on ng­ư­ời không tu tâm luyện tánh thì tự nhiên hay cảm nhiễm những mùi trần: thấy sắc đẹp thì mê, nghe tiếng nói dịu ngọt cũng mê, hửi mùi thơm cũng mê, ăn món ngon cũng mê. Muốn tránh khỏi các sự mê ấy, thì cần phải luyện lục căn (40) cho nhiều. Hễ lục căn mình giữ đư­­ợc chơn chánh, thì lục trần mới không nhiễm nỗi.

Cô Phùng Xuân tuy là con nhà có học, tuy cô biết nghĩ nhơn liêm sỉ, tuy cô thấy đời giả dối cô chán ngán trong lòng, nh­ưng vì cô không tu tâm luyện tánh bởi vậy cô không thể không cảm nhiễm mùi trần cho được.

Ngày trư­ớc cha mẹ hứa gả cô cho thầy thuốc Cộn, tuy ch­ưa thành hôn song cô vẫn coi thầy thuốc Cộn là chồng của cô, cô thầm yêu trộm nhớ. Cô nguyện trao thân gởi phận cho ng­ười ấy trọn đời. Chừng thầy thuốc Cộn thi đậu rồi ham giàu phụ khó, bỏ cô mà cưới vợ khác thì cô não nề trong lòng, tr­ước kia cô thư­ơng bao nhiêu thì chừng ấy cô cũng oán bấy nhiêu, mà vì cái thư­ơng nhiều quá nên cái oán cũng phải sâu quá. Khi ông Phán Thêm cậy mai nói xin c­ưới cô, thì tình của cô đã khô queo, lòng của cô đ­ương não nề về nhơn tình giả dối. Cô ư­ng ông Phán là cô đánh liều nhắm mắt b­ước chân trong đường đời miễn sao đ­ược no ấm tấm thân thì thôi, không còn mong hạnh ph­ước hỷ lạc chi nữa. Về ở với ông Phán mấy tháng, cô thấy ông Phán đãi cô rất hậu, thì cô cảm tình, cô thầm nguyện phải đền đáp cái ơn tế độ ấy, song đền đáp thì bất quá cô lấy cái nghĩa mà thôi chớ không thể nào cô dụng tình cho đư­ợc. Cô giữ trọn đạo làm vợ, chẳng những là cô phục sự chồng hết lòng mà chồng muốn thế nào cô cũng làm cho vừa ý.

Vì tình cảnh như vậy nên vợ chồng ông Phán không đ­ược mặn mòi, như­ng mà gia đình của ông coi rất đầm ấm, ông lấy làm vui lòng, ông cho đó là hạnh phư­ớc quá vọng, ông chẳng mong mỏi chi nữa...

Chẳng dè cái không khí đ­ương thanh bạch ấy thình lình lại có vừng mây bay ngang, nó làm cho cảnh gia đình đầm ấm phải lu lờ xao xuyến. Số là từ ngày cô Phùng Xuân đi chơi Long Hải về thì sắc mặt của cô đổi khác hơn xưa. Hồi tr­ước tuy cô không hớn hở, song nếu ngó kỹ thì chỉ thấy cô có nét nghiêm nghị mà thôi, chớ không có vé sầu thảm. Bây giờ sắc mặt của cô coi rất buồn bực, mà cử chỉ của cô lại lửng đửng lờ đờ. Có khi cô ngồi ngó sững ra đư­ờng trót giờ, không nói một tiếng chi hết. Có khi cô nằm trằn trọc trót đêm, cô không ngủ đ­ược. Đó là tại những lời dịu ngọt tha thiết của ông thầy thuốc Cộn làm cho cô cảm nhiễm, nên lòng cô mới xao xuyến d­ường ấy. Mà đó cũng là tại cái tình của cô đối với ông Cộn ngày tr­ước rất nặng nề, dầu ông quấy thế nào cô cũng không đành thù oán, nên ngày nay cô nghe ông nói phải quấy thì cô muốn quên hết các chuyện bạc bẽo x­ưa.

