nh bừng tỉnh giấc bởi tiếng gà gáy, nghe tựa tiếng kin kít phát ra từ một cái xích đu gỉ. Anh cảm thấy bứt rứt khó chịu. Tưởng mới rạng đông, nhưng kim đồng hồ đeo tay của anh chỉ mười một giờ mười sáu phút. Chắc ánh nắng bên ngoài giờ đây đã chói chang lắm rồi. Anh ở dưới hố sâu, mặt trời chưa rọi tới được nên không gian tranh tối tranh sáng như vào lúc rạng đông.

Anh ngồi bật dậy. Cát đọng trên mặt, đầu, ngực anh rơi xuống ào ào. Xung quanh mũi và miệng anh, gặp hơi thở nên cát đóng cứng lại. Anh lấy mu bàn tay quệt cát đi và cẩn thận chớp mắt nhiều lần. Nước mắt tự nhiên ứa ra dưới hai mi mắt cồm cộm và rát bỏng. Nhưng nước mắt không đủ để trôi sạch những hạt cát đóng cứng ở khóe mắt ẩm ướt của anh.

Anh lần về phía lu nước trên nền nhà bằng đất. Bất chợt anh nghe có tiếng thở của người thiếu phụ đang nằm ở bên kia chiếc lò bị lún sâu vào cát. Anh nín thở, quên bẵng đôi mắt nhức nhối của mình.

Người phụ nữ nằm trần truồng. Chị như đang trôi bồng bềnh hệt một cái bóng mờ mờ trước đôi mắt đầy nước của anh. Chị nằm ngửa trên chiếu, cả thân thể chỉ trừ có đầu đều phơi trần; chị đặt hờ bàn tay trái ở phía dưới bụng, bụng chị nom rất mịn màng và đầy đặn. Duy có khuôn mặt trắng trẻo là được che dưới chiếc khăn mặt. Chiếc khăn cốt che cho mũi, miệng và mắt khỏi bị cát lùa vào, nhưng nó như càng làm nổi bật tấm thân trần truồng của chị hơn.

Toàn bộ phần trên của thân thể chị được che phủ một lớp cát mịn, tựa hồ một tấm áo, khiến các chỉ tiết trên thân được che đậy lại, trong khi những đường cong của thân hình nổi bật hẳn lên; trông chị giống một pho tượng mạ cát. Đột nhiên anh cảm thấy nước bọt đặc quánh đang ứa ra dưới lưỡi, nhưng anh không sao nuốt nổi. Nếu anh cố nuốt, cát bám giữa môi và răng sẽ chui theo vào miệng. Anh quay mặt về phía nền đất, khạc mạnh ra. Anh đã cố hết sức khạc nhổ, nhưng vẫn không làm sao tống hết cái cảm giác sạn sạn trong miệng.

May mà cái lu đụng nước lại vừa được đổ đầy tràn đến miệng. Sau khi súc miệng và rửa mặt, anh cảm thấy dễ chịu hơn. Từ trước đến giờ chưa bao giờ anh thấy rõ rệt tính chất kỳ diệu của nước đến thế. Nước là một thể vô cơ tựa như cát, một thể vô cơ đơn giản và trong suốt mà lại sẵn sàng thích ứng với thân thể con người hơn bất cứ một vật sống nào khác. Khi để nước từ từ nhỏ xuống cổ họng, anh tưởng tượng đến một loài thú chuyên ăn đá.

Anh quay lại nhìn về phía người đàn bà. Nhưng anh không cảm thấy một ước muốn được đến gần chị hơn. Một người đàn bà thân thể phủ đầy cát có lẽ sẽ lôi cuốn người ta đến chiêm ngưỡng hơn là khơi dậy một ước muốn sờ mó nào.

Dưới ánh sáng ban ngày, sự tức tối và kích thích tối hôm trước dường như có vẻ kỳ quái thực sự. Lẽ cố nhiên mọi sự vừa xảy ra có thể trở thành đề tài cho một cuộc nói chuyện thú vị. Người đàn ông lại nhìn quanh, như để tập trung tâm tưởng vào những gì đã trở thành một kỷ niệm, và vội vã sửa soạn ra đi. Áo sơ-mi và quần dài của anh đầy những cát. Tuy vậy, anh không cảm thấy một phiền phức nào về những điều như vậy hết. Giũ hết cát ra khỏi những nếp quần áo còn khó hơn là phủi sạch gàu trên đầu anh lúc này.

Cả đôi giày của anh cũng bị vùi trong cát.

Anh tự hỏi không biết có nên nói đôi lời với người đàn bà trước khi bỏ đi không. Nhưng, mặt khác, nếu đánh thức chị dậy bây giờ thì chỉ càng làm cho chị bối rối. Vậy làm thế nào để thanh toán số tiền trọ đêm qua bây giờ? Có lẽ, tốt hơn cả là sẽ dừng lại trên con đường xuyên qua làng vào gửi tiền trọ cho ông già đưa anh đến đây tối qua.

