ưa tạnh, cả khu rừng tìm lại được những mùi hương vốn có. Tôi đã sẵng sàng tiếp tục cuộc truy tìm dấu vết của kẻ trốn chạy, nhưng tôi nghe thấy những giọng nói, chúng khiến tôi cảnh giác. Đám đàn ông kia đã ra khỏi rặng kilowe và đang ngược về theo đường cũ. Tôi thấy họ vượt sông, lòng sông sau trận mưa đã rộng ra đáng kể.

Họ nguyền rủa vận xui đã khiến cả bọn ướt sũng và xước xát khắp mình mẩy. Trông họ có vẻ bực dọc và mệt mỏi. Giọng nói của gã thủ lĩnh lấn áp tất cả, gã bảo cả đám người là những kẻ hèn nhát và nhắc lại với họ rằng kẻ mà cả bọn đang đuổi theo chỉ là một tên da đỏ, lại còn bị thương nữa.

Tôi đã nghĩ họ sẽ kẹt lại trong rặng tre và sẽ mất nhiều thời gian mới thoát ra được. Tôi thấy vững dạ vì biết rằng trận mưa đã xoá sạch dấu vết của kẻ trốn chạy, những dấu vết mà đám người kia có thể phát hiện ra, rồi tôi trở vào rừng, đi vòng vèo để họ không trông thấy tôi và chỉ quay lại với những người đang là chủ nhân của mình lúc họ hạ trại qua đêm.

Tôi tiến về phía họ, đầu cúi xuống và đuôi cụp lại giữa hai chân. Tôi tiến lại chỗ gã thủ lĩnh với vẻ cam chịu, và tôi đã phải nhận những nhát roi tới tấp mà gã dùng để trừng phạt tôi.

- Con chó đáng chết, gã vừa quất roi vào tôi vừa gầm lên, rồi gã tròng vào cổ tôi một sợi xích.

- Đừng đánh nó nữa, con chó đó chỉ đường đúng mà, và nếu cái tên da đỏ kia có chạy nhanh hơn chúng ta thì cũng đâu phải lỗi của con chó, một gã trong đám nói.

- Đừng có chõ mũi vào việc này! Tao biết phải trừng trị con chó này thế nào, gã thủ lĩnh hét lên, đá thêm cho tôi một cú rồi mới để tôi yên thân.

Tôi tránh xa khỏi chỗ họ hết sức mà sợi xích cho phép, tôi nằm xuống; từ chỗ nằm tôi thấy tất cả đang rét run cầm cập. Cả đám cố nhóm lấy một ngọn lửa mà không được, trận mưa vừa nãy không chừa lại cho họ một cành củi khô nào.

Họ đổ tội cho nhau vì đã đi chậm, nguyền rủa thời tiết, trận mưa, rặng tre, cánh rừng, bầu trời... và họ chửi thề nhiều đến mức ngünemapu nổi giận và khiến tralkan, sấm, gầm lên rồi tiếp sau là một cơn dông mới.

Cả đám ngồi tụ lại gần mấy cái cây, phủ lên mình những tấm áo mưa và cố sưởi ấm cho nhau. Chỉ có gã thủ lĩnh lúc nào cũng lăm lăm thứ vũ khí chết chóc vẫn luôn canh chừng cánh rừng sâu thẳm chẳng còn phân biệt được gì ngoài những cái bóng mà gã không hiểu là gì.

Tôi cảm nhận được nỗi tuyệt vọng của đám người. Tôi cảm nhận được nỗi sợ, cơn đói, nỗi chán ngán mà họ cảm thấy khi ăn từng mẫu bánh mì ướt nhẹp đã rữa ra trên tay.

Tôi vẫn nằm, đón nhận cơn mưa và tôi lấy lại sức. Đêm buông nhanh. Tôi đau, đương nhiên là thế, nhưng tôi không buồn và đó là điều tôi được nghe từ küdemallü, con đom đóm, kẻ vẫn đang chiếu sáng bằng chiếc đèn nhỏ xíu màu xanh bất chấp cơn mưa.

Đám người kia không trông thấy con đom đóm, nhưng nó đang đậu trên mũi tôi, sẵng sàng chia cho tôi chút hơi ấm nhỏ nhoi.

Küdemallü muốn tôi nhìn nó thật chăm chú để ghi nhớ rằng dấu vết của kẻ trốn chạy có mùi củi khô, bột mì, mật ong, mùi của tất cả những gì tôi đã mất.

Tôi nhắm mắt lại và ánh sáng màu lục của nó vẫn còn dưới hai mí mắt tôi, nó lấp đầy chúng bằng thứ ánh sáng chói loà, và tôi lại thấy mình ở đó, kề bên Aukamañ và Wenchulaf. Còn có cả những cậu nhóc khác nữa, tất cả đều là những Con người của Đất, đang mừng rỡ tham dự ayekantun, buổi gặp gỡ, để học học với vẻ vui thích, bởi ông già Mapuche đang kể về khởi nguồn của vạn vật.

Aukamañ chín tuổi và tôi chắc cũng tầm đó. Cậu bé xoa xoa đầu tôi trong lúc lắng nghe chedki, ông ngoại, người vừa gõ kultrun, chiếc trống tròn nhỏ luôn góp mặt cùng những khúc hát, những lời cầu nguyện, những thỉnh cầu và những câu chuyện quan trọng, vừa kể cho chúng nghe về trận đấu khủng khiếp giữa hai con rắn, Trengtreng Filu và Kaykay Filu, để chọn ra kẻ xứng đáng nắm quyền thống trị vạn vật. Nhưng trận đấu kéo dài và cam go, đến nỗi mà rốt cuộc, vì quá mệt mỏi, chúng quyết định rằng Trengtreng Filu sẽ cai quản vùng biển, còn Kaykay Filu thì cai quản đất liền, những ngọn núi và núi lửa. Chính vào lúc Wenchulaf đang kể chuyện cho bọn trẻ con Mapuche nghe thì những tiếng kêu cảnh báo vọng đến từ các ruka cắt ngang câu chuyện.

