isca và Tôlic đi ra phố. Ra đến sân chúng tháo khăn quàng cổ đút vào túi. Bây giờ, đi dọc theo đường phố, nhảy qua những vũng nước, bọn chúng thấy lòng nhẹ nhõm, vì trời hôm nay ấm áp và vì chúng đã làm lành với nhau.

- Đến vườn bách thú đi – Tôlic đề nghị.

- Tiền không có, - Misca thở ra – Tớ cũng muốn xem con hươu cao cổ vừa mới đem về.

- Không lo – Tôlic nói và đưa cho Misca xem một rúp – Cần bao nhiêu mẹ tớ cũng cho.

- Sau này tớ sẽ trả lại cho cậu – Misca nói.

Nhưng Tôlic chỉ cười. Misca làm sao biết được rằng Tôlic muốn bao nhiêu tiền cũng có. Chỉ có điều là nó chưa nghĩ ra cách để mọi người không thấy là nó có nhiều tiền.

Đến cổng bách thú, Tôlic mua hai vé và hai que kem, ngay sau đấy chúng cho mấy con gấu con ăn luôn mặc dù điều đó bị nghiêm cấm. Và cái điều nghiêm cấm ấy cũng chẳng mấy ai chịu để ý tới. Người xem ném cho gấu nào là kẹo, táo v.v…, mặc cho bà dọn chuồng la mắng. Bà ta làu bàu: “đi xem gấu mà còn mất lịch sự hơn gấu, trí óc còn thua cả gấu” nhưng chẳng ai nghe.

Tôlic và Misca đứng một lúc lâu bên cạnh chuồng. Hai chú gấu con đương sinh sự với nhau. Chúng đứng trên hai chân sau vật nhau như người. Sau đó cả hai chạy lại quấy phá sư tử con. Sư tử con chịu đựng một lúc rồi bớp cho mỗi chú gấu con một cái làm chúng lộn đi đến hai vòng. Tritra mà bị bớp như thế chắc ngất xỉu ngay. Còn gấu con chỉ xoay đầu, rồi chạy về phía song sắt đòi kẹo.

Sau đó đôi bạn đi xem voi. Con voi vẫn như trước – già cỗi, gân guốc và thông minh. Người xem ném tiền xu cho voi và nó thủng thẳng lấy vòi nhặt hết bỏ vào túi người trông thú, chắc để thưởng công cho con người đã đút cho nó khi thì cà rốt, khi thì là bắp cải. Tội nghiệp cho con vật. Nó quá lớn so với cái chuồng bé nhỏ. Nó nhìn ra ngoài với đôi mắt buồn, dường như thấu hiểu một cái gì đó mà nó không muốn nói với người xem.

Tôlic ném cho con voi một đồng xu rồi bọn trẻ đi qua chuồng gấu trắng.

Mấy chú gấu trắng bơi trong cái bể lớn có tường bao bọc. Các bậc cha mẹ để con mình ngồi lên tường nhìn cho rõ. Một bà mẹ kể cho đứa con gái nhỏ nghe rằng, có một lần người ta đã ném một bé gái vào bể.

- Con bé ấy không biết vâng lời, - người mẹ nói – Nó luôn luôn khóc nhè. Cũng giống như đôi lúc con khóc nhè vậy.

- Nó chạy thoát khỏi mấy con gấu chứ mẹ? – em bé gái hỏi.

- Không, nó là đứa bé không vâng lời nên bị xé ra từng mảnh nhỏ.

Em gái nhìn mẹ, nước mắt dàn dụa. Người mẹ nói:

- Con thấy không? Nếu như con biết vâng lời mẹ thì chẳng bao giờ con bị gấu trắng ăn thịt cả!

Em gái òa khóc, đòi về nó không còn muốn xem một con thú nào nữa. Người mẹ bắt đầu dỗ dành nhưng em bé không nghe và còn khóc to hơn. Tôlic cấu nhẹ vào da bé gái. Nó rất ngạc nhiên rồi im bặt. Người mẹ lại dẫn con đến chuồng sau.

