huông nhà thờ rồi cũng ngưng, các tiệm bánh rồi cũng đóng cửa nhưng vẫn còn đó một bầu không khí thân ái bao trùm lấy những món ăn dành cho bữa tiệc tối và cảnh nấu nướng của các gia đình trên những tờ giấy thấm trên mặt lò bánh mì - nơi vỉa hè cũng bốc khói như thể những viên đá lót đường cũng tham gia nấu nướng.

- Thứ ông rắc từ ngọn đuốc có tạo cho món ăn của họ một hương vị nào khác thường không? - Scrooge hỏi.

- Có chứ. Chính ta là hương vị.

- Tất cả mọi bữa tối hôm nay đều có cùng một hương vị ấy à? - Scrooge hỏi tiếp.

- Hương vị ấy dành cho bất kỳ ai tốt bụng, cho những kẻ nghèo khổ nhất.

- Tại sao lại là kẻ nghèo khổ nhất? - Scrooge thắc mắc.

- Vì họ mới là người cần nó nhất.

- Thưa ngài, - Scrooge nói sau một thoáng suy nghĩ. - tôi tự hỏi chẳng phải ngài là người đã ngăn cản không cho những con người nghèo khổ này có cơ hội được vui thú trong thanh thản đó sao!

- Ta làm vậy ư! - Hồn ma thét lớn.

- Ngài cũng là người tước đoạt phương tiện kiếm cái ăn của họ vào mỗi ngày Chủ nhật, thường là ngày duy nhất mà họ chẳng còn gì để ăn. - Scrooge nói.

- Là ta sao! - Hồn ma cao giọng.

- Và chính ngài cũng muốn đóng cửa những nơi này vào ngày Chủ nhật, đúng không? - Scrooge hỏi.

- Ta muốn thế ư! - Hồn ma kêu lên.

- Tha thứ cho tôi nếu tôi nói sai. Tất cả những việc làm đó đều được thực hiện nhân danh ngài, Giáng sinh Hiện tại - hoặc chí ít là thành viên nào đó trong gia đình ngài. - Scrooge nói.

- Có một số người trên thế gian này tự cho mình biết rõ các linh hồn như ta và nhân danh đó để làm tất cả những việc nhằm thỏa mãn đam mê, niềm kiêu hãnh, ý định xấu xa, lòng căm thù, thói ganh tỵ, sự mù quáng và tính ích kỷ. Những kẻ đó hoàn toàn xa lạ với họ hàng của ta, như thể họ chưa bao giờ tồn tại. Hãy nhớ lấy và quy trách nhiệm nơi chính những kẻ đã làm, chứ không phải chúng ta. - Hồn ma đáp[36].

[36] Theo tín ngưỡng Thiên Chúa giáo, luật ngày Sabbath được đưa ra với ý nghĩa: (1) để con người có thời giờ nghỉ ngơi sau sáu ngày vất vả làm việc; và (2) để con người trau dồi đời sống tâm linh, chứ không nhắm chi li đến những điều nhỏ nhặt, được phép làm hoặc không được phép làm trong ngày đó.

Năm 1836, Charles Dickens xuất bản một tập sách mỏng (bàn về vấn đề thời sự) với nhan đề “Sunday Under Three Heads”, để chống lại Bill, người có ý định mở rộng những hạn chế vốn đã hà khắc của ngày Chủ nhật nghỉ ngơi. Dickens cảm thấy những kẻ thuộc tầng lớp thượng lưu như Bill cố gắng kiểm soát cuộc sống của những người thuộc tầng lớp thấp hơn, ngụy tạo che đậy ý đồ đó bằng lòng thành kính tôn giáo. Chủ nhật là ngày duy nhất mà người nghèo và tầng lớp lao động có thể tận hưởng niềm vui bình dị mà tầng lớp trung lưu và thượng lưu đã tận hưởng trong suốt cả tuần. Trong A Christmas Carol, Dickens tiếp tục bày tỏ mối quan tâm này qua cuộc trao đổi giữa Scrooge với Hồn ma Giáng sinh Hiện tại.

Scrooge hứa sẽ làm như thế và họ tiếp tục tiến ra ngoại ô thành phố trong vô hình. Hồn ma có một khả năng rất đặc biệt (mà Scrooge đã quan sát ở tiệm bánh mì), đó là ông ta có thể dễ dàng chui vào bất kỳ nơi nào mặc cho hình dáng khổng lồ của mình; và cho dù đó là một mái nhà ẩm thấp hay dưới trần cao vời vợi, trông ông ta lúc nào cũng toát lên vẻ thanh tao như một sinh vật siêu nhiên.