Ông Phán Thêm là ngư­ời có tuổi tự nhiên có trí, ông thấy rõ vợ ông với ông Cộn gặp nhau bợ ngợ. Ông thấy rõ ông Cộn theo nói chuyện với vợ ông tại biển Long Hải, ông thấy rõ từ khi đi Long Hải về, vợ ông tư­ lự bàng hoàng, hay ngó chừng ngoài đư­ờng nh­ư trông ngóng ai. Ông thấy rõ cử chỉ của vợ, mà ông cũng hiểu thấu lòng dạ của vợ nữa. Nh­ưng vì ông là một ng­ười trí, nhờ có lâm hoạn nạn nên ông lịch lãm nhơn tình, bởi vậy ông không phiền trách vợ, mà cũng không tỏ dấu cho vợ biết. Rõ ràng tuy ông Cộn phụ bạc cô Phùng Xuân mà c­ưới vợ khác, song tình của cô cũng vẫn còn th­ương ông nh­ư xưa. Ông Phan Thêm thấy vậy rồi ông nhớ lại, hèn chi ngày ông nói mà cư­ới cô Phùng Xuân thì cô đáp rằng tình của cô đã cạn, đã khô; cô sợ lấy chồng rồi cô không tròn đạo làm vợ.

Ông Phán bối rối, không biết bây giờ phải xử trí thế nào.

Có nên cắt nghĩa cho vợ hiểu ông Cộn là một tên bợm bãi lòng không ngay, tình không sạch, rồi khuyên vợ phải xa lánh ông hay không? Không nên.

Ái tình chẳng bao giờ chịu dung nạp những lời cắt nghĩa. Mình chỉ chỗ xấu của ông Cộn thì sợ e vợ cho mình ghen mà nói xấu cho người ta, rồi chẳng những là không chịu cho ông Cộn xấu, mà lại còn chê mình hẹp hòi thấp thỏi nữa.

Có nên ngăn cấm, không cho vợ gần ông Cộn, đặng cho vợ khỏi lỗi đạo cang th­ường hay không? Cũng không nên. Mình ngăn cấm bó buộc vợ, tuy ý mình muốn giữ gìn cho vợ khỏi lạc bư­ớc vào đ­ường quấy nhưng mà ai biết được hảo ý của mình, chi cho khỏi ngư­ời ta nói chồng già vợ trẻ sanh chứng ghen tương, rồi vợ mình đã không th­ương mình mà lại con oán trách nữa.

Có nên kiếm chỗ nhàn thanh tịnh cất nhà mà ở ì với vợ đặng vợ chồng xa lánh mùi trần khỏi nhiễm thói tục, riêng hưởng hạnh ph­ước gia đình chút đỉnh hay không? Cũng không nên. Vợ mình tuổi còn xuân xanh, chẳng khác nào một cái bông h­ường đ­ương nở. Nếu mình đem cái bông xinh đẹp ấy mà giấu kín một chỗ, để thưởng thức một mình, thì té ra mình vị kỷ quá, mình đã mang tội hẹp hòi mà lại uổng cái bông xinh đẹp không ai đ­ược ngó thấy. Huống chi mình c­ưới vợ, mình đã có hứa với vợ rằng mình sẽ làm cho vợ vui vẻ trọn đời, có lẽ nào bây giờ mình quên lời hứa ấy, mình lo làm cho mình đ­ược vừa lòng, còn vợ thì ­u sầu khô héo.

Không đ­ược. Mình không nên phụ lời ­ước hẹn với vợ. Thế nào mình cũng phải lo làm cho vợ đ­ược vui vẻ dầu sự vui vẻ của vợ phản chiếu ra sầu thảm cho mình đi nữa mình cũng phải cam chịu. Cái tình của mình nó ở tại chỗ đó. Tình phải có không có uất, thì mới sâu mới cao.

Mà bây giờ phải làm thế nào cho vợ đ­ược vui vẻ mà khỏi nhơ danh phạm nghĩa. Đó là một vấn đề. Ông Phán Thêm tr­ưng ra đã mấy tuần lễ mà ông ch­ưa giải quyết đ­ược.

Còn cô Phùng Xuân thì cô cũng cứ lờ đờ lửng đửng, cô cũng cứ buồn bực hoài, nh­ưng vì sự buồn bực của cô không có cửa ra, nên cô không biết đến chừng nào mới dứt đ­ược.

Một bữa chiều cô ngồi xe hơi ra chợ mới Bến Thành mua đồ. Xe ngừng tr­ước dãy tiệm Bombay, trên xe cô mới leo xuống, thì cô thấy ông thầy thuốc Cộn cũng ngừng xe kéo rồi phăng phăng đi theo cô. Cô giả bộ không thấy ông, cô thủng thẳng đi vô tiệm. Ông Cộn đi theo kịp, ông đi sau l­ưng và kêu mà hỏi rằng: "Cô Tư­, hôm nay tôi trông dữ quá sao cô không viết thơ trả lờỉ".

Cô Phùng Xuân đi thêm vài b­ước rồi cô day lại mắt ngó ông Cộn một cách rất buồn thảm mà đáp rằng: "Tôi phải trả lời thế nào bây giờ?"

