ỚP HỌC ĐÃ MẤT HẲN NHỮNG XAO động phù du. Mỗi người đều làm đầy đủ bổn phận của mình, dưới bàn học hay trên bục gỗ. Trước bảng đen, chỉ còn là những người trẻ lo chuyện tương lai. Trong sân trường, ngựa chứng biến dạng. Xã hội bên ngoài vô cùng phức tạp và thường khó giải quyết những vấn đề quan trọng bằng thiện chí. Nhưng ở học đường, vấn đề nan giải cách mấy, vẫn giàn xếp được. Bằng những tâm hồn cao thượng. Trước hết, bằng đạo đức của ông thầy. Đạo đức của ông thầy soi sáng cho u mê của học trò. Ông thầy dạy học trò trung học, tôi nghĩ, cần có tấm lòng yêu thương dào dạt như những cô giáo vườn trẻ. Yêu thương là vĩnh cửu. Tội lỗi trên đời đểu đã bị yêu thương cảm hóa. Nhẫn nhục và yêu thương, ông thầy nào cũng thắp sáng nổi ngọn đuốc “lương sư hưng quốc”. Tuổi trẻ bây giờ thật khó hiểu. Họ biết cả những điều mà họ chưa nên biết, không nên biết. Họ từ chối giáo điều, sẵn sàng ngờ vực. Muốn giáo dục họ, phải cảm thông mọi ưu tư của họ và tạo giúp họ một niềm tin. Tuổi trẻ mất niềm tin là mất tất cả. Như bọn thằng Phong chẳng hạn.

Chúng nó biến thành ngựa chứng vì chúng nó mất niềm tin, Không tin thầy, làm sao học hành đây? Bản chất của chúng nó tốt. Hoàn cảnh xã hội, học đường, gia đình dẫn chúng nó vào con đường xấu. Thói thường, một người đã mang tiếng xấu, đôi vai người ấy trĩu nặng thêm những hắt hủi, miệt thị, kết án từ mọi phía. Ông thầy cũng nằm trong cái “thói thường” đó, học trò mất nết sẽ không được cứu rỗi. Và họ sẽ thiệt thòi, sẽ khổ sở, đau đớn. Tôi rất tự hào đã cứu rỗi bọn thằng Phong. Không phải tôi là thần thánh. Chỉ nhờ tôi biết chịu đựng nghịch cảnh, phấn đấu đến cùng và thành thật đối với chúng nó. Tôi không thể khoe khoang lòng độ lượng của tôi, Đã làm thầy giáo, tất nhiên, phải ban độ lượng cho học trò. Đó là bổn phận và không bao giờ là sự thi ân. Bọn thằng Phong chưa bộc lộ thiện cảm đối với tôi, Có lẽ, chúng nó xấu hổ. Nhưng chúng nó đã gần gũi bạn bè, chúng nó không tự gây chia cách để cô đơn. Một cơn mưa chưa thể làm mát rượi sau những ngày nắng hạn]. Cần nhiều cơn mưa. Cảm hóa lòng người đòi hỏi thời gian. Tôi không chờ đợi câu xin lỗi của thằng Phong, thằng Luyện, thằng Du hay thằng Thiện. Miễn là nó ngồi ngoan ngoãn dưới bàn học. Tôi muốn vậy. Và tôi đã toại nguyện. tôi không sợ bỏ cuộc rodéo giáo dục. Tôi có thể yên lòng từ giã ngôi trường này.

Một hôm Lành hỏi tôi:

- Thầy không xa chúng con nữa chứ?

Tôi đáp:

- Sang năm, em lên lớp đệ nhất rồi, chuyện thầy đi hay ở lại đâu có quan trọng.

Lành nói:

- Chúng con cần học ở thầy nhiều nữa.

Tôi vỗ nhẹ vai Lành:

- Hãy lo học bài thi, đừng để ý chuyện tình cảm vụn vặt.

Tự nhiên, Lành nắm tay tôi:

- Thưa thầy, con nghe nói chị Liên đã xin thôi học.

Tôi giả bộ thản nhiên:

- Thế à?

Liên đã xin chuyển trường. Nàng lên Sài gòn học. Liên cũng hề biết tôi cũng đã xin thuyên chuyển ra miền Trung. Nàng lên Sài Gòn học, giữ gìn giùm tôi và muốn giữ tôi ở lại. Vô ích. Với tôi, tỉnh lỵ này là nhà tù kín, là vùng đất cấm. Chuyện tình của tôi và Liên sẽ dẫn tới hôn nhân nhưng không bao giờ xảy ra ở đây và bây giờ. Còn lâu, lâu lắm.

- Chị ấy hết làm phiền thầy, thầy đừng đi nữa, thầy nhé!

