ại lộ Saint-Michel, tối Chủ nhật hôm nay, chìm trong làn sương mù tháng Chạp, và hình ảnh một đường phố quay trở lại trong ký ức tôi, một trong những phố hiếm hoi của khu Latin - phố duy nhất, tôi nghĩ thế, vẫn thường hay hiện ra trong các giấc mơ của tôi. Rốt cuộc tôi cũng nhận ra nó. Nó thoải dốc dẫn xuống đại lộ, và sự lây nhiễm của mơ lên thực tại khiến cho phố Cujas sẽ luôn luôn, đối với tôi, cứ sững lại trong ánh sáng của đầu những năm sáu mươi, một ánh sáng dịu và trong suốt mà tôi gắn vào với hai bộ phim của thời đó: Lola và Adieu Philippine.

Từng tồn tại về phía dưới của phố, nơi tầng trệt một khách sạn, một phòng chiếu phim, Studio Cujas. Một buổi chiều tháng Bảy, tôi đã bước vào sự mát mẻ và tối tăm của căn phòng ấy, vì rỗi việc, và tôi là khán giả duy nhất.

Cao hơn một chút, trên đồi Sainte-Geneviève, tôi gặp lại một người bạn gái từng đóng trong một bộ phim thuộc Làn sóng Mới[10] - như hồi ấy người ta hay nói.

Tôi đã nghĩ đến cô, chiều hôm qua, vào lúc bắt gặp trước hàng rào vườn Luxembourg một người đàn ông vận cái áo pull-over shetland đã cũ, mà mái tóc nâu và cái mũi khoằm như mỏ đại bàng nhắc tôi nhớ đến một ai đó. Mà đúng, tôi từng hay gặp anh ta tại quán cà phê nơi người bạn gái kia hẹn tôi. Một người tên là François, biệt danh “Triết gia”, chắc hẳn vì anh ta là thầy giáo triết học tại một trường tư.

Anh ta thì không nhận ra tôi. Anh ta đang cầm một quyển sách trên tay và có dáng dấp của một sinh viên đã già. Sự tình cờ khiến tôi quay trở lại khu phố ấy, sau một phần tư thế kỷ, và tôi đang thấy sự hiện diện của người đàn ông chẳng hề thay đổi kia, vĩnh viễn trung thành với thập niên sáu mươi. Lẽ ra tôi có thể nói chuyện với anh ta, nhưng nhiều thời gian đã trôi qua kể từ những lần cuối chúng tôi gặp nhau, biến anh ta trở nên bất khả xâm nhập đối với tôi, giống một ai đó mà tôi để lại trên bãi biển của một hòn đảo xa xôi. Còn tôi, tôi đã ra khơi.

Tôi đã nhìn thấy lại anh ta ngày hôm nay, ở phía bên kia khu vườn, đi cùng một cô gái trẻ tóc vàng. Anh ta dừng lại nói chuyện một lúc với cô gái trước miệng dẫn xuống tàu RER thay thế ga Luxembourg trước đây. Rồi cô gái bước xuống các bậc cầu thang và để anh ta lại một mình.

Anh ta bước nhanh trên vỉa hè đại lộ Saint-Michel về hướng Port-Royal. Anh ta vẫn cầm quyển sách trên tay. Tôi đã thử đi theo anh ta, mắt găm chặt vào cái áo pull-over shetland mà cái vệt màu lục nhạt rốt cuộc đã mất hút đi ở đoạn phố Abbé-de-l’Épée.

Tôi đi qua khu vườn. Có phải vì cuộc gặp với bóng ma ấy? Những lối của vườn Luxembourg nơi tôi đã không hề bước đi cả một vĩnh cửu rồi? Trong ánh sáng cuối buổi chiều, tôi thấy như thể các năm trộn lẫn vào với nhau, rằng thời gian trở nên trong suốt. Một ngày nọ, tôi từng đi cùng cô bạn hay đóng phim ấy, trên chiếc xe mui trần của cô, từ đồi Sainte-Geneviève đến trường quay Saint-Maurice. Chúng tôi đi theo các bờ ke lúc đã ra khỏi Paris và đám cây tiêu huyền tạo thành vòm lá cao. Đó là một mùa xuân, năm 1963 hoặc 1964.