i nằm bất động hàng giờ trong vũng tối. Không thích ăn, anh cũng không muốn uống bất cứ thứ gì. Một chút trà từ sáng sớm, rồi một ngụm cà phê đắng ngắt thiếu đường vì không thể đi ra ngoài vào những lúc suy nghĩ mãi một điều gì đó chưa xong.

- Em ra ngoài, mua cái gì cho anh ăn nhé. Thuốc hút nữa, cũng hết rồi.

- Không, em đừng đi.

- Vì anh, hay vì em.

- Vì mỗi người một nửa, huề. Em đừng đi.

Cô bé nài nỉ, cúi mặt xuống gối Di nằm.

- Đừng suy nghĩ nữa, yên đi, yên đi nào, anh đến là đau thần kinh mất thôi. Mọi sự không phải bằng từ suy nghĩ. Mà do một lúc chợt bùng vỡ ra, vì cái gì đó... Suy nghĩ, trí tuệ chỉ dành cho phát minh sáng chế, còn có ai tậu ra được mình đâu. Anh bỏ mặc mình, buông thả ra nào. Trán anh, từng vết, ngấn buồn chảy xuống. Cho em đi ra ngoài mấy phút thôi, mua cái gì cho anh.

- Em mua làm sao được? Anh cũng chẳng cần đâu. Em đừng đi, có nghe không?

- Anh không cho em đi ra ngoài, hay anh muốn em ở nhà...

- Có thể cả hai.

- Nhích về phía nào hơn?

- Có thể phía sau.

Cô bé chớp mắt, một giọt nước mắt long lanh, rơi xuống, vỡ tan trong đóm sáng của ngọn đèn hồng.

- Đừng khóc.

- Không phải khóc, mồ hôi của linh hồn nhỏ xuống.

- Vì sao linh hồn lại có mồ hôi?

- Chạm phải một linh hồn khác.

- Anh có linh hồn không?

- Đang bay ngang trời, cùng đấy. Anh có thấy ngôi sao long lanh ngoài kia không, ngôi sao đầu tiên và cuối cùng của chúng ta. Nhìn đi, và cố nhớ, bởi vì không phải lúc nào ta muốn thấy cũng nhìn được... Nó sẽ tắt chìm, mãi mãi.

- Vì sao vậy?

- Ngôi sao đó là em.

- Sao tắt chìm?

- Vì không sáng được nữa...

- Vì chẳng đủ để được hai phần lửa.

- Vì sao không đủ?

- Vì lửa chỉ sáng một bên trời, và bên kia, lạnh băng...

- Cho em đi ra ngoài một tí thôi mà, em chỉ muốn có một cái gì đó cho anh, anh không có cái gì cả...

- Vùng này không có người lạ bao giờ, em ăn mặc thế, ra ngoài, rồi đi vào đây, có ai biết đến, có phải là không yên thân?

- Phải liều một chút, vả lại có lúc rồi em cũng sẽ chẳng yên thân mà...

- Phải đem theo tiền, mà em có biết tiền tiêu như thế nào không?

- Em biết hết tất cả mọi điều. Chỉ có anh là không biết. Cho đến bao giờ một ngọn nến hồng được thắp... Nhưng không bao giờ. Anh có đọc sách về Chiêm Thành không? Anh có biết em nói một ngọn nến hồng thắp lên là cái gì không. Nhưng sẽ không bao giờ... không bao giờ...

Cô bé biến đi. Bên ngoài trời sầm tối. Di với tay bật ngọn đèn chong màu vàng ở góc phòng. Vết sáng quen thuộc trở về cùng đêm tối bắt đầu lại nhịp thời gian hẩm hiu.

Cô bé quay lại:

- Anh muốn gọi em phải không? Lâu rồi, anh vẫn không thèm biết tên em...

- Em mà có tên?

- Có chứ, một cái tên vay mượn của đời này, gọi là Linh Lan cũng được, hay Thạch Thảo cũng được.