Tôi gỡ nhẹ tay Lành ra:

- Can đảm một chút, Lành. Em đã lớn, đừng quá bịn rịn cho bất cứ một lần giã từ nào. Phải luôn luôn nghĩ tới quê hương và mộng ước của em.

Lành không thắc mắc chuyện ra đi hay ở lại của tôi. Những nó đã phả vào tâm hồn tôi những giây phút xao xuyến mà tôi tưởng không gặp nghịch cảnh không bao giờ ta có những phút xao xuyến ấy. Tết vừa qua, tôi về quê hương Lành, Miền Nam đầy ngập phù sa mầu mỡ. Chỉ riêng quê hương Lành, ngôi làng nhỏ thuộc miền Đồng Tháp, nằm cạnh dòng sông suốt đời không chảy siết là èo ọt, cằn cỗi. Dân làng sống bằng nghề trồng trầu và thuốc lá rê. Lành đã ăn học được nhờ mẹ nó sáng tối chăm chút những dây trầu leo lên những cây cau. Bởi thế, mộng ước của nó cũng leo cao như những dây trầu. Phần đông học trò tỉnh lỵ đều mang những mộng ước xanh tươi và đơn giản. Ông thầy phải biết. Để khỏi làm úa héo mộng ước của học trò cấy từ những chỗ ngồi dưới bàn học. Những người học trò như Lành, xa quê hương đi học là tự cho mình đã mang nợ quê hương. Họ khát khao thành tài, khao khát làm chín vàng trái mộng ước để trở về thắp sáng quê hương u tối của họ. Tôi yêu Lành, yêu những Nguyễn văn Lành. Tôi tin chắc, dẫu xa Lành, tôi vẫn gần nó. Gần gũi và quấn quýt cơ hồ dây trầu vườn nhà mẹ nó quấn quýt lấy thân cau, cơ hồ mộng ước của nó quấn quýt lấy quê hương nó.

Lớp học của tôi, các lớp học ở ngôi trường miền Tây này, bây giờ, đã mất hẳn cái không khí ngờ vực. Từ ánh mắt nhìn nhau đế nụ cười cho nhau đã trở nên thắm thiết. Ngày thi gần kề. Học trò miệt mài sách vở. Những ngày Chúa Nhật dạy thêm của tôi thật cảm động. Nhiều cậu học trò trường tư sợ tôi nói lớn sẽ bị long phổi, các cậu ấy mượn máy phóng thanh đem tới lớp. Tôi từ chối máy móc. Tôi muốn nói với học bằng tiếng nói của tâm hồn tôi. Họ tặng tôi đủ thứ. Sách, báo, cam, quýt… Họ nồng nàn mời tôi đến nhà họ. Cha mẹ họ nhờ họ chuyển lời mời. Đó là phần thưởng mà tôi được hân hạnh tiếp nhận sau những tháng dài làm công việc chinh phục học trò và chinh phục cả chính bản thân mình. Tưởng tượng những người học trò kính trọng, thương yêu thầy, phải xóa bỏ sự kính trọng, niềm yêu thương họ khám phá thấy thầy giả dối, đàng điếm, sẽ đau khổ chừng nào! Tôi mãi mãi nghĩ điều đó và tôi phải khép đời mình vào những giáo điều do tôi đặt ra. Có vẻ khôi hài đấy. Nhưng lý tưởng nào chả bị coi là khôi hài, ngớ ngẩn dưới mắt nhiều người. Chỉ những kẻ theo đuổi lý tưởng mới không hay mình khôi hài, ngớ ngẩn. Và say mê. Và đã thành công.

Lại có một buổi tối, tôi sang phố dạo thăm vài hiệu sách, mua vài tuần báo và ra công viên ngồi suy nghĩ. Tôi ngước nhìn bầu trời. Bầu trời tỉnh lỵ cũng hiền hòa như người tỉnh lỵ. Trời đầy sao. Tôi tìm được một chuỗi sao xếp hình chữ L. Chuỗi sao, hình như, run rẩy. Run rẩy ở một góc trời. Liên đó. Phan kim Liên đó. Nàng đang đứng từ một góc thiên đường của tôi nhìn xuống tôi, nhìn xuống thân phận một nhà giáo trong một xã hội biến động mà mọi giá trị đều bị đảo lộn và nhà giáo là nạn nhân đau đớn của sự đảo lộn đẳng cấp giá trị ấy. Nhà giáo buộc chặt nỗi bất mãn cay đắng, buộc chặt cả mộng mơ tình ái, thu đời mình vào cái vỏ ốc cứng, chịu đựng mọi nghiệt ngã cho ngọn đuốc khỏi bị dập tắt với ước mơ thắp sáng một xã hội mà giá trị đạo đức phải là giá trị tuyệt đối. Liên đó. Nàng đang run rẩy. tôi muốn nàng cứ đứng nguyên ở một góc thiên đường của tôi. Và nếu nàng có thể quên được một lần tôi đã hứa hẹn cưới nàng thì chuỗi-sao-nàng, chuỗi sao chữ L sẽ mãi mãi rực sáng trong hồn tôi. Tình yêu thật khó giải nghĩa. Nó đến bất chợt rồi đi bất ngờ. Nó làm xáo trộn cuộc sống của ta. Cuối cùng, nó sẽ gây cho ta những vết thương muôn thuở.

