ùa thu, bọn trẻ lại cắp sách đến trường. Đêm trở lạnh ít ai bắc ghế ngồi hóng trước nhà; phần lớn dân ngụ cư tham công tiếc việc, đầu tắt mặt tối mới kiếm đủ sống. Ngoài ra, các bà mẹ còn lo quần áo giày dép cho bọn trẻ. Thành phố mang một bộ mặt khác, ánh nắng lạnh lẽo vàng vọt soi trên những hè đường xám xỉn. Những cao ốc hiện rõ trên nền trời không còn thấy mùi khói, bụi, hay nhựa đường bốc lên.

Một sáng mùa thu, Frank Corbo trở về. Lúc đó, những đứa con lớn, đứa đã đi học, đứa đi làm. Zia Louche đang ngồi uống cà phê với Lucia Santa. Cả hai nghe tiếng bước lên cầu thang. Cửa mơ, Frank Corbo đứng đó, vẻ mặt kiêu hãnh có dáng vẻ khỏe mạnh, nhưng ngu ngơ như một đứa trẻ chờ gọi vào. Lucia Santa chậm rãi: "À, ông mới về". Zia Louche ân cần, vui vẻ chào đón tiếp người chồng trở về:

- Chào Frank. Ông trông khỏe lắm, rất mừng.

Và bà đi pha tách cà phê, Frank Corbo ngồi xuống bàn việc ngay trước bà vợ.

Hai người nhìn thắng mắt nhau một lát, không ai nói gì. Chồng không thể biện hộ cho việc mình tự dưng bỏ nhà đi bạt mạng ngủ đường ngủ bụi. Vợ chỉ biết đành chấp nhận mọi thứ như một số kiếp không thể tránh khỏi. Nhưng mặt khác cũng không sao hoàn toàn tha thứ cho chồng. Bà đứng dậy bước ra cửa mang chiếc va ly của chồng để vào góc phòng, rồi đi làm món trứng rán để chồng ăn điểm tâm luôn.

Cả ba ngồi quanh bàn. Zia Louche hỏi:

- Về làm ruộng khá không ông? Làm việc tay chân đối với các ông là tốt nhất. Bên Ý chúng ta làm việc mười sáu giờ một ngày mà khỏe phây phây. Quanh năm suốt tháng chẳng cần thuốc thang gì cả. Trông ông khỏe khoắn dễ chịu. Chắc ruộng đất chịu ông rồi.

Ông gật đầu biểu đồng tình:

- Tốt lắm.

Hai đứa con nhỏ Sal và Lena thôi chơi, bước vào. Thấy cha, chúng dừng lại ngó.

Zia Louche thúc giục:

- Lại ôm cha đi các con.

Chính người cha cũng ngó hai đứa trẻ một cách ngỡ ngàng hồi tưởng pha trộn e ngại. Khi ông cúi hôn trán con, vợ thoáng thấy trong mắt ông cái nhìn khiếp đảm từ trước đến nay vẫn luôn luôn làm bà sợ hãi.

Ông rút ra hai gói kẹo nhỏ đưa cho các con. Chúng ngồi trên sàn, quanh quẩn như hai chú mèo nhỏ. Ông ta uống cà phê chầm chậm.

Sau khi Zia Louche về, ông lấy ra một nắm giấy bạc, giữ lại hai tờ, còn đưa hết cho Lucia Santa. Được đến cả trăm đô la.

Bà thốt lên kinh ngạc:

- Ông đâu phải đồ bỏ. Ông khoe hơn trước. Ông thấy thế nào Frank?

- Khá hơn trước. Hồi đó tôi bệnh, nhưng tôi giấu. Tiếng ngoài phố trong nhà làm tôi như phát điên. Lúc nào cũng đau đầu. Ở miệt ruộng yên tĩnh lắm. Tôi làm việc quần quật suốt ngày, đêm ngủ không còn mơ hoảng. Còn mong gì hơn nừa chứ?

Cả hai im lặng. Rồi ông nói tiếp như muốn xin lỗi vợ:

- Tôi muốn đưa mình nhiều tiền, nhưng chỉ kiếm được vậy. Tôi không tiêu pha gì cả, chủ cho tôi va ly, quần áo, ăn uống, đủ hết. Còn hơn ở lại đây lau rửa cầu thang.

- Nhiều tiền đó ông. Hồi ông vắng nhà thằng Gino lau cầu thang?

Thiệt lạ người đàn ông không đổ quạu. Ông rút ra một quyển Kinh thánh, chìa cho vợ coi:

- Bà thấy không. Quyển sách này chứa đựng chân lý mà tôi thì mù chữ. Tiếng Ý mà tôi cũng không đọc được. Thằng Gino sẽ đọc cho tôi nghe.

