ôm bốn chín ngày mẹ, trời mưa sụt sùi, Minh xin được về nhà từ hôm trước. Đã hơn một tháng nay, lần này là lần đầu, nàng thấy vừa ý, và được hưởng chút tự do. Từ ngày cưới, Minh không được một mình đi đến đâu nữa, bởi vì, trừ hai buổi học, còn thì động ra ngoài, là Minh phải xin phép bà Tuần, mà tất Sanh cũng đi theo.

Xuân chỉ đến thăm Minh có một lần vào sau ngày cưới mấy hôm. Nhưng chị em không được trò chuyện riêng cùng nhau, mà thấy thái độ của bà Tuần và của Oanh, Xuân không muốn ngồi lâu nữa. Từ đó, Xuân chưa hề lại nhà Minh lần thứ hai. Vì vậy, Minh buồn lắm. Có một bận, nhân chồng đi vắng, Minh toan đến chơi với Xuân, nhưng vừa bước chân ra phố đã gặp chồng về và bị chồng đi kèm. Biết rồi cũng chẳng nói năng được điều gì với bạn, nàng bèn vờ vịt mua bán một vài thứ.

Bởi vậy Minh sợ nhất những ngày thứ năm, chủ nhật và những ngày nghỉ lễ. Chỉ những ngày ấy, nàng phải ở nhà lâu, mà ở nhà lâu tất nàng phải dè dặt từng lời, hoặc bị thêm những nỗi bực tức.

Nàng chán nản.

Tờ báo "Tuổi trẻ” mà Nhã viết giúp, lâu nay Minh thấy nó buồn tẻ lạ thường, vì Minh chẳng được đọc một bài nào của Nhã. Cho nên có khi báo gửi đến, nàng chỉ nhìn qua chỗ mục lục, rồi không rọc, cứ để nguyên trên bàn. Nhưng nàng nhận ra được một điều quái lạ, là rồi tờ "Tuổi trẻ" ấy, tuy vẫn có băng dán ở ngoài cẩn thận, mà bao giờ tờ cuối cùng, tức là những trang có tiểu thuyết cũng bi rọc ra trước. Nàng đoán là Oanh, song không chắc, vì mắt nàng chưa được thấy Oanh đọc một quyển nào, vả em chồng nàng vẫn tô ý rất ghét các tiểu thuyết, nhất là tiểu thuyết tình nhảm nhí. Oanh thường bảo những thứ văn ấy rất có hại cho hạng đàn bà con gái, Một lần, Minh nhận thấy trong cuốn tiếu thuyết của nàng, có cái tăm đánh dấu trang. Nàng tưởng Sanh đọc, nhưng hôi ra thì không phải, mà nàng cũng có thể tin được lời chồng, vì chồng nàng rất lười xem sách.

Bởi vậy. Minh vắng bặt tin tức các bạn hữu. Nàng nhớ Xuân, nhớ văn của Nhã. Nàng nóng ruột muốn biết tin của Nhã, song không thể hỏi ai. Ngày trước, cứ thứ năm được nghỉ, thì đến giờ làm việc, dù bận đến đâu. Minh cũng ra đứng ở cửa để chờ Nhã đi qua, Mà dù trong óc bận rộn đến đâu, lúc đi qua, Nhã cùng phải quay nhìn Minh, rồi hai người chào nhau, trao cho nhau một nụ cười mỉm. Hoặc có khi vì một lẽ gì. Nhã không qua nhà Minh được, thì Minh cho là cái ngày ấy không đầy đủ, và đâm ra luẩn quẩn loanh quanh. Rồi đến chiều, tất nàng lại nhà Xuân, hỏi thăm tin bạn.

Nhưng từ ngày lấy chồng, nàng không được hưởng một thứ năm nào đầy đủ cả. Nàng không dám đứng cửa lâu. Mà hễ đứng cửa, là nàng hồi hộp. Nhưng chỉ hồi hộp hão huyền khi trông thấy những người ăn mặc giống Nhã đi vụt qua. Rồi nàng lại thất vọng, lững thững trở vào, ngậm ngùi thương Nhã, có lẽ chàng đã qua cửa vào những lúc nàng ở nhà trong. Nàng nhớ lại cái tối Nhã đứng lại trước nhà nàng, dòm vào rồi đi, thì nàng lại tưởng tượng rõ rệt cái nét mặt thất vọng của Nhã.