Bên cạnh chuồng con sói đôi bạn đứng không lâu. Chúng hầu như giống chó nhà.

Nhưng ở chuồng sư tử thì người xem dồn lại rất đông. Misca và Tôlic đứng nhón chân xem cái gì ở cạnh song sắt mà người ta tán chuyện, cười đùa ầm ĩ vậy.

Khó khăn lắm bọn trẻ mới đến được gần song sắt và trong thấy Tritra. Cậu ta đứng giữa đồng bọn, trêu chọc con sư tử trong chuồng.

- Gừ … gừ … - Tritra nói – Nào, bò lại đây, lại đây … Cắn tao đi! Sao không ăn thịt tao đi? Lại đây … Đừng sợ, tao không làm gì đâu!

Đồng bọn cười ầm ĩ. Còn Tritra tỏ ra rất hài lòng, rất dũng cảm bởi con sư tử đã nằm trong song sắt.

- Ra khỏi chuồng đi – nó nói tiếp – tao sẽ lột da mày rồi thả trần truồng về châu Phi.

Đồng bọn cười nghiêng ngả, tán thưởng Tritra.

- Tao sẽ róc xương mày nấu cao – Tritra nói và lấy một que gỗ ném về phía chuồng.

Con sư tử không thèm động đậy. Nó nằm áp bụng xuống đất, đầu ngẩng về phía người xem, mắt lim dim nhìn Tritra. Dường như nó chẳng liên quan gì đến sự trêu chọc bên ngoài. Nhưng khi Trtra thò tay qua rào chắn, mí mắt con sư tử bỗng nhấp nháy, đuôi nó khẽ động đậy … Cái nhìn của nó trở nên chú ý hơn, nhưng sau đó lại khép lông mi như cũ. Dù sao nó cũng chẳng đụng đến tay Tritra được.

Còn Tritra “dũng cảm” thì tiếp tục gây cười cho đồng bọn.

Tôlic muốn đi khỏi chuồng khi Tritra chưa kịp nhận ra bọn chúng, nhưng Misca giữ nó lại. Misca yêu động vật và ghét Tritra. Nó nhô đầu lên phía trước nói:

- Trirerin, anh gọi nó ra làm gì kia chứ? Nếu thích thì anh cứ chui vào?

Tritra nhíu mày nhìn Misca:

- Lại một tiếng nói từ âm phủ! A, xin chào đồng chí Pavlôp. Mày muốn bịt mồm bây giờ hay lát nữa?

- Anh bịt nó đi! – Misca nói, hất đầu về phía con sư tử - Anh muốn nấu cao nó thì nấu đi. Hãy vô chuồng mà lột da nó. Anh vừa nói là sẽ lột da nó kia mà.

- Tao sẽ lột da chính mày, - Tritra đe dọa, đưa mắt nhìn chung quanh.

Một người đàn ông đứng bên cạnh nhìn Tritra, nói:

- Này, anh bạn trẻ, đi khỏi đây ngay. Dọa dẫm như thế là đủ rồi. Bỏ ngay cái kiểu chơi treo ghẹo động vật ấy đi. Cậu bé này nói đúng đấy. Cậu ta tuy nhỏ nhưng thông minh hơn anh bạn nhiều.

- Đúng, thông minh hơn – Tritra nói, lách ra khỏi đám đông, đứng về một phía chờ Tôlic và Misca ra. Đồng bọn đứng gần nó, cười cợt. Tôlic hiểu là lần này chúng sẽ không thoát khỏi Tritra.

- Misca – Tôlic thầm thì – đi ra và chạy thôi. Có thể nó sẽ không đuổi theo.

Misca nhún vai:

- Tớ sẽ không chạy.

- Nó sẽ đánh.

- Mặc kệ.

- Không, không mặc kệ được – Tôlic nổi xung – Nếu như nó muốn đánh thì tớ sẽ róc xương nó. Tớ cũng ngấy nó từ lâu rồi.