Bà vợ đoán ông ta mệt mỏi nên rầu rĩ nói:

- Chắc ông mệt lắm. Đi ngủ đi cho khỏe. Và tôi cho các con xuống phố chơi.

Khi ông thay quần áo lên giường bà mang cho ông tấm khăn ướt lau mặt. Ông không tỏ ý muốn ân ái, nằm xuống giường nhắm ngon lành như thể muốn quay lưng lại cái thế giới mà ông vừa bước vào. Lucia Santa biết có điều gì không ổn, điều gì bất thường ghê gớm đằng sau tất cả những cái có thể gọi là may mắn này. Bà thấy một lòng thương kỳ lạ người đàn ông mà bà đã yêu, đã lấy làm chồng bao năm trời nay. Như thể mỗi giây, mỗi phút, mỗi ngày, bà đã cầm giữ vận mệnh ông, như ông là tù nhân sống mà chết dần chết mòn. Bà là cai ngục vô tội. Bà đã không kết án ông. Nhưng bà không bao giờ buông tha. Lucia Santa ngồi xuống mép giường, ấp tay mình lên tay người đàn ông, và ông ta đã ngủ say.

Gia đình quây quần ăn bữa ăn tối, ông trở dậy ngồi vào bàn, Octavia chào lạnh nhạt. Larry vui vẻ hơn:

- Chào ba, trông ba khỏe lắm. Cả nhà nhớ ba nhiều.

Gino và Vincent nhìn ngạc nhiên. Ông dúi cho mỗi đứa một đồng đô la. Bất ngờ, ông nói:

- Tối nay mấy bạn tôi sẽ ghé đây chơi.

Chưa bao giờ có chuyện lạ như vầy. Đêm nay Larry phải đi làm, nhưng Octavia quyết định ở nhà.

Nhà cửa dọn dẹp, bát đĩa rửa xong xuôi, bình cà phê mới chế nóng hổi, đĩa bánh ngọt bày trên bàn sẵn sàng khi khách tới. Đó là ông bà John Colucci và đứa con trai lên chín, thằng Jeb.

Vợ chồng Colucci còn trẻ, chỉ độ băm mấy. Ông Colucci dáng người mảnh khảnh, có vẻ đồng bóng, ăn bận đồ đắt tiền. Bà vợ tốt tướng nhưng không mập. Cả hai là dân Ý ngụ cư.

Cả gia đình Angeluzzi - Corbo ngạc nhiên ra mặt thấy ông bà Colucci thân thiết với Frank Corbo quá chừng. Nhưng điệu bộ kiểu cách của họ thiệt khó hiểu.

Ông Colucci là trường hợp hiếm hoi, di cư sang Mỹ vì lý do tôn giáo, chứ không phải để trốn cảnh nghèo. Họ là những tín đồ Thệ phản, sang Mỹ sáng lập một chi giáo mới mệnh danh Hội thánh Báp tít chân truyền.

Dĩ nhiên do ý Chúa định mà họ gặp Frank Corbo. Ông chủ trại của Frank Corbo là anh em thúc bá với Colucci. Mùa hè qua gia đình này ở trại, vì muốn cho thằng con èo uột thay đổi không khí. Thực ra, ông Colucci cũng ở cùng một khu với gia đình Corbo. Ông làm việc ở xưởng chế tạo xô cô la Runkel gần đường 31. Ông Colucci hứa sẽ kiếm cho Frank Corbo công việc ở xưởng xô cô la, nhưng bữa nay tới đây thăm không phải vì lý do ấy.

Ông Colucci đã hứa dạy Frank Corbo đọc và viết. Họ sẽ dùng Thánh kinh. Đêm nay họ tới để giữ lời hứa đến dạy ông, không phải chỉ có đọc và viết mà còn giúp ông dự khóa học cầu nguyện của Hội thánh Báp tít chân truyền, ba tối mỗi tuần. Ông Colucci muốn biết chắc bà Lucia Santa Corbo sẽ hoan hỉ đồng ý.

Lucia Santa đinh ninh chồng bà sẽ thành một người của phái Thệ phản. Nhưng bà hoàn toàn dửng dưng với loại chuyện bá láp này. Bà chỉ tha thiết đến việc chồng có việc làm ở xưởng Runkel, tiền kiếm chắc khá, thế nào chẳng bưng được ít xô cô la và cocoa "chùa". Bà chỉ cần vậy thôi, chứ Frank Corbo muốn theo đạo Do Thái cũng chẳng hoài hơi bầy đặt ngăn cản này nọ. Bà hí hửng ra mặt.

