hư tôi đã nói, buồng ngủ của chúng tôi là một căn gác khá rộng. Vừa là gác vừa là buồng. Nó có những cửa sổ mở ra các phòng khác bên cạnh. Chúng tôi không hiểu sao nó lại được chiếu sáng bởi một cửa sổ nhỏ trổ trên mái. Cửa ra vào bị xệ xuống nền nhà tầng dưới, nên không đóng khít được hoàn toàn. Mỗi buổi tối leo lên, chúng tôi phải lấy tay che nến khỏi những luồng gió lùa trong ngôi nhà rộng. Dù cố gắng đến đâu, chúng tôi cũng đành từ bỏ ý định khép kín cửa ra vào. Và suốt đêm chúng tôi cảm thấy cái yên lặng của ba phòng chứa thóc xung quanh lan thấm đến tận buồng của chúng tôi.

Chính ở đấy mà chúng tôi gặp lại nhau, Môn sếu và tôi, vào buổi tối của ngay cái ngày đông ấy. Trong khi tôi chỉ phẩy tay một cái là cởi tong hết quần áo và chất đống trên một ghế tựa đầu giường, thì Môn lại làm việc đó với dáng điệu đủng đà đủng đỉnh. Trên chiếc giường sắt che ri-đô bằng vải crơton vẽ cành nho mà tôi đã leo lên, tôi ngắm các cử động của anh. Lúc thì anh ngồi xuống chiếc giường thấp không ri-đô của mình. Lúc thì nah đứng lên, vừa đi quanh quẩn vừa cởi nốt quần áo. Cây nến mà anh đặt trên một cái bàn mây nhỏ do người Bôhêmiêng sản xuất hắt lên tường cái bóng to lớn và không ngừng di động của anh.

Hoàn toàn ngược với tôi, anh gấp và sắp xếp các đồ học sinh của mình thật cẩn thận, tuy với vẻ lơ đễnh và đau khổ. Tôi thấy anh đặt thẳng băng trên một ghế tựa cái áo blu nhàu và bẩn kinh khủng, cởi ra một cái có thể gọi là áo choàng màu xanh lơ đậm mà anh mặc bên trong áo blu, rồi quay lưng về phía tôi cúi người trải xuống chân giường... Nhưng khi anh đứng thẳng lên và quay lại, tôi thấy đáng lẽ là cái gi-lê chán ngắt, khuy đồng, cùng màu với cái áo khoác, anh mặc một cái gi-lê lụa kỳ dị, cổ rất rộng, phía dưới cài một hàng khuy xà cừ nhỏ.

Ấy là một kiểu y phục kỳ cục một cách duyên dáng mà hẳn các chàng trai từng nhảy với bà chúng ta trong các cuộc khiêu vũ năm một nghìn tám trăm ba mươi từng mặc.

Lúc này tôi nhớ lại và hình dung ra chàng học sinh nông thôn cao ngất ngưởng đầu trần, bởi vì anh đã cẩn thận đặt chiếc mũ cát-két lên trên xếp đồ mặc, khuôn mặt trẻ măng, dũng cảm lắm, mà cũng đã cứng rắn vô cùng. Anh đi đi lại lại quanh phòng từ khi bắt đầu cởi bỏ khuy tấm gi-lê bí ẩn thuộc một bộ trang phục không phải của anh. Tôi cảm thấy thật kỳ lạ khi nhìn anh đứng đó, với hai cánh tay sơ-mi, cái quần áo quá ngắn, đôi giầy dính đầy bùn, một bàn tay đặt trên cái gi-lê của bậc công hầu.

Ngay lúc chạm vào nó, sực tỉnh khỏi giấc mơ, anh quay về phía tôi và nhìn tôi với đôi mắt đầy lo lắng. Tôi chợt hơi muốn bật cười. Anh nhoẻn cười cùng một lúc với tôi và mặt anh sáng lên.

- Trời, cái gì vậy? - tôi bạo dạn hỏi khẽ - Anh lấy ở đâu thế?

Nhưng nụ cười của anh đã tắt. Anh đưa bàn tay nặng trịch lên xoa cái đầu trọc hai lần, và hoàn toàn bất ngờ, tuồn như không cưỡng nổi mình, anh lại mặc lên thân mình thanh tú cái gi-lê lụa nom như áo ngắn của thủy thủ mà anh cài khuy thật kỹ thật chắc, rồi mặc cả cái áo blu nhàu bẩn... Sau đó, anh nhìn trộm tôi, thoáng do dự... Cuối cùng, anh ngồi phịch xuống mép giường, giũ đôi giầy rơi lịch bịch. Rồi để nguyên quần áo như một người lính đang trong tình trạng báo động, anh ngả dài ra giường và tắt nến.

