ề đoàn ba hôm, Tòng được giao làm thuyền trưởng tàu T.37. Anh chàng sướng quá, quên cả ý tứ, oang oang nói trước mặt ban chỉ huy:

- Báo cáo các thủ trưởng, không gì nhạt hơn là ngày ngày nằm dài ở phòng khách để chờ công đợi việc. Hồi mãn khoá ra trường, chúng tôi xin về qua nhà vài ngày, được giải thích rằng tình hình đang khẩn trương, các đơn vị rất khan cán bộ, cần về gấp để tham gia chiến đấu. Tưởng phen này không kịp cởi ba lô, nhảy xuống tàu là đi đánh nhau ngay. Ai dè về tới trạm khách cơ quán Bộ tư lệnh, gọi điện đến năm lần, bảy lượt mới có người của phòng cán bộ ra: "Các đồng chí cứ an tâm chờ, chúng tôi đang nghiên cứu. Chỉ mấy câu cụt lủn thế, rồi mất hút. Tưởng cũng chờ một hai hôm, ai ngờ nằm thâm chiếu trạm khách mà việc nghiên cứu ấy vẫn chưa xong. Biết chắc rằng trước sau gì cũng về làm thuyền phó ở một đơn vị nào đó, vậy mà không rõ sao cái điều ấy cứ phải kéo dài hàng tháng. Chẳng lẽ việc phân anh A xuống B, anh C xuống D cũng cân nhắc lâu vậy? Bây giờ ở đây giải quyết như thế này là nhanh rồi. Tôi xin cảm ơn các thủ trưởng - Tòng cười hơ hớ, đoạn bắt tay mọi người, hất ba lô lên vai, băm băm bô bổ đi xuống cảng.

Về tới tàu Tòng sà ngay vào công việc. Tàu T.37 đã nửa năm nay không có thuyền trưởng. Chính trị viên Đạm rất tốt, song bản tính cả nê, chuyện tàu thuyền anh nắm cũng không sâu nên đâm rụt rè, thành thử công việc chuyên môn trên tàu gần như một mình thuyền phó Xuyên quán xuyến, từ việc huấn luyện chiến sĩ đến việc sửa sang tàu. Vì thế thấy Tòng về, Xuyên và Đạm mừng lắm. Mà chẳng riêng gì hai người mừng thủy thủ toàn tàu mừng. Ai chẳng muốn cái tập thể nho nhỏ của mình có đầu dàn để mà ăn mà nói với trên và để khỏi lép vế so với tàu bạn. Lâu nay thủy thủ T.37 có mặc cảm rằng hình như tàu mình bị bỏ quên. Trong khicác tàu khác náo nức, lo âu, bận rộn với nhưng chuyến tới, thì thủy thủ tàu T.37 ngày ngày gõ gỉ, sơn tàu, lại gõ gỉ, huấn luyện. Mà huấn luyện toàn những điều chung chung, mang tính hình thức nhiều hơn là do sự đòi hỏi bức thiết của công việc. Ai cũng buồn vì thấy tàu mình thừa ra giữa bao sự bộn bề, khẩn trương của nhiệm vụ chiến đấu và chi viện cho chiến trường. Chính trị viên Đạm nhiều lần thắc mắc, nhưng giải thích rằng: đang thiếu cán bộ, chờ đã. Và cứ chờ...

Việc bàn giao tiến hành nhẹ nhàng, chóng vánh. Tòng còn lạ gì với việc quản lý và điều khiển một con tàu. Bước đầu mọi việc đều suôn sẻ. Nhưng khi kiểm tra đến hệ thống máy thì Tòng thực sự khó chịu: Hình như đây không phải là con tàu mà là một ngôi nhà nổi bằng thép.

- Nhưng đoàn có quan tâm tới đâu - Thuyền phó Xuyên phân bua - Máy hỏng đằng máy, lái hỏng đằng lái. Cứ nghĩ rằng tàu đã không hoạt động nên chúng tôi cũng chán cả việc sửa chữa.

- Thế ý thức thủy thủ và lòng tự trọng của các anh biến đi đâu cả? Đoàn không quan tâm? Vậy chúng ta đã làm gì để đoàn quan tâm? Con tàu này trước hết là của chúng ta.

Nói xong, Tòng tuông đi. Anh xộc thẳng vào phòng ở của bộ phận cơ điện.