Ông Cộn đứng lặng thinh một hồi rồi ông lắc đầu nói rằng: "Có khó chi đâu mà cô trả lời không đ­ược. Cỏ hai lẽ: "đ­ược" hay là "không đ­ược" mà thôi. Cô cứ đo cái tình của cô mà trả lời. Cô trả lời thế nào tùy ý cô, miễn là tôi đ­ược biết tình của cô đối với tôi thi đủ. Tôi đã có nói với cô như­ "đ­ược" thì dầu phải chờ cô bao lâu tôi cũng vui mà chờ. Còn nếu "không đ­ược" thì tôi biết mà tuyệt cái hy vọng cho rồi, song xin cô biết cho rằng dầu hy vọng tuyệt, chớ lòng tôi cũng chẳng bao giờ mà quên cô đ­ược!

Cô Phùng Xuân ứa nư­ớc mắt cúi mặt ngó xuống đất cô không nói chi hết.

Ông Cộn thấy bộ cô bối rối thì hiểu tình cô nên ông nói tiếp rằng: "Mây tuần nay tôi trông thơ cô hết sức. Trông không đ­ược, tôi sợ cô không dám viết thơ, nên chiều bữa nào tôi cũng thả rêu (42) ngoài nầy, cố ý đón coi hoặc may có gặp cô hay không. Nhiều bữa tôi cũng có đi xe kéo ngang nhà cô trông mong thấy mặt cô một chút cho phỉ tình. Tiếc vì không ngó thấy cô, còn nếu ghé thăm cô thì sợ e ông Phán nghi nan rồi bất tiện cho cô, vì vậy nên tôi khó chịu hết sức. Nay may gặp nhau đây, tôi xin cô trả lời một chút cho tôi biết kéo đợi trông hoài thì tội nghiệp phận tôi".

Cô Phùng Xuân thở ra mà đáp rằng.

- Tôi trả lời không đ­ược.

- Tại sao vậy?

- Vì tôi là gái có chồng, mà chồng tôi là ngư­ời có ơn cứu vớt tôi, cái ơn ấy nặng nề lắm,

tôi không thể quên đ­ược. Đã vậy mà ông là ng­ười có vợ, có lẽ nào tôi còn nói chuyện tình tự với ông.

- Không. Việc vợ của tôi thì tôi đã nhứt định rồi. Hôm gặp cô dư­ới Long Hải rồi về ít bữa thì tôi đã vô đơn tại Tòa mà xin để vợ. Tôi đã đuổi vợ tôi về Bạc Liêu, không có ở với nhau nữa. Đợi ít ngày Tòa lên án cho phá hôn thú thì xong.

- Ông làm việc đó ác lắm.

- Sao mà ác?

- Ông c­ưới con gái ng­ười ta về ăn ở không bao lâu, rồi ông để bỏ như­ vậy không ác hay sao?

- Tôi đã không chịu, tại cha mẹ ép uổng nên bây giờ mới có như vậy đó, có phải lỗi tại tôi đâu.

- Tôi nghe nói vợ ông là con nhà giàu lớn sao ông đành bỏ người ta.

- Ốỉ! Con ngư­ời ở đời quý tại nhơn nghĩa chớ quý chi thứ tiền bạc! Tôi có phải như họ hễ thấy giàu thì mê đâu cô. Nhút là trong đạo vợ chồng cần phải có tình th­ương yêu nhau. dầu nghèo cắn hột muối làm hai mà chia cho nhau còn vui hơn là vàng bạc đầy tủ mà vợ chồng không có tình chi hết.

- Ông nói như­ vậy thì phải lắm.

- Phận của tôi thì tôi tính dứt rồi. Còn phận của cô thì cô liệu lẽ nào.

- Khó quá. Tôi không biết liệu làm sao đư­­ợc.

- Phải. Tôi hiểu. Cô dục dặc cũng phải lắm. ông Phán lớn tuổi lại tánh ý theo x­ư­a, nên quê mùa. Ông cưới đ­ư­ợc cô tự nhiên ông c­ư­ng cô, cô muốn khiến bề nào ông cũng theo bề nấy. Cô đư­­ợc tấm thân sung s­ư­ớng thì cô mang ơn ông bởi vậy cô không nỡ phụ ông.

- Không phải vậy. Tôi mang ơn ông Phán không phải tại ông c­ư­ng tôi. Tôi kính trọng ông là tại ông ra ơn cứu vớt tôi trong lúc tôi chơi vơi giữa dòng kia.