- Anh ghét thơ, nghe Thạch Thảo là chán rồi, gọi là Linh Lan vậy.

- Những người của anh, có ai tên vậy không?

Di không trả lời. Anh không còn nhớ nữa. Những khuôn mặt. Những tình yêu, những mảnh vỡ của một phần đời, còn đó, nhưng tít mù xa, sau kia bờ lưng một quá khứ, đã mệt nhoài. Bây giờ anh không muốn nghĩ, muốn nhớ gì, cũng chẳng còn gì hơn là cái trống không vắng vẻ. Anh chỉ muốn yên thân, cho đến lúc nào đó và bằng cách nào đó tìm thấy được mình thật sự.

- Linh Lan này.

Anh bỗng nhận ra một điều gì, từ ánh đèn hắt xuống phía sau lưng. Cô bé in hình nửa người đổ nghiêng trong khung cửa, cái vết cắt dịu dàng mảnh dẻ của một phiến tượng lạ lùng.

Di vội vã lấy bút chì than, tấm giấy. Những đường ngang dọc, vằn vèo, căng thẳng. Chỉ một thoáng, cái bóng mờ của bức tượng bán thân. Mái tóc trôi như dòng mưa phủ trùm phía cánh tay không còn nữa. Dưới cùng là đường cắt chéo của nửa thân đổ nghiêng, như từ trên cao đang gieo xuống. Một bức tượng nghiêng. Tất cả mọi bức tượng đều thẳng, trên đời này. Bức tượng tìm thấy nửa vời này của anh sẽ nghiêng. Vì đang rơi. Rơi. Không buông. Cũng chẳng gieo, nhưng rơi, như một cách đáp xuống, và toàn thể tóc áo, tỏa ra từng cánh hình ngôi sao vỡ...

Tiếng bước chân tung tăng xuống cuối thang lầu vắng ngắt.

Di nhìn, chưa bao giờ nhìn vào một đường nét từ mình đến thế. Từ bố cục, đến diễn tả, ý nghĩa, biểu tượng, đúng như một vết tích gì lạc mất anh tìm kiếm đã quá lâu rồi trên từng bản vẽ lang thang... Đó là bức tượng. Nhưng chỉ là nét vẽ bức tượng?

Tượng không phải để vẽ. Mà để tạc hình, để đục đẽo, để chạm khắc, tất cả khối xúc động căng thẳng, thiêu đốt, bốc tỏa vào trên từng thớ đá, từng giọt gỗ, đến mức, những vật thể vô tri này cũng nhuộm đầy cảm giác xót xa, sung sướng, tiếc nuối, khổ đau của con người... Một thể nhập trọn vẹn giữa cảm giác và vô tri, giữa chuyển động và bất động. Nét vẽ, về một đối tượng bắt gặp, chỉ là cách sao chép, vẽ vời, vay mượn tạm bợ... Phải là tượng, chỉ có tượng mới là cuộc thể hiện trọn vẹn, sự hòa hợp gắn bó tuyệt diệu của con người và nghệ thuật...

Thể hiện. Bằng cách nào. Đối tượng, phương cách thể hiện. Và xúc động rộn ràng bùng vỡ dài lâu đủ thể hiện nó. Làm thế nào được khi con người không tìm thấy đối tượng đúng, đúng theo khát khao riêng mình, về một vẻ đẹp hay một ý nghĩa tượng trưng. Rồi đến phương tiện thể hiện. Và niềm xúc động không phải chỉ thoáng qua như tiếng thở dài, mà dừng lại, lâu dài, êm đềm, liên tục cho đến khi hoàn thành tác phẩm. Không thể nào có được tất cả ấy cùng lúc. Bây giờ anh có, có chỉ một phần lỡ dở về mỗi một trong các thứ ấy. Anh không thể hiện được, không thể hoàn thành được. Anh hoàn toàn bất lực với những gì có thể tìm thấy được bằng chứng ấy, thế thôi.