- Anh Mánh này, theo anh thì chúng ta có khả năng sửa được máy tàu không?

Tòng hỏi, anh nhìn thẳng vào người trưởng ngành cơ điện dễ chừng hơn anh đến dăm ba tuổi, đen và chắc như một con cá trắm. Mánh vơ vội chiếc quần dài, xỏ vào.

- Báo cáo, lâu nay thực tình tôi cũng chưn nghĩ tới - Mánh trả lời, hơi lúng túng trước sự xuất hiện đột ngột và câu hỏi cũng đột ngột của thuyền trưởng.

- Nhưng bây giờ phải nghĩ tới thì sao?

- Đề nghị thuyền trưởng cho chúng tôi một thời gian, như vậy câu trả lời mới chính xác. Nhưng theo chủ quan của tôi thì ta sửa được. Sửa được hay không là ở chỗ ta có muốn sửa hay không?

- Đúng quá, anh Mánh! - Tòng vỗ mạnh lên vai Mánh và kéo anh cùng ngồi xuống chiếc giường chật hẹp bằng nửa chiếc giường cá nhân bình thường treo bên vách làm chỗ ngủ cho lính tàu - Chiều nay tôi và bộ phận cơ điện của anh sẽ xuống khoang máy. Anh em ta sẽ cùng nhau xem xét... Làm anh lính thủy mà bằng lòng ở trên một con tàu chết sao? Thà lên quách bờ cho đỡ khổ.

- Thế thuyền trưởng tưởng chúng tôi sung sướng lắm à? - Mánh nói - Khi cả đoàn bận bịu, lo lắng với công việc thì sự nhàn rỗi của chúng tôi khác nào một hình phạt. Chúng tôi cũng có nỗi đau của người lính thủy khi phải giam mình gần nửa năm nay bên cầu cảng đấy chứ. Mỗi lần nhìn tàu bạn nổ máy ra khơi, lại chạnh buồn. Thuyền trưởng đừng nghĩ rằng chúng tôi bằng lòng. Chẳng ai có chút tự trọng lại bằng lòng khi thấy mình đang đứng ngoài cuộc. Là cán bộ, tôi nghĩ là phải hiểu cho đúng người lính…

Như sợ mình quá lời, Mánh dừng lại, anh bối rối nhìn quanh căn phòng chật hẹp, bừa bộn những quần áo và đồ dùng vất chỏng chơ.

- Thuyền trường ngồi đây. Tôi gọi anh em pha nước uống đã.

- Không? Tôi đang muốn nghe anh nói, anh Mánh ạ.

- Tôi à? Còn biết nói gì thêm nữa.

- Chưa hết đâu! Anh cứ nói những điều anh hằng nghĩ. Tôi muốn hiểu cho đúng các anh, như anh nói đấy - Những điều tôi hằng nghĩ à? Vâng, thuyền trưởng đã hỏi, thì xin nói: Trước đây ta cũng có một con tàu mang tên T.37, nhưng người thuyền trưởng và toàn bộ thủy thủ cùng con tàu ấy mãi mãi không bao giờ trở về cảng nữa. Người thuyền trường đã điểm hôa cho nổ năm tạ bộc phá hủy tàu khi thủy thủ bắn hết viên đạn cuối cùng. Con tàu chúng ta đang ngồi đây lại được mang tên T.37 để mấy tiếng "T.37" không bao giờ mất đi, không bao giờ bị lãng quên. Chúng tôi cũng đã hai lần đưa vũ khí vào Cà Mau. Và một thời đã không xấu hổ với cái tên T.37. Đầu năm, do thiếu cán bộ, anh Tài, thuyền trưởng dược điều sang tàu T.45 để đi Bến Tre. Chuyến đó thả xong hàng thì bị địch quây. Anh Tài và một số anh em đặt giờ nổ bộc phá để hủy tàu. Sau đó rút lên bờ, đợi. Song do trục trặc thế nào đó mãi mười lăm phút sau, bộc phá vẫn không nổ. Tàu địch đang vào gần. Từ trên cồn cát anh Tài lao xuống, tới mép biển thì tàu nổ, anh hy sinh. Từ đấy chúng tôi như rắn mất đầu... Buồn chứ! Sao lại có thể bằng lòng được Nghĩ tới anh Tài, nghĩ tới anh em đã hy sinh, thật xấu hổ với sự chờ đợi vô lý này.

