ bầm, có cả mấy chiếc răng. — Hỡi dân Dardanie, xin đừng quá khắt khe với thất bại của Dares, – Entelle giơ tay lên nói to – vì tôi vốn có một sức lực siêu phàm. Hãy xem đây. Ông giơ nắm đấm lên, đứng trước con bò mộng, phần thưởng do chiến thắng vừa qua mang lại, thẳng cánh nện vào giữa cặp sừng vàng của con thú. Nó quỵ xuống, sọ vỡ nát. Đám đông lại tung hô cái bằng chứng hùng hồn của sức mạnh! Nhưng các trò chơi khác đã lôi kéo sự chú ý của họ. Một con bồ câu được cột vào chót đỉnh cột buồm, làm mục tiêu cho các xạ thủ tranh tài. Tên xạ thủ hung bạo Mnesthée giương cung lên trước tiên. Hắn buông tên… và bồ câu vụt bay, vì mũi tên đã cắt đứt sợi dây gai buộc con chim. Tiếng hoan hô mỉa mai nổi lên. — Bắn tài thật! – Họ hét – Ồ, một xạ thủ đáng gờm. Mnesthée giận tím mặt, hắn tìm trên bầu trời xanh hình bóng con bồ câu tai ác, chắc cũng đang cười nhạo hắn bằng thích, nhưng con chim chỉ còn là một dấu chấm đen tận chân trời xa thẳm. Quá xấu hổ, Mnesthée lủi mất vào đám đông. Nhưng đám đông không còn nghĩ đến con bồ câu nữa: một điều kỳ diệu vừa xảy ra khiến mọi người kinh hãi, mũi tên do Aceste bắn, khi chui vào đám mây nhẹ, bỗng cháy bùng lên, lụi dần rồi tan biến giữa khoảng không, chẳng để rơi tí tro than nào xuống đất. Dân Troie hoảng sợ trước hiện tượng lạ lùng đó, còn vua Aceste tài ba thì đứng há hốc mồm kinh ngạc. Énée ôm choàng lấy ông cụ: — Ngài ơi, hãy vui mừng lên vì thiên đế trên núi Olympe đã nhận tín hiệu của ngài, – giọng Énée đầy vẻ thân thiết – qua dấu hiệu đó, Jupiter muốn tỏ rõ sự hỗ trợ của mình. Mũi tên bốc cháy ấy sẽ trở thành vì sao chiếu mệnh, vĩnh viễn bay vòng trong vũ trụ, cho vinh quang của giống dân và dân tộc ngài. Mong các nhà tiên tri an lòng, không gì có thể khiến chúng ta mất vui trong ngày hôm nay. Lời giải thích của Énée đã kịp thời xua tan nỗi lo ngại của đám đông. Họ lại hồ hởi quay lại, say sưa theo dõi cuộc ganh đua của bọn trẻ, do Ascagne dẫn đầu, đang thao diễn tài tình trên những chú ngựa con hung hăng của đảo Trinacrie. Dân Troie đặc biệt hoan hô nồng nhiệt các cậu bé rụt rè, nhút nhát. — A! – Họ hét lên – Đây là cậu Priam, con trai Politès, dù còn bé, cậu đã tỏ ra rất xứng đáng với ông của cậu! Hãy xem cậu ta phóng ngựa kìa! Cầu các vị thần phù hộ cậu, Ascagne ơi! Làm sao mà con trai một vị anh hùng lại không thắng cuộc được cơ chứ? Vẻ khôi ngô và sự dũng cảm của Ascagne khiến cha cậu mỉm cười tự hào, và Énée đã phân phát các giải thưởng cho các kỵ mã trẻ tuổi và ít nhiều kiêu hãnh. — Nào, – chàng nói vừa lần lượt hôn trên trán các cậu bé mà dòng máu liệt oanh của dân Troie vẫn đang sôi sục, tương lai thuộc về chúng – các em đã chứng tỏ rằng tài trí và can đảm có thể hòa hợp nhau một cách chính đáng. Trên những đô thị chúng ta sẽ xây dựng sau này, các trò chơi và những gương can đảm thế kia sẽ còn được giữ mãi cho tuổi trẻ. Nhưng, trong lúc dân Troie gồm đàn ông, cụ già, thanh niên, trai trẻ, say sưa thưởng ngoạn các trận đấu phô diễn sức lực và tài năng, những người đàn bà đều ở lại bến, rúc trong các túp lều, kể lể khóc than. Niềm vui dào dạt lòng họ với những tiếng reo mừng khi rời khỏi Carthage đã không còn nữa. Họ đưa mắt khiếp hãi nhìn bóng những con tàu nhấp nhô trên lớp sóng xanh lam. — Đi nữa, đi mãi! – Họ bàn tán với nhau – Biết đến bao giờ Énée mới mỏi mệt trong cuộc hành trình dài đằng đẵng này? Khi nào ta mới có thể đem lại cho các con chân trời nào khác hơn là những đợt sóng điệp trùng. Chao ôi! Sao cho ta được nghe tiếng gió thì thào qua kẽ lá, trên mái nhà, chứ không phải tiếng gầm thét của bão tố triền miên! Junon chẳng xa lạ gì với nỗi lo sợ cùng những lời xì xầm to nhỏ đó. Nàng đã phái Iris, vị sứ giả thường trực của mình, đến gieo rắc trong lòng những người đàn bà Troie mối căm giận bất ngờ đối với hoàng tử của họ. Iris, để che giấu dáng vẻ, đã đội lốt mụ Béroe, vợ của Doryclus. Mụ lẻn vào nhóm này, tạt qua nhóm kia, cất giọng rên rỉ: — Thế là bảy mùa hè đã trôi qua, kể từ khi thành Troie sụp đổ. Bọn ta đã vượt bao nhiêu con sóng rồi? Italie ư? Nó còn rất xa, nó lẩn trốn ta mãi! Cái đất nước hão huyền đó chẳng phải của ta. Sao ta chẳng lưu lại chốn này? Dân Trinacrie là anh em ruột thịt, cùng dân tộc, cùng dòng máu Troie. Ai cấm ta xây dựng một thành phố trên lãnh thổ của vị vua nhân từ Aceste? Chính ngài cũng ao ước thế mà? Than ôi! Các chị ơi, những kẻ muôn đời lang thang, thà ta chịu chung số phận với những nạn nhân của quân Achéens trong thành Troie lửa khói còn hơn? Vả lại, nàng Cassandre tiên tri vừa hiện ra trong mộng báo với tôi rằng: “Đừng tiến xa hơn, đất này là tổ quốc các người, hãy thiêu hủy ngay đoàn tàu của tên Énée đầy tham vọng”. Bộ điệu vị nữ thần lôi cuốn đến nỗi tất cả bọn đàn bà nhất loạt đứng lên, chạy ùa ra phía những con tàu đang bỏ neo dưới bến. Các ngọn đuốc cùng những nắm đấm giơ cao. — Đứng lại, đứng lại! – Bà lão Pyrgo, trước đây từng nuôi dưỡng nhiều đứa con của Priam, chợt la lên – Đừng vội tin lời kẻ rêu rao phải đốt thuyền mình. Các chị tưởng bà ta là vợ Doryclus đấy ư, thật vô lý. Tôi vừa chia tay với Béroe, chị ta bị ốm nằm lì trong lều và đang bứt rứt vì đã không thể đến dự lễ truy niệm đức Anchise cao quý. Các chị ơi! Hãy nhìn rõ kẻ kia! Đôi mắt sáng quắc, tướng mạo kiêu kỳ, giọng nói mê hồn ấy không phải là của một phụ nữ bình thường trong chúng ta, mà là một thần linh… — Thôi đủ rồi! – Nhiều tiếng nói cắt ngang – Nữ thần hay phàm nhân, ta cóc cần, miễn là lời khuyên hợp lý. Bọn ta đã quá mệt mỏi với các chuyến đi rồi, hãy đốt hết tàu. Và các ngọn đuốc ngùn ngụt cháy truyền từ cột buồm, lan sang dãy ghế, rồi các mái chèo. Từ đấu trường, dân Troie nhìn thấy khói đen cuồn cuộn bốc lên. Họ lo lắng nhìn nhau dò hỏi. — Thuyền cháy! – Lúc bấy giờ Ascagne chợt hiểu ra cái tai họa thảm khốc đang đe dọa đoàn thuyền, liền