êm đó, lúc Blue trở về phòng mình, anh quyết định tốt nhất từ bây giờ phải chôn vùi hình ảnh của Jimmy Rose ngay, phải từ bỏ vĩnh viễn hình ảnh đó. Vai ông già hành khất đã hoàn thành được mục đích của nó, nhưng sẽ là không khôn ngoan nếu vẫn tiếp tục vở kịch này.

Blue mừng vì đã có sự tiếp xúc ban đầu với Black, nhưng cuộc gặp gỡ này không hoàn toàn đạt được kết quả như mong muốn, và sau khi xem xét lại những gì vừa xảy ra, Blue cảm thấy có phần hoang mang. Bởi cho dù cuộc nói chuyện đó chẳng dính dáng gì đến vụ việc này, Blue cứ có cảm giác trong suốt câu chuyện, Black thật sự đã ám chỉ đến nó — ngôn ngữ của y rất bí hiểm, dường như y muốn nói với Blue một điều gì đó nhưng không dám nói rõ. Đúng vậy, Black hết sức thân thiện, thái độ của y cũng dễ chịu nhưng Blue không thể xoá bỏ được ý nghĩ y đã hiểu rõ ý đồ của anh ngay từ đầu. Nếu đúng thế, Black chắc chắn là một trong hai kẻ chủ mưu — bởi nếu không thì tại sao y lại kéo dài câu chuyện với Blue như thế... Không phải vì y thấy cô đơn, hẳn là như vậy rồi. Cứ cho là Black không định đùa đi, thì cô đơn cũng vẫn không phải là lý do để y ứng xử như thế đối với Blue. Tất cả những gì liên quan đến cuộc sống của y tính tới lúc này đã nằm trong một kế hoạch được xác định rõ, theo đó, y chấp nhận sự cô đơn, vì thế, thật phi lý khi coi sự chủ động trò chuyên của y là một cố gắng nhằm thoát khỏi nỗi khổ sở mà sự cô đơn đưa đến. Không phải mãi cho đến ngày hôm nay, không phải sau hơn một năm lảng tránh mọi sự tiếp xúc với con người, y mới quyết định thoát ra khỏi sự cô đơn ấy. Nếu cuối cùng Black đã quyết định thoát ra khỏi cuộc sống khép kín của mình, thì tại sao y lại bắt đầu bằng cách trò chuyện với một lão ăn mày khốn khổ nơi góc phố... Không, Black biết rõ rằng y đang nói chuyện với Blue. Và nếu y đã biết như thế thì y cũng biết Blue là ai rồi. Không còn cách nào khác nữa, Blue tự nhủ: y biết tất cả mọi thứ.

Đến thời hạn phải gửi bản báo cáo tiếp theo, Blue buộc phải đối mặt với tình trạng khó xử này. White chưa bao giờ đề cập đến chuyện phải tiếp xúc với Black. Blue chỉ có nhiệm vụ quan sát y mà thôi, không hơn, không kém, và giờ đây anh băn khoăn không biết liệu mình có phá vỡ nguyên tắc của công việc được giao phó hay không. Nếu anh đề cập đến cuộc trò chuyện trong bản báo cáo, có thể White sẽ phản đối. Mặt khác, nếu không nhắc đến nó, và nếu Black thật sự là kẻ cộng tác cùng White, thì White sẽ biết là Blue nói dối. Blue nghĩ mãi về vấn đề này mà chẳng nghĩ ra cách giải quyết khả dĩ nào cả. Anh bị mắc kẹt giữa các cách giải quyết và anh nhận thức được điều đó. Cuối cùng anh quyết định không đả động đến nó chỉ vì anh còn vớt vát chút hy vọng mong manh rằng mình đã đoán nhầm, White và Black không thuộc cùng một hội. Nhưng ngay cả chút gắng gượng lạc quan cuối cùng này cũng trở nên vô ích. Ba ngày sau khi gửi bản báo cáo đã được cắt giảm đó đi, anh lại nhận được tấm ngân phiếu hàng tuần qua đường bưu điện, và trong phong bì có một dòng chữ viết: Sao anh lại nói dối... Giờ thì Blue đã có căn cứ rõ ràng, không phải nghi ngờ gì nữa. Từ giờ phút đó, Blue sống trong ý thức rằng mình đang chết đuối.