Tòng cầm lấy bàn tay dày, thô của Mánh:

- Chúng ta sẽ xoá bỏ sự vô lý này. Anh Mánh nhất trí chứ?

- Con người dễ chấp nhận hoàn cảnh anh ạ - Mánh nói như một nhu cầu tâm sự. Anh bắt đầu thấy có sự gần gũi, đồng cảm giữa mình và người thuyền trưởng mới - Đầu tiên chúng tôi có bức, có thắc mắc. Nhưng dần dà rồi quen. Tôi nói là "quen" chứ không phải "bằng lòng". Lại cũng đã có lúc tặc lưỡi: ôi dào, tại trên chứ đâu phải tại mình. Nói là tại trên, bởi vì đoàn phải có trách nhiệm hơn chứ. Các ông ấy thừa rõ tàu hỏng. Chính trị viên Đạm đã bao lần phát cáu, rồi cũng chịu; dễ chừng không có "T.37", không đưa dược vũ khí vào trong kia hẳn. Vâng, đành là thế. Và sự buông xuôi bắtđầu gặm nhấm mọi người. Chẳng ai ngó ngàng tới công việc nữa. Cũng chẳng ai đốc thúc. Tháng ngày qua đi trong sự nhàm chán. Thuyền phó Xuyên mới ở trường ra, anh năng nổ, nhưng chưa có kinh nghiệm. Và dần dà cũng chán, muốn sang tàu khác. Chính trị viên Đạm hò hét lắm cũng nản. Lỗi tại ai à? Thật khó nói! Lỗi tại trên. Đúng? Lỗi tại chúng tôi. Đúng! Do thiếu cán bộ. Đúng! Có những khuyết điểm thật dễ bao che. Có lú tôi nghĩ: Nếu máy bay tới oanh tạc thì thế nào nhỉ? Con tàu không cơ dộng được chỉ còn trơ ra làm mồi cho chúng nó. Và điều ấy có thể xảy ra chứ. Nghĩ mà rùng mình. Khi đó ai là người chịu trách nhiệm trước sự hư hại của con tàu Tôi tin là không một ai hết. Người ta dễ dàng. Điều kiện cho phép mọi người tự đánh lừa mình và rũ trách nhiệm... Tôi là thợ máy, vậy mà... Cũng khổ tâm lắm!

Tòng bóp mạnh tay Mánh và thấy ấm lòng. Anh đã bắt gặp cái tất thủy thủ đang âm ỉ lắng sâu trong Mánh và có lẽ cái lõi ấy đều có trong hết thảy mọi người trên con tàu này. Họ đang khát khao một điều gì khác chứ không bằng lòng với sự đợi chờ, có điều là phải tổ chức. Và Tòng đã không lầm.

Hôm đó, sau khi hội ý với Đạm, Tòng cho họp toàn tàu Anh không nói dài, với nữa, anh cũng không biết nói dài, lại càng không biết nói những lời chung chung. Anh nói rằng tất cả những người ngồi trên boong tàu này sẽ không xứng đáng là cái gì hết, nếu cứ huyễn hoặc rằng mình là thủy thủ, rằng mình đang ở trong một con tàu, mà thực chất đó chỉ là một khối thép đã chết lặng từ lâu.

- Không ai cho phép chúng ta tự nhận như vậy, nếu ngày mai, ngày kia vẫn bằng lòng thế này. Chôn hai tiếng "thủy thủ" cho sâu, rồi kéo nhau lên bờ ở, thoải mái hơn - Tòng nói - Phải sửa máy, phải nhất quyết làm cho con tàu sống lại cái đồng chỉ ạ. Tôi và các đồng chí, chúng ta sẽ cùng làm. Khó? Đương nhiên. Làm việc gì chẳng khó. Chúng ta nằm dài đã nửa năm nay, vậy là quá lắm rồi! "Chúng tôi đã đủ cán bộ, tàu chúng tôi nhạy tốt, cớ gì không trao nhiệm vụ cho chúng tôi?" Lúc đó chúng ta có quyền đòi hỏi như thế. Và gặp anh em các tàu khác, chúng ta không phải cúi mặt. Chúng ta cũng không xấu hổ khi nghĩ tới anh Tài và các đồng chíđã hy sinh. Chúng ta sẽ là một T.37 đúng nghĩa, đúng chất của nó...