Misca liếc nhìn thằng Tritra to lớn, mặc dù chẳng vui vẻ gì, nhưng nó cũng cười và gõ ngón tay vào trán.

- Lại khoác lác!

- Để cậu xem! – Tôlic nói – Đi đi, đừng sợ!

Hai đứa đi ra khỏi đám đông. Tritra liếc nhìn đồng bọn rồi từng bước đi tới. Nó đi thẳng đến trước mặt Misca, không để ý gì đến Tôlic. Tôlic lấy hộp diêm từ túi ra. Tritra lững thững đến sát Misca rồi giơ tay ra.

Tôlic bẻ que diêm và lầm bầm điều gì đấy.

Và ngay lúc đó đám đông kêu hét lên, dạt ra khỏi rào chắn. Trong chuồng sư tử, một thanh niên, không biết từ đâu, đứng giơ tay về phía trước. Đó là Tritra.

Một vài giây không gian chết lặng. Không một ai nhúc nhích. Sư tử xoay đầu giận dữ nhìn Tritra. Nó đã nhiều năm sống trong bách thú và quen nhìn người xem qua song sắt, nhưng chưa bao giờ có lấy một người chui vào chuồng nó.

Mũi sư tử phập phồng, đuôi nó quất lia lịa xuống nền. Nó đã nhận ra kẻ trêu chọc nó.

Tritra đứng, mồm há hốc, mắt tròn xoe. Nó chẳng hiểu tại sao trước mặt nó không phải là Misca mà là con sư tử. Nó nhắm mắt lại một giây rồi lại mở ra. Và quá kinh sợ, chân nó bắt đầu run lẩy bẩy, sau đó đến hai tay, rồi hai tai nó cũng run. Nó đã hiểu, trước mặt là con sư tử thật. Và nhìn mắt sư tử, nó hiểu rằng con sư tử đang chuẩn bị lột da nó.

Con sư tử từ từ đứng dậy. Những tiếng kêu thất thanh vang lên. Một số người xem chạy ra xa, lấy tay che mắt để khỏi thấy cảnh hãi hùng. Một số khác, dũng cảm hơn, xua tay và la hét con thú. Tất cả ở trong trạng thái hỗn loạn. Từ những chuồng ở đằng xa người giữ thú cầm gậy sắt len tới. Từ tứ phía, nhân viên vườn bách thú chạy đến với dụng cụ dập lửa, gậy sắt trên tay. Trong bối cảnh đó không một ai, kể cả Misca, nhìn thấy Tôlic bẻ một que diêm nữa.

Sư tử chuẩn bị vồ mồi. Tritra lại nhắm mắt. Nó muốn chết nhẹ nhàng hơn.

Rồi tất cả những ai đang nhìn vào chuồng sư tử lại kêu ồ lên, chết khựng.

Bên cạnh Tritra bất thì lình hiện ra một cậu bé. Cậu bé lấy mũ trên đầu xuống, xua sư tử. Và con thú dữ đang ở trong tư thế vồ mồi bỗng cụp duôi, lùi lại và biến ra sau cửa, vào ngăn trú động.

Vừa lúc ấy một nhân viên bách thú chạy đến. Chưa hiểu ngô khoai gì hết, anh ta lấy bình cứu hỏa phun một luồng nước vào người Tritra từ đầu đến chân. Dòng nước làm Tritra tỉnh lại. Nó chớp chớp mắt nhìn cậu bé và mỉm cười một cách ngu xuẩn. Sau đó nó nhìn vào máng ăn, nơi con sư tử vừa đặt chân lên và ngất xỉu.

Cùng lúc ấy người giữ thú chạy đến, run rẩy mở khóa chuồng. Dân chúng từ khắp mọi nơi trong vườn chạy đế. Họ hỏi nhau về chuyện đã xảy ra. Họ kháo nhau về một thanh niên dại dột nào đấy đã chui vào chuồng sư tử và về một thanh niên dũng cảm xông vào cứu gã kia.

Cậu thiếu niên dũng cảm, tất nhiên là Tôlic.

