ió to, ngọn lửa càng to. Nếp nhà gỗ ba gian hai chái lúc đó chỉ còn là một bó đuốc gần tàn. Đứng nhìn cái cảnh tàn phá đó, thầy trò cụ Điều ngơ ngẩn hồi lâu. Sau, cụ Điều hỏi:

- Thế nào, chú thấy những gì?

- Ghê gớm quá! Con tưởng sài lang cũng không độc ác được đến thế! Chẳng biết tài lợi ở đời là cái gì mà nó khiến người ta nhẫn tâm với nhau như vậy. Cái cảnh tượng vừa rồi, giờ nhắc đến, con còn thấy sởn tóc rùng mình...

Bố cu Khải thuật đầu đuôi việc mình lẻn về nghe ngóng, những sự hung tàn của bọn giặc, cái chết thảm thê của vợ chồng con cái nhà lý Hậu... Ông cụ Điều lắc đầu lè lưỡi, mà nếu những chuyện ấy chẳng phải tự miệng lão già kể lại, thì không khi nào cụ dám tin. Cụ rên lên một tiếng ai oán:

- Còn gì là đời mẹ con Thục Nương nữa!

Rồi cụ ôm mặt khóc. Bố cu Khải kiếm lời an ủi:

- Cụ bà và cô chắc không việc gì! Con vợ Hoàng Tử Trung phải bệnh phong, cần có nhiều thị nữ để hầu hạ. Nó thường ra lệnh cho các tướng hễ bắt được đàn bà con gái phải dâng nó cả. Con mẹ ấy nanh ác lắm, nếu ai dám trái ý nó thì nguy ngay. Lày Sập Trưởng dù hung dữ đến đâu cũng phải sợ con beo cái ấy. Vả, vừa rồi bắt được bao nhiêu người, tên hầu cận của Hoàng đã biết, thế thì cụ bà và cô có bị chúng càn đi, con chắc không điều gì đáng lo.

- Nhưng phải túc trực con đàn bà hủi kia cũng quá chết!

- Thôi thì cùng đường, đành cam chịu cái ngược cảnh ấy chứ làm thế nào? Ban nãy, con vâng lời cụ lẻn về xem, tuy không thể thông tin với cụ bà và cô được, song con cũng làm cho thằng giặc Lày hút chết.

- Sao?

- Ngay lúc nó giết vợ chồng lý Hậu, con tức lắm, phóng một mũi dao găm. Giặc Lày bị thương ngã gục xuống.

- Chú táo quá! Ấy cũng may nó vội ngược, nếu không thì một mũi dao ấy chắc còn làm cho bao mạng chết oan!

Đám cháy đã tàn. Thành phố lại im lặng tối tăm. Trong cái tịch mịch của sự chết, chỉ còn văng vẳng một vài tiếng rền rĩ ngấm ngầm. Cụ Điều thở dài hỏi:

- Giờ làm thế nào?

Bố cu Khải lặng im một lát, khẽ nói rằng:

- Quân giặc hiện giờ thua luôn, tình thế xem đã suy nhược lắm. Bữa nay chúng vội trút ngược như thế là vì Lưu Vĩnh Phúc vừa bị đại bại ở Sơn Tây. Quân Pháp đang đuổi đánh gấp, có lẽ sắp lên hạ nốt thành Tuyên. Trong đám quân mới, nghe nói có quan huyện Vị là người tài đánh chác lại có lòng thương dân. Vậy, ý con định ngay bây giờ theo giặc lên Nhụng. Một là tìm cách cứu cụ bà và cô, hai là dò xem binh tình giặc thế nào, trở về dẫn đường cho quan huyện lên đánh. Diệt được bọn Cờ Đen sớm ngày nào, dân ta sớm yên ổn ngày ấy. Cụ tính sao?

- Ừ, kế ấy hay đấy! Nhưng phải cả tôi đi với chú để lâm thời giúp đỡ nhau mới được.

- Cụ đi không tiện, vì nghề võ cụ không có, lúc lâm nguy e khó thoát. Vả quân giặc đang lùng bắt cụ, nó thấy bóng thì gỡ sao được nữa. Vậy cứ để một mình con đi là hơn!

- Chú nói phải! Nhưng cẩn thận lắm mới được, nếu nóng nảy thì hỏng việc như chơi, lại nguy đến tính mệnh là khác.

- Điều đó con xin ghi lòng. Con chỉ còn lo một việc...

- Việc gì?

- Ở đây lấy ai hầu hạ cụ được?

Cụ Điều ứa nước mắt:

- Chú thực là người có nghĩa. Nhưng việc phải đi, chú cứ đi! Ta ở đây sẽ có cách, chú đừng lo!

- Nhưng mẹ con Chánh ú chắc còn rình mò cụ lắm đấy. Nếu nó thấy tung tích cụ, con e sẽ có điều chẳng lành. Như ý con thì cụ nên vào gò Chùa mà ẩn, ban ngày chớ ra ngoài! Dưới gốc mít còn một thùng gạo vừa chôn, gà vịt tuy tán loạn cả nhưng rồi chúng cũng lần về. Cái ăn như thế là tạm đủ. Con đi, chóng thì mười hôm, lâu thì nửa tháng, thế nào cũng về.

- Ừ thôi chú cứ an tâm lên đường. Thử rẽ qua nhà cụ Điển xem, nếu còn con ngựa lấy mà đi, nhanh hơn.