Dường như không ai phản dối. Ý kiến của Tòng đánh đúng vào những điều lâu nay mọi người vẫn nghĩ.

Như khối thuốc nổ được châm ngòi, tàu T.37 náo nức trong không khí mới. Từ sáng sớm, tiếng búa gõ vào thép đã vang lên. Cần phải tẩy sạch mọi han gỉ bám quanh con tàu? Tổ thợ lặn do thuyền phó Xuyên phụ trách đảm nhiệm việc cạo hà. Họ đã sẵn sàng thả mình xuống nước. Công việc đòi hỏi phải có những người khỏe mạnh, dẻo dai và bơi lặn giỏi. Xuyên đã được ưu tiên chọn những thủy thủ ưng ý nhất. Tổ hàng hải nhận công việc tu chỉnh trong buồng lái. Ở đây cần những người tỉ mẩn và khéo tay. Bộ phận thông tin tự làm lấy việc kiểm tra và sấy máy. Mánh dẫn tổ cơ điện chui xuống khoang từ khi chưa có tiếng búa gõ trên mặt boong. Họ hì hụi tháo, lắp. Người nào cũng bê bết dầu,mỡ và mồ hôi. Chân tay lấm láp. Tới gần trưa thì Mánh bô di tìm Tòng. Anh nở nụ cười thỏa mãn và chìa ra trước mặt thuyền trưởng một mảnh giấy:

- Báo cáo, chúng tôi sẽ sửa được? - Mánh khẳng định, mắt anh sáng lên. Anh nhìn Tòng như thể muốn truyền sang người thuyền trưởng niềm vui của mình - Chỉ xin một số phụ tùng nhỏ, đã kê trong mảnh giấy này. Nếu trên cho đủ, không dầy một tuần sau, con tàu của chúng ta có thể ra khơi.

- Tôi sẽ lo việc này. Tòng giật mảnh giấy nơi tay Mánh và đập mạnh tay lên vai người máy trưởng; mắt anh cũng sáng lên chẳng khác gì mắt Mánh - Tôi sẽ lên ban kỹ thuật ngay bây giờ.

Trưởng ban kỹ thuật, một thượng úy ngoài ba mươi tuổi tiếp Tòng với thái độ chăm chú. Anh lướt nhanh những hàng chữ trên mảnh giấy Tòng vừa đưa rồi ngẩng lên:

- Chỉ mấy thứ đơn giản thế này thôi. Chà, nhưng liệu có dám chắc rằng sửa được không, Tòng? Đã lâu lâu mình không nghe tiếng máy của tàu T.37 nổ rồi đấy nhé! - Anh nói, vẻ ái ngại - Kiểm điểm lại, bọn mình cũng có khuyết điểm với T.37, nhưng mình mới về…

- Thủy thủ trên tàu chúng tôi nói rằng sửa được hay không là ở chỗ ta có muốn sửa hay không.

- Khá lắm! Vậy thì mình tin. Các ông có yêu cầu gì thêm ở ban kỹ thuật không? Có lẽ câu hỏi ấy hơi muộn mằn?

- Trước mắt, có lẽ chúng tôi tự lực được.

- Cần gì cứ ới một câu nhé. Bọn mình sẽ cữ người xuống. Mình cũng đã tính tới chuyện này. Có cậu về tàu, thật may.

- Còn những thứ yêu cầu trong này?

- Chiều nay mình báo cáo đoàn. Sáng mai ông cho người lên lĩnh được chưa?

- Mong rằng trong đoàn ta có nhiều người làm việc như anh.

- Sao lại nói thế? Mình chỉ ủng hộ những việc làm đúng.

"Một người hiểu biết và có trách nhiệm". Trên đường xuống tàu, Tòng nghĩ, "anh ta có thể giúp mình trong nhiều việc".

Tòng về tới tàu, đúng vào lúc anh em đang ăn cơm. Mặt boong rôm rả tiếng nói cười. Tòng ngồi xuống cùng ăn.

- Chúng tôi kiến nghị với thuyền trưởng, yêu cầu cho tiếp tục làm luôn đấy ạ - Một thủy thủ lên tiếng khi bữa ăn đã tàn - lâu nay chúng tôi ngủ nhiều rồi.