Về tới nhà, nàng cảm động vì thấy thím và cô cùng họ hàng đã mỗi người một việc rồi. Nàng vừa hỏi thăm Xuân, thì bạn nàng cũng vừa xuống xe, áo quần ướt át, tay xách bao nhiêu thứ mua ở trên chợ.

Chị em gặp nhau, vừa tủi vừa mừng.

Tối hôm trước và suốt cả buổi sáng hôm sau vì công việc bận rộn, Minh chưa hỏi han Xuân được một điều gì, mà nhất là nàng có cho mời Nhã, mà Nhã từ chối, nên nàng hậm hực. Vì vậy, nàng hẹn một giờ trưa, khi khách khứa đã về vãn, nàng đến thăm Xuân.

Đúng giờ hẹn, Minh lại nhà Xuân. Nhưng thoạt bước chân vào cửa, nàng có cái cảm tưởng như trong nhà quạnh hiu buồn tẻ một cách lạ.

Nàng yên trí sẽ gặp Nhã ở nhà Xuân, vì sao Xuân chả bảo trước anh cái tin nàng đến. Thành ra không thấy Nhã, nàng chẳng hiểu duyên cớ làm sao.

Hai chi em rủ nhau lên gác. Mưa gieo nặng hạt. Nhìn qua sân gác. Minh thấy nhà cửa, cây cối như nhuộm một màu bí hiểm mập mờ.

Minh ngắm ảnh mình treo trên tường, bỗng thở dài. Nàng buồn rầu, lặng lẽ nhìn bạn, rồi tự nhiên rưng rưng nước mắt. Biết rằng bạn muốn thố lộ nỗi lòng, Xuân hỏi:

- Thế nào? Còn lắm chuyện không?

Minh chán chường, thở dài:

- Những chuyện ở nhà chồng tôi, là những chuyện đã đành đi rồi, chị đừng bắt tôi nhắc lại.

- Anh ấy đối với chị thế nào?

- Sanh không đáng ghét. Sanh là người đáng thương, vì biết sợ mẹ lại biết nhịn vợ. Thôi, ta nên để những người cũ lại một nơi. Chị ạ, sao anh Nhã lâu nay không viết lách gì cả?

Xuân mỉm cười, lắc đầu, Minh cau mặt:

- Tại làm sao?

Xuân vẫn lắc đầu:

- Tôi không biết. Đã lâu lắm, anh ấy không lại đây. Minh nhìn bạn, tức bực:

- Hay là anh ấy đi vắng?

- Anh ấy vẫn ở Hà Nội.

Minh gắt:

- Sao từ nãy đến giờ, tôi thấy chị lãnh đạm với tôi thế? Hay tôi lấy chồng, chị đâm ghét tôi?

Xuân nắm tay Minh:

- Không, bao giờ tôi cũng thương yêu chị như trước.

- Vậy sao tôi hỏi tin anh Nhã, chị lại trảlời hững hờ?

Thong thả, Xuân thở dài, đăm đăm con mắt, đáp:

- Chị không nên nghĩ đến Nhã, vì anh ấy muốn quên chị.

Minh giậm chân xuống ván, ôm mặt khóc:

- Vậy thì anh ấy đáng giận. Tôi không ngờ!

Xuân thương hại, sẽ để tay lên vai bạn, an ủi:

- Chị chớ xét lầm, tội nghiệp anh ấy.

Minh trừng trừng hai mắt nhìn Xuân. Thấy bạn dịu dàng, bưuồn bã. Minh bèn dịu lời, thở dài:

- Vậy anh ấy đáng thương?

Xuân cũng thở dài, khẽ gật:

- Anh ấy đáng thương. Tôi mới lại thăm anh ấy hôm qua. Anh ấy ốm.

Minh bàng hoàng, nắm chặt tay Xuân, trợn mắt hỏi:

- Anh ấy ốm? Bệnh gì?