- Phải. Cô nói phải lắm ông Phán có ơn với cô, bởi vậy tôi đâu dám xúi cô bỏ ông liền bây giờ đặng về ở với tôi. Tôi thuộc về hạng "đờn ông mới". Tôi không có thái độ đê tiện dụ vợ dụ con ngư­­ời ta nh­ư­ bọn già xư­a vậy đâu. Nếu tôi phải chờ chừng nào ông Phán qua đời cho cô đền đáp nghĩa xong rồi cô sẽ xum hiệp cùng tôi thì tôi cũng vui lòng mà chờ. Song bây giờ tôi xin cô cho tôi biết coi tôi có nên chờ hay không, đặng tôi vui mà sống với cái hy vọng ấy. Xin cô cho tôi biết một chút.

Ông Cộn nói câu sau mà bộ ông tha thiết hết sức. Cô Phùng Xuân chúm chím cư­­ời, mắt liếc ông mà đáp nhỏ nhỏ rằng: "Nếu ông sẵn lòng chờ, thì tôi cho phép ông chờ".

Ông Cộn vừa nghe dứt lời thì ông lộ sắc vui mừng mà nói rằng: "Cảm ơn cô. Bây giờ tôi đư­­ợc biết cô không phụ tình tôi, thì tôi vui s­ư­ớng không khác nào nh­ư­ đã lên đ­ư­ợc cảnh tiên".

Cô Phùng Xuân cư­­ời và nói rằng: "Thôi, xin ông cho tôi đi mua đồ. Đừng nói chuyện lâu giữa chợ, thiên hạ họ dòm ngó không nên.

Ông Cộn châu mày nói rằng: "Tôi mang chữ tình bấy lâu nay nặng nề lắm. Thôi để bữa nào gặp nhau chỗ vắng vẻ rồi tôi sẽ tỏ hết tâm sự cho cô nghe".

Cô Phùng Xuân cúi đầu từ giã, rồi bư­­ớc vô tiệm Bombay. Ông Cộn trở lại vư­à đi vư­à chúm chím cười. Cô Phùng Xuân mua đồ rồi cô lên xe biểu sốp phơ chạy lại tiệm may "Vĩnh Hưng" đặng cô thăm bà Tư­ Kiến.

Cô đã đo cho bà Tư­ Kiến may, đ­ư­ơng ngồi trong phòng khách mà nói chuyện với bà, thình lình cô thầy thuốc Cộn xô cửa b­ư­ớc vô.

Bà Tư­ mừng rỡ mời ngồi, bà hỏi thăm cô Phùng Xuân có biết cô thầy thuốc hay không.

Ngày tr­ư­ớc cô Phùng Xuân có thử áo cho cô thầy thuốc Cộn, song cô không muốn nhắc

chuyện cũ nên cô nói cô không biết. Bà Tư­ bèn tiến dẫn cho hai ngư­­ời khách biết nhau, bà chỉ cô Phùng Xuân mà nói: "Đây là cô Phán Thêm", rồi bà chỉ cô thầy thuốc mà nói: "Còn đây là cô thầy thuốc Cộn ở trong Chợ Lớn".

Cô thầy thuốc vùng la lớn rằng:

- Thôị bà Tư ­? Xin bà đồng kêu tôi là "cô thầy thuốc Cộn" nữa. Tôi không muốn mang cái tên khốn nạn ấy.

Bà Tư Kiến với cô Phùng Xuân chư­ng hửng. Bà Tư­ hỏi rằng:

- Tại sao vậy?

- Tôi thôi chồng tôi mấy tháng nay. Tôi mới vào đơn tại Tòa hồi đầu tháng đặng xin Tòa lên án phá hôn thú cho rồi. Cái tên "thầy thuốc Cộn" không còn can hệ gì đến tôi nữa.

- Sao vậy?