Trong không khí thoải mái, họ lai rai kể bao nhiêu chuyện về quê hương bản quán, cả cuộc di cư đến nơi được mệnh danh đất vàng, đất bạc. Gia đình Colucci không hút thuốc, không uống rượu. Họ tự nguyện hiến đời cho tôn giáo, vì họ xác tín Chúa hằng sống. Họ nói về những phép lạ mà chính họ chứng kiến. Trong buổi nhóm họp ở thánh đường, những kẻ có lòng tin kỉnh kiềng, miệng thốt ra những tiếng lạ, những con sâu rượu phải bỏ tuyệt đối thói say sưa, những kẻ vũ phu ưa đánh vợ đánh con phải trở lại hiền từ như cừu. Lucia Santa ngước mắt nhìn làm ra vẻ ngạc nhiên.

Ông Colucci thừa thắng xông lên. Ông phán vung vít, giả thử ngay giờ đây Frank chưa thấy ham thích thì họ vẫn luôn luôn sẵn sàng giúp dỡ. Vì tình yêu ông và tình yêu Chúa. Lòng tin sẽ tới nếu mỗi người chúng ta bền chí.

Gia đình phục lăn, dù cho họ nghe những chữ tình yêu, lòng tin không mấy lọt tai. Họ chưa bao giờ gặp, hay ngay nghe nói đến típ người như ông Colucci. Bà Lucia mang thêm cà phê, bánh ngọt. Người cha nhìn có vẻ ngơ ngác nhưng hài lòng.

Mọi phía đều thỏa mãn. Ông Colucci tiếp tục thao thao bất tuyệt những chuyện càng lúc càng khó hiểu, nào là nhân loại phải thương yêu nhau, chớ ham muốn của cải này nọ, nào là ngày tận thế gần kề, Chúa sẽ ra tay thịnh nộ, chỉ những kẻ được chọn mới mong sống sót.

Bọn trẻ lỉnh mất. Ông Colucci vẫn tiếp tục nói. Lucia Santa làm bộ nghe chăm chú theo dõi. Ân nhân sẽ giúp chồng bà kiếm việc làm, bóng dáng bà cả Đọi sẽ bị xua đuổi, ít ra là tạm thời. Thế là đủ rồi. Bà không phải là người sùng đạo.

Octavia thánh thiện hơn. Nàng còn trẻ, tin ở lòng tốt. Nàng trọng những ai dám làm chuyện tốt cho kẻ khác. Nàng mong nàng đẹp như bà Colucci. Nàng nghĩ, thật may thằng Larry không có mặt ở đây, chắc chắn sẽ nhìn ngắm bà một cách rất đểu.

Ông Colucci hứa thiệt, làm thiệt. Ngay tuần lễ sau, Frank Corbo vào làm trong xưởng Runkel. Thằng Gino nghĩ chắc tối ngày cha nó cầm cuốc đập từng tảng, từ một quả núi xô cô la. Nghĩ tới đây đã nhểu nước miếng. Anh em nó sẽ được ăn thỏa thích.

Cha nó sẽ vào đạo mới vào mùa Phục sinh. Hàng đêm ông tới nhà Colucci để học đọc, rồi dự lễ, nghe giảng. Thỉnh thoảng ông bắt Gino đọc Thánh kinh cho ông nghe, nhưng thằng nhỏ không thích việc này chút nào. Một bữa ông nghiêm mặt:

- Thằng rắn mắt, con không tin Chúa sao? Con không sợ khi chết sa vào hỏa ngục ư?

Thằng nhỏ ngạc nhiên, bối rối:

- Con đã chịu lễ và chịu phép Thêm sức rồi mà.

Người cha rùn vai, từ đó không nhờ đứa trẻ đọc Thánh kinh nữa.

Hai tháng mọi việc đều trôi êm ả, trong nhà không có đánh lộn, cãi vã.

Thế nhưng đúng như thói thường đàn bà, Lucia Santa bắt đầu bới lông tìm vết, rầu rĩ, ỉ ôi, sao chẳng mấy lúc thấy mặt ông ở nhà, bỏ bê con cái, không chịu dẫn vợ đi thăm họ hàng bên ngoại.

Thế là ầm ầm như có giặc. Ông chồng vung tay quạt bà vợ một cái như trời giáng. Bà kêu cứu như cháy nhà, Octavia lăm lăm con dao đòi nhảy vào can thiệp. Người cha bỏ đi, sáng sau mới bò về nhà.