Có lẽ chính niềm vui mà Hồn ma hiền lành này đã thể hiện qua quyền năng của mình hoặc chính bản chất nhân hậu, bao dung và tử tế của ông ta lẫn sự cảm thông với người nghèo khổ đã đưa ông ta đến thẳng nhà viên thư ký của Scrooge. Scrooge nắm lấy áo của Hồn ma và được dắt đi. Đến ngưỡng cửa, Hồn ma mỉm cười, dừng lại để chúc phúc cho nhà của Bob Cratchit bằng thứ bột sáng lấp lánh từ ngọn đuốc của ông ta. Hãy nghĩ mà xem! Một thư ký Bob chỉ kiếm được mười lăm “Bob”[37] mỗi tuần, mỗi thứ bảy chỉ đút túi được có mười lăm cái tên hắn vậy mà Hồn ma Giáng sinh Hiện tại lại ban phúc cho ngôi nhà bốn phòng của anh ta!

[37] Bob: (tiếng lóng của người ở khu đông London) đồng si-ling; nên “fifteen copies of his Christian name (Bob-s)” nghĩa là mười lăm si-ling.

Kia là vợ của Cratchit, một phụ nữ tuy nghèo nàn trong bộ áo đắp vá nhưng tươm tất và trang nhã với những dải ruy-băng rẻ tiền thoạt nhìn cũng biết chỉ đáng giá sáu pen-ni. Cô trải tấm khăn bàn với sự phụ giúp của Belinda Cratchit, cô con gái thứ hai cũng trang nhã với những dải ruy-băng, trong khi cậu lớn Peter Cratchit cắm cái nĩa gỗ to vào một chảo đầy khoai tây còn một phần cái cổ áo sơ mi khổng lồ của cậu gần như chui cả vào mồm (cái áo đó vốn là tài sản riêng của Bob, được coi là của thừa kế dành cho con trai của mình nhân ngày đặc biệt này), lòng vui sướng vì được diện bảnh bao và ước gì được khoe bộ cánh bằng vải lanh này trong công viên chen chúc những con người ăn mặc sang trọng, sành điệu. Hai đứa bé nhà Cratchit, một trai và một gái, ùa vào và hét to rằng chúng ngửi thấy mùi ngỗng[38] quay ướp với lá xô thơm và hành tây ở tiệm bánh mì và biết chắc đó làm món dành cho nhà mình. Lũ trẻ nhảy múa quanh bàn ăn, tán tụng ông anh Peter Cratchit đến tận mây xanh trong khi Peter (người không hề tự hào, mặc dù cái cổ áo gần như khiến cậu bị sặc) chăm chú thổi lửa mãi cho đến khi mấy củ khoai tây chậm chạp chịu nảy lên, va đập lục cục vào cái chảo có nắp để ra hiệu cho mọi người vớt chúng ra lột vỏ.

[38] Gà tây chưa được xem là món ăn truyền thống vào Giáng sinh ở Anh Quốc mãi đến cuối thế kỷ 19. Thay vào đó, ngỗng, gà hoặc thịt bò nướng và bánh pudding là những món không thể thiếu trên bàn tiệc Giáng sinh.

- Có món gì cho bố yêu quý của các con thế? - Bà Cratchit hỏi. - Còn em trai Tiny Tim của con nữa! Và Martha sẽ không đến trễ như dịp Giáng sinh năm ngoái cả nửa tiếng đấy chứ!

- Martha tới rồi đây, mẹ! - Một cô gái vừa xuất hiện vừa đáp.

- Chị Martha đây rồi, mẹ ơi! - Hai đứa bé nhà Cratchit hét lớn. - Hoan hô! Tối nay có ngỗng đấy chị Martha!

- Sao thế, con yêu của mẹ, cầu Chúa phù hộ cho con, sao con đến trễ thế! - Bà Cratchit nói, hôn con gái đến cả chục lần, lăng xăng giúp con cởi khăn choàng và tháo dây mũ.

- Tối qua bọn con có nhiều việc phải làm cho xong, - Cô gái đáp. - còn sáng nay lại phải dọn dẹp mọi thứ mẹ ạ!

- Không sao, con cũng đã về nhà rồi! - Bà Cratchit nói. - Ngồi xuống đây cạnh lò sưởi nào con cưng của mẹ. Sưởi ấm đi con, cầu Chúa phù hộ cho con!

- Không, không! Bố sắp về rồi! - Hai đứa trẻ hét to, thoắt ẩn thoắt hiện mọi nơi. - Trốn đi chị Martha, trốn đi nào!

