uồn quá, do việc lễ kết nạp Đảng cho ba người đàn ông Mèo đêm rằm tháng bẩy ấy không thành mà ông Quốc Thanh đã có thái độ nghi kỵ, tị hiềm rất bỉ ổi với Thiêm. Mặc dầu là hôm sau cả ba người nọ đã xác nhận với ông phái viên rằng: Thiêm đã gặp từng người, đã dặn dò họ hết sức tỉ mỉ và kỹ lưỡng, không thể trách cứ Thiêm bất cứ điều gì được. Cả ba không đến dự buổi lễ chỉ vì những lý do riêng mà thôi. Ngoài việc ăn tết tháng bẩy, một cái tết lớn sau tết nguyên đán của dân tộc, ông Lở còn phải giúp lợp nhà cho bố vợ, xong việc, uống chén rượu ngọn, làm một giấc tít cung thang đến tận nửa đêm mới tỉnh. “Ầy, uống rượu phải đến độ say mới thích, cán bộ à!” Ông Lở tự nhận. Ông Sùng mắc bận cúng ma cho đứa con trai tay lên càng cua mãi không khỏi. Riêng Thào A Chẩn, gạn hỏi mãi mới gãi đầu ngắc ngứ: “Mình nghĩ đã một lần ua đảng rồi nên không cần đến dự nữa!”

Nghe Chẩn nói vậy, ông Quốc Thanh liền túm tay ông này giật mạnh:

- Ua đảng tức là làm đảng, tức là thành đảng viên rồi à từ lúc nào thế?

- Từ hồi tôi còn trẻ. Còn giữ chân quét chợ Xin Ma Chải!

- Năm nào?

- Lâu rồi! Năm ấy, quân của Tưởng thống chế, từ bên Tàu tràn sang đóng giữ Châu lỵ Xin Ma Chải. Ở Châu lỵ, có một tốp người Kinh đội mũ lưỡi trai gặp tôi, dụ tôi ua đảng. Họ bảo: vào đảng thì được làm quan. Tôi gật đầu vì nghĩ sẽ thoát khỏi cảnh quét chợ. Đêm ấy, họ dắt tôi vào một cái hang đá sâu. Trong hang thắp nến. Vách hang, đặt một cái bàn, trên bàn đặt một khẩu súng dài và một thanh gươm sáng. Trên cao treo một lá cờ màu tiết đậm, giữa có nền xanh, trên nền xanh là ngôi sao trắng có nhiều râu tua. Họ bảo tôi đứng lên tuyên thệ. Tôi giơ tay trái, nói theo câu họ đã dậy thuộc lòng: “Nếu tôi phản bội thì dao găm kia đâm lòi ruột, súng kia bắn vỡ đầu.” Tôi nói xong, mọi người vỗ tay, hô to mừng rỡ: “Từ nay là đảng viên thật rồi!”

Mồ hôi toát ra đầm đìa như nước dội trên gương mặt gồ ghề của ông Quốc Thanh. Chết cha, hoá ra cái gã quét chợ Xin Ma Chải này nó đã gia nhập Việt Nam Quốc dân đảng. Ông chồm tới bịt mồm Chẩn, lắp bắp:

- Thôi, chuyện cũ không nói nữa, đảng này là đảng khác, đảng này mới là đảng của đồng chí nhớ chưa!

Đêm ấy, ông phái viên mời Thiêm ra bãi đá. Tần ngần một lúc, ông vỗ vai Thiêm, thân thiện:

- Tôi đã nói với anh rồi đấy, tôi vẫn bình tĩnh đây với lại khi xem xét sự việc thì 51 phần trăm lý trí, 49 phần trăm tình cảm, khi xử lý thì ngược lại, nặng về tình cảm hơn, do vậy tôi với anh ta lại đoàn kết nhé, tôi chỉ yêu cầu anh một điểm thôi: có mồm thì cắp có nắp thì đậy, tuyệt đối không được hở chuyện ông Chẩn đã gia nhập Việt Nam quốc dân đảng với ai, nhất là với huyện tỉnh.

Nhưng chưa để Thiêm tỏ thái độ, ông đã vênh mặt, nhâng nháo:

- À mà làm gì có chuyện đó một khi chính đồng chí Chẩn nói rằng do đồng chí ấy say rượu nên rượu nó nói chứ đâu có phải mồm đồng chí ấy nói, hề hề…

Mười ngày sau, lễ kết nạp đảng cho các ông Chẩn, Lở, Sùng được thực hiện. Vẫn theo phân công cũ, Thiêm lo việc cấp dưỡng, tiếp tân, trang trí và điều khiển buổi lễ. Có một sơ suất nhỏ. Khi giới thiệu đại biểu đến dự, Thiêm quên mất một chức trách của ông Quốc Thanh, nên khi anh vừa dứt lời, ông đã đứng phắt dậy, đập gót giầy, hắng giọng trịnh trọng:

- Kim chỉ có đầu, tôi xin đính chính và giới thiệu bổ sung cho đầy đủ để các đồng chí dễ theo rõi. Đại hội chúng ta được vinh dự đón tiếp đồng chí Quốc Thanh, nguyên chính trị viên tiểu đoàn, tiểu đoàn uỷ viên. Nguyên cán bộ ngành vận tải đường sắt, hiện đương kim đặc phái viên huyện uỷ Xin Ma Chải, bí thư chi bộ tương lai của xã La Pan Tẩn, đề nghị toàn thể đại hội nhiệt liệt hoan nghênh đồng chí Quốc Thanh!