Chính trị viên Đạm đón lời:

- Lúc nãy thuyền trưởng đi vắng, tập thể chúng tôi bàn và ra nghị quyết: sẽ không nghỉ trưa trong thời gian sửa tàu. Điều đó có thêm một hợp lý nữa: chúng ta cần tranh thủ thời gian con nước ròng; vài ba bữa tới, nước cường, việc ta sửa đáy tàu gặp rất nhiều khó khăn. Đề nghị thuyền trưởng cho ý kiến?

- Nếu là ý kiến tập thể, tôi xin chấp hành. Chỉ thêm một ý kiến nhỏ: nhằm bảo đảm sức khỏe cho mọi người, ta cần cử ra một tổ chuyên lo cải thiện bữa ăn. Đợt này nước xuống, tôm, cua, cá chắc sẵn.

- Việc ấy tôi xin đảm nhiệm - Một thuỷ thủ da đen trũi nói - làm lính biển phải biết bắt biển nuôi mình chứ.

- Nhất trí!

- Đồng ý!

- Hoan hô!

- Tối nay tôi sẽ bơi ra hòn Néo xem sao - Tòng nói vui vẻ - nhất định họ nhà cua sinh cơ lập nghiệp ở đó. Mỗi ngày ta chỉ cần mươi chú là có nồi canh ngon.

- Ôi thuyền trưởng cũng bơi được xa vậy ư?

- Hồi chưa đi bộ đội, ngày nào mình chẳng bơi qua bơi lại vài lần trên dòng sông Lô. Ở đây ông nào đã lên mạn trung du nhỉ? Anh Đạm chắc đến rồi?

- Đã có dịp đâu - Đạm trả lời - Hồi còn nhỏ, định theo bà đi hội đền Hùng mấy lần đều trượt...

- Đầu tiên cô nàng mê tôi bởi tôi bơi giỏi đấy nhé!

- Ai vậy thuyền trưởng? - Đám thủy thủ sán lại.

- Ồ, hỏi vớ vẩn - Một thủy thủ cự - Còn ai vào đây nữa. Kể đi thuyền trưởng ơi, chắc là một câu chuyện tình lý thú.

- Nếu cô nào cũng mê người bơi giỏi thì cánh lính thủy bọn mình có nhờ.

- Đen nhẻm và gầy khô như cậu có mà... người ta mê khối.

- Vậy thì lấy sơn màu quét lên những thằng bù nhìn rơm sao cho thật sáng sủa, đẹp mã gả cho những cô gái chuộng hình thức của cậu.

Tiếng cười tràn mặt boong.

Tòng thấy vui, anh kể:

- Vì chưa có ai hay con sông Lô, nên tôi phải nói qua một chút. Dòng sông của miền trung du ấy không giống các con sông khác ở chỗ rất ít phù sa, cho nên hầu như quanh năm nước cứ trong leo lẻo. Nói là ít phù sa chứ không phải là không có. Qua mỗi mùa nước, hai bên bờ sông lại kín xanh lá ngô. Ngô bãi thân mập, lá to, bắp to; ăn những hạt ngô non đang lên sữa, ngọt như đường. Các ông đừng nghĩ rằng cái lão Tòng bẻm mép lại đang tìm cớ tán hay, tán tốt cho quê mình. Chính tôi đã ăn những hạt ngô ấy. Ăn sống. Tại sao biết ăn sống ngô non cũng là một câu chuyện thú vị, nhưng xin khất dịp khác. Tôi trở lại đề tài về bơi. Chiều nào cũng vậy, dù bận tới đâu cũng cố dứt việc để ra với dòng sông. Sự ấy đã thành lệ. Thành lệ từ bao giờ thì không nhớ, có lẽ từ lúc còn bé xíu, được ông nội dẫn đi tắm. Ông thường bế tôi tới chỗ nước sâu, rồi thả đó, mặc cháu nổi chìm, uống no nước. Tôi đành cố nhoài vào bờ, ông lại bế tôi ra, lần sau ra xa hơn lần trước. Có lẽ vì vậy mà tôi biết bơi sớm. Ông tôi thường bảo:"Làm đàn ông là phải biết dạn dày với sông nước, cứ lúi húi bên chuồng lợn, chuồng gà, còn gì là đàn ông nữa".