Xuân mỉm cười:

- Chẳng có bệnh gì cả. Anh ấy ốm vì buồn.

Minh nhắm mắt, rồi gục đầu xuống bàn, khóc nức nở.

Xuân nhìn bạn, ngẩm nghĩ mội lát, rồi rút ngăn kéo lấy ra bức thư đưa cho Minh:

- Đây, chị cứ đọc. Thế này thì tôi khí trống chuyện quá. Anh ấy vừa viết cho tôi ngày hôm kia.

Minh mừng rỡ, mở ra, hai mắt chăm chú, nàng đọc:

"Em Xuân.

Mấy lần em viết thư trách anh độ này thưa lại thăm em hơn trước. Cái đó anh xin chịu lỗi. Nhưng hẳn em cũng thừa hiểu cái cớ ấy rồi.

Em ạ, anh muốn quên hẳn người ấy đi. Lại nhà em, anh sợ thỉnh thoảng lại gặp mặt người ấy. Rồi hình dáng người ấy, tiếng nói câu cười của người ấy gợi cho anh biết bao nổi đau lòng.

Minh ngẩng dầu, thở dài:

- Anh Nhã tưởng tôi vẫn được tự do đến các bạn hữu như trước! Anh không biết bây giờ tôi bị tù chung thân?

Mỉm cười, Xuân gật đầu. Minh hỏi:

- Thế chị có bảo anh ấy biết cảnh tôi bây giờ không?

- Có, nhưng anh ấy khống muốn nghe. Chị đọc đi.

Đã ngót hai tháng nay, nghĩa là kể từ ngày người ấy cưới, anh không thể viết được một bài nào cho báo nữa. Anh như người mất trí Cái tin người ấy cưới, chẳng khác gì mũi tên độc nó giết chết linh hồn anh.

Ngẩng lên nhìn Xuân, Minh lắc đầu:

- Thương hại quá! Nhưng nếu anh ấy biết cái người ấy cũng chẳng sung sướng gì hơn anh ấy cũng tự an ủi được một vài phần,

Em có biết đâu rằng mấy ngày đêm anh không ăn không ngủ được. Tràng pháo cưới trưa hôm ấy nó tan xác bao nhiêu, thì ruột gan anh bị tan tành bấy nhiêu. Nào anh có muốn trông đâu cái đoàn ô tô choáng lộn nó đưa người ấy về nhà chồng. Anh đã cố chạy vào nhà trong, nhắm mắt, bịt tai lại. Mà không hiểu làm sao, anh không thể kiên gan được mãi. Anh lại phải hé cửa ra nhìn. Thì thỉnh lình, cái xe kết hoa vừa đến trước mặt, làm anh rụng rời chân tay. Ai hay, mỗi đám cưới là một vụ giết người, mà mỗi trái tim của đàn bà là một con dao nhọn!

Đọc đến đây, một giọt nước mắt của Minh rơi bộp trên mặt giấy.

Em Xuân ạ! Cái thư báo hỷ người ấy viết cho anh, anh không biết người vô tình hay cố ý để bắt anh phải đau đớn. Anh lặng đi đến một phút, rồi ngắm nghía mấy dòng chữ đề phong bì đến hàng giờ. Than ôi! Cũng những nét bút mềm mại này, trước kia viết cho anh, thì anh được đọc bao nhiêu chuyện vui vẻ, làm anh quên cái đời sầu khổ. Mà đến bây giờ, em ơi? Nó báo rin người ấy lấy chồng! Người anh yêu lấy chồng! Khốn nạn thân anh! Thôi! Thế là xong! Minh lấy chồng mất rồi, anh còn hy vọng gì nữa!

Mấy giọt nước mắt theo nhau rơi lộp bộp. Minh lấy khăn ra lau, đặt thư vào lòng, ngửa đầu vào lưng ghế. Một lát, Minh lại đọc:

Anh không ngờ đâu, trong ít lâu nay, tạo hoá đối với anh quá nghiệt. Đầu tháng năm, Mai phải đi xa. Cuối tháng sáu, Tuyết chết. Đến nay, Minh đi lấy chồng! Thì dẫu có gan sắt đá, mà ở vào cảnh quạnh hưu của buổi chợ đời chiều hôm, anh tưởng cũng đến héo hon, khô đét.