Anh lén lút đi ra ngoài.

Mặt trời như một cục thủy ngân đang được đun sôi, chiếu tới ngang vách tường cát. Dưới đáy hố không khí được sưởi ấm dần. Anh vội vã quay mặt khỏi vùng ánh sáng lóa mắt. Ngay sau đó anh đã quên không để ý tới nó nữa. Anh nhìn trân trân vào bức tường cát trước mặt.

Thực không sao tin nổi! Cái thang dây đã biến mất, không còn ở chỗ đêm hôm trước nữa.

Những túi cát, dù bị vùi một nửa trong cát, vẫn dễ nhận ra. Không thể có một sự nhầm lẫn nào hết, vì anh còn nhớ rất rõ chỗ đặt thang. Anh tự hỏi, chẳng lẽ chỉ độc có mỗi cái thang là bị cát vùi đi? Anh lao đến bên bức tường và thọc cả hai cánh tay vào cát lục tìm cái thang dây. Cát rơi xuống lả tả. Tuy nhiên anh đã không làm cái việc tìm kim đáy bể; nếu ngay từ đầu anh không tìm được thì sẽ chẳng bao giờ anh tìm được cả, dù cố mấy đi nữa. Anh nhìn bức tường dựng đứng trước mặt, lo lắng đến ngợp thở và vô cùng kinh ngạc.

Liệu có chỗ nào để trèo lên miệng hố được không? Anh thầm hỏi. Anh đi quanh nhà hai, ba vòng, nháo nhác tìm kiếm. Nếu anh trèo lên nóc nhà thì khoảng cách lên tới miệng hố có thể ngắn nhất về phía bắc gần biển, song như vậy cũng phải còn khoảng chín thước nữa. Và còn gì nữa, oái oăm thay bức tường cát ở chỗ đó lại dốc hơn những chỗ khác. Vòm cát khổng lồ viền quanh miệng hố treo lơ lửng trông thực nguy hiểm.

Bức tường phía tây hơi thoai thoải, bề mặt cong vào giống như bên trong của một khối hình chóp. Chắc cũng phải từ năm mươi đến năm mươi lăm độ. Anh cẩn thận đặt chân lên dò xét. Cứ leo lên được một bước lại trượt xuống nửa bước. Vậy mà anh cũng phải hết sức cố gắng mới bước được.

Năm, sáu bước đầu có vẻ khả quan. Sau đó đôi chân anh bắt đầu ngập trong cát, trước khi anh biết được việc làm có kết quả hay không thì cát đã ngập tới tận đầu gối và anh không thể nào cựa quậy nổi nữa. Anh cố hết sức bò lên bằng cả hai chân, hai tay. Cát nóng khiến lòng hai bàn tay anh bỏng rát, thân thể đầm đìa mồ hôi. Cát và mồ hôi làm mắt anh mờ hẳn đi. Chẳng bao lâu chân anh bị chuột rút không sao cử động được nữa.

Anh ngừng lại để thở, tưởng rằng mình đã leo lên được khá cao, nhưng khi nhìn xuống, anh kinh ngạc vì thấy mình mới trèo được chưa đầy bốn thước. Trong khi cố gắng hết sức như thế, mình đã đạt được cái gì! Anh tự hỏi. Hơn thế, cái dốc mà anh vừa trèo lên xem ra lại dốc hơn là khi đứng ở dưới nhìn lên. Và bên trên chỗ anh đứng, dốc lại còn dựng đứng hơn. Mặc dù anh còn muốn tiếp tục trèo lên, song dường như anh chỉ tiêu phí sức lực cho việc khoét sâu thêm vào bức tường cát mà thôi. Tuyệt vọng, anh cố leo thêm chút nữa, nhưng mỗi lần anh cố vươn tay lên cao về phía trên đầu thì đôi chân anh lại tỏ ra bất lực.

Anh bị hất khỏi bức tường cát và rơi trở lại đáy hố. Vai trái của anh giáng mạnh xuống phát ra những tiếng răng rắc. Nhưng anh không cảm thấy đau. Có một lúc cát mịn rơi rào rào nhẹ nhàng xuống mặt bức vách như thể để làm dịu cơn đau mà anh vừa nhận được; rồi cát không rơi xuống nữa. Dù sao, vết thương của anh cũng không lấy gì làm nặng.

Tỏ ra sợ hãi lúc này kể cũng còn quá sớm. Anh những muốn thét to lên cho hả cơn tức giận, nhưng chỉ lặng lẽ lần trở lại túp lều. Người thiếu phụ vẫn còn nằm ngủ trong tư thế cũ. Anh gọi chị dậy, lúc đầu bằng giọng khe khẽ rồi mỗi lúc một to hơn. Chị không nói gì, trở mình quay mặt đi như bực mình vì bị quấy nhiễu.

