ằm trên đỉnh một cồn cát, Ác-tê-mi-ép đợi phát súng thứ nhất nổ ở phía hậu vệ quân Nhật. Sau khi tiến quân hai mươi phút, quan sát bên địch không cho chúng thấy, anh đã phái một trong hai trung đội đi vòng qua phía sau quân Nhật.

Bọn Nhật không đông lắm, tất cả chưa được một đại đội và rõ ràng là chúng không hề phòng bị gì, người ta có thể tiến công chúng trực diện. Nhưng Ác-tê-mi-ép không muốn chiều theo sự thúc đẩy của ý nghĩ lúc đầu ấy, vấn đề là phải đạt một kết quả quyết định.

Trung đội nhận nhiệm vụ đi vòng qua sau quân Nhật đã biến mất từ nửa giờ sau những quả đồi nhỏ phủ cỏ ở bên phải về phía sông. Ác-tê-mỉ-ép đã quyết định cùng với công binh đợi ở đây, trên cồn cát này là cồn cát cao nhất khu vực. Gió thổi trên đỉnh đồi cát nhỏ vẽ một hình bán nguyệt với sự chính xác của một đường vạch bằng com-pa. Từ bờ vòng tròn đó bắt đầu một dốc đứng, sau một giải đắt hẹp chằng chịt bụi rậm gợi lại những xắc-xa-un miền Trung Á.

Ác-tê-mi-ép, nấp sau một bụi rậm, có thể theo dõi tất cả những gì xảy ra ở phía quân Nhật, mà không bị nhìn thấy. Chúng đã đào hầm dọc theo nhiều cồn cát. Bố trí thành từng khóm nhỏ, những chiếc hầm này hoàn toàn có thể nhìn rõ từ đằng xa, ở những đống cát mới đào màu vàng. Quân Nhật đứng thẳng, đi trong hầm không cúi xuống; nhìn rõ đến nửa người. Chắc đây là một đơn vị có nhiệm vụ khi lâm sự, bảo vệ một bên sườn.

Khó mà có thể nói vì sao chúng lại đào hầm trên những cồn cát nhỏ ấy mà không chiếm lĩnh cồn cát cao nhất nơi Ác-tê-mi-ép và đội công binh đóng, từ đó có thể quan sát chung quanh dễ hơn. Tin chắc ở thắng lợi, có lẽ chúng chẳng nghĩ gì tới một cuộc tấn công của đối phương. Leo đến đỉnh cồn cát này tiếp sau bộ phận trinh sát đã chỉ nó cho anh, Ác- tê-mi-ép thấy lòng mình reo lên khấp khởi.

Bọn Nhật ở cách hai trăm thước, trong tầm đại liên và súng trường, và người ta có thể nắm chắc thắng lợi khi bất thình lình, từ trên đồi cát nhỏ này, xô xuống chúng, dưới sự yểm hộ của một đại liên và một trung liên, đã bố trí sẵn, nòng súng nấp trong bụi rậm.

Nằm cách Ác-tê-mi-ép hai bước chân, chiến sĩ súng máy, người đã hỏi anh về tin tức chính trị viên, lấy tay nhẹ nhàng bới cát cho chân súng đặt được chắc hơn.

Một sự im lặng kỳ dị; chỉ có gió thổi từ phía quân Nhật, lúc lúc lại đưa đến những mẩu chuyện bằng một thứ ngoại ngữ lạ tai.

Ác-tê-mi-ép đã tập hợp các hạ sĩ quan, giải thích cho họ những việc cần làm, và cho họ về các vị trí. Chỉ còn chờ đợi, và anh chờ đợi, tay ve vẩy mẩu dây tết lại của chiếc còi anh mượn của trung đội trường. Khi phát súng đầu tiên nổ ở hậu vệ quân Nhật, anh sẽ dùng chiếc còi này để ra hiệu tiến công.

Theo anh tính, mười bốn chiến sĩ của tốp kia có thể tới hậu vệ quân Nhật trong khoảng mười phút. Giờ đây anh hết lòng ao ước có một điều, họ đừng bị lộ trước khi đến nơi. Đời anh, chưa bao giờ anh cảm thấy một thèm muốn dữ dội như thế, hay một nỗi lo ngại nhói buốt khi nghĩ rằng những sự việc lại cũng có thể xảy ra thế khác.

Chưa bao giờ anh bồn chồn chờ đợi một sự kiện như lần này. Lúc thì anh nhìn bọn Nhật anh phải tiêu diệt, lúc này anh muốn kéo dài sự yên ổn vô tư lự của chúng dù có phải trả giá bằng sinh mệnh của mình, lúc thì anh nhìn xuống dưới, dọc đường dốc, cách anh khoảng hai mươi bước chân, xác một người lính Xô-viết nằm đấy. Có lẽ anh ta bị giết đêm qua. Anh ta nằm nghiêng, co quắp, một tay duỗi ra, ngón tay nắm chặt lấy dây súng, trên áo quân phục, phía trên túi, còn nhìn rõ huy hiệu đoàn viên thanh niên cộng sản. Mái tóc nâu lấm tẩm cát trông như tuyết bị ố vàng - Ác-tê-mi-ép tự nhủ giận dữ vừa nghĩ đến quân Nhật: «Nhưng cuối cùng, chúng muốn gì mới được chứ? còn phải dung thứ những hành động láo xược, phá hoại ở biên giới, những tội ác ở Trung-quốc, những đe dọa chiếm đoạt Xi-bê-ri cho đến U-ran của chúng, bao nhiêu lâu nữa? Có phải lại một lần nữa chỉ tống cổ chúng ra như ở hồ Hát-xan không?

Cố quay mặt đi không nhìn xác người lính Xô-viết, anh lại quan sát phía quân Nhật - Chúng vẫn không nhận thấy gì, và tiếp tục đi lại trong hào.

Ác-tê-mi-ép, không ngừng nghĩ đến bộ phận những chiến sĩ đi vòng qua đối phương, đồng thời lại nghĩ đến tất cả mọi thứ.

Anh nhớ hình ảnh hai chiến sĩ súng máy anh nhìn thấy cách đây nửa giờ, ngồi dưới đáy một chiếc hầm. Họ đứng gác ở ban tham mưu. Một trong hai người thiu thiu ngủ, má áp vào nòng khẩu đại liên, người kia cuốn một điếu thuốc lá - Nhìn thấy Ác-tê-mi-ép và các chiến sĩ, anh ta ngừng cuốn thuốc lá và đứng sững trong chiếc hầm nhỏ, mảnh giấy và thuốc trong tay, mắt nhìn theo những người đang tiến về phía trước. Rồi anh nhớ đến mẹ, trên sân ga Y-a-rốt-láp-xki, ngày anh rời Mạc-tư-khoa, khuôn mặt thản nhiên và tươi cười. Nét mặt như chỉ muốn nói một điều «Con lên đường may mắn», sự lo ngại của chia ly và cô đơn giấu kỹ đến nỗi không ai ngoài anh có thể nhìn thấy được.

Cuối cùng, tủm tỉm cười, anh nghĩ đến luận án của anh về vấn đề chỉ huy một đơn vị bộ binh chọc thủng một khu vực có công sự phòng thủ - Phải, ở trường người ta huấn luyện anh cho những trận đánh trên một quy mô khác hẳn. Lúc này không phải là chuyện đó nữa, mà là biết mình sẽ chiến đấu như thế nào, chấp hành mệnh lệnh đã nhận được của cấp trên dưới lửa đạn ra sao, và đánh lạc hường được bao nhiêu quân Nhật tập trung về phía mình để làm dễ dàng cho cuộc tấn công của công binh và chiến xa, và cuối cùng vấn đề là ở chỗ mình sẽ làm được gì với hai trung đội để bảo toàn chiếc cầu, che chở cho toàn bộ lực lượng bên này sông.

Anh hải lòng nhận thấy mình dần dần lấy lại được bình tĩnh: anh trông thấy quân Nhật và chúng thì không trông thấy anh. Cuộc tiến công sẽ nổ ra trong dăm phút nữa, không thể tránh được.

Các chiến sĩ nằm bên anh trên đỉnh cồn cát cũng cảm thấy như anh, hay gần như anh. Họ cũng thấy một sự lo ngại nào đó biểu lộ ở chỗ đầu óc căng thẳng trong chờ đợi. Họ ao ước bắt đầu ngay, thèm được châm một điếu thuốc, chuyển một cách vô ích thư từ và giấy má từ túi này sang túi khác.

Những tình cảm không thể tránh được đó trước nguy hiểm dù sao cũng bị nén xuống dưới ở những con người thèm được tiến công và đánh đuổi quân Nhật này. Cuộc tiến công đó, họ ao ước, đồng thời họ vừa lo sợ cõi chết, nhưng sự lo ngại đó chưa bao giờ chiếm ưu thế trong họ.