Người ta khiêng Tritra ra khỏi chuồng và đặt lên một chiếc ghế dài, ông bác sĩ làm hô hấp nhân tạo cho nó.

Dân chúng bao quanh Tôlic. Họ muốn nhìn thấy con người không biết sợ thú dữ. Người ta gọi Tôlic là anh và tranh nhau hỏi nó. Tôlic mỉm cười lịch sự và trả lời đại loại như sau:

Từ nhỏ nó đã không biết sợ sư tử, vì cha nó là một người dạy thú. Nó chỉ hành động một cách bình thường.

Đối với nó những chuyện ấy là không đáng nói.

Nó không thấy Tritra chui vào chuồng như thế nào. Ở trường nó học toàn điểm năm.

Nó luôn luôn giúp đỡ mọi người trong hoạn nạn.

Ước muốn trở thành nhà du hành hoặc giám đốc nhà máy.

Và vân vân …

Cho đến khi giám đốc vườn bách thú tới hôn vào hai má Tôlic và siết chặt hai tay nó. Một người cao lớn xin được chụp ảnh Tôlic, ông giám đốc, chuồng thú và sau đó phỏng vấn Tôlic về đời tư. Người đến xem ngày một đông. Ai cũng muốn nhìn thấy người anh hùng tí hon bằng chính mắt mình. Đến khi giám đốc vườn bách thú sự nhớ là phải đưa phạm nhân là Tritra đến công an, ông bỏ về ghế dài nhưng chỉ thấy mỗi mình ông bác sĩ ở đấy.

- Một trường hợp là lùng – bác sĩ xoa tay nói – Cậu thanh niên hầu như không có dấu hiệu sống. Tôi đã nghĩ là phải gọi xe cấp cứu. Ấy thế mà tôi chỉ mới ngoảnh mặt đi một giây để lấy ống tiêm trong túi thì cậu ta đã vùng dậy bỏ chạy…

- Không có gì lạ cả - giám đốc nhíu mày – Thằng lưu manh không muốn trả lời cho những hành động của mình và bỏ chạy, thế thôi.

- Tôi không muốn nói điều đó – bác sĩ nói – Không phải nó chạy ra cổng, mà là chạy thẳng đến hàng rào rồi nhảy qua luôn …

- Hoàn toàn dễ hiểu – sợ qua thì làm sao mà thấy lối ra.

- Tôi không muốn nói đến điều đó – bác sĩ nói – Ông hãy nhìn hàng rào kia. Nó cao phải đến ba mét chứ chẳng chơi. Nếu tôi không nhầm, thì kỷ lục thế giới về nhảy cao thấp hơn nhiều.

- Hãy dẹp mấy cái kỷ lục của anh lại – giám đốc nói – Bây giờ không phải là lúc nói chuyện kỷ lục. Đi đến phòng làm việc của tôi ngay. Cần phải lập hồ sơ. Sẽ phải điều tra đấy. Con người trong chuồng thú – về chuyện đó, anh biết không, người ta chẳng để tôi yên đâu.

Dân chúng vẫn bao quanh Tôlic. Bận rộn nhất là ông có máy ảnh. Ông ta chụp Tôlic từ trên xuống, từ dưới lên, từ góc này sang góc kia, ông ta hỏi Tôlic về cha mẹ, về học hành và viết các câu trả lời vào sổ. Cuối cùng ông chụp Tôlic trên nền chuồng thú và nói rằng sẽ viết về nó lên báo. Tôlic rạng rỡ. Lần đầu tiên trong cuộc đời nó cảm thấy sảng khoái biết bao khi làm người anh hùng. Các cậu bé nhìn nó với sự thèm thuồng vô hạn. Đàn ông thì vỗ vai và bắt tay nó. Đàn bà thì nhìn nó cảm phục và hơi chút ghen tuông, bởi họ không có được những đứa con trai như thế. Họ thầm thì với nhau rằng Tôlic có khuôn mặt kiên nghị, cái nhìn dũng cảm, phong thái chững chạc. Những điều như thế có thể nghe đến tối cũng được. Nhưng rất tiếc là ông giám đốc lại xuất hiện. Đến bên Tôlic, một lần nữa ông hôn hai má nó rồi dắt nó đến phòng làm việc. Phía sau là một dòng người.