…Tôi bơi qua, bơi lại vẫy vùng dưới sông như chú rái cá. Lúc đó có nghĩ đâu rằng đứng trong ruộng ngô trên bãi, cô ấy quên cả công việc, cứ thẫn thờ nhìn.theo và hình như chốc chốc lại thở dài.

- Thở dài! Anh biết? Đừng phịa đấy nhé - Có tiếng chàng thủy thủ cắt ngang.

- Ồ, sao ngây thơ thế. Im để nghe nào - Một chàng khác mắng lại.

- Chiều nào chị ấy cũng đứng nhìn anh bơi à?

- Rồi có một lần, bơi tới gần bờ, tôi nảy ra ý định lặn xuống và cố nín thở thật lâu. Khi ngoi lên, thấy phía mình vừa bơi qua, có bóng con gái đang chới với, mái tóc dày bung xoã trên mặt nước, nửa chìm nửa nổi. Hoảng quá bèn lộn trở ra cắp cô ta vào nách, kéo vào bờ. "Sao thế?" - tôi hỏi. Mặt cô ta tái xanh, tái xám; môi nhợt; thở không ra hơi. "Thấy anh chìm... tưởng chết, nên tôi xuống... cứu" - Cô ta trả lời. Ra vậy!. "Anh cười tôi à? - "Không! - Tôi bảo - bây giờ lấy quần áo của tôi mặc tạm nhé. Vào trong chòi kia mà thay. Quần áo phụ nữ mỏng, phơi một lúc là khô. Đừng mặc áo ướt về, chồng đánh cho đấy?" – "Ai đánh? Chồng tôi ấy à? - Mắt cô ta long lên - Anh ta mà biết đánh tôi thì tôi đã mừng". Nói vậy nhưng rồi cô ấy cũng cắp bộ quần áo hôi xì của tôi đi vào chiếc chòi canh ngô gần đấy. Chỉ còn trên mình một mảnh quần đùi rách, không sao khác được tôi lại phải ngâm mình xuống nước. Lụa vừa giặt vừa ngắm tôi bơi, chốc chốc lại ngước lên, vốc nước té về phía tôi, rồi cười, bảo: "Cô nào lấy được anh chắc hạnh phúc" - "Tôi ấy à?" - " Ít ra anh cũng là một người đàn ông chứ ". Khuôn mặt thanh thoát của Lụa thoáng buồn. Cô khẽ thở dài... Và hôm đó, mãi tới lúc trang lên tôi mới mò về tới nhà …

- Cô ta đã có chồng à? Rồi sau đó sao nữa, thuyền trưởng?

- Chuyện còn dài, nhưng để lúc khác, kể tiếp e phạm vào nghị quyết: không nghỉ trưa.

Câu nói của Tòng nhắc một lời nhắc: các bộ phận hãy vào việc Mọi người tản ra, tiếp tục phần việc đang làm dở của mình.

- Thế nào thuyền trưởng? Cái đề nghị của tôi ấy! - Mánh bước lại bên Tòng, sốt ruột hỏi.

- Ổn cả. Ngày mai anh cử người lên ban kỹ thuật lĩnh số phụ tùng đó nhé.

- Đủ?

- Họ hứa đủ.

- Nhanh vậy ư? Mọi bận muốn xin một chiếc ê-cu cũng phải đi lên, đi xuống mòn đường, lại giấy này giấy nọ, qua bao nhiêu thủ tục. Thuyền trưởng làm việc với đồng chí thượng úy trẻ trẻ hả? Anh Diên đấy. Anh ta mới về làm trưởng ban hồi đầu năm, thay cho một lão cũng thượng úy khó tính, máy móc và nguyên tắc, lại chẳng hiểu gì về tàu thuyền. Anh Diên là kỹ sư.

- Tôi cũng nghĩ anh ấy là người có học.

Phía dưới cầu tàu, tiếng ai gọi to:

- Báo cáo thuyền trưởng, chính ủy xuống thăm tàu.

Đạm và Tòng vội vã chạy ra đón.

- Này, khi súng hóc, người lính cứ việc sửa, nhưng không phải vì thế mà không báo cáo đâu nhé - Chính ủy Bùi Kim bước lên cầu tàu, nói vui - Các cậu định làm một cú bất ngờ đối với đoàn chăng?

Đạm và Tòng đứng im, cười bẽn lẽn, biết lỗi.

- Báo cáo chính ủy, định là...