Khi phát súng đầu tiên nổ ở phía hậu vệ quân Nhật, Ác-tê-mi-ép, trong một loáng, có thời gian nhìn thấy một tên lính Nhật đang châm một điếu thuốc trong hầm nghển cổ và lắng tai nghe. Một thoáng sau, miệng ngậm còi và súng cầm tay, Ác-tê-mi-ép đã nhảy bổng qua đỉnh cồn và lao xuống dốc cát.

Anh chạy không nghe tiếng súng nổ cố giữ thăng bằng. Dốc dựng đứng. Chân anh thụt sâu trong cát và anh thấy như mình ngã về phía trước. Nhưng anh vẫn chạy được và chỉ sau khi vượt qua đáy thung lũng và leo độ chục bước trên dốc cồn sát tiếp sau nơi quân Nhật đúng trên đỉnh, anh mới cảm thấy máu đập mạnh ở hai bên thái dương.

Anh nghe thấy những tiếng hô xung phong ở phía sau, một viên đạn ríu ríu ngay bên đầu anh, một giây sau anh đã nhảy lên thành hào và nổ súng sát tận lưng một tên Nhật đang quay đầu chạy trốn.

Tên Nhật ngã xuống, Ác-tê-mi-ép vấp vào thành hào, cũng ngã, mặt rập trên khẩu các-bin mà tên Nhật vừa bỏ rơi, và vùng dậy lau máu trên môi. Xác những tên lính Nhật nằm sóng soài, trong hầm hay xa hơn, trên mặt cát. Những đứa sống sót cắm cổ chạy, bị Hồng quân truy kích, một đứa chạy về phía cồn cát cạnh đấy, bên trái, những tên khác, băng qua một thung lũng trống, về phía một đồi cát nhỏ ở sau vị trí của chúng, nơi những tên Nhật khác, núp dưới hầm, đang tiếp lục bắn.

Ác-tê-mi-ép chỉ nghe thay có tiếng đại liên nổ ở phía sau - Không thấy trung liên bắn. Anh vừa kịp nhận thấy điều đó thì chiến sĩ súng máy đã nhảy xuống hầm ngay cạnh anh.

- Số 2 đâu? - Ác-tê-mi-ép hỏi.

- Anh ta đi kiếm đạn, gần hết rồi - chiến sĩ súng máy nói vẻ ân hận, và không đợi lệnh Ác-tê-mi-ép anh bắn một băng ngắn vào bọn Nhật đang chạy trốn.

Mấy chiến sĩ Xô-viết nhảy xuống hầm, theo sau chiến sĩ súng máy.

- Chúng đang cong đuôi chạy! - Một anh la lên đắc thắng, rồi nhỏm dậy, ngắm và nổ súng.

Đài chỉ huy của quân Nhật chắc là ở trên chiếc cồn cát nhỏ nơi chúng đương bắn loạn xạ. Phải đến đó, chạy vượt qua một thung lũng trống, và phải tiến hành ngay, không chậm trễ trước khi chúng có thời gian lấy lại tinh thần.

Vừa chợt hiểu điều đó, Ác-tê-mi-ép đưa tay lên lau cặp môi chảy máu một lần nữa, ra lệnh cho súng máy bắn yểm hộ, thét xung phong và nhảy vọt ra khỏi hầm.

Các chiến sĩ hô theo. Vượt qua thung lũng cát bụi này thật khổ hết chỗ nói, chân ngập cát tới mắt cá.

Ác-tê-mi-ép chờ đợi nghe thấy đằng sau mình tiếng trung liên nhả đạn, nhưng cũng như lần trước, chỉ có mỗi đại liên bắn. Anh quay đầu lại và thấy chiến sĩ trung liên cùng đà với anh em, chạy cạnh anh, súng sát bên ngực.

- Cậu làm gì thế? - Ác-tê-mi-ép thét, nhưng anh chiến sĩ súng máy, đột nhiên bỏ rơi khẩu súng trên cát, đưa tay lên ngực và ngã nhào.

Ác-tê-mỉ-ép nhét súng lục vào khe áo, nhặt trung liên, cặp sát vào ngực như chiến sĩ trung liên một tít-tắc trước và chạy theo các chiến sĩ đã vượt trước, đang vòng qua hai bên phía đồi.