Khoảng nửa đêm, bỗng tôi thức dậy. Môn đang đứng giữa phòng, đầu đội cát-két, một áo khoác không tay trên lưng và anh đang tìm gì đó ở mắc áo. Căn phòng rất tối. Ngay cả ánh tuyết hắt rọi vào cũng không có. Một làn gió buồn bã và lạnh lẽo thổi trong khu vườn chết và trên nóc nhà.

Tôi hơi nhổm lên và khẽ kêu với anh.

- Môn, anh lại đi à?

Anh không đáp. Tôi cuống lên:

- Phải, em đi với anh. Anh phải đưa em theo!

Anh lại gần, ôm lấy hai cánh tay tôi, ấn tôi ngồi xuống mép giường và nói:

- Tớ không thể đưa cậu đi cùng, Phrăngxoa ạ. Nếu tớ thạo đường, cậu sẽ đi với tớ. Nhưng trước hết, tớ phải tìm đường trên bản đồ đã. Mà tớ chưa tìm được.

- Tức là anh không đi nữa chứ gì?

- Ừ, đi chỉ phí công... - anh ngao ngán đáp - Cậu ngủ tiếp đi. Tớ hứa không đi, nếu không có cậu!

Anh lại đi gang đi doc trong phòng. Tôi không dám hé răng gì nữa. Anh bước tới, dừng lại, rồi bước gấp hơn, như một người đang cố nhớ lại những chi tiết của một việc ì đó, rồi đối chiếu so sánh chúng với nhau, rồi cân nhắc và chợt tưởng đã tìm ra. Rồi một lần nữa, bỏ bẵng mạch suy nghĩ này và bắt đầu tìm kiếm mạch khác.

Đấy không phải là đêm duy nhất, mà do bị tiếng chân anh thức dậy, khoảng một giờ đêm tôi thấy anh đi tới đi lui như vậy trong phòng ngủ của chúng tôi và sang cả mấy gian dùng làm nhà kho - như các thủy thủ vùng Brolanho đã hồi hương nhưng vẫn không quên được thói quen đi tuần đêm trên tàu, và cứ đến giờ thuộc điều lệnh, dù ở ngay giữa làng quê hẻo lánh, vẫn thức dậy, mặc quần áo và canh gác đất đai trong đêm.

Hai hay ba lần, kéo dai trong tháng Giêng và nửa đầu tháng hai, tôi đã bị kéo ra khỏi giấc ngủ như thế. Môn cao kều kia, sừng sững, trang bị đầy đủ, áo khoác không tay trên lưng, sẵn sàng ra đi, và lần nào cũng vậy, cứ đến biên giới của xứ sở bí ẩn mà đã một phen anh lẩn trốn đến, là anh dừng lại, phân vân. Đến lúc nâng then cửa, lẻn ra ngoài qua cửa bếp mà anh mở dễ như bỡn và chẳng ai nghe thấy được, anh lại thoái lui... Sau đó, hàng giờ lê thê, anh sải bước trong mấy gian kho bỏ rơi, vẻ bồn chồn suy nghĩ rất lung.

Cuối cùng một đêm, chừng như 15 tháng Hai, chính anh dịu dàng ôm lấy vai lay tôi dậy.

Ngày hôm trước, Môn tỏ ra bị kích động hết sức. Suốt giờ ra chơi cuối cùng buổi chiều chẳng màng gì tới chơi đùa với các bạn cũ, anh ngồi lỳ trên một chiếc ghế băng, mải mê vẽ một bản đồ nhỏ bí hiểm, vừa lấy ngón tay trỏ làn đường, vừa tính toán rất lâu trên tập bản đồ vùng Sê. Các bạn chạy đi chạy lại không ngừng giữa sân trường và lớp học. Tiếng guốc chát chúa rộn rã. Các bạn đuổi nhau từ bàn này sang bàn khác, phoc một cái là nhảy qua các ghế băng và kệ kê bục giảng... Cac bạn biết rằng hễ Môn chăm chú làm gì thì lại gần anh chẳng hay ho gì đâu. Tuy nhiên, vì giờ giải lao kéo dài, hai ba bạn ở thị trấn, đùa thôi, rón rén đến đằng sau và nhìn qua vai anh... Một bạn còn cả gan xô hai bạn kia vào Môn... Anh thình lình gấp nhanh tập bản đồ, giấu tờ giấy đang vẽ, chộp lấy một trong ba cẫu, hai cậu kia chạy thoát...... Đó là anh chàng Giđôda quàu quạu, vừa rện rỉ vừa tìm cách đá Môn, nhưng vẫn bị anh quẳng ra ngoài kèm theo tiếng hét giận dữ:

- Đồ hèn! Chả trách chẳng ai ưa mày! Và đứa nào cũng muốn gây sự với mày!

Và tiếp theo là một chuỗi tiếng chửi mà chúng tôi đế theo tuy không hiểu nghĩa.

Tôi la to nhất vì tôi đứng về phe Môn sếu. bây giờ giữa hai chúng tôi như có một giao kèo. Lời mà anh hứa đem tôi đi theo, chứ không nói với tôi như một người rằng "cậu đi sao nổi" đã vĩnh viễn gắn bó tôi với anh. Và tôi không ngừng tơ tưởng đến chuyến đi bí hiểm của anh. Tôi tin chắc hẳn anh đã gặp một cô gái. Chắc chắn cô đẹp hơn gấp bội mọi cô gái trong vùng, đẹp hơn cả Jane mà người ta thấy trong vườn nữ tu nhìn qua lỗ khóa, hơn Mađơlen, con gái bác làm bánh, tóc hoe vàng óng ả, da hồng như trứng gà bóc; và hơn cả Jenny, con gái mụ chủ ngôi thành cổ, đáng mê thật, nhưng bị điên và suốt đời cấm cung. Nhất định đêm đêm anh nghĩ đến một cô gái, khác gì một nhân vật tiểu thuyết. Tôi định bụng sẽ nói thẳng với anh điều đó ngay khi anh đánh thức tôi lần đầu...

Buổi chiều xảy ra cuộc chiến đấu kể trên, sau bốn giờ, cả hai chúng tôi đang bận chuyển dụng cụ - gồm cuốc chim và xẻng vừa dùng để đào hố từ vườn rào, thì nghe tiếng la ở trên đường. Đó là một đoàn thanh niên và trẻ nhỏ, đi đều theo hàng bốn, tiến lên như một đội quân được tổ chức hoàn hảo, do Doluso, Daniel, Giroda và một cậu nữa mà chúng tôi không biết dẫn đầu. Chúng đã thấy chúng tôi và ra sức hò la phản đối. Vậy là cả thị trấn chống lại chúng tôi và không hiểu họ dùng trò chiến tranh gì để loại bỏ chúng tôi đây.

Chẳng nói năng gì, Môn đưa cái mai và cái cuốc anh vừa vác trên vai vào kho.

Nhưng, nửa đêm, tôi cảm thấy tay anh nắm lấy cánh tay tôi. Tôi choàng tỉnh.

- Dậy - anh bảo - Ta đi thôi!

- Anh biết hết đường tới đích chưa?

- Tớ biết phần lớn rồi. Hiển nhiên ta phải tìm cho ra đoạn chót - anh đáp, răng nghiến chặt.

- Anh nghe nhé - tôi nhổm dậy nói - Anh hiểu không, ta chỉ có thể làm thế này. Dùng cái bản đồ anh có, hai chúng ta đi tìm quãng đường chưa biết ngay giữa bàn ngày cơ.

- Nhưng xa đây lắm?

- Thì đã sao? Ta đi xe vậy. Vào mùa hè này. Ngay khi ngày dài hơn hiện nay.

Anh im lặng hồi lâu, dễ chừng anh chấp nhận ý tôi.

- Vì anh em mình cùng đi tìm cô gái mà anh yêu, Môn à - cuối cùng tôi nói - Anh hãy cho em biết cô ấy là ai, hãy kể về cô ấy xem nào.

Anh ngồi xuống chân giường tôi. Trong ánh đêm, tôi nhìn thấy đầu anh cúi gục, hai tay khoanh trước ngực và đôi đầu gối của anh. Rồi anh hít thở rất mạnh, chả khác gì một người đau ngầm đã lâu và không nén được nữa, dốc bầu tâm sự...