hế là vẫn chưa giải đáp được vấn đề hệ trọng liên quan đến việc giải cứu các nạn nhân trẻ. Không nghi ngờ gì nữa, đây là hồ chứ không phải biển như đã tưởng. Nhưng có phải hồ này ở trên một hòn đảo hay không? Liệu thám hiểm xa hơn nữa thì có thấy biển, một vùng biển không thể vượt qua hay không?

Dẫu sao, cái hồ này khá lớn vì theo quan sát của Doniphan thì đường chân trời đã hiện ra ở ba phần tư chu vi của nó. Vì thế có thể chấp nhận nơi đây là đất liền chứ không phải là đảo.

- Như vậy có thể là chúng ta mắc cạn ở lục địa châu Mỹ. - Briant nói.

- Đó là điều mình luôn luôn tin tưởng - Doniphan đáp - và hình như mình không lầm.

- Dù sao thì đây cũng đúng là tuyến nước ở phía đông mà mình đã thấy… - Briant nói tiếp.

- Đúng thôi, nhưng vẫn không phải là biển!

Lời đối đáp của Doniphan tỏ rõ sự thích thú vì kiêu ngạo hơn là vì thiện chí. Về phía Briant, cậu cũng chẳng cố chấp. Vả lại, cả nhóm sẽ có lợi hơn nếu cậu lầm. Ở trên lục địa thì không bị giam hãm như ở trên đảo. Tuy nhiên phải đợi đến khi thuận lợi hơn mới đi khảo sát phía đông được. Chỉ có mấy dặm đường từ du thuyền tới hồ mà đã khó khăn thế. Nếu dắt díu nhau đi cả bọn thì còn khó khăn vất vả đến đâu! Nay đã là đầu tháng 4 mà mùa đông ở Nam cực lại đến sớm hơn ở Bắc cực. Chỉ có thể nghĩ đến chuyện đi xa khi mùa trời đẹp quay lại.

Tuy thế, ở vùng biển phía tây có gió ngoài khơi thổi vào vùi dập không ngừng, không thể kéo dài lâu nữa. Chậm nhất cuối tháng này là phải rời du thuyền rồi. Gordon và Briant đã không tìm được một cái hang nào ở vách đá bên kia để trú ẩn thì phải chăng nên tìm hiểu xem chuyển sang ở bên bờ hồ này có tốt hơn không? Vậy là phải khảo sát kĩ vùng ven hồ này. Bắt buộc phải thế dù có chậm vài ngày. Chắc chắn là Gordon lo lắng lắm, nhưng Briant và Doniphan không do dự. Còn đủ thức ăn bốn mươi tám giờ nữa và thời tiết vẫn chưa có dấu hiệu thay đổi. Họ quyết định đi ven hồ về phía nam. Còn một lí do nữa khiến họ phải thăm dò xa hơn. Hiển nhiên là trên đất này có thổ dân đã ở hoặc ít ra đã từng lui tới. Con đường qua suối, cái lều đã tố cáo sự có mặt của con người tại đây trong quá khứ, và cần tìm thêm những bằng chứng khác trước khi bàn đến việc chuyển chỗ ở tới nơi đây để qua mùa đông. Các cậu sẽ phát hiện những chứng tích khác nữa. Biết đâu không phải là người bản xứ mà là nạn nhân của một vụ đắm tàu đã sống ở đây cho tới khi tìm tới một thành phố của châu lục này. Điều đó đáng để kéo dài cuộc thám hiểm lắm chứ!

Vấn đề còn lại là nên đi về phía nam hay phía bắc và họ quyết định đi về phía nam vì như thế sẽ gần với du thuyền hơn. Rồi ta sẽ thấy liệu đi như thế có hợp lí không.

