rong phòng làm việc của Pappachi, những con bướm và ngài được bầy đã mủn nát thành nhiều đống bụi nhỏ sặc sỡ, đọng dưới đáy các hộp mẫu thủy tinh, để trơ ra các đinh ghim cắm vào những tấm thân trần trụi. Thật tàn bạo. Căn phòng đầy những nấm và đồ bỏ đi. Một vòng đèn neon cũ treo trên một cái chạc gỗ trên tường, một pho tượng thánh lớn bỏ vầng hào quang trên đầu. Một cột những con kiến đen sáng bóng chui qua ngưỡng cửa sổ, đít chúng chổng ngược như một dẫy các cô gái uốn éo trong dàn đồng ca của dàn nhạc Bysby Berkeley. Mặt trời hắt bóng lên đó. Mầu vàng sẫm và tuyệt đẹp.

Rahel (đứng trên một cái ghế đặt trên mặt bàn), lục lọi trong một tủ sách lắp kính bụi bặm và mờ xỉn. Những vết chân trần của cô in rõ trên lớp bụi mặt sàn. Chúng đi từ cửa đến cái bàn (kéo lê đến tủ sách), đến chỗ cái ghế (kéo đến bên bàn và leo lên trên). Cô đang tìm một thứ gì đó. Sức sống của cô lúc này có một kích thước và hình dáng. Cô có nửa tháng trước mắt và sắp có cả một đội quỷ lùn.

Trên nóc tủ sách, bìa da của từng quyển trong bộ sách của Pappachi Sự phong phú của Côn trùng Ấn độ đã long ra và oằn như amiăng gợn sóng. Những con nhậy đục thành đường xuyên qua các trang, mặc sức tra cứu từ loài này đến loài khác, biến các thông tin được sắp xếp thành một cái dây mầu vàng.

Rahel mò mẫm đằng sau hàng sách và lôi ra nhiều thứ đã giấu.

Một cái mai mực nhẵn nhụi và nhọn hoắ

Một hộp bằng chất dẻo đựng kính lúp. Một cái ống nhỏ giọt mầu vàng.

Một thánh giá bằng bạc lồng vào một chuỗi hạt. Chuỗi tràng hạt của Baby Kochamama.

Cô giơ nó ra ánh sáng. Từng hạt tham lam vồ lấy phần ánh sáng mặt trời.

Một cái bóng hiện ra trong khung hình chữ nhật ngập nắng trên sàn. Rahel quay phắt ra cửa, tay vẫn cầm chuỗi hạt đầy ánh sáng.

- Anh hình dung xem này. Nó vẫn nằm ở đây. Em đã ăn trộm nó. Sau khi anh Bị Trả lại.

Từ đó buột ra dễ dàng. Bị Trả lại. Cứ như đó chính là điều giành cho hai anh em sinh đôi. Cho mượn và Trả lại. Như những cuốn sách trong thư viện.

Estha không ngẩng đầu lên. Đầu óc anh đầy những chuyến tầu. Anh ngăn ánh sáng từ cửa tràn vào. Một cái hố hình Estha trong Vũ trụ.

Đằng sau những quyển sách, những ngón tay dò dẫm của Rahel còn thấy một cái gì đó. Cô rút ra, dùng tay áo lau sạch bụi. Đó là một cái gói dẹt, bọc bằng nilon trong và gắn keo. Trong đó có một mẩu giấy trắng, trên đề Esthapen và Rahel. Chữ của Ammu.

Bên trong còn có bốn cuốn vở tả tơi. Ngoài bìa đề Vở bài tập, một cái nhãn ghi Tên, Trường, Lớp, Môn học. Hai cái đề tên cô, hai cái tên Estha.

Bên trong bìa một cuốn, có cái gì đó viết bằng nét chữ trẻ con. Từng chữ cái viết bằng bút chì cứng, khó khăn, giữa các từ thể hiện rõ sự cố gắng không để lỗi. Ngược lại, tình cảm thật rõ ràng: Tôi ghét cô Mitten và mong cô ấy bị XÉ NÁT.