Di ném bút và xấp giấy xuống mặt bàn. Khói thuốc kín một góc nhà buồn hiu hắt lặng câm. Cô bé trở lại, như trên đầu ngón chân về phía làn khói bay lên. Quì gối trên nền nhà, nghiêng mặt xuống chân Di, cô nói, nước mắt long lanh:

- Em đổi một cánh tay cho mưa để cắt cho anh nét tượng này. Còn một tay, em sẽ đổi lấy tảng đá trên non cao kia, em sẽ lấy được về cho anh, bằng cách nhà trời của em. Còn lại niềm xúc động dài lâu, điều kiện thứ ba để hoàn thành thì... bằng toàn thể em còn lại, em sẽ bằng lòng đổi. Nhưng nếu hoàn thành được pho tượng rồi, anh có vui không?

- Cũng không biết nữa. Nhưng có thể không như bây giờ.

- Dù sao em cũng sẽ đánh đổi, cho đến cùng đấy. Em đem cho anh cái này. Em lấy đằng sau nhà thờ, của một ông cha đã khắc tượng Chúa. Ông ấy chết rồi và cái này vất trong kho. Những dụng cụ tạc đá.

- Nhưng mà đá biết tìm đâu?

Linh Lan cười bí mật.

- Anh đẽo dần, nơi chính anh, nhưng chỉ trong ánh lửa mình.

- Như thế nào là mình?

- Chúng ta.

- Không thể được. Hay là không bao giờ, như ý nghĩ em vừa rồi, về cây nến.

- Em đoán hiểu được, nhưng muốn nghe anh nói ra. Vì sao...

- Anh không tin về chuyện thắp lửa của em.

- Tất nhiên là phải thế. Hoặc tin, bằng niềm tin đối với em. Hoặc bằng cách nào đó, ở chính mình. Cả hai, anh đều không có, làm sao được?

- Vả lại chúng ta, mỗi người một sự sống khác nhau. Em là chút tụ đọng từ đâu đâu. Còn tôi là người, chỉ là con người...

- Nhưng hãy tin em một điều này. Nếu anh nhận ra em, thì em cũng sẽ là người hẳn như anh, em ở lại, trở thành khác, và chúng ta sẽ đồng hành...

- Em nhìn thấy con đường, còn tôi không. Không đi thì làm sao mà đồng hành.

Linh Lan đứng dậy, đi quanh phòng, tay còn ôm lấy cánh tay mất, ánh mắt rực lên một thù hằn, giận dỗi bất ngờ:

- Thế người gì hôm trước, anh tin không?

- Đó không phải là niềm tin. Đó là đời sống, đời phải sống, em hiểu như vậy. Mỗi con người ở trái đất này phải sống lấy đời phải sống, đương nhiên đôi khi không hoàn toàn như ý mình. Không ai sống được lẻ loi, trên thực tế, vì đời sống cần phải là đổi mới tồn tại và đối phó được cùng tất cả, với chính mình nữa, đôi khi.

- Thế... anh sẽ cưới người ta làm vợ?

- Có thể như thế, nhưng không biết được tận cùng sẽ ra sao... Đó là điều ngoài sức người, nhưng cái gì cuối cùng sẽ tới, ngoài dự trù, ngoài chờ đợi và ngoài cả sức tưởng tượng nữa.

- Bao giờ?

- Cô ấy học xong và phải đi đâu, để làm được cái gì, kiếm sống. Chỉ là như thế thôi.

- Tại sao không là người khác, mà cô ấy?

- Những xếp đặt của số mệnh.

- Anh mà cũng thụ động.

- Khi vùng vẫy mãi mà không thể thoát ra để khác đi được, phải hiểu đó là số phận và không thể kết luận là thụ động được...