Quyết định rồi, đến 8 giờ 30, cả bốn cậu lại cất bước trên bãi bằng lô nhô những gò đống rậm cỏ, phía tây giáp với rừng xanh. Phann sục sạo phía trước làm hàng đàn tinamou chạy đi ẩn mình vào những bụi dương xỉ hay nhũ hương. Nơi đây còn có những đám cây họ đỗ quyên trắng và đỏ và những bụi cần dại dùng rất tốt cho sức khỏe. Nhưng vẫn phải im tiếng súng để tránh sự chú ý vì biết đâu đang có những bộ lạc người bản xứ ở quanh đây. Đi theo bờ hồ, lúc thì dưới chân các gò đống, lúc thì trên bãi cát, các cậu bé vượt được mười dặm trong ngày hôm ấy mà chẳng mấy vất vả. Không thấy có dấu hiệu gì của người bản xứ. Không có ngọn khói nào bốc lên trên những lùm cây. Không có vết chân trên cát ẩm bên những gợn sóng của mặt nước trải xa tít tắp chẳng thấy bờ. Chỉ thấy bờ hồ phía tây lượn cong về nam dường như để khép lại ở hướng ấy. Ngoài ra ven hồ hoàn toàn hoang vắng, không có cánh buồm nào phía chân trời cũng chẳng có con thuyền độc mộc nào trên mặt hồ. Nếu đất này đã từng có người ở thì giờ đây có vẻ không còn nữa. Thú dữ và thú nhai lại cũng chẳng thấy con nào. Hai, ba lần vào buổi chiều thấy có chim chóc xuất hiện ở bìa rừng nhưng không tới gần được. Tuy thế, Service vẫn không nhịn được phải kêu:

- Đà điểu!

- Đó là giống đà điểu nhỏ. - Doniphan trả lời - Tầm vóc xoàng thế kia mà!

Briant lên tiếng:

- Nếu đó là đà điểu và nếu ta đang ở trên một châu lục.

- Cậu vẫn còn ngờ vực gì nữa? - Doniphan mỉa mai ngắt lời.

- Thì đây chắc hẳn là châu Mỹ, nơi có nhiều loài vật này. Mình chỉ muốn nói thế thôi. - Briant đáp.

Đến 7 giờ tối thì dừng lại. Ngày mai, nếu không có trở ngại bất ngờ, sẽ trở lại vũng Sloughi - đó là tên các cậu đặt cho vụng biển nơi du thuyền gặp nạn. Vả lại, không thể tiếp tục đi về phía nam được vì có con lạch từ hồ chảy ra, muốn vượt phải bơi qua. Mặt khác, trong bóng tối, địa hình nơi đây chỉ thấy được lờ mờ dường như ở bờ phải con lạch có một vách đá.

Sau bữa tối, cả bốn cậu chỉ nghĩ đến nghỉ ngơi. Tối nay không có lều nên các cậu nằm ngay dưới trời sao, một bầu trời sao sáng lung linh, còn mảnh trăng lưỡi liềm thì sắp lặn xuống phía tây Thái Bình Dương. Trên mặt hồ và bãi cát, tất thảy đều yên tĩnh. Bốn cậu bé nằm gọn lỏn giữa những nhánh rễ lớn của một cây sồi rừng ngủ say đến mức sét đánh bên tai cũng chẳng thức giấc. Kể cả Phann cũng thế. Họ không hề nghe thấy tiếng sủa gần gần của lũ chó rừng cũng như tiếng rú xa xa của thú dữ. Ở những miền có đà điểu hoang dã thì rất có thể có những con báo đốm hoặc báo sư tử, được coi là hổ và sư tử của Nam Mỹ. Nhưng đêm trôi qua vô sự, tuy vào khoảng 4 giờ sáng, bình minh chưa rạng ở chân trời phía mặt hồ thì con chó có dấu hiệu bị kích động, nó gầm gừ và đánh hơi trên mặt đất như sắp vào cuộc săn.

Gần 7 giờ thì Briant đánh thức các bạn đang cuộn mình trong chăn ấm. Tất cả đều dậy ngay. Và trong khi Service nhấm nháp một mẩu bánh quy thì ba cậu kia ra nhìn bao quát lần đầu tiên bên kia lạch nước. Wilcox thốt lên:

- Thật hay là chiều hôm qua bọn ta không cố qua lạch. Nếu thế thì sa vào đầm lầy rồi!

- Đúng là đầm lầy thật sự! - Briant đáp. - Nó trải mãi về phía nam có thấy chỗ tận cùng đâu!

- Nhìn kìa! - Doniphan kêu lên, - bao nhiêu là vịt trời, mòng két, dẽ giun bay trên mặt đầm! Nếu chọn nơi đây để ở qua mùa đông thì đảm bảo là không thiếu vật săn đâu!

- Sao lại không được? - Briant trả lời và đi về bờ phải con lạch.

Phía sau là một vách đá cao, tận cùng vách đá có một vách ngang dốc đứng. Hai mặt vách gần như vuông góc với nhau, một mặt ở bên bờ lạch, mặt kia trông ra bờ hồ. Liệu có phải là vách đá ở vũng Sloughi kéo dài về phía tây bắc tới đây không? Điều đó thì đợi khi khảo sát vùng này đầy đủ hơn sẽ rõ.