- Nhưng mình rõ cả rồi. Định tiền trảm hậu tấu hả? Tuy nhiên mình cũng biểu dương tinh thần tiến công của tàu T.37 và không chỉ biểu dương suông. Có quà đây. Chính ủy lấy trong túi ra năm bao thuốc lá dúi vào tay Đạm:

- Chia cho anh em!

Đạm reo lên:

- Nghỉ hút thuốc của chính ủy đã, anh em ơi!

Đám thủy thủ liền vây lấy chính ủy. Boong tàu nhộn nhịp sôi nổi, vang tiếng nói, tiếng cười.

Chính ủy hỏi Tòng:

- Đã bàn kỹ với bên kỹ thuật chưa?

- Báo cáo chính ủy, trước mắt, chúng tôi tự lực được ạ.

- Khó khăn gì, cứ đề đạt nhé, đoàn ủng hộ.

Hai người đi về phía tốp thủy thủ đang ngồi hút thuốc:

Hôm nay mình sẽ tham gia sửa tàu với các cậu - Chính ủy nói và sà ngồi xuống cạnh mọi người.

- Hoan hô!

- Vậy thì nhất!

- Đề nghị chính ủy làm việc nhẹ thôi ạ.

- Không hình thức như thế. Cứ coi mình như một thành viên của tàu. Nào, thuyền trưởng đề nghị phân công việc cho tôi!

- Báo cáo, vậy chính ủy sẽ tham gia sửa máy với tổ anh Mánh ạ.

- Nhất trí! Ta tiếp tục làm việc chứ?

- Hoan hô!

- Hoan hô!

Và hôm đó, công việc sửa tàu tiến triển thật tốt!

*

Những ngày bận rộn này, Tòng khá vất vả. Anh sùng sục chạy khắp tàu. Hầu như chỗ nào cũng cần có ý kiến của anh.

- Báo cáo thuyền trưởng, bánh lái đã ăn lái, nhưng độ "dơ" còn lớn, có cần thay trục không ạ?

- Hết sơn chống gỉ rồi, đề nghị thuyền trưởng cho mấy chữ để chúng tôi lên đoàn lĩnh.

- Cậu Hào ngâm nước nhiều, bị cảm lạnh, có lẽ phảii đưa lên trạm xá, anh Tòng ạ.

Tòng gầy nhiều, nhưng anh thấy vui: con tàu đang hồi sinh.

Đúng như Mánh nói, bảy ngày sau, vào một buổi trưa con tàu bỗng rùng lên: Chân vịt cắt nước cuồn cuộn, tiếng máy nổ vang. Thủy thủ ào xuống khoang máy. Khói đen phủ kín mọi người. Nhiều tiếng cười, nhiều tiếng la hét. Mắt ai cũng sáng lên. Niềm vui dư tràn trên từng khuôn mặt. Tòng nắm chặt bàn tay thô, đầy dầu mỡ của Mánh trong hai bàn tay mình. Anh không nói gì, bởi có hét lên cũng bị tiếng máy át đi. Anh nhìn khuôn mặt nhọ nhem của Mánh và cả hai cùng cười...

Buổi chiều, thượng úy Diên cùng hai cán bộ kỹ thuật xuống kiểm tra. Họ hoàn toàn hài lòng và ký vào biên bản cho phép tàu T.37 nhổ neo thử máy.

Đó là một ngày vui khó quên. Tòng đứng trước vô lăng, mắt nhìn ra biển, bên cạnh là chính trị viên Đạm và thuyền phó Xuyên, khuôn mặt hồ hởi và tự hào. Con tàu dưới sự điều khiển của Tòng nhẹ nhàng lướt trên sóng.

Khi lên báo cáo kết quả với đoàn, Tòng không ngờ đoàn trưởng Tư và chính ủy Bùi Kim lại vui đến thế. Chính ủy tỏ lời khen ngợi thuỷ thủ của tàu, hứa sẽ thông báo việc này với toàn đoàn và coi đó như một gương tốt về tinh thần chủ động khắc phục khó khăn, còn đoàn trưởng thì bóp chặt bàn tay Tòng:

- Mình đã không nhầm khi nghĩ rằng việc đầu tiên cậu phải tiến hành chính là những việc cậu đã cho làm. Một thuyền trưởng biết tự trọng phải là người như vậy.