Ngoài bìa cuốn vở, Estha đã tẩy họ của em bằng nước bọt và làm rách đến nửa trang. Trên cái mớ lôn xộn ấy, Estha viết bằng bút chì Vô danh. Esthapen Vô danh. (Họ em thời gian này còn để lại, vì Ammu đang chọn giữa họ chồng và họ cha chị). Tiếp đến là Lớp: 6 năm. Rồi đến Môn học: Lịch sử.

Rahel ngồi bắt chéo chân (trên ghế đặt trên mặt bàn)

- Esthapen Vô danh - cô nói. Cô mở cuốn vở và đọc to.

Khi Ulysses về đến nhà, con trai chàng đến và nói cha ơi, con tưởng cha không về nữa, nhiều hoàng tử đến, ai cũng muốn cưới Pen Lope, nhưng Pen Lope nói người nào có thể bắn xuyên mười hai cái vòng mới có thể cưới tôi, và ai cũng bị trượt. Và Ulysses đến cung điện, ăn mặc như một người ăn mày và hỏi liệu chàng có thể thi được không. Tất cả bọn đàn ông đều cười diễu chàng và nói chúng ta có thể làm được, còn ngươi thì không. Con trai của Ulysses ngăn họ lại và nói cứ để ông ta thử. Chàng cầm lấy cây cung, bắn một phát xuyên qua cả mười hai cái vòng.

Dưới bài này là những chỗ sửa của bài trước.

Những tiếng cười nghẹn cả giọng Rahel. Ammu đã dùng bút đỏ vạch một đường suốt chiều dài trang giấy rồi viết: Lề? Nhớ nối liền chứ!

Khi chúng ta đi trên đường trong thành phố - bài viết của Estha về tính cẩn thận - chúng ta nên luôn đi trên hè. Nếu bạn đi trên hè sẽ không bị tai nạn xe cộ, nhưng đi trên đường phố chính có nhiều xe cộ gây nguy hiểm làm người ta dễ bị ngã và làm bạn bất tỉnh hoặc bị què. Nếu bạn vỡ đầu hoặc gẫy xương bạn sẽ rất không may, cảnh sát có thể hướng dẫn xe cộ để không gây nên nhiều người bị thương tới bệnh viện. Chúng ta chỉ nên ra khỏi xe buýt sau khi hỏi người soát vé hoặc chúng ta bị thương làm cho các bác sĩ bận bịu. Nghề lái xe rất nguy hiểm. Gia đình người lái xe rất lo lắng vì ông ta có thể chết thật dễ dàng.

- Một anh chàng bệnh hoạn - Rahel nói với Estha. Lúc giở sang trang, tiếng cười lại nghẹn trong cổ Rahel, làm cô suýt phát sặc. Bài tiếp theo của Estha tên là Ammu yêu quý.

Các chữ nối nhau. Đuôi những chữ y và chữ g uốn cong thành một cái thòng lọng. Cái bóng trên cửa rất im lìm.

Hôm Thứ bảy chúng tôi đến hiệu sách ở Kottayam mua Ammu một món quà vì ngày sinh của mẹ là 18 tháng Mười mộttôi tặng mẹ một cuốn nhật ký. Chúng tôi giấu nó xuống dưới đệm giường lúc đó đêm đã bắt đầu. Rồi chúng tôi hỏi mẹ có muốn nhìn thấy quà tặng của chúng con không mẹ nói mẹ rất muốn nhìn thấy nó. Chúng tôi viết lên giấy Tặng Ammu yêu quý của Estha và Rahel và chúng tôi đưa cho Ammu và mẹ nói món quà này rất đáng yêu và đúng là thứ mẹ muốn rồi chúng tôi nói chuyện một lúc chúng tôi nói về cuốn nhật ký rồi chúng tôi hôn mẹ và đi ngủ.

Chúng tôi nói chuyện với nhau rồi ngủ mất. Chúng tôi có một giấc mơ.