Anh không hiểu người ấy có biết anh yêu thực bụng người ấy hay không? Đành rằng người ấy hẳn là biết anh yêu, nhưng người ấy có biết anh đã xây đắp biết bao hy vọng với người ấy không? Anh xin thú thực với em rằng, người ấy và anh chưa hề nói hoặc viết cho nhau những tiếng "yêu". Ái tình, anh muốn nó kín đáo. Anh muốn hưởng ái tình bằng trí tưởng tượng hơn rằng đem mà phô diễn nó ra. Bởi vì ai có thể phô diễn được hết cái ái tình chân thật bao giờ. Chỉ có những tiếng vô hình ở đâu tận đáy lòng mới đủ nghĩa để mô tả tấm ái tình man mác. Vì vậy người ấy với anh đã yêu nhau ngấm ngầm, anh thấy một đôi khi nó có sức quá mạnh. Thật vậy, cứ lấy một việc cỏn con anh đã làm cho người ấy, cứ đoán ý tứ của những câu vụn vặt người ấy viết cho anh, cứ ngắm nghía vài thứ, tự tay người ấy làm để kỷ niệm cho anh mà bấy lâu nay anh vẫn bày trên bàn giấy, thì anh tưởng còn có nghĩa lý bằng mấy ngàn mấy vạn bài thơ vô vị của những nhà thi sĩ có biệt tài!

Minh lại ngừng, lim dim hai con mắt mơ màng, như để nhớ lại đoạn đời cũ.

Than ôi! Ba năm ấy đến nay thành giấc mộng. Viết đến đây, anh lại thấy anh đàn bà mất rồi! Những giọt nước mắt rất quý của anh, anh chỉ rỏ ra để vĩnh biệt những người thân thích, mà nay sao nó chảy ra dễ dàng. Anh xin lỗi em mấy phút cảm động.

‘‘ Em ạ! Người ấy lấy chồng một cách quá chóng. Từ hôm anh biết tin, đến lúc nghe tiếng pháo, tính ra vừa vặn có bốn hôm. Nếu người ấy được tấm chồng tử tế, thì anh rất mừng, song hỏi thăm ra, anh lại thấy người chồng ấy có nhiều chỗ rất đáng phàn nàn, mà nhà chồng, thì lại là một nhà cổ. Anh thương hại Minh của anh bị ê chề.. Viết đến đây, anh ngừng bút lại để ngẫm nghĩ. Kìa cái nét mặt vui tươi, cái miệng lúc nào cũng sẵn một nụ cười thẳng thắn, cái mái tóc mây, cái tay ngọc ngà mà người ấy vẫn tự nhận, vẫn còn rõ rệt ở trước mắt anh.

Minh mỉm cười, nhìn tay mình, và nói:

- Khốn nạn, chị ạ, mặt tôi bây giờ có tươi đâu, miệng tôi ít lâu nay có dùng để cười đâu. Cái tóc, cái tay tôi độ này còn đâu những vẻ trong sạch!

Nàng đọc nốt:

‘‘Nhưng mà, giá nét mặt ấy cứ vui tươi mãi, miệng ấy cứ cười nụ mãi, tóc ấy vẫn cứ có vẻ thần tiên mãi, thì anh rất hả lòng. Khốn nỗi chồng con như thế, anh đây nào có thể ích kỷ mà không xót xa thay!

Minh chấm mắt.

‘‘Anh cần phải thở dài một tiếng rõ to để trút hết những nỗi uất ức. Thì ra người ấy và anh không lấy được nhau, thật là oan! Nào ngờ đâu, tháng ngày vui có đến đây là hết. Nào ngờ đâu, đời anh, anh chỉ sống được có ba năm! Song, anh còn có thể tự hào để an ủi, là trong ba năm ấy, anh đã hưởng hạnh phúc ba mươi năm của đời một người khác. Nhưng mà, than ôi, thà rằng chẳng biết cho xong... Chứ biết nhau để phải chịu nỗi xa lìa, thì anh cho là làm người, có một trái tim để cảm, là một cái tội.