Dần dà ông đổi tính. Ông ta ít lui tới Hội thánh như trước. Nhiều đêm ông từ sở về thẳng nhà, lên giường không ăn uống gì. Ông nằm ngó thao láo lên trần nhà, không nói năng gì hết. Lucia Santa bưng cho ông bát cháo nóng. Có lần ông ngoan ngoãn đón lấy, có lần gạt phắt đi, cháo đổ tung tóe lên khăn giường, vợ muốn thay khăn mới, nhưng ông không chịu quát đuổi đi.

Thường nửa đêm, choàng dậy, ông la ó, vùng vẫy, kêu đầu nhức như có kẻ cầm búa gõ. Lucia Santa chỉ biết thoa rượu vào thái dương. Nhưng chỉ sáng hôm sau ông lại hùng hục đi làm.

Những đêm đông năm đó thật kinh hoàng. Tiếng la hét làm bé Lena giật bắn người. Gino, Vincent và Sal nằm co lại với nhau. Sal còn nhỏ run lẩy bẩy. Octavia không ngủ được, bực mình cay đắng thấy mẹ mình chịu ép một bề. Chỉ thằng Larry là hên, làm việc ban đêm, sáng sớm mới mò về thì đâu lại vào đấy rồi.

Tình trạng người cha ngày một tệ hại. Cứ nửa đêm ông choàng dậy, chửi bới vợ liên hồi kỳ trận, có nhịp điệu đàng hoàng, mới đầu còn chậm rãi, càng lúc càng nhanh như ma đuổi.

- Đồ đĩ, đồ chó, đồ bẩn thỉu... đồ khốn kiếp. Chúa ôi, cứu con!

Rồi đến một tiếng than dài. Không ai dám cựa quậy, trừ bà mẹ ráng ôn tồn giải thích. Ông đừng la lối quá, để mọi người ngủ mai đi làm sớm. Bà lấy rượu thoa hai bên trán chồng cho đến khi gian phòng nồng nặc mùi rượu.

Octavia và Lucia Santa cãi lộn kịch liệt. Octavia nói phải đưa ông vào nhà thương, nhưng mẹ quay đi không thèm đáp. Quá mệt mỏi thiếu ngủ, lo lắng nàng trở nên điên loạn, nói năng lảm nhảm. Bà mẹ quá tức bực tát lia lịa con mấy cái.

Có một đêm ông chồng lại giở trò rên rỉ, Octavia từ trong phòng nhái giọng rên rỉ y hệt. Ông ta chửi thề độc địa. Nàng cũng dài giọng bắt chước. Sal và Lena khóc ré lên. Vinnie và Gino ngồi ở góc giường, co người lại vì sợ. Lucia đập thình thịch vào cửa phòng con gái, ra lệnh im mồm. Nhưng Octavia hết chịu nổi, cứ tiếp tục xa xả, chính ông chồng phải ngưng trước.

Sáng sau, ông không đi làm. Lucia Santa để ông nghỉ ngơi trong khi bà sửa soạn cho lũ trẻ đi học. Rồi bà mang bữa điểm tâm cho chồng.

Ông ta ngồi trơ như gỗ, mắt nhìn láo liên lên trần nhà. Khi bà đưa tay lay ông, ông ta nói khàn khàn, mất hết sinh khí:

- Tôi chết, đừng để họ chôn không quần áo. Nhớ mang giày cho tôi. Chúa đã gọi tôi, tôi chết.

Bà sợ hãi rờ chân ông, lạnh như đá và cứng ngắc. Ông chồng gào to:

- Giê su, Chúa ơi, hãy rủ lòng thương tôi.

- Frank, để tôi gọi bác sĩ. Ông bệnh rồi, ông ơi!

- Nếu thằng bác sĩ nào nào tới, tao ném nó ra khỏi cửa sổ liền.

Bà vợ thấy ông chồng cao giọng chửi bới thì biết ông chưa chết ngay. May quá, thằng Larry vừa về.

Bà vợ gọi lớn:

- Larry, vào nhà giúp tao tay. Bố mày bệnh lại không chịu đi khám bác sĩ đây này.

Larry giật mình nhìn vẻ mặt hốc hác điên loạn của người cha dượng:

- Ba à, phải gọi bác sĩ. Dù ba chết rồi cũng phải gọi bác sĩ. Không người ta sẽ đồn đại mẹ đầu độc ba.

Nó mỉm cười, nhưng Frank Corbo nhìn khinh miệt, cho như nó khùng:

- Không cần bác sĩ. Để tao nghỉ.

Ông ta nhắm nghiền mắt lại.