Hai tay cặp chặp khẩu trung liên vào người Ác-tê-mi-ép không thấy nặng. Anh nghĩ thầm cứ chạy mãi trên cát thế này anh sẽ đứt hơi ngã mất. Cuối cùng anh cũng leo lên đến đỉnh đồi, nhảy một bước vọt qua xuống một hố đạn sâu và hẹp. Ở phía trước mặt, anh thấy một tên Nhật ngồi, hai chân xoạc rộng, một đầm đìa máu. Ác-tê-mi-ép thấy như tên Nhật này, mặc dù tay run rẩy cầm khẩu súng lục, đang ngắm thẳng vào mắt anh. Ác-tê-mi-ép lao về phía trước nhưng ngã ra một bên và ngất đi.

Hồi tỉnh lại, cảm giác đầu tiên của anh là thấy, chỗ nào cũng có cát trong mồm, trong mũi, trong mắt. Anh thở và cổ họng cũng đầy cát.

Anh nhấc khẽ đầu lên; cát đen thẫm. «Máu» anh tự nhủ. Anh sờ tay trái lên đầu, anh không bị thương - Anh thử chống tay phải nhổm dậy (anh nằm về phía bên phải) nhưng không được! Cánh tay phải cứng đờ và không còn cảm giác.

Anh cố gắng quay về phía bên trái, tựa khuỷu tay ngồi dậy. Tất cả phía bên phải, vai và cánh tay đầy máu.

Nằm ngả trên dốc cát, Ác-tê-mi-ép và tên trung úy Nhật lúc này mặt đối mặt trong chiếc hốc gió đào sẵn trên đỉnh cồn. Ác-tê-mi-ép nhận thấy rất rõ trên quân phục của tên sĩ quan Nhật một cầu vai nhỏ với một vạch, và ba ngôi sao.

Chiếc cầu vai bên kia, cũng như ngực hắn đẫm máu, đầu hắn là một vết đỏ lờ mờ ngật về đằng sau - Hắn chết rồi - Trong một tay, trên cát, hắn vẫn còn cầm khẩu súng lục mà hẳn đã bắn Ác-tê-mi-ép.

«Người ta đã đánh một báng súng vỡ đầu nó» Ác-tê-mi-ép nghĩ bụng và anh nhìn thấy trên cát, cạnh tên Nhật, những đui đạn súng lục. Anh tự hỏi: «Không biết khẩu trung liên của mình đâu rồi?»

Nó nằm ngay bên cạnh, dưới chân anh. Người ta nghe thấy tiếng súng nổ ở phía trước; một chiến sĩ nào đó, ngay gần đấy hét lên một tiếng. Rồi tiếng lựu đạn và lại những tiếng nổ nghe rất gần.

«Mình ngất đi không biết được bao lâu rồi? trung đội trường có còn sống, có thay mình chỉ huy không?» Ác-tê-mi-ép nghĩ.

Dăm viên đạn riu qua ngay lúc đó, cát từ trên đỉnh cồn phía trên đầu anh chảy xuống, và một người nhảy vượt qua đồi cát, nặng nề ngã xuống bên anh.

Đó là một chiến sĩ vừa chạy đi kiếm đạn.

- Đồng chí bị thương phải không, đồng chí đại úy? - Anh ta hỏi giọng hổn hển vì vừa phải chạy một quãng, và không đợi trả lời, anh rút từ một bên ủng gói bông băng cá nhân.

- Chuẩn bị bắn, Ác-tê-mi-ép nói nghiêm nghị.

Chiến sĩ nhổm dậy, nhấc khẩu trung liên, và những băng đạn lên và chạy vượt qua khoảng hõm của cồn cát.

Trong một cố gắng tột độ giúp anh thắng được đau đớn, Ác-tê-mi-ép tựa vào tay trái thoạt đầu tìm cách lê đầu gối ngồi dậy và rồi đứng hẳn lên được và trong tình trạng nửa tỉnh nửa mê, từng bước chỉ chực ngã, anh đi qua hốc cồn, tiến theo đường dích dắc và ngã lăn trên cát giữa chiến sĩ súng máy và xác tên Nhật.

Chiến sĩ súng máy đã đặt súng và đang lấy ca-lô phủi cát. Ác-tê-mi-ép bò trên tay và nhìn phía bên kia cồn.