Đêm hôm sau, anh bám theo Black vào khu Mahattan trên chuyến xe điện ngầm, lần này anh ăn mặc bình thường, không còn muốn phải che giấu bất cứ điều gì nữa. Black xuống tại Times Square và lang thang quanh đó một lúc, giữa ánh điện sáng, tiếng ồn, dòng người qua lại không ngớt. Blue theo dõi y cứ như thể cuộc đời anh phụ thuộc vào y vậy, không lúc nào anh cách y quá ba hoặc bốn bước chân. Khoảng chín giờ, Black bước vào hành lang khách sạn Algonquin, và Blue theo sát. Có một đám đông quây xung quanh đó và rất hiếm bàn để ngồi, do vậy, khi Black ngồi xuống một cái bàn vừa được bỏ trống trong góc khuất, thì đó quả là một tình huống tuyệt vời, rất tự nhiên để Blue có thể đến gần y và lịch sự xin ngồi cùng. Black không phản đối, y nhún vai một cách lãnh đạm, để Blue ngồi xuống chiếc ghế đối diện. Trong vài phút đầu, cả hai không nói một lời nào, chờ một người hầu bàn nào đó để gọi thức uống, đồng thời vừa ngồi ngắm những phụ nữ đi qua trong những bộ váy mùa hè, hít những mùi nước hoa khác nhau họ để lại trong không khí, và Blue thấy không việc gì phải vội vã cả, anh cứ ngồi giết thời gian và mặc cho mọi chuyện diễn ra tự nhiên. Khi người hầu bàn rối cuộc đến hỏi họ muốn dùng gì, Black bèn gọi một ly “Black and White” đá, Blue không khỏi nghĩ rằng điều này có ý nghĩa như một thông điệp ngầm cho biết trò vui chuẩn bị bắt đầu, lòng không ngớt ngạc nhiên trước cử chỉ sỗ sàng, thái độ ngang nhiên, và mối ám ảnh thô thiển của y (về màu đen và màu trắng). Để tạo thế đối xứng, Blue cũng gọi thức uống tương tự. Khi làm như vậy, anh nhìn thẳng vào mắt Black, nhưng Black chẳng biểu lộ điều gì cả, y nhìn Blue với cái nhìn hoàn toàn trống rỗng, một ánh mắt vô cảm cơ hồ muốn nói rằng không có gì ẩn đằng sau nó cả và cho dù Blue có cố quan sát đến thế nào chăng nữa, anh cũng sẽ chẳng tìm thấy được điều gì đâu.

Tuy nhiên nước cờ đầu tiên cũng gây được không khí, và họ bắt đầu bàn bạc về giá trị của những loại rượu Scotch khác nhau. Thế rồi, khá dễ dàng, chuyện nọ bắt sang chuyện kia, và trong khi họ ngồi đó, tán gẫu về cái khó chịu của thời tiết mùa hè ở New York, về cách trang trí của khách sạn, về những người da đỏ Algonquin đã từng sống ở thành phố này thuở nơi đây hãy còn là rừng và đồng ruộng, thì Blue dần dần nhập vào vai nhân vật mà anh muốn đóng tối hôm nay, một gã huênh hoang vui tính với cái tên Snow, một nhân viên bán bảo hiểm nhân thọ đến từ Kenosha, Wisconsin. Cứ lờ đi, Blue tự nhủ, vì anh biết để lộ mình ra cũng chẳng ích gì, kể cả khi anh biết rằng Black cũng biết điều đó. Cứ chơi trò ú tim, ú tim cho đến phút chót, Blue nghĩ thầm.

Họ uống xong ly thứ nhất và gọi thêm một lượt nữa, rồi lại tiếp một lượt, và khi câu chuyện chuyển từ những biểu đồ ước tính những rủi ro trong lĩnh vực bảo hiểm sang vấn đề tuổi thọ con người tuỳ theo những nghề nghiệp khác nhau, Black để rơi một câu nói khiến câu chuyện chuyển theo một hướng khác.

Tôi cho rằng tuổi thọ của tôi không đứng ở thứ hạng cao xét theo danh sách của ông, y nói.

Ồ... Blue thốt lên, anh không biết phải chờ đợi điều gì từ y. Thế anh làm nghề gì...

Tôi là một thám tử tư, Black trả lời, một cách thẳng thừng, lạnh lùng, điềm tĩnh, và trong một khoảnh khắc ngắn ngủi, Blue muốn hắt cả ly nước vào mặt Black, anh phẫn nộ bởi thái độ đó của y, anh phát cáu lên, phát nóng lên như thế trước cái bản mặt trơ tráo của y.