hét lên. Cậu phóng ngựa như bay về phía bãi biển. Các kỵ sĩ tí hon khác, đấu thủ của cậu trong các trận đua tài vừa qua cũng bắt chước phóng theo, và tức khắc những cậu bé thành Troie đứng đối diện với những người đàn bà gây hỏa hoạn, chẳng ai khác hơn là mẹ, là chị các cậu. — Khốn nạn, các người làm gì thế? – Ascagne chộp tay một bà hung hăng nhất, la lên – Các người trở thành thù địch của chính những dòng máu các người rồi sao? Cái mà các người vừa thiêu hủy đó, chẳng phải là doanh trại của quân Hy Lạp tàn bạo, mà là tất cả hy vọng của chúng ta. Hãy nghe lời ta, lui ngay đi! Các người chẳng còn nhận ra Ascagne của các người đây sao? Trong phút giây, giọng nói trẻ trung nhưng đầy uy lực đã biến đổi tâm trạng của những phụ nữ Phrygie. Cơn giận trở thành niềm xấu hổ và nỗi sợ sệt. Theo sau Énée, bọn đàn ông cũng vừa chạy đến. Tất cả các bà vội quăng đuốc, lẩn trốn giữa các ghềnh đá hay lủi vào rừng. Nhưng, sức người chỉ có thể cứu vãn phần nào sự tàn phá của cơn bão lửa dữ dội. Énée giơ hai tay lên trời cầu khẩn: — Hỡi đấng Jupiter cao cả, hãy đoái thương chúng tôi! Nếu ngài còn yêu mến dân Troie! Hãy cứu lấy họ! Che chở những phương tiện cuối cùng của họ! Hay nếu muốn kết thúc số phận của họ ở nơi đây, thì cứ cho sét đánh tôi đi! Tức thì, bầu trời vẫn đang trong xanh, chợt kéo mây ùn ùn, sấm nổ vang động, núi đồi và đồng bằng rung chuyển, cơ hồ muốn nứt ra, rồi một cơn mưa như thác đổ ào ào trút xuống trên bờ, trên những con thuyền đang bốc cháy, dập tắt ngay các ngọn lửa. Jupiter đã chấp nhận lời thỉnh cầu của Énée. Hỏa hoạn đã tàn lụi, nhưng bốn chiếc tàu cũng bị hư hại nặng. Énée lặng nhìn sự thiệt hại đó, bỗng bàng hoàng tự hỏi, với số tàu còn lại, làm sao có thể chuyển chở cho hết đám người Troie vốn đã quá đông đúc? — Thưa hoàng tử, – lúc ấy lão Nautès, người canh giữ đền thờ thần Minerve ở thành Troie, nhờ thế đã được thần ban cho trí thông minh hơn người, mới lên tiếng – xin chớ băn khoăn. Vua Aceste rất quảng đại, ngài luôn là thân hữu của hoàng tử cũng như tất cả dân Troie. Hãy giao lại cho ông ta những kẻ thừa ra sau vụ cháy tàu, những kẻ đã chán ngán và thối chí trước những hiểm nguy và nhọc nhằn trong cuộc hành trình đến Italie. Hãy bỏ lại những kẻ mệt mỏi, người già, phụ nữ kiệt sức trên đất này. Hãy dựng thành quách cho họ nếu cần và để họ tự xây dựng nhà cửa, phố xá. Énée không trả lời người bạn già ngay. Chàng bước ra khỏi lều, nghĩ ngợi về những lời khuyên nhủ vừa nghe được. Đêm tối mịt, thình lình, một vầng hào quang sáng rực, bao quanh một cái bóng, khiến vị hoàng tử ngây người sửng sốt. Qua bóng ma vừa hiện, chàng nhận ra đường nét thân yêu của cha mình và giọng nói của Anchise thoảng nhẹ, mơ hồ bên tai: — Con ơi! Hãy nghe những lời khuyên của Nautès. Hãy mang đến Italie những phần tử tinh anh của tuổi trẻ thành Troie, những con tim quả cảm nhất, bởi kẻ thù đang chờ đợi con ở Latium rất đáng