Thế là Martha bèn đi trốn. Ông bố - Bob nhỏ bé - bước vào, khăn choàng dài ít nhất là cả thước, chưa kể phần tua sợi ở đầu khăn, treo lủng lẳng trước ngực và bộ quần áo sờn chỉ được mạng vá, che lấp khéo léo nên trông rất hợp thời, trên vai cõng cậu Tiny Tim. Thật đáng thương cho Tiny Tim, cậu bé sống nhờ vào một cây nạng nhỏ và chân tay phải tựa vào một cái khung bằng sắt!

- Sao rồi, Martha của chúng ta đâu? - Bob hỏi lớn, mắt nhìn quanh.

- Không về. - Bà Cratchit đáp.

- Không về à? - Bob nói, đột nhiên mất hẳn vẻ phấn khởi sau chặng đường dài làm ngựa phi cõng Tim từ nhà thờ về. - Giáng sinh mà cũng không về!

Martha không muốn thấy bố thất vọng, dù chỉ là trò đùa. Vì thế cô bước ra khỏi cửa tủ sớm hơn dự tính, sà vào vòng tay của bố trong khi hai đứa trẻ chen lấn Tiny Tim, đẩy em đến tận chỗ giặt, nơi có thể nghe thấy tiếng bánh pudding hát vang trong chiếc nồi bằng đồng vốn dùng để giặt quần áo[39].

[39] Copper: chậu lớn (bằng đồng thau hoặc bằng sắt) thường được sử dụng để luộc (giặt) quần áo. Vì nhà Cratchit nghèo nên chậu giặt cũng được dùng để làm nồi hấp bánh pudding.

- Tim bé bỏng cư xử thế nào hở mình? - Bà Cratchit hỏi sau khi đã để chồng ôm hôn con gái và bình tĩnh trở lại.

- Tốt như vàng ấy, - Bob đáp. - và khỏe hơn. Đôi khi nó hay trầm tư, ngồi một mình và nghĩ ngợi những điều kỳ lạ nhất. Trên đường về nhà, nó nói với anh rằng hy vọng mọi người đã trông thấy nó trong nhà thờ, vì vào ngày lễ Giáng sinh như vầy có lẽ họ mới mở lòng vui vẻ nhớ đến đứa bé tật nguyền như nó, điều khiến cho những người què quặt cũng có thể đi được còn người mù cũng sáng mắt ra[40].

[40] Ý tưởng này được dựa theo câu chuyện trong sách Phúc âm Mark 8: 22-6 (Chữa lành người mù tại hồ Bethzatha) và John 5: 1 - 16 (Hồ Bethzatha, thẩm quyền của Chúa Jesus).

Giọng của Bob run run khi nói những lời này và càng ngập ngừng hơn khi anh bảo rằng Tiny Tim đang mạnh khỏe và vui vẻ hơn.

Cái nạng nhỏ của chú bé nằm trên sàn, sau đó được mang trở lại với chủ nhân của nó khi Tiny Tim được hai đứa nhóc hộ tống đến ngồi bên lò sưởi. Trong khi đó, Bob xắn cao tay áo - người nghèo vốn lại càng dễ trông xoàng xĩnh hơn - và trộn một thứ thức uống nóng gồm rượu gin và chanh trong bình, khuấy đều rồi đặt lên ngăn bên trong lò sưởi cho nóng lên. Còn cậu lớn Peter và hai đứa trẻ đâu đâu cũng có mặt thì đi lấy ngỗng quay và nhanh chóng trở về như một đám rước linh đình.

Cả nhà rộn ràng đến độ khiến bạn có thể nghĩ rằng ngỗng là loài chim quý hiếm nhất trên đời, như việc tồn tại của loài thiên nga đen - và trong gia đình họ thì đó quả là sự thật. Bà Cratchit đang hâm nước sốt thịt (đã nấu trước trong chiếc chảo nhỏ) kêu xèo xèo, Peter thì dùng hết sức để nghiền khoai, Belinda cho đường vào món sốt táo, Martha lau chồng đĩa nóng, Bob bế Tiny Tim đến ngồi ở góc bàn còn hai đứa bé thì dọn ghế cho mọi người, không quên leo lên dành chỗ cho mình rồi ngậm cái muỗng vào miệng và la lên inh ỏi đòi ăn thịt ngỗng trong khi chờ người lớn chia phần. Cuối cùng thì đĩa cũng được bày ra và mọi người cùng nói lời tạ ơn trước khi dùng bữa. Thoáng chốc, cả nhà im lặng khi bà Cratchit chậm rãi đưa mắt nhìn dọc con dao cắt thịt, chuẩn bị cắm nó vào ức con ngỗng. Và ngay khi bà vừa cắm dao vào con ngỗng, một tiếng rì rào vui vẻ trỗi dậy sau khoảng lặng dài kiềm nén lan tỏa khắp bàn ăn và ngay cả Tiny Tim - bắt chước hai anh chị kế mình - cũng lấy chuôi dao ăn mà đập đập xuống bàn, la lớn: “Hu-raaahh!”.