Một lúc sau tôi thức dậy tôi thấy khát và tôi đến phòng Ammu tôi nói khát lắm, Ammu cho tôi uống nước và lúc tôi sắp đi ngủ mẹ tôi gọi tôi bảo mẹ sẽ đến ngủ với tôi, và tôi nằm ôm lưng mẹ và nói chuyện rồi tôi ngủ mất. Một lúc sau tôi thức dậy chúng tôi lại nói chuyện sau đó chúng tôi chén một bữa thỏa thuê lúc nửa đêm, chúng tôi ăn cam, cà phê, chuối, sau đó Rahel đến chúng tôi ăn thêm hai quả chuối nữa chúng tôi hôn Ammu vì là ngày sinh nhật của mẹ sau đó chúng tôi hát mừng sinh nhật mẹ. Đến sáng chúng tôi có quần áo mới do Ammu tặng lại làm quà Rahel được một cái maharani còn tôi một bộ giống Nehru.

Ammu chữa những lỗi chính tả, bên dưới là một bài tiểu luận: Nếu mẹ đang nói chuyện với một người, con chỉ được ngắt lời mẹ khi rất cần thiết. Lúc đó con nhớ nói “Con xin lỗi”. Mẹ sẽ phạt con rất nghiêm khắc nếu con không nghe theo những lời dặn này. Con hãy sửa hết lỗi đi.

Ammu yêu quý.

Mẹ không bao giờ sửa hết lỗi của mình.

Mẹ đã xếp túi và ra đi. Vì mẹ không phải là Kẻ Ăn tàn Phá hoại loại I. Vì Chacko nói mẹ phá thế là đủ rồi.

Mẹ trở về Ayemenem với bệnh hen và những tiếng nấc trong ngực, giống như tiếng gọi của một người ở chốn xa xăm.

Estha chưa bao giờ thấy mẹ như thế.

Hoang dã. Ốm yếu. Buồn bã.

Lần cuối cùng Ammu về Ayemenem, Rahel vừa bị đuổi khỏi Tu viện Nazareth (vì làm bẩn đồ trang trí và đả kích lịch li những nữ sinh lớn). Ammu đã mất cả việc làm mới nhất - tiếp tân trong một khách sạn rẻ tiền - vì bị ốm và nghỉ quá nhiều ngày. Họ nói với chị là khách sạn không thể chịu được điều đó. Họ cần một tiếp tân viên khỏe mạnh hơn.

Trong lần đến thăm cuối cùng, Ammu ở suốt buổi sáng với Rahel trong phòng chị. Bằng số lương còm cõi, họ mua cho con gái những món quà nhỏ gói trong giấy màu nâu, dán những quả tim sặc sỡ lên trên. Một hộp kẹo thỏi, một hộp bút chì Phantom và tập truyện tranh vui Paul Bubyann. Những món quà cho một đứa bé lên bẩy; còn Rahel đã sắp mười một tuổi. Dường như Ammu tin rằng nếu chị không chịu nhận thời gian đã trôi qua, nếu chị quyết chí bắt nó đứng lại trong cuộc đời hai đứa trẻ sinh đôi, thời gian sẽ đứng lại. Làm như sức mạnh ý chí là đủ giữ tuổi thơ của các con chị lại, cho đến khi chị có thể để chúng sống cùng với chị. Lúc đó chúng có thể tiếp tục sống từ thời điểm mà chúng chúng phải chia lìa. Lại bắt đầu từ năm lên bẩy. Ammu bảo Rahel rằng chị cũng sẽ mua cho Estha một bộ truyện tranh vui, nhưng vẫn phải giữ nó xa em, cho đến khi nào chị tìm được việc làm khác và có thể thuê một phòng đủ cho ba mẹ con ở cùng nhau. Lúc đó chị sẽ đến Calcutta đón Estha, và em sẽ có quyển truyện tranh đó. Ngày ấy sẽ không còn xa, Ammu nói. Nó có thể xẩy ra vào bất cứ ngày nào. Thuê ngay một căn phòng chẳng có vấn đề gì. Chị bảo chị đã nộp đơn xin làm cho Liên hiệp quốc, cả ba mẹ con sẽ sống ở The Hague, có một người hầu gái Hà Lan chăm sóc họ. Ammu nói chị có thể lưu lại Ấn Độ và thực hiện kế hoạch lâu dài, khởi công một trường học. Lựa chọn giữa sự nghiệp Giáo dục và việc làm cho Liên hiệp quốc không dễ dàng gì, nhưng cần phải nhớ là chị được lựa chọn là một đặc ân lớn.