‘‘Anh mong quên người ấy đi mà thật không thể được. Anh đã tập cho thành thói quen, nhưng ngặm đắng nuốt cay một mình, kết cục anh phải mang bệnh. Trước kia, khi người ấy mới cưới, chẳng tối nào anh không qua nhà người ấy một lần. Thấy cửa đóng im ỉm, anh lắng tai nghe. Vậy mà anh cũng sung sướng như lại được gần gũi người ấy. Anh thấy như được sống lại những ngày vui xưa. Nhưng mà mỗi lần anh ôn lại cuộc ân tình tuyệt vọng như thế, thì anh về nhà, anh nằm gí trên giường không thể làm gì được nữa. Nhưng rồi sau, anh sợ chợt người ấy gặp anh mà như nhắc lại chuyện cũ, nên anh không vơ vẩn nữa, rồi cả đến những buổi đi làm, anh cũng quyết không qua nhà người ấy. Trông thấy nhau làm gì! Để cho cái ái tình nó vật lộn với người đàn ông, còn hơn để nó giết người đàn bà, em ạ.

Minh rhở dài:

- Thảo nào! Nhưn g khốn nỗi người đàn bà ấy chẳng còn sống nữa.

Xuân giục:

- Đọc đi.

‘‘Anh đến ở nhà mới này mới có hơn hai tháng, những tưởng phố đông đường rộng, thì anh vui mắt để làm việc được nhiều, chứ anh có biết đâu rằng anh bị những cảnh khổ não, là cảnh người ấy lấy chồng. Thật là ông Trời éo le, bắt anh phải cực nhục. Hay ông ấy muốn đày đọa anh cho anh hiểu biết, sự cay đắng của tình ái. Thà rằng anh cứ ở nhà cũ thì anh khỏi thấy gai mắt; thà rằng anh chẳng làm giấy cam đoan với chủ nhà thì quyết anh dọn phắt đi đến hẳn một nơi hẻo lánh; thà rằng anh chẳng vướng víu công việc, thì anh chẳng ngại gì mà chẳng lên chỗ rừng xanh núi đỏ, làm bạn với trăng, với gió, với khe nước, với cỏ cây, để ôn lại những tháng ngày vui vầy. Nhưng anh đã trót sa chân lỡ bước, thì âu là anh chỉ âm thầm đành lòng mà đón lấy những cảnh đoạn trường.

Minh đặt giấy vào lòng, nghĩ ngợi rồi lại đọc:

‘‘Mấy lần cuối anh gặp người ấy, không phải những lúc tiện tỏ tình vả anh cũng có ý muốn tránh. Nhưng bốn con mắt cứ thỉnh thoảng vô tình gặp nhau luôn, song là những con mắt của đội trinh thám, đi dò ý tứ nhau mà thôi.

Minh mỉm cười.

‘‘Từ nay mà đi, không biết anh có viết được nữa không. Bệnh anh tất càng ngày càng nặng. Anh chỉ biết rằng bỏ cán bút lâu, thì cầm nó khí ngại. Nhưng nếu có phải duyên văn đứt thật, thì cũng là một sự kỷ niệm êm đềm trong đời văn chương của anh, vì nó đánh một dấu rõ rệt là anh đã mất người khuyến khích.

Minh thở dài.

‘‘Anh không ngờ đã làm mất thì giờ em bằng câu than vãn vô nghĩa này. Anh biết than vãn thế là hèn nhát. Nhưng anh chỉ mong em biết nỗi khổ tâm của anh, mà vì thế, anh không lại thăm em được. Anh còn mấy điều muốn nói với người ấy. Nhưng thôi, thì giờ đã hết rồi, còn đâu!

‘‘Trước khi dừng bút, anh nhắc để em nhớ cho rằng thư này anh chỉ viết riêng cho em, mà xin em chớ để cho người ấy biết. Hễ người ấy có hỏi thăm đến anh, thì em chỉ nên đáp ba tiếng: "tôi không biết", chứ đừng bảo thêm một điều gì.