- Chờ một tí, - người chụp ảnh gọi theo – Tôi là phóng viên. Cậu bé chưa nói cho tôi biết tên, họ.

- Ghé lại lấy sau – giám đốc nói – Chúng tôi sẽ lập hồ sơ. Tên tuổi sẽ có thôi.

Khi Tôlic và giám đốc vào phòng, ở đấy có ông bác sĩ.

- Này, bác sĩ hãy chiêm ngưỡng người anh hùng của chúng ta! – giám đốc hể hả nói.

Bác sĩ nhìn Tôlic, Tôlic cũng nhìn bác sĩ và chớp mắt. Người bác sĩ trong bộ đồ trắng chính là ông béo đã xách những gói dồi nhân thịt to lớn hôm nào.

Bác sĩ nhíu đôi mày rậm, trên khuôn mặt ông ta thoáng một nụ cười ngỡ ngàng.

- Hình như tôi đã gặp người anh hùng của anh ở đâu rồi - ông lẩm bẩm – A, nhớ ra rồi, này cậu bé, có khi nào cậu bị bắt vô công an chưa?

- Cháu? – Tôlic hỏi lại.

- Vâng, cậu.

- Chưa một lần.

- Kỳ lạ thật … - bác sĩ kéo dài giọng.

- Chẳng có gì kỳ lạ! ông giám đốc nổi giận – Chẳng lẽ anh cho rằng một cậu bé dũng cảm như thế này lại có thể làm một việc gì xấu hay sao?

- Tôi không muốn nói như thế - bác sĩ trả lời – Tôi chỉ tin là tôi đã gặp cậu bé này. Và cứ mỗi lần tôi gặp cậu ta là lại xảy ra những điều kỳ lạ. Ngày hôm đó tôi gặp cậu lần đầu tiên và tôi bị công an bắt không vì một lý do gì. Đầu tiên tôi thấy cậu ta đi với một anh công an. Sau đó chính anh công an đó bắt tôi đưa vô đồn. Lạ lùng nhất là ở chỗ anh công an không thể giải thích cho cấp trên của mình vì sao anh ấy lại bắt tôi. Anh chỉ huy rất giận, bởi vì chỉ trong một buổi sáng hôm đó đã có hai trường hợp kẻ bị bắt chạy trốn: đầu tiên là một tên tội phạm nào đó, sau đấy là một cậu bé. Anh chỉ huy cách chức người công an đó và thả tôi ra. Hôm nay tôi gặp cậu bé này lần thứ hai và … không biết bằng cách nào cậu ta đã vào được chuồng thú để cứu một người cũng không rõ vì sao lại chui vào được. Tất cả thật kỳ lạ …

- Không có gì kỳ lạ hết – giám đốc phản đối – Đơn giản là anh nhầm lẫn thôi. Còn về chuồng sư tử … thì ngay bây giờ tôi sẽ đuổi người giữ thú vì tội quên đóng chuồng.

Ông giám đốc chưa dứt lời thì cửa ra vào xịch mở và người giữ thú lo lắng bước vào.

- Thưa đồng chí giám đốc, - người giữ thú nói – Tôi vừa mới đi quanh chuồng và chẳng hiểu thế nào cả. Dạ xin đồng chí thứ lỗi cho … Bọn chúng vào bằng cách nào? Chuồng đã được khóa cẩn thận, khóa hai vòng hẳn hoi.

- Anh khẳng định điều đó? – giám đốc hỏi.

- Không phải chỉ một mình tôi, tất cả mọi người đều thấy. Anh cứ hỏi thử mọi người xem.

- Lạ thật … - ông giám đốc nói và quay sang phía Tôlic. Nhưng ông chỉ kịp thấy đôi giày của cậu bé lướt qua và tiếng đế giày gõ bộp bộp trên thềm.