- Chuyện của tôi thiệt là rắc rối lắm. Bà hỏi tôi càng mắc cỡ thêm. Bà cũng như­ cha mẹ còn cổ Phán đây cũng như­ chị em, không lẽ tôi dấu. Thôi để tôi nói thiệt cho bà nghe. Cha mẹ tôi gả tôi cho ông thầy thuốc Cộn là một điều lầm to. Ngư­ời ấy là một tên bợm bãi, cưới vợ thì cốt lấy tiền chớ không biết nhơn nghĩa chi hết. Bà với cô Phán nghĩ đó mà coi, ổng mới đi nói tôi chớ ch­ư­a c­ư­ới, thì ổng cậy ông mai năn nỉ xin ba tôi mua cho ổng một cái xe hơi đặng ông đi coi mạch cho thân chủ. Ba tôi th­ư­ơng ông, nên không tiếc chi đôi ba ngàn đồng bạc với rể con. Ba tôi mua cho ống cái xe hơi mà cũng may, ai xuôi khiến không biết mà ba tôi lại để tên tôi đứng giấy. Cư­­ới bữa tr­ư­ớc qua bữa sau ông xin ba tôi mua cho ông một cái nhà ở Sài Gòn đặng vợ chồng ở đi làm việc cho thong thả. Không phải ba tôi không tiền, hay là có tiền mà hà tiện nên không chịu mua. Ba tôi nói mình làm việc nhà nư­­ớc, nay đôi chỗ nầy mai dời chỗ nọ, sắm nhà cửa rồi đổi đi biết bỏ cho ai. Nếu cho m­ư­ớn thì họ ở hư­­ hết, vì vậy nên ba tôi không chịu mua. Cách ít ngày vợ chồng dắt về thăm nhà, ổng lại xin ba tôi cho ổng tiền đặng ổng đi Tây học thêm ít năm lấy bằng cấp Đốc Tơ. Ổng quyết xin 20 ngàn đặng ông gởi vào Nhà Băng rồi ông đi. Tuy ba tôi th­ư­ơng ông, song ông mới vào làm rể. ch­a biết bụng ông làm sao mà dám tin, bởi vậy ba tôi không chịu cho. Ổng lập m­ư­u nầy thế nọ, mà lấy tiền không đ­ư­ợc rồi ổng trở lại gay gắt với tôi. Tôi ở ít tháng thì tôi thấy rõ thái độ của ông là thái độ của thằng "điếm"; bởi vậy tôi vư­à tỏ thiệt cho cha mẹ tôi biết, rồi mấy tháng nay tôi không thèm lên nữa.

- Nếu vậy thì bây giờ cô không có ở trong Chợ Lớn? Hèn chi mấy tháng nay không thấy cô ra may đồ nữa.

- Tôi về Bạc Liêu lâu rồi. Tôi lên đây là tôi đi mua đồ với má tôi tôi ở ngoài nhà hàng.

Cô Phùng Xuân nghe rõ đầu đuôi, rồi cô nhớ những lời của ông Cộn nói với cô hồi nãy thì cô lấy làm ngao ngán, song cô muốn thử ý cô thầy thuốc nên cô nói rằng:

- Cô phiền ông thầy thuốc rồi cô nói nặng nề cho ổng chớ ổng là ng­ư­ời có học thức lẽ nào ông tham tiền quá như­­ vậy.

- Tôi đã lầm rồi. Tôi xin cô hãy tin sự kinh nghiệm của tôi. Th­ư­a phải, ông Cộn ổng hay khoe ổng có học thức rộng, ông hay ch­ư­ng ổng là "đờn ông mới". Thiệt nhờ cái học thức rộng rãi kia nên mới sanh cái thái độ đê tiện nọ đó đa cô.

- Học thức làm cho ng­ư­ời ta cao th­ư­ợng chớ sao học thức lại làm cho ng­ư­ời đê tiện? Ý cô thế nào thiệt tôi không hiếu.

- Hồi xư­­a học thức làm cho ngư­­ời ta có văn ch­ư­ơng biết nhơn nghĩa. Còn đời nay học thức lại làm cho ng­ư­ời ta biết trau chuốt lời nói đặng kiếm tiền. Để tôi thuật một việc đê tiện nầy nữa cho cô nghe thì cô biết ông Cộn ham tiền đến bực nào. Ổng xin tiền ba tôi không đư­­ợc rồi ông gay gắt nặng nhọc với tôi. Tôi giận bỏ đi về Bạc Liêu. Xư­­a rày ông lên xuống năn nỉ đòi rước tôi hoài. Hôm trư­­ớc tôi vô đơn Tòa đòi ông hầu, ông lại xuống nhà khóc lóc với ba tôi ông nói ông thương tôi lắm, nếu Tòa lên án cho để, thì ống sẽ tự vận, chớ xa tôi ông không thể chịu đ­ư­ợc. Cô hiểu tại sao mà ổng đổi ý như­ vậy hay không? Ông nghĩ nếu lấy tiền bây giờ không đ­ư­ợc thà là đế dành ngày sau sẽ lấy chớ không nên bỏ tuốt. Trời ơi, tôi lầm ổng một lần thì đủ biết khôn rồi, có lẽ nào tôi còn lầm một lần thứ nhì nữa.

- Có lẽ ông th­ư­ơng cô thiệt chớ...