Nhưng chị nói, cho đến lúc quyết định, chị vẫn để quà cho Estha ở xa em đã.

Suốt buổi sáng hôm đó, Ammu nói chuyện không ngừng. Chị hỏi Rahel nhiều câu hỏi, nhưng không để em trả lời. Nếu Rahel định nói câu gì đó, Ammu ngắt ngay bằng một ý tưởng mới hoặc một câu hỏi. Hình như chị sợ con gái nói ra một điều chín chắn sẽ làm tan Thời gian Đã Đóng băng. Nỗi sợ hãi làm chị huyên thuyên không ngừng. Chị giữ chúng trong căn phòng đầy những lời lảm nhảm.

Người chị sưng vù vì cortisone, mặt tròn vành vạnh, còn đâu người mẹ mảnh dẻ mà Rahel từng biết. Da chị căng lên trên đôi má sưng húp, giống như những vết sẹo sáng bóng trên nốt tiêm chủng. Lúc chị mỉm cười, đôi lúm đồng tiền của chị trông như những vết thương. Mái tóc quăn của chị đã mất đi vẻ lộng lẫy và bao quanh bộ mặt sưng phù của chị như một tấm rèm mờ xỉn. Chị thở bằng một cái máy xông bằng thủy tinh để trong cái túi xch tả tơi. Những luồng hơi Brown Brovon. Mỗi hơi chị thở giống như một cuộc chiến chống lại quả đấm thép, và chị cố ép không khí trong phổi ra. Rahel ngắm nhìn mẹ thở. Mỗi lần chị hít vào, những xương đòn sâu hoắm của chị hõm lại, đầy ắp những bóng tối.

Ammu khạc một cục đờm ra khăn tay và giơ cho Rahel:

- Con phải kiểm tra luôn - chị khàn khàn thì thào, như thể cục đờm là một lời giải bài Số học cần phải duyệt lại trước khi làm - Nếu đờm có màu trắng, nghĩa là nó chưa chín. Nếu màu vàng có mùi thối rữa là đã chín và phải khạc ra. Đờm cũng như cây vậy. Chín hoặc xanh. Con phải nhận biết được nó.

Lúc ăn trưa, chị ợ như một người lái xe tải và nói:

- Tôi xin lỗi - bằng một giọng trầm trầm, không tự nhiên. Rahel chú ý thấy chị có những cái lông mới, dầy và rậm trên lông mày, dài như những cái tua. Ammu mỉm cười trong lúc cả bàn ăn im lặng nhìn chị gỡ từng cái xương trong con cá rán. Chị nói rằng chị cảm thấy giống như một tấm biển chỉ đường, có những con chim đang ỉa lên chị. Một vẻ kỳ lạ của cơn sốt lấp lánh trong mắt chị.

Mammachi hỏi chị hiện có uống rượu không và gợi ý thỉnh thoảng chị nên đến thăm Rahel nếu có thể được.

Ammu đưng dậy khỏi bàn ăn và bớt đi không nói một lời. Thậm chí không cả một lời chào biệt.

- Cháu ra tiễn mẹ cháu đi - Chacki bảo Rahel.

Rahel làm bộ như không nghe thấy lời bác. Em vẫn tiếp tục với con cá của mình. Nghĩ đến cục đờm, em suýt nôn. Lúc đó em cảm thấy căm ghét mẹ. Căm ghét mẹ.

Em không bao giờ được gặp mẹ nữa.