Từ bờ phải con lạch đến chân vách đá bên cạnh rộng chừng hai mươi bộ, còn bờ trái lại rất thấp, khó phân biệt được với những rãnh, những vũng của đồng lầy. Muốn xác định dòng chảy của con lạch thì phải trèo lên vách đá. Briant tự hứa chưa làm được điều đó thì chưa trở lại vũng Sloughi.

Đầu tiên phải quan sát nơi nước hồ chảy vào lạch. Chỗ này chỉ rộng khoảng bốn mươi bộ. Nhưng chỉ cần có phụ lưu từ đầm lầy hoặc từ các cao nguyên ở thượng nguồn chảy vào thì chắc chắn càng gần ra cửa lạch, nó sẽ càng sâu hơn, rộng hơn.

- Kìa! Các cậu nhìn xem! - Wilcox kêu lên khi cậu tới chân vách đá.

Điều làm cậu chú ý là một lối đi xếp bằng đá giống như con đường qua suối đã thấy trong rừng.

- Lần này thì không còn nghi ngờ gì nữa! - Briant nói.

- Không! Không nghi ngờ gì nữa! - Doniphan đáp và chỉ vào một đống gỗ nát ở đầu lối qua suối.

Đống gỗ mục nát này hẳn là vỏ một con thuyền, trong đó có một thanh đã mục quá nửa phủ đầy rêu, hình dạng uốn cong chứng tỏ đó là phần mũi xuồng, hãy còn lủng lẳng một cái vòng gỉ sét.

- Cái vòng! Cái vòng! - Service thốt lên.

Và cả bốn cậu bé đứng lặng nhìn quanh, tưởng chừng như con người đã sử dụng chiếc xuồng này, đã xếp đá thành lối đi này sắp sửa xuất hiện!

Không! Không có ai! Nhiều năm trời đã trôi qua từ khi chiếc xuồng này bị vứt bỏ bên bờ lạch. Con người từng sống nơi đây hoặc là đã gặp lại đồng loại, hoặc là đã kết thúc cuộc đời khốn khổ trên mảnh đất mà ông ta không thể thoát ra.

Ta hiểu được sự xúc động của các cậu bé trước những chứng tích không thể chối cãi về sự có mặt của con người ở nơi này.

Đến lúc ấy các cậu nhận ra con chó có những biểu hiện khác thường. Nó vểnh tai, vẫy đuôi lia lịa, rà mũi sát đất, sục vào các bụi cỏ.

- Nhìn Phann kìa! - Service nói.

- Nó đã đánh hơi thấy cái gì đó! - Doniphan trả lời và tiến về phía con chó.

Phann dừng lại, giơ một chân, vểnh mũi lên. Rồi đột nhiên nó lao vào một bụi cây ở chân vách đá quay ra hồ. Briant và các bạn đi theo. Giây lát sau họ dừng chân trước một cây sồi. Trên vỏ cây này có khắc hai chữ và bốn con số như sau:

F.B.

1807

Có lẽ Briant, Doniphan, Wilcox và Service còn đứng im lặng lâu hơn trước những chữ khắc này nếu Phann không quay ra rồi chạy biến vào góc vách ngang. Briant gọi:

- Phann, lại đây, lại đây!

- Chúng mình phải cẩn thận. - Briant nói - Đừng rời nhau, chú ý đề phòng.

Thật vậy, phải hành động hết sức thận trọng. Rất có thể có một nhóm người bản xứ ở cạnh đây và nếu đó là những người da đỏ hung dữ vùng thảo nguyên Nam Mỹ thì sự hiện diện của họ đáng ngại hơn là đáng mong muốn.

Nạp đạn vào súng trường, cầm súng ngắn trong tay, sẵn sàng phòng thủ, các cậu bé tiến lên vòng qua vách ngang, luồn theo bờ hẹp của con lạch. Chưa được hai mươi bước, Doniphan cúi xuống nhặt lên một đồ vật. Đó là một cái cuốc, lưỡi sắt chỉ còn hơi dính vào cái cán đã mục tới một nửa, cuốc Mỹ hoặc châu Âu chứ không phải thứ cuốc thô kệch của người Polynésie man dã. Cũng như cái vòng khuyên ở xuồng, lưỡi cuốc đã rất han gỉ. Cũng ở đó, dưới chân vách đá, có dấu hiệu trồng trọt, vài luống đất đánh không đều, một vuông đất trồng khoai từ lâu ngày không được săn sóc đã trở thành cây dại.