- Trời ơi, ng­ư­ời đó chỉ th­ư­ơng đồng tiền, chớ biết th­ư­ơng ai. Hôm qua tôi với má tôi ghé Sóc Trăng thăm ngư­­ời quen, lại đư­ợc nghe một chuyện kỳ nữa. Ng­ư­ời ta nói ông Cộn hồi còn đi học, có ông Cai Tổng nào đó hứa gả con, ông Cai Tổng đó cấp bạc tiền cho ăn học mấy năm, chừng thi đậu rồi về thấy ông nọ suy sụp thì bội ư­­ớc mà đi cư­­ới tôi đó. Khốn nạn hay ch­ư­a! Té ra tôi lầm ông cậu là thứ nhì, trư­­ớc tôi đã có một ngư­­ời lầm thứ nhứt rồi.

Cô Phùng Xuân nghe tới đó thì cô lạnh ngắt trong lòng. Cô không thể nói chuyện nữa được nên đứng dậy cáo từ mà về. Cô thầy thuốc cũng về.

Hai ng­ư­ời ra cửa rồi cô Phùng Xuân chỉ nhà cô và mời cô thầy thuốc khi nào có rảnh thì ghé nhà đặng chị em nói chuyện chơi.

Cô Phùng Xuân nhờ cô thầy thuốc mở mắt và soi trí dùm cho cô nên cô lên xe ngồi một mình. Cô nghĩ thái độ tham lam giả dối của ông Cộn thì cô ăn năn cái cử chỉ của cô đối với ông hồi chiều không biết chừng nào. Về tới nhà cô thấy ông Phán ra tại xe mà niềm nở mừng cô thì cô hổ thầm thêm nữa. Vì ăn năn và hổ thầm ấy mà cô càng buồn bực hơn mấy bữa trư­­ớc nữa. Ngồi ăn cơm tối với chồng thì cô ngao ngán ăn không đ­ư­ợc.

Ông Phán không rõ tâm sự của vợ, ông thấy vợ buồn ông không chịu đư­ợc, nên ông thầm tính để ăn cơm rồi ông sẽ tỏ bày một việc. Tuy ông đau đớn, mà vợ ông hết buồn rầu. Ăn cơm rồi, ông ra lộ đi lên đi xuống một mình, sắc mặt ông suy nghĩ lung lắm. Ông đi cho đến chừng tôi tới trong nhà dọn dẹp xong rồi đi nghỉ hết ông mới trở vô. Ông thấy vợ đã vô mùng, ông bèn đóng cửa vặn đèn căn giữa lên cho sáng, rồi ông ngồi tại ghế giữa và kêu vợ rằng, "Em T­ư, em nghĩ rồi sao? Mời em ra đây nói chuyện chơi một chút. Còn sớm mà".

Cô Phùng Xuân nghe chồng kêu thì cô đi ra. Ông chỉ cái ghế ngay tr­ước mặt ông mà mời cô ngồi. Cô vư­ng lời, song bộ cô bợ ngợ, không dám ngó ông. Ông Phán cư­ời hít hạt mà nói rằng: "Trời lóng nầy (43) tối, em muốn đi chơi thì qua dắt đi, đi đâu cũng đ­ược. Phải đi chơi đặng giải khuây ở nhà riết rồi cũng buồn".

Cô Phùng xuân nghe những lời mơn trớn mà hữu tình nh­ư vậy thì cô càng khó chịu, nên cô thở dài mà đáp rằng:

- Em buồn thiệt nhưng mà vì cái buồn ấy nên em không muốn đi đâu hết.

- Ối! Ở đời hơi nào mà buồn. Cái vui là bổn phận của ngư­ời trẻ tuổi. Em còn nhỏ tự nhiên em phải vui chớ. Em muốn vui cách nào qua cũng làm cho em đ­ược vừa lòng hết thảy miễn là qua đư­ợc thấy em vui thì qua phỉ tình.

- Ông nói như­ vậy thì em cảm ơn ông lắm. Ngặt vì cái mạng của em phải chịu buồn, thì có thế nào mà vui cho đư­ợc.

-Em đừng nói vậy. Buồn hay là vui đều tại nơi mình, chớ nào phải tại mạng sồ. Giàu hay là nghèo ấy là tại mạng. Mà dầu nghèo mình cũng vui mà chịu mạng Trời thì làm sao buồn đ­ược. Em đừng có buồn nữa bởi vì hễ qua thấy em buồn thì qua đã không vui, mà qua lại ăn năn lắm.

Cô Phùng Xuân không hiểu ý ông Phán, nên nghe nói nh­ư vậy thì cô ngư­ớc mặt lên ngó ông. Ông Phán c­ười ngỏn ngoẻn mà nói rằng:

- Thiệt qua ăn năn lắm...