Anh nói sao cơ! Blue bất thần thốt lên, nhanh chóng lấy lại bình tĩnh và ra vẻ sững sờ đến thộn người. Một thám tử tư. Thử tưởng tượng xem. Một thám tử bằng xương bằng thịt. Không biết vợ tôi sẽ nói thế nào khi tôi kể với cô ấy về chuyện này. Nhìn tôi đây này, ở New York, tôi đã được ngồi uống rượu với một thám tử tư. Chà, cô ta sẽ không thể tin nổi đâu.

Điều tôi muốn nói là, Black ngắt lời Blue, tôi không nghĩ tuổi thọ của tôi thuộc loại cao. Ít nhất là nó không nằm trong thống kê của anh.

Không hẳn vậy, Blue liến thoắng. Hãy nghĩ đến những điều lý thú. Trên đời này có những điều có ý nghĩa hơn là chuyện sống lâu, phải vậy không... Một nửa dân Mỹ chắc sẵn lòng bớt đi mười năm nghỉ hưu để sống một cuộc sống như anh. Phá các vụ án, sống bằng trí thông minh của mình, quyến rũ phụ nữ, điều tra những tên tội phạm đầy bí ẩn — Chúa ạ, có quá nhiều điều để nói về nó.

Tất cả chỉ là sự giả vờ mà thôi. Black nói. Công việc thật sự của nghề thám tử có khi cực kỳ buồn tẻ.

Phải, nghề nào cũng có những công việc lặp đi lặp lại của nó, Blue tiếp tục. Nhưng trong nghề của anh, ít nhất, anh cũng biết tất cả những vất vả của mình cuối cùng sẽ dẫn đến một kết quả nào đó đầy bất ngờ.

Có khi có, có khi không. Nhưng phần lớn là không. Ví như vụ việc mà tôi đang phải giải quyết bây giờ. Tôi đã theo đuổi vụ này hơn một năm rồi và không có gì lại buồn tẻ như nó. Tôi đã mệt mỏi đến nỗi có đôi lúc tôi đã nghĩ mình điên thật rồi.

Vụ đó thế nào...

Anh hãy thử hình dung nhé. Công việc của tôi là phải quan sát một người, người đó không có gì đặc biệt, ít nhất là theo phán đoán của tôi, và hàng tuần phải nộp một bản báo cáo về hắn. Chỉ vậy thôi. Quan sát hắn và viết về hắn. Không còn cái quái gì khác hơn.

Điều đó thì có gì kinh khủng...

Hắn chẳng làm chuyện gì hết, vấn đề là ở đó. Hắn chỉ ngồi trong phòng của mình suốt ngày và viết. Thế cũng đủ khiến người ta phát điên rồi.

Cũng có thể là hắn đang đánh lạc hướng anh. Anh biết đấy, hắn muốn ru anh ngủ trước khi hắn bắt tay vào hành động.

Lúc đầu tôi cũng đã nghĩ như thế. Song giờ thì tôi chắc chắn chẳng có chuyện gì xảy ra cả — chẳng bao giờ. Tôi hoàn toàn chắc chắn như vậy.

Thật quá tồi tệ, Blue nói với vẻ cảm thông. Có lẽ anh nên từ bỏ vụ này đi.

Tôi đang nghĩ đến điều đó. Tôi cũng đang nghĩ đến việc bỏ quách cái nghề này đi, làm một cái gì khác. Một lĩnh vực nghề nghiệp khác chẳng hạn. Bán bảo hiểm, hay gia nhập một đoàn xiếc cũng được.

Tôi không nghĩ mọi chuyện có thể trở nên tồi tệ đến mức đó, Blue nói và lắc đầu. Nhưng nói cho tôi biết, đáng lẽ bây giờ anh phải đang theo dõi đối tượng của mình chứ... Chẳng lẽ anh không cần để mắt đến hắn.

Về chuyện đó thì — Black trả lời— thậm chí tôi không cần phải bận tâm đến nữa. Tôi đã quan sát hắn khá lâu đến độ bây giờ tôi còn biết rõ về hắn hơn là về chính mình. Tất cả những gì tôi phải làm là nghĩ về hắn, và tôi biết hắn dang làm gì, đang ở đâu, tôi biết mọi chuyện. Đã đến mức nhắm mắt lại tôi cũng có thể nhìn thấy hắn.

Anh có biết hiện giờ hắn đang ở đâu không...