Một chiếc xe tiến lại gần, dừng lại, một đám đàn ông bước xuống, đó là bọn wingka, những kẻ ngoại lai, họ không phải những Con người của Đất và họ có thứ vũ khí chết chóc.

Gã thủ lĩnh đi về phía Wenchulaf và hỏi xem liệu ông có phải longko, người hiểu biết, thường dạy dỗ và khuyên bảo, người dẫn đường cho những Con người của Đất hay không.

Wenchulaf bảo bọn trẻ đứng ra phía sau mình và, bằng ngôn ngữ của đám wingka, ông đáp rằng phải, ông là longko Wenchulaf, và rằng trong huyết mạch ông vẫn đang chảy dòng máu của Kallfukura vĩ đại.

Đám wingka tỏ vẻ khinh khỉnh. Chúng chẳng biết gì về những Con người của Đất. Không một tên nào biết nói tiếng mapudungun. Chúng chưa bao giờ nghe đến tên của Kallfukura - viên đá xanh, longko vĩ đại mà chỉ riêng cái tên đã làm run sợ hàng nghìn người wingka ở cả hai sườn những rặng núi lớn, trên cả hai bờ của hai đại dương lớn.

Gã thủ lĩnh của đám wingka chìa ra cho ông một tờ giấy và bảo rằng tờ giấy này ra lệnh cho những Con người của Đất phải rời bỏ làng mạc, nhà cửa, đất đai, khu rừng, dòng sông, con suối, ao hồ, hoa trái, bột mì, sữa và mật của mình.

Wenchulaf đáp rằng mảnh đất mà đám wingka đang giẫm lên và tất cả những gì chúng thấy đều thuộc về ngünemapu và rằng những Con người của Đất sẽ không đi đâu hết, rồi ông nói thêm: lâu rồi, từ rất lâu về trước, đám wingka đến từ phương Bắc, từ pikun mapu, mảnh đất bị nguyền rủa, và chúng ta đã chiến đấu, chúng ta đã chiến thắng chúng và đuổi cổ chúng đi. Sau đó, đám wingka lại đến từ phía Tây, từ lafken mapu, mảnh đất của những linh hồn ác, chúng mang theo ngôn ngữ và thần thánh của bọn mi và chúng ta đã chiến đấu, chúng ta đã chiến thắng và chúng ta đã buộc chúng phải chấp nhận hoà bình. Mi hãy biến đi và nói với longko của mi rằng những Con người của Đất sẽ không đi đâu hết.

Và đó là những lời cuối cùng mà Aukamañ, đám trẻ Mapuche cùng tôi được nghe từ ông, vì gã thủ lĩnh của đám wingka đã giương thứ vũ khí chết chóc lên và máu của Wenchulaf trào ra từ ngực ông, hoà vào wallmapu, tổ quốc của những Con người của Đất.

Ánh sáng màu lục của küdemallü, con đom đóm, làm nhoè đôi mắt nhắm chặt của tôi, nhưng tôi vẫn thấy tên wingka tóm lấy cổ mình, và tôi cũng thấy Aukamañ ôm chặt lấy người ông đã ngã gục rồi bật dậy để bảo vệ tôi, nhưng tên wingka to khoẻ hơn nên đã khiến cậu ngã lăn lông lốc sau một cú đấm vào mặt.

- Một con chó nòi đấy, giống béc giê Đức. Mấy thằng da đỏ chết giẫm này cuỗm nó ở đâu được nhỉ? Tên wingka nói.

Hôm đó chính là ngày tôi đã đánh mất mọi thứ, tôi đã nói như vậy với küdemallü, con đom đóm, từ tận sâu trong đáy mắt mình, và ánh sáng màu lục của nó cũng bảo tôi rằng ngày hôm đó, không phải chỉ mình tôi đã đánh mất tất cả.

Tôi thấy những Con người của Đất, trong đó có Aukamañ và Kinturray, tiếc nuối rời khỏi ngôi làng đang bốc cháy, bị đám wingka mang thứ vũ khí chết chóc canh chừng, và tôi thấy những con thú lớn bằng kim loại đang phá trụi khu rừng, huỷ hoại lemu và cả tầm vóc lớn lao của nó. Những cây sồi đầy diweñes đổ ào xuống, cùng những alerce đồ sộ, những cây bách tán và cây foike thiêng liêng, cây đông mộc muôn đời xanh mát. Tất cả đều đổ rạp.

Afmau! Afmau! Aukamañ gào thét, và thứ cuối cùng mà tôi đánh mất, chính là giọng nói của cậu.

Dưới mí mắt tôi, ánh sáng màu lục của küdemallü, con đom đóm, bảo với tôi rằng: thân thể bị đánh đập của ngươi đã sống nhiều năm, gần như gấp đôi số tuổi của ngươi khi đám wingka lôi ngươi xa khỏi Aukamañ, nhưng ngünemapu đã quyết định là ngươi sẽ sống tới khi nào ngươi tìm lại cậu ấy và giúp cậu ấy.