Trong những chiến hào của quân Nhật bao quanh cồn cát, công binh đang nổ súng, bộ quân phục mầu xám nổi bật trên cát vàng. Một khẩu đại liên bắn từng đợt ngắn, đâu đây, rất gần, phía bên trái. Súng cũng tiếp tục nổ ở phía xa hơn, bên trái, nơi, theo như Ác-tê-mi-ép tính, những chiến sĩ được phái đi vòng sau quân Nhật, phải đã đến được đấy.

Vào khoảng hai cây số gần sông, đại bác nổ ầm ầm và hai cột khói bốc lên trời cao, đen đến độ chỉ có thể có nghĩa là: xe thiết giáp cháy.

Dưới thấp, trong thung lũng dẫn đến cồn cát, những bóng quân Nhật mặc màu xanh lá cây chạy tiến về phía trước - Chúng đông lắm - và phản công lại.

- Bắn về phía này. Cậu có nhìn thấy chúng không. Ác-tê-mi-ép nói, càng ngày càng kiệt sức.

- Sao lại không thấy! - Chiến sĩ súng máy nói giọng vui sướng phấn khởi vì sự phát hiện không chờ đợi đó. Anh đổi chỗ đặt trung liên và ngắm một hồi lâu trước khi bắn băng thứ nhất.

Từng đợt mới quân Nhật hiện ra ở phía xa. Chúng nằm ép trên cát rồi lại nhỏm dậy tiếp tục chạy.

- Bắn nữa! - Ác-tê-mi-ép thì thào, hết sức thích thú nghĩ đến việc mình đang làm tròn nhiệm vụ trên giao cho.

Quân Nhật càng ngày càng nhiều, quên chiếc cầu qua sông, chỉ lao vào tiến công hai trung đội. Chiến sĩ súng máy lạt quét một tràng đạn nữa mà Ác-tê-mi-ép thấy như quá dài - Quân Nhật lai nằm xuống.

- Còn mấy băng nữa?

- Ba.

Ác-tê-mi-ép lấy tay tìm chiếc dây còi ở bên mình; anh lấy răng cắn chặt lấy chiếc còi định thổi để cho công binh bắn ở những chiến hào phía dưới biết là anh còn sống và lại tiếp tục chỉ huy, nhưng ngay lúc đó anh thấy mình tụt nhanh trên cát xuống tận đáy hố.

Khi tỉnh, Ác-tê-mi-ép mở mắt, nhưng lại phải nhắm lại ngay; anh nằm ngửa, những tia nắng làm anh lóa mắt. Tay trái anh sờ vào một vật tròn tròn, bằng gỗ, và anh hiểu anh đang nằm trên cáng. Ngoảnh đầu về bên phải rồi về bên trái, anh nhận ra chỗ thung lũng phủ đầy bụi rậm, phía gần cầu, anh đã thấy lúc đến và ở đấy, cũng như lúc vừa rồi, thương binh đang nằm đợi xe hồng thập tự.

Thương binh lần này đông hơn. Người nằm trên băng-ca người nằm trên chăn, người nằm ngay trên cỏ.

Ác-tê-mi-ép không cảm thấy chút gì đau đớn; duy chỉ có ở lưng, vai và cánh tay, như kỷ niệm đã phai đi của một nỗi đau đớn, như tất cả cái đó không còn làm đau nữa mà đã làm đau và có thể còn làm đau. Anh cảm thấy rõ nhất là mình bị kiệt sức như chưa bao giờ thế - Anh gượng ngồi dậy, nhưng không được.

Cách anh khoảng độ mười bước, ở cửa lều, một bác sĩ, đang đứng, áo choàng loang lổ máu, tay áo xắn lên đến khuỷu, nhìn trời vẻ lo ngại.

- Đồng chí bác sĩ - Ác-tê-mi-ép gọi.

- Cái gì thế? - Một giọng hơi cáu kỉnh trả lời. Bác sĩ tiến thêm mấy bước về phía Ác-tê-mi-ép, mắt vẫn không ngừng theo dõi vòm trời - Có khá không?

- Có việc gì xảy ra thế?

- Cũng chẳng có gì đáng kể - Anh mất khá nhiều máu, thế thôi.

- Không, tôi muốn nói...

Thầy thuốc hiểu ngay ý anh.

- Tình hình không đến nỗi bi như buổi sáng, nhưng vẫn còn nghiêm trọng - Chúng bị buộc phải rút lui hai cây số, ở khu vực cầu.

«Chúng tôi đấy» Ác-tê-mi-ép nghĩ bụng.