Ở nhà. Như thưòng lệ. Ngồi trong phòng và viết.

Hắn viết về cái gì...

Tôi không dám chắc, nhưng tôi có một ý kiến hay. Tôi đồ rằng hắn đang viết về chính mình. Câu chuyện về đời hắn. Đó là câu trả lời khả dĩ duy nhất. Ngoài ra, chẳng có điều gì nghe có lý hơn.

Vậy thì tại sao tất cả điều này lại trở nên bí ẩn...

Tôi không biết, Black nói, và đó là lần đầu tiên giọng nói của y bộc lộ một chút cảm xúc, từng chữ bật ra rất khẽ.

Tóm lại vấn đề có phải là thế này không... Blue nói, lúc này, anh quên bẵng mình đang là Snow và nhìn thẳng vào mắt Black. Liệu hắn có biết là anh đang theo dõi hắn không...

Black ngoảnh mặt đi chỗ khác, không thể nhìn vào mắt Blue được nữa, và nói với một giọng bất chợt trở nên run run: Tất nhiên là hắn biết. Toàn bộ vấn đề là ở đó, đúng không... Hắn phải biết được điều đó, nếu không chẳng còn ý nghĩa gì nữa.

Sao vậy...

Vì hắn cần tôi, Black nói trong khi mắt vẫn nhìn ra một phía khác. Hắn cần con mắt của tôi dõi theo hắn. Hắn cần tôi chứng tỏ rằng hắn đang sống.

Blue thấy một giọt nước mắt lăn xuống má Black, nhưng trước khi anh có thể nói một điều gì đó, trước khi anh có thể lấy lại lợi thế của mình, Black đã vội vã đứng dậy và xin lỗi, nói y cần phải gọi điện thoại. Blue ngồi đợi chừng mười, mười lăm phút, nhưng rồi anh nhận ra mình đang tiêu phí thời gian. Black sẽ không trở lại. Cuộc trò chuyện đã kết thúc, và cho dù anh có ngồi ở đây bao lâu đi nữa, đêm nay chắc chắn cũng không có thêm chuyện gì xảy ra.

Blue trả tiền rượu rồi nhằm hướng cầu Brooklyn quay về. Khi đi xuống đến phố Orange, anh ngước nhìn lên phía cửa sổ phòng Black và nhận thấy căn phòng tối om. Không sao cả, Blue tự nhủ, chẳng mấy chốc rồi y sẽ quay về. Chúng ta vẫn chưa kết thúc cuộc chơi được. Bữa tiệc mới chỉ bắt đầu. Hãy đợi đến khi nào sâm banh được mở ra, rồi chúng ta sẽ thấy rõ cái gì ra cái đấy.

Vào trong nhà, Blue cứ đi đi lại lại, tính xem tiếp theo phải làm gì. Anh có cảm giác cuối cùng thì Black cũng đã phạm một sai lầm, nhưng không thật sự chắc chắn. Vì, mặc dù đã có chứng cớ, Blue vẫn không khỏi có cảm giác tất cả chuyện này đều diễn ra có chủ đích, và Black đến lúc này mới bắt đầu thách thức anh, dẫn dụ anh, hay nói cách khác, y đang thúc anh lao theo một cái đích nào đó mà y đã dự tính.

Tuy nhiên, anh cũng đã đột phá được một điều gì đó, và đây là lần đầu tiên kể từ khi vụ việc này bắt đầu, anh không còn đứng ở vị trí cũ nữa. Thông thường, anh sẽ tự khao cho mình về thắng lợi nho nhỏ này, nhưng rồi anh lại thấy mình chẳng còn hứng thú gì để tự tán thưởng mình tối nay. Rốt cục, anh thấy buồn, nhiệt tình trong anh suy giảm, thế giới này làm anh thất vọng. Không hiểu sao tất cả những sự việc này lại làm anh chán nản đến vậy, và anh lại thấy khó có thể dứt khỏi nó được, biết quá rõ rằng dù anh có nghĩ thế nào về vụ việc này đi nữa, thì anh cũng là một phần của nó. Rồi anh đi về phía cửa sổ, nhìn sang bên kia phố, anh thấy phòng của Black giờ đã sáng đèn.