Tôi không dám nghĩ tới Liên nữa. Bỏ về, Tôi định khi qua cầu đúc sẽ ngắm những ngôi sao in hình trên mặt sông. Nhưng mới đến đầu cầu, tôi phải dừng lại vì một đám đông bu quanh cuộc ẩu đả. Tò mò, tôi lách vào ngó xem. Nếu những người đang gây sự là học trò, tôi sẽ giúp họ dàn xếp. Sự tò mò của tôi rất ích lợi. Bọn thằng Phong bị bao vây bởi một nhóm chừng 10 người, có lẽ là du đãng. Họ rút dây lưng quất bọn thằng Phong tới tấp. Đám đông hiếu ký không ai khuyên can. Phong hứng đòn nhiều nhất. Tôi nhẩy vào, đứng cạnh nó. Phong la lớn:

- Giáo sư đừng can thiệp, giáo sư chạy ra ngoài đi!

Một người du đãng ngạo mạn:

- Đập bỏ mẹ cả thầy tụi nó!

Tôi bảo Phong:

- Các anh chạy hết về bên kia cầu.

Thiện vừa đỡ đòn vừa hét:

- Bọn nó sẽ đánh chết giáo sư.

Để bọn thằng Phong tin tưởng rằng tôi đủ sức áp đảo bọn du đãng này, tôi giơ tay chụp lấy đầu đay lưng có khóa sắt của một người du đãng, giật mạnh. Người du đãng chúi về phía tôi. Dùng một thế võ nhu đạo, tôi chộp một cánh tay anh ta và khóa chặt. Người du đãng nhăn nhó, hết cử động. Tôi nói:

- Nếu các anh không dừng tay, tôi sẽ bắt người này giao cho cảnh sát.

Tôi giục học trò của tôi:

- Các anh chạy đi!

Những người du đãng khác xông vào giải thoát cho bạn. Tôi đành buông người du đãng để đối phó. Bọn thằng Phong hết bị bao vây. Chúng phản công mãnh liệt và nhất định không chịu chạy trốn. Những người du đãng hung hăng quá. Bất đắc dĩ, tôi phải tặng cho họ những thế nhu đạo và thái cực đạo. Bị đánh đau, có người rút dao, liều ăn thua đủ. Tôi đá văng được con dao sau khi hưởng một vết nhẹ trên cánh tay. Phong hốt hoảng:

- Giáo sư có đau không?

Tôi nói:

- Không sao cả. Các anh nên rút lui.

- Tôi sẽ hạ gục bọn khốn kiếp!

Phong lồng lộn, đấm đá. Tôi muốn kết thúc nhanh, sử dụng những thế võ độc đáo hơn. Và tôi quật vài người du đãng ngã sõng soài. Những người khác bỏ chạy. Bọn thằng Phong toan đuổi. Tôi ngăn chặn. Cảnh sát đã tới. Họ bắt những người không kịp chạy thoát thân. Tôi xin cảnh sát tha họ, viện lý do cuộc ẩu đả gây ra vì một sự hiểu lầm. Tôi vỗ vai Phong:

- Mình về chứ?

Nó rút khăn mùi soa buộc vết thương rướm máu ở cánh tay tôi, Phong nhìn tôi. Đôi mắt khác lạ. Tôi có thể đọc nổi những ý nghĩ trong đôi mắt của nó. Những ý nghĩ sám hối và thương yêu. Chắc chắn, bọn thằng Phong đã ngạc nhiên ghê gớm.

Phong lí nhí:

- Cám ơn giáo sư.

Tôi cười:

- Anh đừng khách sáo.

Nó chớp mắt:

- Không có giáo sư, chúng tôi bị no đòn.

Và nó tiếp:

- Vì chúng tôi bỏ băng của chúng nó, nên chúng nó cảnh cáo.

Tôi nắm chặt tay Phong rồi tay Luyện, tay Du, tay Thiện:

- Cám ơn các anh. Chúng ta về nhà, kẻo trễ.

Năm chúng tôi bước qua cầu. Im lặng. Nhưng tự đáy lòng mỗi người đều reo vui như những kẻ chiến thắng trở về từ một miền gian khổ. Tôi không được nhìn những vì sao in hình trên mặt sông. Hẳn là vẫn đẹp. Đêm nay còn đẹp hơn.