Linh Lan cúi xuống, trong khoảng cách bên kia. Những ngón tay bám lấy mép bàn, run rẩy...

- Nếu như em ở lại, trở thành người được, anh có chờ em lớn lên không.

- Chờ gì?

- Anh đừng lấy vợ, anh chờ em lớn lên, có được không?

Di cười, rút một điếu thuốc. Chưa bao giờ anh có một điếu thuốc ngon tuyệt vời đến thế. Anh không hút, mà cắn, ngốn, một niềm vui, bàng hoàng vô tận lẫn một chút gì đau đớn xót xa.

- Không thể, em ạ.

Ánh mắt đỏ mọng long lanh:

- Vì sao vậy, anh cứ nói đi.

- Người ta chỉ chờ được khi một người đứng và một người đi tới. Còn cả hai cùng đi, thì như dòng nước trôi. Khi em tới, thì tôi cũng trôi đi và mãi hoài còn lại một khoảng cách thời gian...

- Chỉ là khoảng cách thời gian, và có gì khác nữa không?

Di nhìn, thật nhanh. Như hơi thở chưa chờm lên khỏi trái tim đã đau từ đầu câu chuyện. Cô bé hỏi, nhìn xuống cánh tay áo trống của mình.

- Chỉ vì em... què quặt, phải không? Dù rằng... què quặt vì anh. Và vì cơn mưa. Nhưng cơn mưa cũng chỉ vì anh, nếu mà anh hiểu và tin được điều huyền hoặc ấy, vì anh mà trời mưa, và sẽ còn mưa cho đến ngày...

Cô bé im bặt. Một tiếng nói nào trong vô thinh buộc cô im lặng. Lửa để thắp sáng thì long lanh. Không phải để đốt thiêu mình, vì một kẻ... Cô giữ lời, nhưng không sao ngăn được niềm đau.

- Biết làm sao được, khi mà em như thế, em chỉ là em...

- Em hiểu. Và như thế thì đừng hòng chờ nửa giọt lửa nào từ anh cùng chớp lên tia sáng mà cuộc đời này chờ đợi, như giáo dân chờ Chúa và như Phật tử chờ ngài Di Lặc về.

Mấy vết chớp sáng lòa ngoài khung cửa. Sấm động bên trời và một hồi sau, cây quằn quại uốn mình trong gió.

- Em chỉ là sự mơ mộng, em hiểu không? Cô ấy là đời tôi sẽ phải sống. Có một con đường thứ ba mỗi con người mơ tưởng mà không tìm thấy và không đi tới được bao giờ, đó là con đường khát vọng. Mỗi con người chia làm ba nhánh. Nhánh đời phải sống, nhánh hồn mơ mộng, và toàn thể, trên cao nhất không bao giờ tới, là niềm ray rứt không nguôi về một khát vọng, có thể đuổi theo đến tận cùng trời...

- Khát vọng, khát vọng sống của anh.

- Tức là cái thể hiện toàn thể con người và sự sống chân thực mình vào đâu đó...

- Một cái gì hay một người nào?

- Đôi khi tưởng như cái gì. Nhưng cái gì cũng phải từ một người nào đó, nhưng người ấy nơi đâu?

Bỗng dưng, Di nhớ đến. Bên kia tủ sách, còn cái gói Dunhill trắng hôm nào không còn điếu thuốc. Để nối khói lên trời, nếu khói cũng là khát vọng. Nối được khát vọng này và khát vọng kia thì con người đạt tới mình, và cuộc thể hiện đủ. Làm sao anh nói ra điều này được cùng cô bé, để thông cảm, hoặc chia đau, như người ta chia vui?

Rào rào cơn mưa trùm phủ xuống vườn cây tận số. Hàng loạt lá cành gãy đổ chao mình qua khung sân vắng. Đã đến lúc ta cho ngươi luôn cánh tay kia! Cô bé nghĩ, mở cửa phóng mình vào mưa gió...