- Và những cồn cát, cách đây độ ba cây số về phía Đông Bắc, vẫn giữ được chứ, anh có biết không?

Anh có thể đổi tất cả để được nghe tin lực lượng của ta vẫn kiểm soát những cồn cát đó, những cồn cát mà anh và công binh đã chiếm được, và không bỏ mất vào tay quân Nhật.

- Anh tưởng tôi biết tất cả những cồn cát quái quỷ đó sao? Nhưng rốt cuộc cũng không đến nỗi bi lắm, bác sĩ nhắc lại, vẻ lo ngại mắt vẫn ngẩng lên nhìn trời. Chúng lại đến rồi! Làm thế nào bây giờ! Mau, mau! Anh la lên, ai còn nhúc nhích được chạy tản ra xa! Y tá đâu, khênh cáng đi! Nhanh, nhanh nữa lên! Một số đông y tá bắt đầu di chuyển cáng.

- Gia-va, đến đây! - Bác sĩ lại la lên.

Nữ y tá chạy lại và hai người khiêng chiếc cáng đặt Ác-tê-mi-ép, vất vả chuyển nó đến cách đấy độ hai mươi bước.

- Lại quân chết tiệt ấy! Anh có nhìn thấy chúng ở bên trái không? - Bác sĩ hỏi Ác-tê-mi-ép.

Nhưng đầu Ác-tê-mi-ép có quay đi quay lại được đâu, anh không nhìn thấy gì, không cảm thấy gì ngoài một sự suy nhược thảm hại.

- Và những của khỉ ấy mỗi giờ chỉ chuyển đi được có một nhúm người. Cái anh chàng A-púc-tin làm đếch gì mới được chứ! Nếu xe hồng thập tự không đủ thì lấy xe vận tải chuyển thương binh có được không?

Ác-tê-mi-ép hiểu rằng chính bác sĩ cũng không tự biết mình nói gì. Anh ta sợ máy bay ném bom đến độ kinh khủng, và sự sợ hãi này cũng chẳng có gì là đáng sỉ nhục; anh lo cho những sinh mệnh không có gì bảo vệ nằm chung quanh đây, những người anh ta vừa mổ hoặc vừa băng bó lại sắp sửa bị một trận bom mới. Sự khiếp hãi gần như điên loạn này vì lo cho những người đó đến mức làm anh ta gần như quên cả sợ hãi cho chính bản thân mình.

- Nó sắp bắt đầu đấy, anh ta đột nhiên hạ thấp giọng nói. Như khi bình tĩnh, như khi người ta thấy nguy hiểm mà mình không làm gì chống lại được.

- Nằm xuống, Y-a-kốp A-bra-mô-vit! - Chị nữ y tá la lên.

Không những lúc này Ác-tê-mi-ép nghe thấy tiếng ầm ì đều đều của động cơ, anh còn nhìn thấy ngay trên mặt mình ba chiếc phóng pháo đang nhào chéo góc từ trên trời xuống.

Những khẩu đại liên bốn nòng của bộ phận phòng không bắn hối hả. Vị trí này đóng rất gần nên những tiếng nổ như nện búa vào tai Ác-tê-mi-ép, cho anh cảm giác bị rơi tõm xuống dưới đáy một chiếc nồi hơi khổng lồ đang tán đinh. - Anh không còn nghe thấy tiếng động cơ máy bay, như là chúng nhào xuống đất không một tiếng động.

Phía sau anh, đất rung chuyển - Như là có người nắm vai anh lắc mạnh nhiều lần - Rồi anh thoáng nghe thấy tiếng rít của động cơ máy bay sau khi nhào xuống, bay ngược lên và lại rầm rầm tiếng đại liên bốn nòng nổ inh tai, hình như không phải bắn nữa mà rung lên một cơn giận đến điên dại.

Chỉ đến lúc ấy, Ác-tê-mi-ép mới nhận thấy là bác sĩ không nằm xuống đất, anh ta vẫn đứng, cách anh hai bước chân, ở chỗ trận bom bất chợt đến với anh ta, tay cho vào dưới chiếc tạp dề bằng vải nhựa, giống như một chị nông dân, một mẩu thuốc lá tắt ngấm dính trên môi, anh hằn học nhìn trời.