Ammu chết trong một căn phòng bẩn thỉu ở Bharat Lodge tại Alleppey, nơi chị đến phỏng vấn xin làm thư ký cho một người nào đó. Chị chết trơ trọi một mình. Với tiếng quạt trần máy làm bạn, không có Estha nằm ôm lưng và nói chuyện với chị. Chị mới ba mươi mốt tuổi. Chưa già, không trẻ, nhưng là lứa tuổi có thể sống, mà cũng có thế chết

Ban đêm, chị thức dậy để thoát khỏi giấc mơ quen thuộc cứ lặp lại, trong đó những viên cảnh sát đến gần chị, lăm lăm dao kéo định cắt tóc chị. Họ thường làm thế với cả ả đĩ điếm họ bắt gặp ở chợ, đóng dấu ô nhục để ai cũng biết các ả làm nghề gì. Veshya. Để các viên cảnh sát mới trong khu vực nhận diện các ả không nhầm lẫn. Ammu thường chú ý đến những người đàn bà ấy trong chợ, cặp mắt họ trống rỗng, đầu bắt buộc cắt trụi trong cái xứ mà những người tóc dài, óng dầu là biểu tượng của đạo đức chính thống.

Đêm ấy trong phòng trực, Ammu ngồi dậy trên chiếc giường xa lạ ở một thành phố xa lạ. Chị không biết chị đang ở đâu, không nhận ra vật gì ở quanh chị. Chỉ là nỗi sợ quen thuộc. Cái người ở nơi xa tít trong chị bắt đầu gào thét. Lần này quả đấm thép không bao giờ nới lỏng ra nữa. Những cái bóng tụ lại giống những con dơi trong các hốc sâu gần xương đòn của chị.

Đến sáng, người quét dọn tìm thấy chị. Ông ta tắt cái quạt trần đi.

Dưới một bên mắt chị, có một cái túi xanh thẫm, sưng phồng lên như một cái bong bóng. Vào khoảng nửa đêm, cái người ở sâu tít trong ngực chị đã thôi gào thét. Một bầy kiến khoan thai khiêng một con gián chết qua cửa, thao diễn cái việc phải làm làm với những xác chết.

Nhà thờ từ chối chôn cất Ammu. Vì một số lý do. Cho nên Chacko thuê một chiếc xe tải chở xác em gái đến lò hỏa táng điện. Anh đặt Ammu quấn trong tấm vải trải giường bẩn thỉu lên cáng. Rahel nghĩ mẹ giống một Thượng nghị sĩ La mã. Et tu, Ammu! Em nghĩ và mỉm cười, nhớ đến Estha.

Thật là chuyện kỳ quặc khi lái xe qua các đường phố sáng sủa, đông đúc, với một Thượng nghị sĩ La mã đã chết nằm trên sàn xe tải. Nó làm cho bầu trời xanh thêm xanh. Bên ngoài cửa xe tải, dân chúng giống như những con búp bê cắt bằng giấy, vẫn tiếp tục cuộc sống của những con búp bê giấy. Bên trong chiếc xe tải có một cuộc sống thực sự. Nơi đó có người chết thực sự. Mỗi lần gặp ổ gà trên đường, lại có những tiếng động chói tai, xác Ammu giật dội lên và trượt khỏi cáng. Đầu chị đập vào cái then bằng thép trên sàn xe. Chị không rúm người lại, không thức dậy. Chỉ có tiếng o o cứ rền vang trong đầu Rahel, và suốt ngày hôm ấy, mỗi lần muốn em nghe thấy, Chacko cứ phải hét to

Lò hỏa táng có một không khí mục nát, thối rữa của một ga xe lửa, trừ việc nó trống rỗng. Không có các đoàn tầu, không có những đám đông chen chúc. Chỉ có những người ăn mày, những người vô thừa nhận hoặc chết trong khi bị giam giữ mới thiêu ở đây. Những người chết không có ai nằm ôm lưng mà trò chuyện. Lúc đến lượt Ammu, Chacko nắm chặt tay Rahel. Em không muốn bị nắm lấy tay. Em thấy những giọt mồ hôi trơn nhẫy trượt khỏi nắm tay của Chacko. Ở nơi đó, không có thêm người nào trong gia đình.