Chưa từng có con ngỗng nào như thế. Theo Bob, chưa bao giờ có con ngỗng nào được quay khéo đến vậy. Nó mềm và thơm, ướp gia vị vừa đủ, lại to và rẻ, loại mà cả thế giới phải ngưỡng mộ. Cộng thêm sốt táo và khoai tây nghiền, quả thật đó là một bữa tối đầy đủ cho cả nhà như lời bà Cratchit hoan hỉ nói (vừa nói bà vừa nhìn vào một mảnh xương nhỏ còn sót lại trên đĩa) bởi cả nhà vẫn ăn không hết! Mọi người được một bữa no say, nhất là bọn trẻ trên mặt hãy còn dính đầy lá xô thơm và hành tây đến tận chân mày! Và bây giờ đến lượt Belinda đi thay đĩa mới cho mọi người còn bà Cratchit hồi hộp đi lấy bánh pudding.

Nếu bánh chưa chín thì sao nhỉ? Nếu nó bị vỡ khi trở mặt thì sao nhỉ? Nếu có ai đó trèo qua bức tường ở sân sau và đánh cắp mất món bánh trong khi họ chè chén con ngỗng thì sao? Thôi thì đủ cả mọi chữ “nếu” mà hai đứa nhóc nhà Cratchit hồi hộp lo lắng! Chúng thậm chí còn “giả sử” đủ mọi chuyện rùng rợn khác.

Ôi chao! Hơi nước nhiều quá! Chiếc bánh pudding được lấy ra khỏi nồi giặt. Mùi nghe như ngày giặt giũ[41]của cả nhà ấy! Đó là do lớp vải bọc. Cái mùi nghe như thể nhà ăn đặt cạnh tiệm nướng bánh nằm sát ngay bên tiệm giặt đồ ấy! Bánh pudding đây rồi! Chỉ nửa phút sau, bà Cratchit đã bước vào, má ửng hồng, miệng cười đầy tự hào với món bánh trên tay trông như một quả pháo thần công lốm đốm, chắc nịch và phập phù cháy nhờ hai thìa súp[42] rượu trái cây lên men rưới trên bề mặt, bên trên cắm một nhánh cây ô rô trang trí Giáng sinh.

[41] Ngày giặt giũ (washing day) là một trong những sự kiện quan trọng ở các gia đình vào thời trị vì của Nữ hoàng Victoria (1837 -1901). Do việc giặt giũ thường mất nhiều công sức, và cũng vì lý do kinh tế, nên không diễn ra thường xuyên, có thể chỉ một lần mỗi tháng.

[42] Half of half-a-quartern = 1/16 pint hoặc 1,25 fluid ounce, tương đương 2 thìa súp. Trước khi ăn bánh pudding, người ta thường rưới một ít rượu lên mặt bánh và đốt phần rượu ấy để bánh nóng lên và có mùi thơm.

Ôi, thật là một chiếc bánh pudding tuyệt vời! Bob Cratchit dịu dàng khen ngợi, cứ như đó là thành quả lớn nhất của vợ kể từ khi họ cưới nhau. Bà Cratchit bảo không biết bây giờ cái bánh nặng bao nhiêu cân nữa và thú nhận rằng mình không chắc lắm về số lượng bột. Ai ai cũng có chuyện để nói về cái bánh, nhưng chẳng ai nói hay nghĩ rằng đó là cái bánh quá nhỏ so với một gia đình đông đúc như thế. Bởi nói ra điều đó ở đây thì vô duyên quá và mọi thành viên trong gia đình Cratchit sẽ phải đỏ mặt nếu nói bóng gió về điều đó.

Cuối cùng thì bữa ăn tối cũng kết thúc, mọi người dọn khăn bàn, quét khoảng sàn trước lò sưởi và bỏ thêm chất đốt vào lò sưởi. Món rượu gin pha trong bình được mọi người nếm thử và khen lấy khen để, tiếp đến là táo và cam được bày lên bàn, thêm một thuổng đầy hạt dẻ được bỏ lên lửa để nướng. Rồi cả nhà Cratchit quây quần với nhau dưới sàn trước lò sưởi thành nửa vòng tròn; cạnh cùi chỏ của Bob là chồng ly của cả nhà, gồm hai cái vại to và một cái tách không quai.