Từ hai hôm nay, quân Nhật đến oanh tạc chiếc cầu trên sông. Chiếc cầu này vẫn là mục tiêu chính của chúng. Trong hai ngày nay, chúng thả chung quanh cầu hàng mấy trăm quả bom, nhưng không một lần nào trúng chiếc cầu rộng hai thước. Nếu trận đánh đã kéo dài từ hai tuần, chắc điều đó sẽ chẳng làm cho ai ngạc nhiên cả, nhưng mới sau có hai ngày, sự vụng về này hình như không thể tưởng tượng được - Đồng thời mọi người còn chưa hiểu rằng khu vực nguy hiểm nhất không phải là chỗ cầu, mà là khu vực chung quanh trong một đường bán kính độ năm trăm thước: trạm cấp cứu lại đặt đúng ngay vào khu vực ấy. Sau hai tuần chiến đấu, chắc chẳng ai lại có ý kiến đặt trạm ở đó, nhưng lúc này chưa ai nghĩ đến khả năng dời trạm đi chỗ khác. Trái lại, một cách tự nhiên, người ta muốn thương binh càng đặt ở gần sông càng hay.

Khi Ác-tê-mi-ép thấy máy bay lại xuất hiện anh có một cảm giác hết sức khó chịu; cảm giác tê liệt, bất lực giữa một trận đánh người ta không còn có thể tham gia và nó có thể biến một thương binh thành một xác chết...

Những giây phút như thế ghi lại sâu xa và lâu dài trong những tâm hồn yếu đuối. Nó làm cho họ khiếp hãi đến bệnh tật, đối với cái kiểu chết mà họ phải đương đầu: sợ bom nếu là trận ném bom.

Những tâm hồn khỏe, những lúc tương tự, đôi khi họ cũng khỏe. Cảm thấy sự bất lực của mình, họ giữ lại, đối với kẻ thù đã khiến họ phải trào ra những giọt nước mắt đó, một mối căm thù mà ngay cả sau khi chiến tranh đã kết thúc, những lập luận có giá trị thuyết phục nhất cũng không làm khuây đi được.

Những giọt nước mắt ấy, Ác-tê-mi-ép cố cầm nó lại, và chính sự căm thù ấy trào lên trong anh lúc những máy bay ném bom Nhật nhào một lần thứ hai nữa trên trạm cấp cứu; bác sĩ lần này nằm bên cạnh Ác-tê-mi-ép, ngẩng đầu lên và tì cánh tay ngóc dậy, rùng mình nhìn những khối bom đen tròn trùng trục từ trên máy bay rơi xuống.

Ác-tê-mi-ép tự cảm thấy bị đẩy đi, bị nhấc bổng lên và khi anh hồi tỉnh anh cảm thấy như mình vẫn còn lửng lơ trong không.

Thoạt đầu anh cảm thấy như bị đu đưa, nhưng không có một vật gì dưới mình. Rồi một bàn tay đưa qua, dưới đầu gối. Tất cả thân thể anh làm anh đau ngấm ngầm, nhưng anh thấy đau nhói không thể chịu được ở vai và ở cánh tay phải. Ống thuốc gây tê tại chỗ để gắp hai viên đạn ra không còn tác dụng. Sự đau đớn mỗi lúc càng trở nên không thể chịu được.

- Nhẹ tay chứ!

Nghe thấy câu nói đó, Ác-tê-mi-ép hiểu rằng người ta đang khiêng anh đi.

Và một tiếng nói:

- Đặt đồng chí đại úy vào sát mé trái, và đồng chí bị thương ở đầu vào mé phải, anh ta cũng không thể nào ngồi được đâu.

Lại một tiếng nói khác hỏi:

- Và bao giờ thì khênh đồng chí bác sĩ đi? Phải khênh anh ta đi chứ.

Tiếng nói thứ nhất trả lời.

- Anh ta chết rồi, lát nữa mang đi cũng được. Hãy giải quyết xong những người còn sống đã. Dịch tay xuống một chút, cậu không thấy rằng cậu nắm vào vai anh ta hay sao.

Ác-tê-mi-ép thấy một bàn tay đổi chỗ, sự đau đớn giảm đi - Hé mắt ra anh nhìn thấy ngay bên trên, cặp mắt trẻ đầy vẻ nhân hậu của anh lái xe hồng thập tự đã đưa anh buổi sáng đến hỏa tuyến. Rồi anh thấy đau đớn không thể chịu được trên khắp thân thể khiến anh chỉ có thời giờ để nghĩ rằng mình sắp chết và anh ngất đi.