Ừ BỤC GỖ NHÌN QUA CỬA, TÔI thấy những cây phượng đã trổ hoa. Hoa đỏ chói chang. Đâu đây, thoáng nghe tiếng buồn của con ve sầu đến sớm. Con ve sầu muốn được hát khúc ca tiễn biệt tôi. Tờ giấy hoán chuyển ra Trung đã nằm trong túi quần. Khi cầm nó, tôi rưng rưng. Đành vậy. Chương trình tôi đã dạy hết. Không thiếu một tác giả nào. Học trò đệ nhị sắp được nghỉ để sửa soạn lều chõng. Buổi học hôm nay chưa phải là buổi học cuối cùng niên học của họ nhưng là buổi học cuối cùng mà họ gặp tôi. Sáng mai tôi về Sài Gòn. Lành không biết. Nó sắp biết. Mọi người sắp biết.

Tôi dành suốt giờ học ở lớp Đệ nhị B nói chuyện thi cử. Kỷ niệm đi thi của tôi được khơi dậy. Và tôi tưởng tôi đang sống lại chuỗi ngày tháng học trò. Học trò ngồi nghe, đoạn nào thích thú, họ cười vang rộn rã. Gần hết giờ, tôi bảo học trò gấp sách vở, đặt tay trên bàn. Lớp học xao động một lát. Rồi im lặng. Hoàn toàn im lặng. Tôi ngó những mái đầu, những khuôn mặt, những ánh mắt. Có một cái gì nghẹn ngào vướng ở cổ họng tôi. Nuốt mãi chẳng chịu trôi. Cuối cùng, phải áp bàn tay vào ngực cho trái tim bớt đập mạnh, tôi nói:

- Các anh đi học đầy đủ hôm nay làm thầy đỡ ân hận vì thầy được chào tạm biệt các anh, không thiếu anh nào.

Tiếng hỏi ồn ào:

- Thầy đi chấm thi hả, thầy?

Tôi đáp:

- Thầy giã từ ngôi trường này, tỉnh lỵ này. Cám ơn các anh đã cho thầy nhiều kỷ niệm. Thầy giữ đúng lời hứa dạy hết niên học. Chắc không anh nào nỡ trách thầy.

Lớp học im lặng hơn. Nhiều khuôn mặt đang vui bỗng ủ ê. Nhiều đôi mắt như muốn khóc. Tiếng thở dài nổi dậy. Nguyễn quý Phong đứng lên, rồi Du, Luyện, Thiện cùng đứng lên. Hai tay khoanh trước ngực, Phong chớp mắt lia lịa, giọng nói chìm vào cơn xúc động:

- Thưa thầy, con xin thầy ở lại dạy chúng con.

Tôi vẫy tay. Cánh tay run run. Tôi nói xúc động không kém gì Phong.

- Các anh ngồi xuống.

Nhưng bọn thằng Phong vẫn đứng. Tôi nói:

- Anh Phong, thầy đã dạy anh, đã dạy các anh hết rồi. thầy không còn gì để dạy các anh nữa. Các anh đã nên người.

Phong ứa nước mắt. Những người học trò của tôi ứa nước mắt. Và tôi, dù cố gắng thản nhiên, nước mắt tôi vẫn ứa ra. Qua màn nước mắt. thầy trò tôi mới nhìn rõ được lòng nhau.

Tôi giã từ học trò của tôi trong nỗi buồn thơm ngát.

27- 9- 1971

(Viết xong tại quận III, Sài-gòn)