ngại. Jupiter đã đoái hoài đến con, ngài đã mở đường cho con tìm về với bến bờ mong ước. Nhưng trước khi đến đó, con hãy tiến sâu xuống vực thẳm của hồ Averne vào chốn Diêm đài. Vu thần Sibylle sẽ đưa con đi, ta chờ hôn con nơi ấy! Quá đỗi vui mừng, Énée muốn ghì lấy chiếc bóng mờ nhạt của Anchise, nhưng nó đã tan biến một cách huyền diệu. Vị anh hùng cảm thấy bơ vơ trơ trọi, nhưng cõi lòng đã thư thái. Ngay sáng hôm sau, chàng tập hợp các chiến hữu lại, báo cho họ biết ý muốn của Jupiter và những lời dạy của Anchise. Vua Aceste là người đầu tiên hoan nghênh quyết định của Énée, và lập tức tổ chức cuộc lựa chọn trong đám dân Troie. — A đi? Ai ở? Số người nhất quyết theo Énée đến cùng tuy ít nhưng tràn đầy nhiệt tình. Tài năng thao lược của họ lộ rõ trong ánh mắt. Vài người đàn bà đòi theo những kẻ quả cảm đó. Tất cả vội vã lên tàu, chữa lại các chỗ hư hỏng. Trong lúc đó, Énée dùng lưỡi cày vạch vị trí thành phố mới và cho bắt thăm những lô đất để các gia đình tự xây dựng nhà cửa. — Kia là các cổng thành, đó là ngôi chợ, đây, các đền thờ. Một thánh điện sẽ được dựng trên ngọn đồi kia, để thờ thần Vénus, một khu rừng trên ngọn đồi, anh chị em tha hương, hãy từ biệt nhau đi! Cầu mong chư thần phù hộ các người sống hạnh phúc ở Aceste, thành phố mới của các người. Nghe tới đó, nhiều tiếng nức nở sụt sùi vang lên tứ phía. Họ vây chặt lấy Énée, họ hôn tay chàng, bấu vào áo chàng. Những bà phóng hỏa hùng hổ nhất, giờ đây lại muốn theo chàng, chấp nhận mọi gian nan nguy khốn của chuyến đi. Nhưng chàng ôn tồn từ chối, dùng lời lẽ thân thiện vỗ về an ủi họ và gửi gắm họ cho Aceste. Rồi, sau lễ tế thần lần cuối, đặc biệt là đối với thần Neptune, mà cơn giận vẫn còn đeo đuổi theo họ bấy lâu nay, chàng bước lên tàu với các chiến hữu trung thành. Gió thổi căng buồm. Lần đầu tiên, đoàn thuyền xuôi gió. Phải chăng thần Vénus đã can thiệp với Hải thần, hầu giúp đỡ con trai mình? Phải chăng nàng đã van nài Hải thần đừng hỗ trợ thêm mối hiềm thù dai dẳng của Junon? Và nguôi ngoai bởi những lời cầu xin nhiệt tình của bà mẹ ấy, vị thần hùng mạnh của biển cả đã dâng cho người lữ khách những làn sóng xanh biếc, êm ả như trên mặt hồ. Gió cứ đẩy thuyền đi, mặc những trò đùa của Tritons và Néréides, Palinure, mắt nhìn đăm đăm những vì sao bắt đầu nhấp nháy trên nền trời hoàng hôn, thận trọng chỉ huy đoàn tàu. Trong phút chốc, đoàn tàu đã vượt qua những tảng đá ngầm, nơi các mỹ nhân ngư khêu gợi nằm dài trên cát, cất giọng hát mê hồn. Énée nghiêng mình trước mũi thuyền, đưa mắt tìm trong bóng tối cái hang động diệu kỳ bên bờ thành Cumes, nơi Sybille trú ẩn, vị nữ vu được linh khí Apollon tác động, có thể truyền cho người trần ý muốn của Thượng đế. Đó là vị nữ vu có sứ mệnh hướng dẫn Énée trên đường xuống địa ngục. Vong hồn Anchise đã gửi gắm Énée cho nàng. Bởi thế, lúc chiều xuống, đoàn tàu cập bến thành Cumes, dưới chân núi ì ầm sóng vỗ.