Giữa tiếng vỗ tay lẹt đẹt của ba người đàn ông Mèo và Thiêm, ông Quốc Thanh dấn lên một bước, hai tay ép thẳng nẹp quần, ưỡn ngực dõng dạc: “Tôi là đồng chí Quốc Thanh đây ạ.”

Đêm đó, không ngờ lại là thời điểm ngắt đoạn đời Thiêm thành hai phần. Đó là lúc anh bỗng nhận ra một điều gì đó vô cùng hệ trọng, cùng với trạng thái bừng thức, anh rơi vào nỗi khổ tâm, thất vọng của kẻ vừa đánh rơi mất một báu vật thiêng liêng.

Lễ kết nạp và tuyên bố thành lập tổ chức, đọc quyết nghị chỉ định bí thư chi bộ xong, ông Quốc Thanh họp chi bộ ngay tại lớp học dùng làm hội trường.

Thu dọn mâm bát sau bữa cháo gà bồi dưỡng các thành viên dự buổi lễ xong, Thiêm leo lên sàn gác, vừa muốn nằm nghỉ cho đỡ mệt vừa định tìm nơi trốn lẩn. Thì dưới nhà, ông Quốc Thanh nhập vai thủ lĩnh, khai mạc cuộc họp, cất giọng thật hào hứng:

- Đây là buổi họp lịch sử của chúng ta vì từ nay La Pan Tẩn sẽ bước sang thời kỳ mới vô cùng xán lạn, thời kỳ xoay núi chuyển sông, một ngày bằng hai mươi năm.

Nuốt nước bọt, lấy hơi, ông cao giọng tiếp cố tình để Thiêm nghe thấy:

- Tổ chức chúng ta họp bàn những chuyện đại sự có quan hệ đến an ninh xã hội và quốc kế dân sinh, cho nên là họp kín, họp bí mật, vì đầu heo nên phải gánh gốc chuối, vì vậy có kẻ trước kia ta phải nhờ vả họ thì nay họ nên tự giác nhận ra mình đã hết vai trò, họ không nên tò mò nghe trộm chúng ta!

Thiêm bò dậy, rón rén xuống thang, như một cái bóng, đi ra bãi đá.

Đêm ấy Thiêm ngủ ngoài trời. Việc này sau đó trở thành thông lệ vì ngày hai mươi ta hàng tháng được ông Quốc Thanh quy định là ngày họp chi bộ thường kỳ. Không hẹn mà nên, những đêm Thiêm ngủ ngoài trời lại là những đêm có trăng hạ tuần. Trong cái rủi Thiêm gặp cái may. Vì ngày là của hành động, đêm là của suy tưởng. Đêm đầu tiên nằm giữa trời sáng trăng khuya, anh nhận ra, trên anh là vũ trụ đang trong cuộc xoay vần đã triệu triệu năm. Anh nhận ra mình lần đầu tiên được phóng chiếu giữa mênh mông. So chiếu với cảnh tượng vô tận, lại cũng là lần đầu tiên trong đời anh nhận ra, anh mạnh mẽ đấy mà đơn độc đấy. Ý nghĩ về sự đơn độc nẩy sinh từ cái buổi đầu leo dốc về La Pan Tẩn nhìn thấy cái bãi đá hoang vắng biệt lập, giờ đây anh hiểu thêm, anh vốn bé nhỏ đơn độc và càng trở nên đơn độc bé nhỏ, yểu nhược trước những điều hung hiểm bất ngờ. Đang có thể là hùng dũng cất bước đấy mà bất chợt con người có thể gặp ngay điều nguy biến và lập tức nó bị hắt hủi, bị gạt ra cạnh lề đường, trở thành một con số vô nghĩa, một thực thể thảm hại ngay. Thì đã thiếu gì người khởi đầu thì như cái buổi sáng thần tiên anh leo lên ngọn núi cao nhất vùng với cảm giác lạc lối vào thiên đường mừa đông năm nào, nhưng kết cục thì buồn thảm tăm tối như sự tuyệt vọng và cái chết. Sự phản bội nằm ngay trong lòng đời sống con người là vậy. Thế mà tiếc thay, con người, cái sinh linh yếu ớt vô cùng ấy chỉ được tồn tại trên thế gian này độc có một lần thôi. Ngắn ngủi quá là đời Thiêm và tính chất không lặp lại được sự sống lần thứ hai của đời người, thoạt tiên đã khiến Thiêm buồn nản. Nhưng, đêm nằm ngoài bãi đá đầu tiên và sau này, cuối cùng bao giờ cũng kết thúc bằng một bình minh da trời hoe hoe hồng màu lông chim gáy. “Ba buổi sáng cũng đủ là một đời người!” Thiêm vùng dậy, người lạnh băng vì hơi đá nhiễm đến gan ruột, nhưng nóng ấm trở lại từng giây một, vì nhớ tới câu thành ngữ Mèo hố pẩu nói và bên tai văng vẳng tiếng kẻng gõ từ đâu đó vọng về kích thúc lòng hăng hái. Con người là một sinh linh không dễ buồn nản. Càng gặp cảnh bi nó càng phẫn, càng phát.