Anh không muốn để người ấy rõ anh hiện bây giờ ra thế nào. Anh cố làm cho người ấy quên anh, rồi ghét anh. Anh muốn người ấy được yên vui mà đi trên con đường mới."

Kính bút

Nhã

Đọc xong, Minh thở dài, ngửa cổ ra đằng sau, ngậm ngùi nói:

- Người ta chỉ có thể quên được nỗi vui, chứ ai quên được sự buồn, nhất là cái buồn ấy lại về ái tình.

Rồi nàng đọc đi đọc lai bức thư vài lượt nữa, và vẫn những nét mặt ban nãy lần lượt hiện ra. Rồi đọc xong, Minh trầm ngâm một lát, bỗng nàng ôm mặt nức nở khóc. Nàng khóc một lát thật lâu, rồi nói:

- Bức thư này, nó là tiếng thở dài tha thiết của tấm ái tình tuyệt vọng. Nó là bài văn tế sống thố lộ ở tận đáy lòng của một người bị cay đắng vì yêu! Chị cho tôi xin nhé.

Xuân thương hại đáp:

- Thôi chị không nên giữ thư của Nhã, lỡ ra... Vả tôi biết rằng cho chị đọc thì chị buồn mà!

Minh cảm động, căm hờn:

- Chị cho tôi tờ giấy để tôi chép ra vậy.

- Chị lẩn thẩn quá. Chép ra cũng thế chứ khác gì. Thôi, anh Nhã đã muốn quên chị, và muốn chị quên, thì chị không nên thế.

- Được, tôi trả lời anh ấy vậy, cho anh ấy biết tình tôi. Sự khổ não của tôi sẽ an ủi anh ấy.

Xuân lắc đầu:

- Không nên.

- Thế thì chị làm ơn nói với anh Nhã hộ tôi rằng lúc nào tôi cũng không thể quên được tấm ái tình thứ nhất, nó đã ăn sâu trong trái tim thành ra một vết thương. Nhã và tôi bị chung một mũi tên. Nhưng Nhã còn có cái khác có thể an ủi được. Tôi đây mới là người tuyệt vọng.

Xuân cười:

- An ủi Nhã! Chị đừng tưởng anh ấy sẽ có cái khác để an ui. Chỉ có chị đọc bức thư này thì chị mới được an ủi. Vì ở trên đời, chị còn thấy một người yêu đau lòng vì chị. Còn như anh ấy, anh ấy không rõ chị đối với anh ấy ra sao.

- Thì sao chị không nói, và không cho tôi viết thư?

- Khốn nổi anh ấy không muốn nghe ai nhắc lại.

Minh thở dài:

- Thế thì tôi nhắn chị một câu này, là ở đời tôi chỉ còn chút hy vọng là được đọc văn của anh ấy. Vậy anh ấy không nên tự hủy cái sự nghiệp văn chương của anh ấy đang chứa hy vọng. Anh ấy cứ viết. Viết lên báo, anh ấy cứ tưởng tượng như viết cho tôi. Mà tôi đọc, tôi cũng tưởng tượng như được anh ấy nói chuyện. Như thế, thì hai người tuy không được hằng gặp mặt, hoặc viết thư trao đổi ý kiến mà cái đời về tinh thần của Nhã cùng tôi, vẫn đằm thắm như xưa. Vậy mẩu hy vọng được làm độc giả của anh Nhã, anh Nhã không nên làm cho tôi mất nốt.

Xuân thở dài, không đáp. Minh lại nói:

- Đối với anh Nhã, tôi như người đã chết, vậy tôi muốn trối lại anh ấy hai câu, xin chị nhớ hộ, là Bụi hồng rật nẻo đi về chiêm bao, và Muôn chung nghìn tứ hẹn duyên sau, chị nhé.

Một liếng thở dài, ngực Minh từ từ dẹp xuống. Hai chị em cùng cảm động, nắm chặt lấy tay nhau.

Ngoài sân, hạt mưa thánh thót như tuôn lệ...