Cát trượt khỏi thân mình chị, để lộ đôi tay, vai trần, hai bên hông và eo bụng trước mắt anh. Nhưng điều đó nào có chỉ đáng để tâm. Anh bước nhanh tới bên chị, kéo cái khăn phủ đầu chị ra. Khuôn mặt chị có nhiều vết đỏ, trông thô một cách dễ sợ so với cả thân thể chị đang bị phủ cát. Nước da mặt trắng khác thường của chị hôm qua dưói ánh đèn chắc là do phấn sáp. Giờ anh ngạc nhiên nhận ra lớp phấn trắng bôi mặt có lẽ là bột mì.

Cuối cùng chị mở hé mắt như bị chói vì ánh sáng. Anh lấy hai tay nắm vai chị lắc mạnh rồi nói với chị bằng giọng cầu khẩn:

- Này, cái thang biến mất rồi! Có chỗ nào để trèo ra khỏi đây không? Người ta không thể nào ra khỏi chỗ này mà không dùng đến thang.

Chị bẽn lẽn lượm chiếc khăn bông, phủi vào mặt hai ba lần rồi xoay lưng về phía anh, hai chân xếp lại dưới mông, cúi mặt xuống sàn nhà. Chắc là chị ngượng. Giờ đâu phải là lúc bẽn lẽn như thế. Anh gào to như thể dòng thác lũ tràn vào đập:

- Đây có phải là chuyện đùa đâu! Nếu không đem cái thang ra đây thì đừng có trách. Tôi vội lắm rồi! Chị giấu cái thang ấy ở đâu? Đùa như vậy đủ rồi! Đưa ngay cái thang ra đây!

Nhưng chị không đáp. Chị vẫn ngồi như cũ và lắc đầu quầy quậy.

Anh đờ người, mắt mờ đi, hơi thở khó khăn và dường như ngừng lại. Chợt anh thấy những câu hỏi của mình thật vô nghĩa. Cái thang làm bằng dây thừng nên nó không thể đứng được. Dù có cái thang đó trong tay anh cũng không thể nào mắc nổi nó vào bức tường cát từ phía dưới này. Như vậy có nghĩa là không phải chị đã cất cái thang đi mà chắc là một người nào đó từ con đường trên kia đã lấy cải thang đi. Khuôn mặt không cạo râu, dính đầy cát của anh bỗng nhiên trông thật thảm hại.

Cử chỉ và sự im lặng của chị tỏ rõ sự ngạc nhiên và lo ngại. Anh không muốn tin như vậy nhưng trong thâm tâm anh biết rằng nỗi lo sợ khủng khiếp của anh đã thành sự thực. Anh đã bị con bọ cát quyến rũ vào một sa mạc không lối thoát - chẳng khác nào một con chuột đói khổ cùng cực.

Anh đứng phắt dậy, vội vã chạy ra cửa, nhìn ra ngoài lần nữa. Gió nổi lên. Mặt trời sắp đúng Ngọ. Những đợt khí nóng bốc lên từ mặt cát nóng bỏng, lay động như một sinh vật sống. Bức tường cát phía trên mỗi lúc một cao hơn. Bề mặt bình thản của nó như bảo với anh rằng có gắng sức mấy cũng vô ích. Khí nóng ập vào người anh. Nhiệt độ bắt đầu tăng thêm.

Như điên như dại, anh bắt đầu gào thét. Anh không biết là mình gào những gì, vì những lời đó chẳng có nghĩa gì hết. Anh cố hết sức gào lên như thể làm như vậy cơn ác mộng hiện tại sẽ qua để anh thấy được mình đã thoát ra khỏi cái hố này. Nhưng giọng anh yếu dần, nghe lạc lõng vì anh không quen gào to bao giờ. Hơn thế nữa, giọng của anh bị cát làm khản đặc và gió thổi bạt đi nên anh không thể nào biết được nó vang vọng tới đâu.

Chợt một tiếng động khủng khiếp vang lên làm anh im bặt. Vòm cát phía trên bức tường phía bắc bị mặt trời hút hết nước, rã ra, sụp xuống như chị đã nói đêm qua. Cả ngôi nhà như bị thương, rú lên và một dòng máu xam xám tuôn ra ào ào từ cái lỗ thủng lộ ra giữa mái hiên và bức vách. Anh bắt đầu run, miệng đầy nước bọt. Anh có cảm tưởng như chính thân thể anh bị đè nát vậy.