Lucia Santa và Larry bỏ vào bếp. Bà mẹ nói:

- Mày tới xưởng Runkel kiếm ông Colucci gấp.

Larry mệt muốn chết và muốn đi ngủ. Nhưng thương mẹ, nó đành vọt đi.

Nhưng ông Colucci không thể ra khỏi Sở trong giờ làm việc. Năm giờ chiều ông tới cùng ba người nữa, quần áo đầy mùi cocoa. Frank Corbo đang nằm như chết trên giường.

- Frank, Frank. Ông làm sao thế? Ông không thể bỏ vợ ông. Ai sẽ nuôi họ? Chúa chưa gọi bây giờ đâu, ông còn quá nhiều việc phải làm. Frank, tỉnh dậy đi. Chưa đến lúc ông ạ...

Ba người đàn ông chấp tay: Amen. 1

- Chúng tôi phải kiếm bác sĩ cho ông.

Người bệnh bật dậy, tay chống đầu. Ông ta nói chậm chạp, giận dữ, rành rẽ:

- Ông đã bảo tôi không bao giờ cần bác sĩ, rằng mọi sự tùy ý Chúa. Bây giờ ông nói dối, ông bán Chúa.

Ông thò tay chỉ vào trán ông Colucci. Ông Colucci chết điếng người. Ông ngồi xuống giường, cầm lấy tay Frank Corbo, ôn tồn:

- Ông bạn, hãy nghe tôi. Tôi tin điều tôi đã nói. Nhưng khi tôi nhìn vợ con ông, lòng tin tôi lung lay. Tôi không thể để lòng tin của tôi giết ông. Ông bệnh, ông nhức đầu, ông đau khổ, ông bạn, ông không tin tưởng ông, ông nói Chúa gọi ông, ông nói ông chết. Ông phạm thượng đấy! Ông phải sống. Ông hãy đau khổ. Chúa sẽ rủ lòng thương ông trong ngày tận thế. Ông hãy trở dậy, đến nhà tôi dùng bữa tối. Rồi chúng ta cùng đến Hội thánh cầu nguyện.

Ông Colucci khóc. Mấy người đàn ông cúi đầu. Người bệnh mở to mắt, nói:

- Tôi sẽ đứng dậy.

Ra hiệu cho họ lui ra để ông thay quần áo. Mấy người vào bếp, ngồi vào bàn uống cà phê do Lucia Santa manệ tới.

Ông Colucci yên lặng, ông đau khổ gớm ghê, đã nhìn thấy một người xác tín đẩy lòng tin chót, đến sắp lìa đời. Ông nói với Lucia Santa.

- Thưa bà, ông sẽ về nhà trước chín giờ tối nay. Hãy gọi bác sĩ. Đừng sợ. Tôi sẽ ở cạnh ông. Bà hãy tin tôi. Chúng tôi là bạn chân thật của ông. Chúng tôi sẽ cầu nguyện cho ông.

Ông ta để tay lên vai Lucia Santa. Bà giận dữ thật sự. Phải, chính Coluci là kẻ gây ra bệnh tật cho chồng bà với tật mộ đạo kỳ quái. Ổng và những bạn làm đảo lộn đầu óc của chồng bà với sự điên rồ của chúng, với vẻ đạo đức giả mạo tục tĩu. Cộng vào đó, bà ghê tởm chính con người Colucci. Bà cảm nhận một cách sâu xa, không hề quan tâm chút nào đến đời sống hay người đồng loại. Nhớ lại cái lúc khóc bên giường chồng bà, bà thấy khinh miệt thật tình. Ông và tất cả những kẻ muốn tìm kiếm một cái gì đó ở bên kia đời sống, bên ngoài đời sống mà gán lên biết bao lời nói huê mỹ, rỗng tuếch. Như thế, đời sống chính đang sống là chưa đủ hay sao? Ôi, bộ tịch thật đáng nực cười ra nước mắt! Bà ngoảnh mặt đi, không muốn Colucci thấy mình. Bà ghét, ghét cay ghét đắng. Phải chính bà mới là kẻ phải đau đớn thực tình, và phải khoanh tay trước số mệnh tàn ác vây bủa. Còn Colucci có rỏ vài giọt nước mắt cá sấu, cũng chẳng có chút thương cảm thật nào! Tất cả con người chỉ là lớp sơn màu mè, giả tạo, không sao che nổi sự tàn nhẫn ghê gớm, đã khiến Colucci đẩy kẻ khác vào chỗ chết, mà thâm tâm vẫn cho mình làm việc nghĩa. Thật mỉa mai hết chỗ nói!