ã ba năm nay, hai đứa trẻ mồ côi về ở với hai chị em bà Bldot. Hai bà mỗi ngày quý chúng thêm, chúng cũng càng ngày càng ngoan ngoãn và dễ thương. Jacques rất yêu em, em nó cũng yêu nó. Hai đứa trẻ quấn quít bên bà Blidot và cô Elfit. Mọi người luôn nhắc đến Moutier với lòng quý mến. Đã lâu không nhận được tin tức về anh. Thời gian đầu anh có về hai lần cùng con Capitaine, mỗi lần ở thăm vài ngày. Anh cũng nhiều lần viết thư hỏi tình hình. Bà Blidot trả lời đầy đủ mọi việc. Qua thư gửi về, biết là anh đã vào lính, vì có chiến tranh ở Crimée. Rồi chiến tranh kết thúc, nhiều người đã trở về với những tấm huân chương vẻ vang, đồng thời cũng để lại nhiều tang tóc. Không ít gia đình mất chồng, mất cha, mất con, nhiều người để lại một phần xương máu nơi chiến trường.

Một buổi sáng, Jacques và Paul đang quét sân trước quán, hai chị em bà Blidot đang nấu ăn, thì có một người đàn ông lại gần, nắm lấy chổi của Paul, làm nó kêu toáng lên:

"Anh Jacques ơi! Cứu em với! Người này lấy chổi của em."

Jacques lao đến bênh em. Thấy nó nhìn, người kia buông tay ra. Jacques ôm chầm lấy người đàn ông và reo lên:

"Mẹ ơi! Cô ơi! Chú Moutier đã về!"

Nghe tiếng reo, bà Blidot và cô Elfit chạy vội ra. Moutier đặt Paul xuống, chạy lại xiết chặt tay hai bà. Nỗi mừng không nói sao cho hết. Mọi người cùng nói, cùng hỏi, không ai trả lời ai. Mãi sau mọi người mới tạm yên để nghe Moutier kể chuyện.

"Về quê được một thời gian - Moutier nói - tôi nghe tin có chiến tranh với nước Nga. Trong lòng tôi nổi lên sự mong muốn được cùng các đồng đội cũ ra trận. Thế là tôi đăng ký đi hai năm và tôi lên đường. Từ đấy không còn thư từ gì được nữa. Hết chiến dịch nọ đến chiến dịch kia. Đổ bộ lên Gallipoli, tôi bị ngay một trận dịch suýt chết. Vừa khỏi lại phải hành quân ngay đi Crimée tham gia chiến đấu ở Alma. Chúng tôi chiến đấu rất dũng cảm. Chúng tôi leo lên núi dưới làn mưa đạn để đuổi quân địch. Một tướng chỉ huy của đối phương suýt bị chúng tôi bắt, ông ta bỏ cả xe và mọi quân trang để chạy. Tiếp theo là chiến dịch Sébastopol. Một cuộc giằng co quyết liệt, bên quyết tâm cướp, bên quyết tâm giữ. Thương vong cũng nhiều ở cả hai bên. Lại đến chiến dịch Malakoff, một cuộc chiến nảy lửa, mỗi chiến sĩ đáng được thưởng một huân chương và được thăng một cấp. Trong chiến dịch này tôi bị hai viên đạn, một viên vào cánh tay trái, một viên xuyên qua người, đã tưởng nằm lại. Vừa khỏi tôi đi ngay, về cái "Quán Thiên Thần" này, nơi có những người tôi hằng mong nhớ, hai đứa trẻ rất ngoan, hai bà phụ nữ rất quí. Tôi cũng tin rằng về đây sẽ được đón tiếp thân tình, sau một vài ngày tôi lại có thể bắt tay vào công việc phụ giúp cô Elfit, một người chỉ huy rất giỏi."

Moutier mỉm cười khi nói những tiếng này. Bà Blidot tỏ ý vui mừng, còn Elfit má ửng hồng.