- Bắt gữ anh hùng lại! – giám đốc hét.

Người dạo chơi quay về phía tiếng kêu, rồi nhìn quanh không thấy ai giống anh hùng cả. Họ nghĩ là chắc ai đấy đùa nghịch.

- Kỳ lạ thật! – giám đốc lau mồ hôi trán rồi thả mình xuống ghế.

- Chẳng có gì kỳ lạ - ông bác sĩ nhận xét – Có lẽ chúng ta điên hết rồi. Hãy gọi bác sĩ ngay.

Misca đuổi kịp Tôlic khi đã đến gần nhà.

- Tại sao cậu bỏ chạy? – Nó hỏi.

- Chẳng lẽ tớ đã chạy à? – Tôlic hỏi lại.

- Cậu chạy như một người không bình thường.

- Đơn giản là tớ rất thích chạy.

- Tôlic … - Misca ngập ngừng hỏi – Tôlic cậu đã ở trong chuồng thú thiệt à? Và cả Tritrerin cũng ở trong đó? Hay là do tớ cảm giác như thế?

- Có gì đặc biệt đâu!? – Tôlic nói – Mọi việc là như thế.

- Nhưng anh ta vừa mới đứng cạnh tớ. Cậu cũng đứng bên cạnh … Ấy thế mà tự nhiên – cậu ở trong chuồng … và tớ chẳng biết …

- Tớ nhảy vào rất nhanh – Tôlic nói – Nếu như tớ nhảy chậm thì con sư tử đã xé xác anh ta rồi còn gì.

- Cậu hoàn toàn – hoàn toàn không sợ à?

- Sợ cái gì kia chứ! Tớ chưa thấy sư tử sao?

- Thế tại sao cậu chạy trốn ông giám đốc vườn thú?

- Họ muốn thưởng cho tớ một nghìn rúp. Nhưng tớ bỏ chạy vì khiêm tốn.

- Thế tại sao cậu nói rằng ba cậu là người dạy thú? Ông ấy làm việc ở trường đại học, chứ đâu phải trong đoàn xiếc.

- Sao cậu cứ “tại sao, tại sao” hoài thế? Tớ nói với cậu rằng: bởi vì, bởi vì và hết.

Misca nghi ngờ nhìn Tôlic. Nó muốn hỏi: Tôlic học chơi khúc côn cầu lúc nào mà đánh hay hơn cả các kiện tướng? Và trông đầu nó nảy ra một ý nghĩ lạ lùng. Hay có thể, đây không phải là Tôlic thật. Tôlic thật còn không dám bò vào chuồng nhốt chuột nữa chứ đừng nói là chuồng sư tử. Và khúc côn cầu Tôlic thật chơi cũng chẳng hay hơn các bạn của mình. Misca nhớ lại thái độ lạ lùng của mẹ Tôlic sáng nay. Bà mẹ Tôlic trước đây sẽ chẳng khen Tôlic làm hư xe đạp và cũng sẽ không giấu ba nó về điều đó.

Càng nghĩ, Misca càng thấy là cậu bé này không phải là Tôlic mà có thể là một tên gián điệp nào đấy, và mẹ của nó cũng không phải là mẹ thật mà cũng là một nữ gián điệp hoặc là một mụ trộm cắp cải trang.

Đúng ra, Misca không nên nói với Tôlic về những nghi ngờ của mình, mà phải báo ngay với công an để bắt Tôlic giả và buộc nó khai ra Tôlic thật mà Misca làm bạn từ hồi lớp một bây giờ ở đâu. Nhưng Misca là một cậu bé trực tính, không ưa mánh khóe, nó hỏi thẳng:

- Này, Tôlic … cậu là Tôlic hay không phải Tôlic?

Nhưng Tôlic không chút ngạc nhiên, dường như từ lâu nó đã chờ đợi cậu hỏi này. Nó xắn ống quân lên và Misca nhìn thấy cái mụn cóc mà năm ngoái bọn chúng định dùng kéo cắt đi. Vậy là không phải là Tôlic giả.