Cánh cửa bằng thép của lò thiêu kéo lên và tiếng ro ro của lửa không ngừng trở thành lưỡi lửa đỏ rực, kêu phần phật. Sức nóng ào đến hai bác cháu như một con thú đói. Giờ đây Ammu của Rahel bị nó nuốt chửng. Tóc chị, da chị, nụ cười của chị. Giọng nói của chị. Cách chị đọc Kipling trước lúc đặt các con lên giường: Chúng ta chung một dòng máu, các con và ta. Những cái hôn chúc ngủ ngon của chị. Cách chị giữ mặt chúng bằng một bàn tay (bóp má, nâng miệng) trong lúc chị rẽ ngôi và chải tóc cho chúng sang một bên. Cách chị giơ cái quần lót cho Rahel xỏ chân vào. Chân trái, chân phải.

Con vật này nuốt chửng tất cả, và lấy làm hả hê.

Chị là Ammu của chúng và bố chúng, chị yêu chúng gấp đôi.

Cánh cửa lò đóng sập lại, kêu lanh lảnh. Không một giọt nước mắt.

Người trông lò bỏ xuống dưới uống trà và hai mươi phút sau mới trở lại. Chacko và Rahel phải đợi rất lâu mới lấy được tờ hóa đơn mầu hồng, cho phép họ nhận di hài của Ammu. Tro của chị. Những vụn xương tàn của chị. Những cái răng thuộc nụ cười của chị. Tất cả đựng trong một cái bình bằng đất nung. Hóa đơn số Q.498673.

Rahel hỏi Chacko làm thế nào người trong lò biết đâu là tro của ai. Chacko bảo họ phải có một hệ thống riêng.

Nếu Estha đi cùng họ, em ắt phải giữ cái hóa đơn này. Em là Người giữ mọi thứ Giấy tờ. Người canh giữ đương nhiên những cái vé xe buýt, hóa đơn ngân hàng, giấy nhận tiền mặt, cuống séc. Một người Đàn ông Bé nhỏ. Em đang sống ở Caravan. Đum đum.

Nhưng Estha không đi cùng họ. Mọi người đều cho thế này tốt hơn. Thay vào đó, họ viết thư cho Estha, Mammachi bảo Rahel viết. Viết gì được? Estha yêu quý, anh có khỏe không? Em vẫn khỏe. Ammu chết ngày hôm qua.

Rahel chưa bao giờ viết thư cho Estha. Có những việc chúng không bao giờ làm, như việc viết cho một phần bản thân mình vậy. Cho chân hoặc tóc của mình. Hoặc cho trái tim mình.

Trong phòng làm việc của Pappachi, Rahel (chưa già, không trẻ), đôi bàn chân bụi bậm, rời mắt khỏi những cuốn vở Bài tập ngước lên và thấy Esthapen Vô danh đã đi rồi.

Cô trèo xuống (khỏi cái ghế, khỏi cái bàn) và đi ra hiên.

Cô thấy cái lưng của Estha biến qua cổng.

Lúc đó là nửa buổi sáng và trời lại mưa. Mầu xanh lục - thứ ánh sáng lạ lùng, lấp lánh - thật dữ dội.

Một con gà trống gáy từ xa, tiếng gáy tách ra làm hai. Giống như một chiếc bàn chân duy nhất tuột khỏi một chiếc giầy cũ.

Rahel đứng đó với những quyển vở Bài tập tả tơi. Trong hiên trước của ngôi nhà cũ kỹ, dưới cái đầu bò rừng, nơi bao năm trước đây đã diễn ra cảnh Chúc mừng Sophie Mol của Chúng ta về nhà, trong cái ngày Sophie Mol đến.

Biết bao sự việc có thể đổi thay trong một ngày.