Elfit: Anh Moutier, anh vẫn không quên chuyện ngốc nghếch của tôi cách đây ba năm, lúc tôi là một con bé mười bảy tuổi. Bây giờ tôi không còn dại dột như thế nữa, không dám sai khiến anh linh tinh nữa.

Moutier: Đấy là những chuyện buồn cười, những chuyện vui, quên sao được. Tôi cũng không quên những gì đã có trong ba lần ngắn ngủi tôi về đây, từng lời nói, từng cử chỉ, cô Elfit ạ. Jacques của chú cũng nhớ lâu lắm. Nhìn thấy chú là cháu nhận ra ngay.

Jacques: Cháu không nhận ra chú sao được. Cháu không lúc nào quên chú, lúc nào cũng giữ chú trong tim này và cầu nguyện cho chú. Cha xứ dạy cháu cầu nguyện, cháu dạy lại cho Paul.

Moutier: Chú cũng học cầu nguyện đấy. Linh mục Parabère dạy chú đấy, trước chú có biết cầu nguyện đâu. Linh mục Parabère là một người tuyệt vời.

Jacques: Linh mục ấy ở đâu? Cháu muốn gặp hoặc viết thư cho ông ấy.

Moutier: Cháu cứ nói, linh mục sẽ nghe tiếng cháu. Linh mục ở gần Chúa Trời mà.

Paul ngồi cạnh Moutier, mâm mê tấm huấn chương của anh. Nó hỏi:

- Cái này là cái gì, chú ?

- Moutier: Đây là huân chương chú được thưởng ở trận đánh Malakoff.

Elfit: Vậy mà sao không thấy anh kể chuyện?

Moutier: Có gì đâu, cô Elfit. Đồng đội tôi cũng làm như tôi, chỉ có điều tôi may hơn họ.

Elfit: Anh được huân chương, chắc anh phải có gì hơn họ.

Moutier: Không đâu! Chỉ có cái này. Tôi đã có may mắn đem về cho bên mình một lá cờ và một viên tướng.

Elfit: Thế nào! Một viên tướng?

Moutier: Một viên tướng của Nga đã già, bị thương, nhiều xát chết đè lên, không rút người ra được. Tôi đã kéo được ông ta ra và đem về cùng lá cờ. Tôi đã kéo được ông ta ra và đem về cùng lá cờ. Về gần đơn vị thì tôi bị phát đạn vào tay. Nhưng tôi vẫn còn đi được. Rồi một phát nữa xuyên qua người, tôi ngã xuống, cầu nguyện Đức Mẹ Đồng Trinh cho tôi và viên tướng bị thương. Đơn vị đã tìm thấy tôi và viên tướng. Không biết khi tỉnh lại ông ta đã nói gì, chỉ biết sau đó tôi được thưởng huân chương.

Bà Blidot: Một thành tích đấy. Giá một người khác chắc đã khoe ngay, còn lại im lìm.

Paul: Mẹ ơi, con đói, con muốn ăn.

Moutier: (đứng dậy) Tại tôi đấy. Tôi làm đảo lộn mọi sinh hoạt trong nhà. Cô Elfit, tôi đã sẵn sàng, cô ra lệnh đi.

Elfit: Tôi không có lệnh gì ra cho anh. Anh để chúng tôi phục vụ. Jacques, cháu bày bàn đi.

Jacques đứng dậy, không đầy ba phút mọi cái đã sẵn sàng. Moutier cắt bánh, múc xúp. Và múc thịt hầm vào bát, xuống hầm lấy rượu. Mọi người vào bàn. Jacques ngồi cạnh Moutier, Paul ngồi cạnh nó như thường lệ.

- Cháu lớn quá, mới ba năm! - Moutier âu yếm đặt tay lên đầu Jacques - Paul cũng đã bằng cháu ngày nào.

Elfit: Nó cũng biết nhiều chuyện như Jacques, đọc đã thạo, đang học viết.

Moutier: Còn Jacques, cháu học đến đâu rồi?

Jacques: Cháu lớn hơn Paul, nên biết nhiều hơn nó. Cháu đưa vở cho chú xem.