Anh nằm vật xuống giường và nghĩ: vậy là tạm biệt nhé, ông White. Ông chưa bao giờ tồn tại, đúng không... Chưa bao giờ có một người nào là White như thế cả. Và Black, y cũng thật đáng thương. Một thằng tội nghiệp. Không ai là không tội nghiệp. Và rồi, khi mắt anh díp lại, và cơn buồn ngủ bắt đầu kéo đến, anh bỗng thấy thật lạ: mọi thứ đều có sắc màu riêng của nó. Mọi thứ chúng ta nhìn thấy, mọi thứ chúng ta chạm vào — mọi thứ trong thế giới này đều có sắc màu riêng của mình. Cố gắng giữ tỉnh táo một lúc, anh bắt đầu lập ra một danh sách (1). Thử liệt kê những sự vật liên quan đến màu xanh chẳng hạn, anh thầm nói. Có chim thanh tước, chim sáo xanh, chim hạc xanh. Có những cây hoa mua và những cây periwinkle điểm bông xanh. Có bầu trời ban trưa của New York. Có những cây dâu xanh, những cây việt quất, và Thái Bình Dương. Có những cơn điên xanh vì ngộ độc rượu (blue devils), những dải băng xanh, những người dòng dõi quý phái (blue bloods) (2). Có giọng hát blues. Có bộ quần áo đồng phục cảnh sát màu xanh của cha mình. Có những điều luật Thanh giáo (blue laws) và những bộ phim dâm (blue movies). Có đôi mắt của mình và tên của mình. Anh ngừng lại, bất ngờ không tìm thấy những sự vật màu xanh nào nữa, rồi chuyển sang màu trắng. Có những con hải âu, anh nói thầm, những con nhạn biển, những con cò và những con vẹt mào. Có những bức tường của căn phòng này và tấm khăn trải trên giường mình. Có hoa lan chuông, hoa cẩm chướng trắng, và những cánh cúc. Có lá cờ hoà bình và tang lễ của người Trung Hoa. Có sữa mẹ và tinh dịch. Có hàm răng của mình. Có lòng trắng của mắt mình. Có những con cá vược trằng, những cây bạch tùng, những con mối trắng. Có toà Bạch ốc và bệnh nấm mốc. Có những lời nói dối vô hại (white lies) và độ nóng trắng (white heat). Rồi, không chút ngập ngừng, anh chuyển sang màu đen, bắt đầu bằng những cuốn “sổ đen”, chợ đen, băng đảng Bàn Tay Đen. Có bầu trời ban đêm của New York, anh thầm thì. Có đảng Bít Tất Đen của bang Chicago. Có những bụi dâu đen và những con quạ, những đêm mất điện (black - outs) và những vết ô nhục (black marks), ngày Thứ Ba Đen (Black Tuesday) (3) và cái Chết Đen (Black Death) (4). Có sự tống tiền (blackmail). Có mái tóc của mình. Có dòng mực chảy ra từ ngòi bút. Có thế giới của người mù. Thế rồi, cuối cùng, mệt mỏi bởi trò chơi, anh bắt đầu mơ màng, lòng tự nhủ, trò này không bao giờ kết thúc được. Anh thiếp đi, mơ thấy những sự việc đã xảy ra từ lâu lắm, và rồi đến nửa đêm, anh sực tỉnh và lại tiếp tục đi quanh quẩn trong nhà, nghĩ xem ngày mai phải làm gì tiếp.

(1) Đây là đoạn văn mà Paul Auster sử dụng ngôn ngữ rất tinh tế. Cách chơi chữ của ông rất khó chuyển tải trọn vẹn sang tiếng Việt. Vì thế người dịch chọn giải pháp để một số cụm từ trong ngoặc đơn ở dạng nguyên bản, hy vọng người đọc sẽ cảm nhận được dụng ý trong cách chơi chữ của tác giả.

(2) Chữ "blueblood" (tiếng Anh) phát sinh từ chữ "sangre azul" (tiếng Tây Ban Nha). Ngày xưa thường dân ở Tây Ban Nha gọi những người dòng dõi quý tộc là những người có "máu xanh", vì họ thấy có đa số những người này có những đường gân máu màu xanh li ti nổi lên trên làn da trắng.

(3) Ngày 29 tháng 10 năm 1929. Ngày vỡ thị trường chứng khoán New York dẫn đến thời kỳ Đại khủng hoảng kéo dài từ năm 1929 đến 1939.

(4) "Black Death" là trận dịch hạch khủng khiếp nhất trong lịch sử nhân loại, xảy ra ở châu Âu từ năm 1347 đến năm 1350, giết chết vô số người.