Cả cơn ác mộng tưởng chừng không thể xảy ra được. Mọi chuyện vượt quá sức tưởng tượng. Liệu người ta có quyền đánh bẫy một người có bằng cấp khoa học hẳn hoi, đã đóng các loại thuế, có nghề nghiệp đàng hoàng và một cuộc sống gia đình ổn định, như đánh bẫy một con chuột nhắt hay một côn trùng hay không? Anh không thể nào hình dung nổi. Hay là có một sự nhầm lẫn nào đó. Giờ đây anh không biết làm gì khác ngoài việc đoán rằng chắc có một sự nhầm lẫn trong việc này.

Trước hết, không có gì để họ tiến hành những điều mà họ đã làm đối với anh. Họ không thể ép anh làm một việc mà anh không thích, vì anh có phải thân trâu ngựa đâu. Cũng không có lý do gì đem nhốt anh giữa bốn bức tường cát này vì anh không có ích gì cho họ. Hơn thế, nó chỉ làm cho người thiếu phụ nọ phải chịu thêm một gánh nặng mà thôi.

Nhưng anh vẫn không dám tin chắc ở lập luận của mình. Anh nhìn chằm chằm vào bức tường cát bao quanh như muốn giam chặt anh, vừa khố sở nhớ lại thất bại khi leo lên đó. Lúc này anh có cảm giác như một người không biết bơi đang chơi vơi giữa dòng nước xiết. Một cảm giác bất lực làm cho toàn thân anh tê dại hẳn đi. Cả ngôi làng đã bị cát tàn phá và có thể việc làm trên đã trở thành bình thường đến nỗi những tập tục thông thường hàng ngày đã bị bỏ qua. Vì thế, nếu anh thắc mắc thì sẽ có rất nhiều cái để mà thắc mắc. Chẳng hạn nếu đúng là dân làng đã chú ý soạn sẵn cho anh đôi thùng dầu lửa rỗng và cái xẻng thì việc họ rút cái thang lên không cần báo cho anh biết cũng là một điều tất nhiên. Hơn nữa, việc chị phụ nữ từ chối giải thích, lại còn lặng lẽ chịu đựng mọi sự với thái độ nhẫn nhục lạ lùng chỉ làm cho tình hình thêm căng thẳng. Điều chị nói đêm qua khi ngầm báo cho anh biết là việc anh ở lại đây có thể lâu, có lẽ không phải là một câu nói vô tình buột miệng.

Ngay sau đó lại một đợt cát lở nho nhỏ nữa. Anh quay trở lại lều, đi thẳng đến chỗ thiếu phụ đang ngồi co ro một góc. Anh giơ tay trái lên, dáng dọa nạt, đôi mắt quắc lên và đau khổ tột bậc. Nhưng được nửa chừng thì cánh tay anh đang giơ lên chợt buông thõng xuống. Có lẽ tát được người thiếu phụ ở trần kia một cái thì anh sẽ cảm thấy dễ chịu hơn. Song liệu đó có phải là điều anh muốn làm? Chị đang chờ cái tát của anh. Nói một cách khác nếu chị nhận cái tát đó thì có khác nào chị đã đền xong tội của mình.

Anh quay lưng về phía chị, phủ phục xuống sàn nhà, gục đầu vào hai cánh tay. Anh rên rỉ khe khẽ, cố nuốt nước bọt đang ứa đầy miệng nhưng cảm thấy cổ họng nghẹn và như bị tắc lại. Niêm mạc họng của anh đã quá nhạy cảm đối với cát, anh không thể nào quen được với cát dù có ở đây lâu mấy chăng nữa. Nước bọt lẫn cát biến thành màu nâu ứa hai bên mép. Khi nhổ hết nước bọt ra, anh lại thấy cát lạo xạo trong miệng nhiều hơn. Anh cố đẩy cát ra khỏi miệng bằng cách dùng đầu lưỡi đưa đẩy phía bên trong và nhổ ra nhiều lần nhưng không được. Miệng anh khô và nóng như bị lửa đốt.

Thật hết cách. Nhưng anh vẫn có thể nói chuyện với chị và cố thuyết phục chị nói rõ mọi điều. Nếu hiểu rõ hoàn cảnh hơn, biết đâu anh chẳng có thể xoay xở cách nào đó để giải quyết sự việc này. Anh không thể nào hành động một cách tùy tiện. Tình trạng mập mờ như thế quả là không chịu nổi. Nhưng liệu anh có thể làm được gì một khi chị nhất định không chịu nói ra? Nếu thế thì quả là bất hạnh. Rất có thể chị sẽ không trả lời. Thái độ im lặng của chị thực hết sức ương ngạnh, thế mà trông chị lại có cái vẻ của một nạn nhân đáng thương, không có gì để tự vệ, trong cái dáng nửa quỳ nửa ngồi thu lu trên hai chân xếp dưới mông.