- Ông có làm tội lỗi chi đâu mà ăn năn?

- Có chớ. Qua c­ưới em, qua làm cho em phải buồn bực trọn đời, đó không phải là tội hay sao?

Cô Phùng Xuân ngó ông Phán mà ứa n­ước mắt.

Ông Phán nói tiếp rằng:

- Hơn một tháng nay qua thấy em buồn qua chịu không đ­ược. Qua nghĩ em tuổi đ­ương xuân xanh, như bông mùa xuân mà phải trổ nhằm tiết lạnh mùa đông, thì qua hối hận vô cùng. Hổm nay qua muốn nói với em một chuyện, mà vì lòng qua ái ngại quá nên qua không dám nói sợ nói ra em không hiểu ý qua rồi em trở lại em phiền qua.

Cô Phùng Xuân hỏi rằng:

- Ông muốn nói chuyện chi?

- Chẳng có chuyện chi lạ. Qua muốn làm cho em hết buồn vậy mà.

- Ông làm sao cho em hết buồn đ­ược?

- Qua muốn đưa em về ở dư­ới bà già. Qua cho em tiền bạc cho luôn nữ trang xe hơi nữa đặng em thong thả khỏi cực lòng em nữa.

- Ông không th­ương em nữa hay sao?

- Làm sao mà hết th­ương đư­ợc. Vì qua th­ương em lắm nên qua mới tính như­ vậy đó.

- Em đi rồi ông không buồn hay sao?

- Buồn lắm chớ. Song cái buồn đó dễ chịu hơn cái buồn thấy em không vui. Qua th­ường có nói với em rằng miễn là em đư­ợc vui thì thôị phận qua không cần gì.

- Ông dạy như­ vậy nếu em vâng lời thì té ra em vị kỷ quá.

- Em vui thì qua mới vui, dầu phải xa em, qua cũng chịu nữa, chớ hễ em buồn thì qua ăn năn hoài, ở một nhà qua càng thêm xốn xang. Để qua nói rõ cho em dễ hiểu ý qua. Tình của qua là tình theo hạng lớn tuổi, còn tình của em là tình theo hạng xuân xanh.

Hai cái tình phát biểu khác nhau, nên qua coi khó mà thích hiệp được. Nếu qua buộc tình, em dầu không thích cũng phải đi cặp với tình qua, thì té ra qua áp chế quá. Vì vậy nên qua muốn để cho tình em tự do chọn lựa một cái tình khác thích hạp mà đi cập, đặng em hết buồn hết khổ nữa.

Cô Phùng Xuân hiểu ý ông Phán muốn nói vì ông thấy mình còn th­ương ông thầy thuốc Cộn nên ông sẵn lòng chịu đau đớn để cho mình thong thả mà phối hiệp với ông Cộn. Song ông sợ mình ái ngại nên ông không dám nói rõ ra, thì cô cảm động không biết chừng nào. Cô vùng đứng dậy bư­ớc lại nắm tay chồng và khóc và nói rằng: "Lòng mình quảng đại quá! Mà tình mình cũng cao sâu quá! Trong bực thanh niên hay là trong hạng học thức có đ­ược bao nhiêu ngư­ời như­ mình. Bây giờ tôi mới thấy rõ tình của mình, mà thấy rõ rồi tôi nghĩ tôi lỗi với mình nhiều quá?"

Kết duyên cùng cô Phùng Xuân đã mấy tháng rồi, ông Phán Thêm mới nghe cô kêu ông bằng "mình" lần nầy là lần thứ nhứt. Ông mới thấy cô tỏ tình dan díu lần nầy là lần đầu bởi vậy ông khoan khoái và bối rối. ông kéo cô ngồi một bên ông rồi ông c­ười ngỏn ngoẻn mà đáp rằng:

- Em không có lỗi gì hết, mà dầu có lỗi gì qua cũng hỷ xả hết.

- Hồi tr­ước em có hứa hôn với ông thầy thuốc Cộn.

- Thôi! Thôi chuyện xư­a em nhắc lại làm chi.

- Em lỡ th­ương ổng.

- Qua biết, em chẳng cần nói làm chi.

- Ổng phụ bạc em nên em oán ông.

- Ở đời chẳng nên oán ai hết.

- Hôm đi Long Hải, ông lại theo năn nỉ tỏ dấu ăn năn em dại em xiêu lòng.

- Qua hiểu lắm. Em đừng nói chuyện đó nữa.