Đột nhiên, một tiếng sủa thống thiết vang lên. Gần như tức thì, Phann trở lại, vẻ kích động còn khó hiểu hơn lúc nãy. Nó quay vòng vòng, chạy đến trước các cậu chủ, nhìn họ, gọi họ như muốn mời họ đi theo nó.

- Chắc có gì lạ đây! - Briant nói và cố làm cho con chó bình tĩnh trở lại, nhưng vô hiệu.

- Hãy tới nơi nó muốn dẫn ta đến! - Doniphan vừa đáp vừa ra hiệu cho Wilcox và Service đi theo.

Đi mươi bước nữa, Phann chồm hai chân trước lên một lùm cây rậm rạp, cành lá quấn quýt sát tới tận chân vách đá. Briant tiến lại gần xem lùm cây có che khuất xác một con vật, thậm chí xác người mà Phann đã đánh hơi dẫn tới đây… Và sau khi vạch bụi cây, cậu thấy một lỗ hổng hẹp. Cậu vừa kêu vừa lùi lại mấy bước:

- Đây có động sao?

- Có thể lắm. - Doniphan đáp - Nhưng trong động có gì không?

- Ta sẽ biết ngay thôi. - Briant nói.

Rồi cậu dùng rìu chặt những cành cây che lấp cửa động. Trong lúc đó, lắng tai nghe cũng không thấy tiếng động khả nghi nên Service định luồn vào trong hang động lúc này đã được khai thông cửa. Lúc ấy, Briant bảo:

- Hãy xem Phann sắp làm gì đã.

Con chó vẫn cứ gầm gừ như có điều gì đó chưa yên. Nếu có sinh vật nào ở trong động thì nó cũng phải ra ngoài rồi! Tuy nhiên, có thể không khí trong hang nhiễm độc. Briant đốt một nắm cỏ khô ném vào. Cỏ rơi tản mát và vẫn cháy bừng bừng chứng tỏ không khí có thể hít thở được.

- Ta vào chứ? - Wilcox hỏi.

- Ừ, - Doniphan trả lời.

- Hãy đợi làm đuốc soi đã. - Briant nói.

Cậu chặt một cành thông nhựa bên bờ lạch, châm lửa rồi bước qua bụi cây, các bạn theo sau. Cửa động cao năm bộ, rộng hai bộ, nhưng mở ra ngay thành một cái vòm cao tới mười bộ, rộng gấp đôi thế; nền động là cát rất khô, rất mịn.

Wilcox vấp vào một chiếc ghế đẩu kê bên một cái bàn. Trên bàn có vài dụng cụ nhà bếp, một hũ sành, mấy vỏ trai lớn chắc là dùng làm đĩa, một con dao mẻ và gỉ sét, hai, ba lưỡi câu, một cốc sắt tây cũng rỗng như cái hũ. Bên vách đối diện có một cái hòm bằng ván ghép vụng về chứa những mảnh quần áo rách.

Vậy là, không nghi hoặc gì nữa, đã có người từng ở hang này. Nhưng vào lúc nào? Là ai? Người ấy có nằm chết ở góc nào trong hang không?

Trong cùng có một cái giường tồi tàn, trải chăn len rách tã. Trên chiếc ghế dài đặt bên đầu giường có chiếc cốc thứ hai và một cây nến gỗ, trong cóng gắn nến chỉ còn ruột bấc đã cháy thành than. Các cậu bé lùi lại khi tới trước cái giường với ý nghĩ có một thây ma bên dưới cái chăn. Briant cố nén cảm giác ghê tởm, lột cái chăn lên… Giường trống không.

Một lát sau, cả bốn cậu xúc động mạnh mẽ đi ra với Phann từ nãy vẫn ở ngoài động rít lên bi thiết. Họ đi xuống bờ lạch, nhưng mới được độ hai mươi bước thì đột nhiên dừng sững lại như bị đóng đinh tại chỗ vì kinh hãi! Ở đó, giữa những nhánh rễ một cây sồi là những gì còn sót lại của một bộ xương người trên mặt đất!

Vậy là cái con người khốn khổ đã từng sống trong động này, hẳn là trong nhiều năm, đã chết ở chỗ này, chứ nơi trú ẩn hoang dã kia không phải là hầm mộ của ông ta!