Moutier: Đúng đấy, đưa vở chú xem.

Jacques: Thày khen cháu viết chữ đẹp. Cháu chỉ là cố gắng viết thôi.

Moutier: Cháu viết đẹp thật đấy.

Paul: Chú vẫn là lính à?

Moutier: Chú là trung đội trưởng, cháu ạ.

Elfit: Vậy mà cũng không thấy anh kể. Trung đội trưởng từ bao giờ?

Moutier: Sau chiến dịch Inkerman. Cũng là gặp may thôi. Sau chiến dịch Alma, tôi được đề bạt tiểu đội trưởng, rồi trung đội trưởng, rồi huy chương, rồi huân chương.

Jacques: Chú kể cho cả nhà nghe nào.

Moutier: Có gì đâu cháu! Chú cũng làm như mọi người. Chỉ có ở Alma, chú may mắn cứu một vị đại tá bị thương. Ông ấy bị quân địch bắt. Chú đã xông vào cướp lại. Quân địch phải bỏ chạy.

Bà Blidot: Thế rồi sao nữa.

Moutier: Tôi được đề bạt trung đội trưởng là sau lần ấy.

Elfit: Thế huy chương, anh được thưởng bao giờ?

Moutier: Trong trận Traktir. Chúng tôi bị mất đại tướng vì trúng đạn. Tôi đã lên thay để chỉ huy. Tóm lại vẫn là gặp may.

Mọi người vừa ăn vừa trò chuyện. Jacques hỏi ông tướng bị bắt làm tù binh ra sao.

Moutier: Cả chú, cả ông ấy đều bị thương nặng. Ông ấy cũng bị một phát đạn xuyên qua người và nhiều phát khác. Cả ông ấy, cả chú được đưa về bệnh viện Marseille; ông ấy muốn ở cùng chú tại một phòng riêng. Rồi người ta đem cả chú và ông ấy về khu nước suối Bagnols để điều dưỡng. Sau một thời gian người ta định đưa cả chú và ông ấy về Paris, nhưng chú xin được về quê và xuất ngũ. Thế là chú về đây, nơi có hai chú bé ngoan ngoãn, hai bà bạn đáng quý, nơi mà chú có thể sống hạnh phúc, có tương lai, muốn ở lại mãi mãi không đi đâu nữa, để phụ giúp cho mẹ Blidot và cô Elfit trong mọi việc.

Bà Blidot: Tôi rất nhất trí. Chúng tôi quý anh và vui mừng thấy anh đã về. Phải không cô Elfit.

Elfit: Đúng vậy. Chúng tôi nhắc đến anh luôn và mong anh về.

Moutier: Cảm ơn bà Blidot và cô Elfit. Nhưng còn một điều, trong vui mừng được trở về hôm nay, tôi quên mất một người. Không biết bây giờ ra sao rồi, thằng bé Torchonnet ấy?

Jacques: Nó vẫn khổ lắm chú ạ. Đã ba hôm nay cháu không nhìn thấy nó, chắc nó lắm việc. Mấy hôm nay cháu thấy có một ông đi xe đến quán, một ông lịch sự, xe cũng đẹp. Cả người cả xe đi hôm qua. Suốt mấy ngày ở đây không thấy ông ấy ra ngoài lần nào. Chắc vì thế mà Torchonnet bận với ông khách ấy, không thấy ra đường.

Moutier: Chú cháu ta sẽ đi tìm hiểu, nhưng phải khéo. Chập tối hãy đi để người ta khỏi nhìn thấy.

Jacques: Giờ này chủ quán chưa về, ở nhà chỉ có vợ ông ta.

Paul: Thế còn con Capitaine đâu chú?

Moutier: Nó đã anh dũng hy sinh trong trận bao vây Sébastopol, đầu bị một phát đại bác cắt cụt trong một đêm gác với chú. Một đêm lạnh đến 20 độ dưới không.

Jacques: Tội nghiệp cho con Capitaine. Cháu cứ hy vọng được gặp lại nó.