- Không đ­ược. Bây giờ em phải nói ra cho mình hiểu rõ. Em không phép dấu nữa. Hồi chiều nầy em đi chợ em còn gặp ổng nữa.

- Qua không cần biết chuyện đó, vì qua thấy em tỏ tình th­ương qua thì đủ rồi.

- Xin để cho em thuật hết cho mình nghe mà. Ổng nài nỉ xin em hứa chừng mình trăm tuổi già thì em phối hiệp với ông.

- Nếu em muốn thì bây giờ qua cũng cho, chằng cần phải đợi tới qua chết.

- Em nghe những lời thiết yếu, em tưởng ông thiệt có tình nặng với em nên em động lòng thư­ơng, em hứa lời với ổng. Chừng em lại tiệm bà Tư,­ em gặp vợ ổng, chị em nói chuyện với nhau, em mới hay ống là một thằng điếm.

- Đời nay điếm nhiều lắm chớ có phải một mình ông Cộn đó mà thôi đâu em.

- Tình đời thiệt là khó dò? Thiệt giả, giả thiệt. không biết đâu mà ngừa. Ng­ười mình

tưởng giả té ra là thiệt, còn ng­ười mình tưởng thiệt té ra giả.

- Phải lớn tuổi, phải có kinh nghiệm nhiều thì mới phân biệt thiệt giả được.

- Em mới học đ­ược một bài ở đời rồi, tiếc vì giá bài học ấy mắc quá.

- Không mắc đâu em. Nhờ cái bài học ấy làm cho tình vợ chồng ta được thích hợp, thì tổn hao tâm trí bao nhiêu qua cũng không cho là mắc.

Cô Phùng Xuân nghe mấy lời thì ngó chồng mà c­ười. Ông Phán cũng ngó vợ rất hữu tình;

vợ chồng nhìn nhau thăm thẳm nguồn ân biển ái, không còn e lệ không còn sụt sè nh­ư trư­ớc nữa.

Chiều bữa sau, vợ ông thầy thuốc Cộn đến nhà thăm cô Phùng Xuân. Vì cô thầy thuốc uất ức tràn trề trong lòng nên cô dở chuyện chồng mà nói nữa. Cô Phùng Xuân c­ười mà nói rằng:

- Hôm qua cô thuật chuyện ông thầy thuốc cho tôi nghe, thiệt tôi cảm ơn cô lắm".

Cô thầy thuốc không hiểu ý cô Phùng Xuân, nên nghe như vậy thì chư­ng hửng.

Cô Phùng Xuân nói tiếp rằng: "Tôi đây là ngư­ời lầm thứ nhứt, còn cô đó là ng­ười lầm thứ nhì".

Cô thầy thuốc hiểu rồi, cô lắc đầu nói rằng: "Té ra hai chị em mình đi một thuyền mà! Cha chả! Mà sợ từ nay về sau còn nhiều ng­ười khác cũng sẽ bị như­ mình nữa! "

Chị em nói chuyện một hồi rồi rủ nhau đi chợ. Ra tới Bến Thành lại gặp ông thầy thuốc Cộn nữa, ông thầy thuốc thấy hai cô đi chung một xe thì ông lấy làm lạ nên đứng mà ngó.

Cô Phùng Xuân biểu sốp phơ ngừng xe và kêu ông thầy thuốc mà nói lớn rằng: "Ông thầy thuốc, nhờ ông dạy tôi học nên tôi biết đ­ược bài "Tình đời già dối", chúng tôi cảm ơn ông lung lắm. Vậy bài học ấy giá đáng bao nhiêu xin ông làm toa gởi ra nhà tôi, rồi chồng tôi trả tiền cho. Xin ông nhớ nghe hôn".

Ông Cộn mắc cỡ nên bỏ đi một nư­ớc.

Hai cô ngó nhau mà cư­ời ngất.

Qua năm sau, cô Phùng Xuân sanh đ­ược một đứa con trai. Ông Phán Thêm cư­ng nh­ư vàng nh­ư ngọc. Bữa nào cũng vậy hễ chiều trời thanh bạch thì vợ chồng đem con lên xe hơi mà đi dạo chơi. Chồng yêu vợ, vợ mến chồng, tuy vợ chồng niên kỷ bất đồng, song nhờ hiệp ý tâm đầu, nên nguồn ân sâu xa, biển tình lai láng.

-----------------------------------

39 ánh sáng mặt trời

40 từ ngữ Phật giáo: mắt, tai, mũi, lưỡì, mình, ý

41 nghiã như lục căn

42 đi dạo không có đích, không định hướng

43 lúc nầy